“Bilimsel Proje Hazırlama ve Proje Yönetimi’’

1. “BilimselProje Hazırlama ve Proje Yönetimi’’ Prof. Dr. Mehmet AY ÇOMÜ FEF Kimya Bölümü 27 Mayıs 2011-ERZURUM

2. Bilim Nedir? • Bilimselbilgiyi Bilimsel yöntemler kullanarak üretme ve kullanma işlevi!

3. Bilimsel bilgi nedir? • Bilimsel yöntemler kullanarak sağlanan değerlendirilebilir/anlamlı veriler!

4. İyi Bilgi Güvenilir bir kaynaktan gelir. Çok eski değildir. Abartılmamıştır. Fazla hata yoktur. Bilgiyi verenin kaynağından alınmalıdır (kopyasından değil..!). Diğer insanların da anlaması ve öğrenmesi kolaydır. Kötü (Güvenilmez) Bilgi Güvenilir olmayan kaynaklardan gelir. Çok eskidir. Objektif bir açıdan yaklaşılmamıştır. Hatalarla doludur. Bilgi kopya bir kaynaktan alınmıştır. İnsanların anlaması kolay değildir. Nasıl Bilgi ?

5. Bilimsel Yöntem Nedir? • Bilimsel Yöntem, bilimsel sorulara deney yaparak ve gözlemleyerek cevap vermeye denir. • Hassas bir deney yapılması çok önemlidir. Hassas deney sadece bir değişkeni değiştirip ve geriye kalanları sabit tutma yoluyla gerçekleştirilir.

6. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir? • Soru Sorun: Bilimsel yöntem siz, “Ne? Nerede? Ne Zaman? Niçin? Kim? Neden? Nasıl?” sorularını sorduğunuzda başlar. Bilimsel cevap ise genellikle sayısal olarak ölçülebilen cevaptır.

7. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir? 2.Altyapı Araştırması Yapın: Daha önce yapılmış hatalara düşmemek için projeye başlamadan son bir araştırma yaparak kendinizi bilgilendirmek daha iyi bir proje yapmanızda yarar sağlayacaktır.

8. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir? 3. Hipotez Oluşturun: Bir hipotez(Denence) ispatlanması gereken ve hüküm içeren bilimselönermedir.Kısaca "Eğer Bunu Yaparsam Bu Olur" yaklaşımıdır. Hipoteziniz kolay bir şekilde ölçülebilmeli, anlaşılır olmalı ve sonucunda sizin gerçek sorunuza cevapvermelidir.

9. İyi Bir Hipotez Nasıl Olur ? • Hipotez proje raporunda olan bir bilgiye dayalı mı? • Hipotez bağımlı ve bağımsız değişkenleri içeriyor mu? • Hipotezi deney yapılabilecek şekilde yazdınız mı? • Eğer mühendislik veya programcılık ile ilgili bir proje yapıyorsanız tasarım ölçütlerini kurdunuz mu? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

10. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir ? 4.Hipotezinizi Deneyin: Hipotezinizin doğru olup olmadığını hassasdenemelerle bulun. İlk deneyin tesadüfen iyi çıkmadığını deneylerinizi sıklıkla yaparak, fikrin gerçekten işe yaradığını gösterebilesiniz.

11. İyi bir deney işlemi nasıl hazırlanır ? • Bütün deneyler ve araştırmalar için bir açıklama gerçekleştirdiniz mi? • Adım – adım giden bir işlem listesi çıkardınız mı? • Değişimleri ve bu değişimleri nasıl ölçebileceğinize dair bir açıklama yaptınız mı? • Deneylerdeki değişimlerin nasıl ölçüleceğini gösteren bir açıklama yaptınız mı? • Değerleri nasıl kontrol edebileceğimize dair bir açıklama yaptınız mı? • Kaç kere deneyi tekrarlayacağınızı (enaz 3 kere olmalı), ve o tekrarların size gerekli bilgiyi verebileceğini ölçtünüz mü? • En son deney: Deneysel işlemin benzerini asıl deney için çıkardınız mı? • Programlama veya mühendislik içeren bir deney yapıyorsanız belli çizimlerinizibitirdiniz mi? EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

12. Malzeme Listesi • Projenizi bitirmek için ne tür malzemelere ihtiyacınız var? Tam bir liste çıkartarak ihtiyacınız olduğunda istediğinizi bulmak için gerekli malzemeleri tamamlayınız. Bazı malzemelerin bulunması zordur bunun için bir liste çıkarmak iyi bir planlama yapmak demektir! • Malzeme listenizi olabildiğince kendinize has bir şekilde yapınız, ve bütün malzemeleri projenize başlamadan önce alabileceğinizden emin olun.

13. Deneyin Yapılışı ? • Eğer yapmadıysanız, her işlemleriniz için bir defter tutun. • Deneye başlamadan önce, bir bilgi tablosu tutun ki her yaptığınız şeyi çabuk bir şekilde ölçüp yazabilesiniz. • Deney yapılışından şaşmayın. Eğer işlemde değişiklik yapmanız gerekiyorsa (nadiren gerçekleşebilir), yaptığınız değişiklikleri hemen defterinize not alın. • Ölçüm yaparken; dikkatli, kesin, kusursuz, birbirine uygun olarak yapınız. Sayısal ölçümler en iyileridir. • Sunum ve rapor için deneyinizin resimlerini çekiniz.

14. Deneye başlamadan dikkat ! • Ne yapacağınızı bilin!Deney yapılışını okuyun ve anlayın. Bütün gerekli adımlar yazıldı mı? Hangi adımı nasıl yapacağınız hakkında bir sorunuz var mı? • Laboratuar defteri tutun!Bilgilerinizi ve görüşlerinizi oraya yazın. • Hazır olun!Malzemeleri toplayın ve düzenleyin. Gerekli bütün malzemelere sahipmisiniz? Bunlar çabuk ve gerektiğinde hazır şeyler mi? • Güvenliği düşünün!Deneyiniz için güvenlik gerektiren işleminiz var mı? Bir gözetmene ihtiyacınız var mı? Koruyucu gözlük veya giysi giymeniz gerekli mi? Toplamanız gereken uzun bir saçınız var mı? Yakınınızda bir yangın söndürücü var mı? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

15. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir ? 5.Bilginizi Analiz Edin ve Bir Sonuç Çıkartın:Deneyiniz tamamlandığında, bütün raporlara bir göz atın ve ardından hepsini analiz edip hipotezinizin doğru olupolmadığına karar verin. • Bilim adamları bazen hipotezlerinin yanlış olduğunu fark ederler, bu durumda en baştan yeni bir hipotez çıkartarak bütün projeyi baştanyaparlar. Hipotezleri doğru olsa bile bazıları onu kanıtlamak için değişik yöntemlere başvurmayı seçerler.

16. İyi bir bilgi analiz çizelgesi nasıl yapılır ? • Hipotezinizin kesin doğru olduğunu kanıtlayacak bilginiz var mı? • Bilginiz kesin ve doğru mu? • Bilginizi ortalamayla özetlediniz mi? • Çizelgeniz Ölçübirimlerini içeriyor mu? • Bütün hesaplarınızı tekrar kontrol ettiniz mi? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

17. İyi bir grafik nasıl çizilir ? • Sunacağınız bilgi için doğru olan grafik çeşidini seçtiniz mi? • Grafiğinizin bir başlığı var mı? • Sabit değerinizi y-eksenine ve değişken değerinizi x-eksenine koydunuz mu? • Ölçümleri eksenlere doğru şekilde yerleştirdiniz mi? • Grafiğinizin iskeleti doğru mu (doğru ölçümleri doğru yerlere koydunuz mu)? • Bilgilerinizi kesinleştirdiniz mi? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

18. İyi bir sonuç nasıl çıkartılır ? • Sonuçlarınızı özetleyip bulduğunuz sonuçları destekleyebiliyor musunuz? • Sonuçlarınız bir hipotezi yanlış veya doğru çıkarttı mı? (Mühendis veya programcılık projesi yapanlar ise çizimlerinin plana göre olup olmadığını kontrol etmeli.) • Sonuçlarınız değişken ve sabit değerleri içeriyor mu? • Deneyselprojenizi özetleyip başarılı mı? veya etkili mi? diye yorumlar yapıyor musunuz? • İlerideki projelerinizin deneysel işlemleri içindeğişik düşünceleriniz var mı? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

19. Bilimsel Yöntem Adımları Nelerdir ? 6. Sonuçlarınızı İletin:Projenizi bitirmek için elde ettiğiniz sonuçlarınızı bir raporda belirtmeniz gerekir. • Bilim adamları aynı şeyi yaparak raporlarını bir dergide-makale- veya bir toplantıda-bildiri- olarak açıklar yada PATENT alır..!

20. Bilimsellik Nedir ?

21. Bilimin Amacı Nedir ? • Tanımlanabilir bir SORUN ! • Sorunun farkına varıp açıklayabilme! • Sorunu olumlu yönde denetleyebilme / çözme!

22. Bilimin Araçları Nelerdir ? • Kuram • Değişken-Bağımlı,Bağımsız, Ara- • İlişki-İlişkilendirme, Sebep-Sonuç- GÖZLEM DENEY

23. Bilimin Araçları Nelerdir ? 4.Hipotez / Denence 5.Hipotez test etme / Denencelerin sınanması 6. Sayısallaştırma 7. Veri / Data 8. Bulgu

24. Ölçme Neden Gereklidir ? • Analiz yapabilmek / İndirgemek • Sayı dilinde tercüme yapabilmek • Görünmeyeni görebilmek

25. Ölçme Araçlarının Özellikleri Nelerdir ? • Evrensel geçerlilik • Tekrarlanabilirlik • Güvenilirlik

26. İstatistik Niçin Gereklidir ? • Verilerin anlamlı sonuçlara dönüştürülmesi ! • Veri Analizi, Çizelgeler ve Grafikler !

27. Proje Nedir ?

28. Proje Nedir ? • Ne / Niçin: Amaç / Ürün • Kiminle: Ekip / Yönetici • Ne Zaman: Başlangıç / Bitiş Tarihleri Takvim / İş Akışı • Nasıl: Yöntem / Süreç / İşleyiş • Nerede: Yapılacak İşler Listesi Yapılacak işler, tarihler, yer, sorumlular çizelgesi, malzeme ve satın alma, ölçmeler, sayısallaştırma • Ne Kadar: Bütçe • Ne Oldu: Sonuç / Değerlendirme Sonuç/Ürün Ölçümlerin Analizi • Etkililik: Hedefe ne ölçüde ulaşıldı? • Verimlilik: Sonuç ve maliyetlerin birlikte değerlendirilmesi

29. Proje Yapma Kararından sonrası ! • Proje konusu bulma, • Hayal gücü, • Araştırma, • Birikim süreçleri, • Projenin yürütülmesi, • Rapor yazımı, • Değerlendirme süreçleri takip edilir.

30. Ne / Niçin ? • Amaç / Ürün • Hizmet Somut Ürün Ölçülebilir Çözüm Net Tanım

31. Kiminle ? Proje Ekibi • Yönetici • Ekip Üyelerinin Özellikleri / İsimleri Görev Dağılımı • İstihdam Edilecek Kişilerin Özellikleri Görev Tanımları / Kişi-Saat Maliyetleri

32. Ne Zaman ? • PROJENİN SÜRESİ Başlangıç / Bitiş Tarihleri Ara Aşamaların Tarihleri

33. Nasıl, Nerede ? • Yöntem / Süreç / İşleyiş Yapılacak İşler Listesi İş Akışı / Etkinlik şeması İşler • Tarihler • Yer • Sorumlular • Malzeme/Satın alma • Geri Bildirim Yolları (Sayısallaştırma / Ölçme)

34. Ne Kadar ? • İş akışşemasının maliyetlerinin çıkartılması • Ek giderler(varsa) eklenmesi (K.D.V. gibi) • %20’lik Hatapayı eklenmesi Toplam ve kalemlere göre maliyetlerin hesaplanması

35. Ne Oldu ? • DEĞERLENDİRME Sonuçların ölçülmesi! Süreç ve sonuçlara ait ölçümlerin analizi! • Etkililik: Amaçlara ne ölçüde ulaşıldı? • Verimlilik: Bu sonuç bu maliyetle karşılaştırıldığında durum nedir? • Rapor yazılması

36. Proje Raporu • Proje Adı • Proje Amacı • Giriş – Benzer çalışmalardan ayırt edici yön • Yöntem – Nerede? Kimin tarafından? Ne kadar sürede? Kaç kez? Nasıl? -Veri çizelgeleri, grafikler, analiz hesaplamalar (en uygun gösterim yöntemi ile) • Sonuçlar ve Tartışma– Sayısal / Sözel, Grafik Gösterimi, Sınırlılıklar, Etkililik, Öneriler • Kaynaklar

37. Proje raporunuz neleri içermelidir ? • Başlık sayfası, • Taslak,taslak sizin projenizin bir özetidir, • İçerik tablosu, • Sorular,Değerler ve Hipotez • Altyapı araştırması. Bu sizin projeye başlamadan yazdığınız rapordur. • Malzemelistesi, • Deneyselİşlem, • Bilgi analizi ve tartışma:Bu bölüm sizin proje esnasında neler keşfettiğinizi içerir, grafiklere ve bilgilere odaklanan nokta da bu raporun içerisindedir. • Sonuçlar: • İlerideki projeler için fikirler. Bazı fen proje meraklıları sizin projenizle ilgilenebilir. • Teşekkürleriniz:Bu size yardım edenlere teşekkür etmeniz için bir fırsattır, tek kişiden büyük bir firmaya kadar herkese. • Kaynakça. • Taslak bölümünü en sonda yazın fakat raporunuza temel oluşturacak kısımlardan biri olduğunu unutmayın.

38. Büyük Resim !

39. Proje Yönetimi • Bilimsel Araştırma İşleyişi (Projelendirme) • Zaman Çizelgesi(Ne zaman? Ne kadar?...) • Deneyleri Planlama(Nasıl? Ne ile? Kiminle? Ne kadara?) • Danışmanınızla Fikir Alış verişi (Kiminle? Nasıl?...) • Sonuçları Gücelleme (Değerlendirme) • Yazarken... Günlük tutabilirsiniz!

40. Bir Fen Projesi nasıl İyi yapılır ? • Laboratuar defterinize görüşlerinizi ve detayları yazdınız mı? • Bilgi tablosu kullanarak yeterince bilgi topladınız mı? • Ölçüm alırken yeterince dikkatli miydiniz? • Değişkenleri sonuçta bir değişiklik yaratmasın diye yeterince iyi kontrol ettiniz mi? • Beklenmedik sorunlarla karşılaştığınızda deneysel işlemlerinizde değişiklikleri hemen yaptınız mı? • Mühendislik veya programcılık içeren bir proje yapıyorsanız birkaç kişinin görüşlerini alıp prototipinizi gösterdiniz mi? • EVET diyebiliyorsanız devam ediniz!

41. Projeden Beklenen Sonuçlar ? • Proje çalışmaları toplumsal yarar sağlamaya dönük olmalıdır. • Projeler yaratıcı, bilimsel, uygulanabilir, açık ve anlaşılır olmalıdır. • Projelerde, problemin tanımı, amacı, hedefleri ve faaliyetleri arasında anlamlı ilişki kurulmalıdır. • Projeler sürdürülebilir olmalıdır. • Projeler, proje hazırlayanların özgün eseri olmalı . • Projeler, alanında yeni, özgün ve estetik bakış açısı getirmelidir. • Proje sonucunda, proje amaç ve hedeflerine ulaşıldığı bilimsel olarak gösterilmelidir.

42. Proje adresleri ! • http://www.tubitak.gov.tr • http://www.fp7.org.tr • www.sciencebuddies.org • http://maycalistaylari.comu.edu.tr • www.all-science-fair-projects.com • www.juliantrubin.com • www.education.com • www.terimore.com • www.sciencefairadventure.com • www.indianchild.com

43. Proje Destekleri ? • AKADEMİK Ar-Ge DESTEKLERİ TÜBİTAK, akademik araştırma projeleriyle sanayi ve kamu kuruluşlarına ait Ar-Ge projelerini desteklemekte, toplantı ve yayınları teşvik etmekte, geleceğin bilim insanlarına öğrenim hayatları boyunca burslar vermekte ve bilim, teknoloji ve yenilik alanlarında uluslararası işbirliği olanakları oluşturmaktadır. • Destek Programları: 1001 - Araştırma Projeleri1002 - Hızlı Destek1008 - Patent1010 - EVRENA1011 - Uluslararası Projeler1301 - İŞBAP3501 - Kariyer Programları

44. Proje Destekleri ? • KAMU KURUMLARI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME PROJELERİNİ DESTEKLEME PROGRAMIKamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı (1007);  kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarını karşılamaya ya da sorunlarının çözümüne ilişkin projeleri desteklemeye yönelik bir programdır. Program kapsamında; kamu kuruluşları, üniversiteler, özel kuruluşlar ya da kamu Ar-Ge birimleriyle birlikte hazırladıkları proje önerileri sunulmaktadır.1007 - Kamu Projeleri (KAMAG)

45. Proje Destekleri ? • SANAYİ Ar-Ge PROJE DESTEKLERİÜlkemiz sanayi kuruluşlarının Ar-Ge’ye daha fazla kaynak ayırmasını özendirmek, sanayi kuruluşlarının kendi arasında ve üniversitelerle daha yakın işbirlikleri ve ortaklıklar sağlamasını teşvik etmek amacıyla Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından destek programları yürütülmektedir. • Destek Programları:1501 - Sanayi Ar-Ge Proje Destekleme Programı1503 - Proje Pazarları Destekleme Programı1507 - KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı1509 - Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı

46. Proje Destekleri ? • BİLİM VE TOPLUM PROJE DESTEKLERİ Bilim ve Toplum Proje Destekleme Programının temel amacı, bilimsel oluşum, kavram ve yeniliklerin topluma tanıtılmasını, öğretilmesini ve sevdirilmesini sağlamak, zamanla bu konuların ülke gündemine alınması ve böylelikle bilim kültürünün ülkemizde yaygınlaştırılması amacıyla proje önerileri hazırlanmasını sağlamak, kabul edilen projeleri desteklemektir. Programa kamu kurum/kuruluş ve üniversite çalışanları başvurabilmektedir. • Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları - 4004 • Bilim Merkezi Kurulması - 4003

47. Proje Destekleri ? • ARAŞTIRMA DESTEK PROGRAMLARI BAŞKANLIĞI (ARDEB)Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) araştırma geliştirme faaliyetlerinin kurum içi ve kurum dışı işbirliğini sağlayan  birimdir. Araştırma destek grupları ile, talepte bulunan üniversite, kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler arasında bir köprü görevi üstlenmiştir. 2010 yılında ARDEB’in sekiz ulusal destek programının yanısıra Avrupa Birliği Çerçeve Programları kapsamında desteklenen ERA-NET ve EUROCOURSE projeleri  bulunmaktadır. • ARDEB ARAŞTIRMA DESTEK GRUPLARI: • Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araştırma Destek Grubu - ÇAYDAG • Elektrik, Elektronik ve Enformatik Araştırma Destek Grubu - EEEAG • Kamu Araştırmaları Destek Grubu - KAMAG • Mühendislik Araştırma Destek Grubu - MAG • Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araştırma Destek Grubu - SAVTAG • Sağlık Bilimleri Araştırma Destek Grubu - SBAG • Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu - SOBAG • Temel Bilimler Araştırma Destek Grubu - TBAG • Tarım, Ormancılık ve Veterinerlik Araştırma Destek Grubu - TOVAG • Mali Denetleme ve Sözleşmeler Müdürlüğü - MADES

48. Proje Destekleri ? • BİDEB DESTEK PROGRAMLARIİLK VE ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2201 - Ulusal İlköğretim Matematik Olimpiyatı • 2202 - Ulusal Bilim Olimpiyatları • 2203 - Uluslararası Bilim Olimpiyatları • 2204 - Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışması • LİSANS ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2209 - Üniversite Öğrencileri Yurt İçi/Yurt Dışı Araştırma Projeleri Destekleme Programı • BİLİMSEL ETKİNLİKLERİ DESTEKLEMEYE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2217 - Lisansüstü Yaz Okulu ve Benzeri Diğer Etkinlikleri Destekleme Programı • 2223 - Yurt İçi Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Programı • 2229 - Lisans ve Lisans Öncesi, Öğretmen ve Öğrencilere Yönelik Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Programı

49. Proje Destekleri ? • YURT İÇİ BURSLAR MÜDÜRLÜĞÜ BURS PROGRAMLARI • LİSANS ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2205 - Yurt İçi Lisans Burs Programı • LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2210 - Yurt İçi Yüksek Lisans Burs Programı • 2211 - Yurt İçi Doktora Burs Programı • 2215 - PhD Fellowship for Foreign Citizens (Yabancı Uyruklular için Doktora Burs Programı) • 2228 - Son Sınıf Lisans Öğrencieri için Lisansüstü (Yüksek Lisans/Doktora) Burs Programı • 2233 - Doktora Öğrencileri için Yurt İçi Araştırma Burs Programı  • DOKTORA SONRASI ARAŞTIRMACILARI DESTEKLEMEYE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2216 - Research Fellowship for Foreign Citizens (Yabancı Uyruklular için Araştırma Burs Programı) • 2218 - Yurt İçi Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı • 2221 - Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı • 2232 - Doktora Sonrası Geri Dönüş Burs Programı

50. Proje Destekleri ? • YURT DIŞI BURSLAR MÜDÜRLÜĞÜ BURS PROGRAMLARI • LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2213 - Yurt Dışı Doktora burs Programı • 2214 - Yurt Dışı Araştırma Burs Programı (Doktora öğrencileri için) • 2230 - Lisans Mezunları ve Son Sınıf Lisans Öğrencileri için Yurt Dışı Yüksek Lisans Burs Programı • DOKTORA SONRASI ARAŞTIRMACILARI DESTEKLEMEYE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2219 - Yurt Dışı Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı • BİLİMSEL ETKİNLİKLERE KATILIMI DESTEKLEMEYE YÖNELİK PROGRAMLAR • 2224 - Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği Programı • 2231 - TÜBİTAK - Lindau Bİlimsel Etkinliklere Katılma Destek Programı • 2234 - Bilimsel İşbirliğine Yönelik Etkinlikleri Destekleme Programı • ULUSLARARASI BİLİMSEL ANLAŞMALAR ÇERÇEVESİNDE YÜRÜTÜLEN PROGRAMLAR • 2225 - TÜBİTAK - Almanya (DFG) Avrupa Bilimsel Değişim Burs Programı • 2227 - TÜBİTAK - Macaristan (HAS) Avrupa Bilimsel Değişim Burs Programı