Ярилцлага/хэлэлцүүлгийн асуултууд:

1. МОДУЛЬ Е.5: ОРЧНЫ ЗОХИСТОЙ МЕНЕЖМЕНТИЙН ТУХАЙ. ДЭД СЭДЭВ 2БАЙГАЛЬ Орчинд үзүүлэх нөлөөллийн ерөнхий ба нАРИЙВЧИЛСАН үнэлгээ Ярилцлага/хэлэлцүүлгийн асуултууд: • Байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийн тухай Та ямар төсөөлөлтэй байна вэ? • Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий ба нарийвчилсан үнэлгээ гэдэг ойлголтын талаар өмнө Та сонссон уу? • Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуультай Та танилцаж амжсан уу ? • Бидний нутаглаж байгаа энэ нутгийн байгаль орчны байдал, хүний эрүүл мэндэд нөлөөлж байгаа ямар сөрөг үр дагавар байна вэ? • Эндхийн ой мод, ус ургамал, бэлчээр, ан амьтан зэрэгт нөөцийн хомсдол, чанарын доройтол бий юу? • Хүний эрүүл мэнд, амьдрах орчинд нөлөөлөх ямар төрлийн хог хаягдал, бусад аюул эрсдэл байна вэ? • Фермийн аж ахуй эрхлэх үед байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөлийн талаар ямар төсөөлөлтэй байна вэ?

2. БАЙГАЛЬ Орчинд үзүүлэх нөлөөллийн ерөнхий ба нАРИЙВЧИЛСАН үнэлгээ Монгол улсын “Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай” хуулинд: • "Байгальорчинднөлөөлөхбайдлынүнэлгээ" гэжиргэн, ажахуйннэгж, байгууллагынэрхлэхүйлдвэрлэл, үйлчилгээнийявцадхүнамынэрүүлмэнд, байгальорчиндучирчболзошгүйхортойнөлөөллийгурьдчилантодорхойлж, түүнийгбагасгах, арилгахаргахэмжээтогтоохыг; (3.1.1) • "төсөл" гэжшинээрбайгуулахболонодооажиллажбуйүйлдвэр, үйлчилгээ, барилгабайгууламж, тэдгээрийгшинэчлэх, өргөтгөхболонбусадхэлбэрээрбайгалийннөөцбаялагашиглахүйлажиллагааг; (3.1.2.) • "төсөлхэрэгжүүлэгч" гэжтухайнтөслийгхариуцагчиргэн, хуулийнэтгээдийг; (3.1.3.) тус тус хэлнэ гэж тодорхойлжээ.

3. БАЙГАЛЬ Орчинд үзүүлэх нөлөөллийн ерөнхий ба нАРИЙВЧИЛСАН үнэлгээ • Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээг ерөнхий болон нарийвчилсан гэж 2 шатанд хуваадаг. • Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий үнэлгээг төслийн төлөвлөлтийн эхний үе шатанд хийдэг. • Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн нарийвчлан үнэлгээ хийлгэх шаардлагатай гэсэн дүгнэлтийг шинжээч гаргана.

4. БАЙГАЛЬ ОРЧИНД НӨЛӨӨЛӨХ БАЙДЛЫН ҮнэлгээНИЙ ач холбогдол • Иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, ажиллах баталгааг хангах • Байгаль орчны бохирдол, доройтлыг хязгаарлах • Байгалийн нөөц баялаг бохирдох, хомсдохоос сэргийлэх • Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хангах • Төслийн хэрэгжих, оршин тогтох чадварыг дээшлүүлэх • Төслийн экологи-эдийн засгийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх • Экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх • Байгаль орчинд халгүй технологи нэвтрүүлэх • Төсөл хэрэгжүүлэгчийг болзошгүй алдагдал, хохирлоос сэргийлэх • Төслөөс хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд учруулж болзошгүй сөрөг нөлөөллийг урьдчилан тогтоож, түүнийг бууруулах болон арилгах арга хэмжээг төлөвлөж хэрэгжүүлэх .

5. Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл, хамрах хүрээ, түүний бүтэц бүрэлдэхүүн • Үнэлгээнд төсөл хэрэгжих үеийн суурь нөхцөл байдал, уг төслөөс байгаль орчинд үзүүлж болзошгүй шууд ба шууд бус сөрөг нөлөөлөл / газрын хэвлий, хөрс эвдрэх, ургамлын бүтээмж буурч, зүйлийн бүрэлдэхүүн, бүлгэмдэл өөрчлөгдөн ядуурах, бэлчээр талхлагдах, цөлжилт явагдах, амьтны аймгийн зүйлийн бүрэлдэхүүн, тоо толгой, тархац, байршилд үзүүлж болзошгүй сөрөг нөлөө, гадаргын ба гүний усны нөөц, чанарт хэрхэн нөлөөлөх, ой болон ойн дагалдах баялагт гарах сөрөг нөлөөлөл, агаар мандлын найрлагад нөлөөлж, бохирдох боломжууд, байгаль орчин төлөв байдал, биологийн олон янд байдалд сөрөг нөлөө бүхий хими, физик, биологийн хүчин зүйлсийн нөлөөлөл, хатуу, шингэн хог хаягдлын гарц зэрэг/-лийг төслийн үе шат бүрээр өнөө ба ирээдүйн үр дагаварыг тодорхойлж, тэдгээрийг бууруулах, багасгах, арилгах арга зам, нөхцөл боломжийг бүрдүүлэх асуудлыг түүнд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэрийн хамт цогц байдлаар нарийвчлан судлан тооцоолж байгаль орчны хөтөлбөр, төлөвлөгөө, дүгнэлт, зөвлөмж хэлбэрээр тусгаж өгнө.

6. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий ба нарийвчилсан үнэлгээ, орчны хөтөлбөр, төлөвлөгөө БАЙГАЛЬ ОРЧИНД НӨЛӨӨЛӨХ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ 1998.1.22 Байгальорчинднөлөөлөхбайдлынерөнхийүнэлгээгшинжээчажлын 12 өдөртбагтаанхийждараахьдүгнэлтгаргана: • байгальорчинднөлөөлөхбайдлыннарийвчилсанүнэлгээхийлгэлгүйгээртөслийгхэрэгжүүлэхболомжтойгэжүзэх; • төслийгтодорхойнөхцөл, болзолтойгоорхэрэгжүүлэхболомжтойгэжүзэх; • байгальорчинднөлөөлөхбайдлыннарийвчилсанүнэлгээхийлгэх; • холбогдоххуультогтоомжиднийцээгүй, техник, технологиньбайгальорчиндхалтайбуюугазарзохионбайгуулалтынтөлөвлөгөөндтусгагдаагүйтөслийгбуцаах. (4.6.)

7. БАЙГАЛЬ ОРЧИНД НӨЛӨӨЛӨХ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ 1998.1.22 Байгальорчинднөлөөлөхбайдлыннарийвчилсанүнэлгээнийтайланддараахьасуудлыгтусгана: • байгальорчнытөлөвбайдлынүндсэнүзүүлэлтүүд; • төслийнболонтехнологийноновчтойхувилбар; • төслийнболзошгүйболонголсөрөгнөлөөлөл, түүнийгбагасгах, арилгахаргахэмжээнийзөвлөмж; • төслийнсөрөгнөлөөллийнхэмжээ, тархалт, үрдагаврыгтогтоосонтооцоо, судалгаа; • осол, эрсдлийнүнэлгээ; • байгальорчныгхамгаалахтөлөвлөгөө; • орчныхяналт-шинжилгээнийхөтөлбөр; • төсөлхэрэгжихнутагдэвсгэрийниргэд, сум, дүүргийниргэдийнТөлөөлөгчдийнХурлынТөлөөлөгчдийнсанал; • төсөлхэрэгжихгазрынсоёлтдавхрага, төслийнонцлогтойуялдсанбусадасуудал; • нөхөнсэргээлтийнтөсөл. (5.4.)

8. БАЙГАЛЬ ОРЧИНД НӨЛӨӨЛӨХ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ 1998.1.22 • Төсөлхэрэгжүүлэгчньөөрийнүйлажиллагааныявц, үрдүнгхянах, байгальорчинднөлөөлөхбайдлынүнэлгээнийдүгнэлт, зөвлөмжийнхэрэгжилтийгхангахзорилгоорбайгальорчныгхамгаалахтөлөвлөгөө, орчныхяналт-шинжилгээнийхөтөлбөртэйажиллана: • Байгальорчныгхамгаалахтөлөвлөгөөндбайгальорчинднөлөөлөхбайдлынүнэлгээгээртогтоосонсөрөгнөлөөллийгбагасгах, арилгахаргахэмжээ, түүнийгхэрэгжүүлэххугацаа, шаардагдаххөрөнгөзардлыгтусгасанбайна; • Орчныхяналт-шинжилгээнийхөтөлбөртүйлдвэрлэлийнүйлажиллагааныулмаасбайгальорчнытөлөвбайдалдүзүүлжбуйөөрчлөлтийгхянах, шинжилгээхийх, үрдүнгтайлагнах, түүнийгхэрэгжүүлэхаргахэлбэр, шаардагдаххөрөнгө, зардал, хугацаагтодорхойлонтусгана. (6.1.)

9. ХИМИЙН ХОРТ БОЛОН АЮУЛТАЙ БОДИСЫН ТУХАЙ ХУУЛЬ 2006.05.25 • Иргэн, ажахуйннэгж, байгууллагахимийнхортболонаюултайбодисэкспортлох, импортлох, хилээрдамжуулантээвэрлэхболонүйлдвэрлэх, хадгалах, худалдах, тээвэрлэх, ашиглах, устгахявцадхүнийэрүүлмэнд, байгальорчин, мал, амьтандүзүүлэхсөрөгнөлөөллөөсурьдчилансэргийлэх, гарсанхоруршгийгарилгахаргахэмжээгөөрийнзардлааравчхэрэгжүүлнэ. (8.1) \ • Химийнхортболонаюултайбодисынхаягдлыгхолбогдохмэргэжлийнбайгууллагындүгнэлтийгүндэслэнсум, дүүргийнЗасагдаргаастогтоосонцэгтэнэхуулийн 6.1.2-т зааснаартогтоосонжурмындагуухүнийэрүүлмэнд, байгальорчин, мал, амьтандхоргүйбуюуаюулгүйаргаарустгахбөгөөдэнэхүүажиллагаандтухайннутагдэвсгэрийнбайгальорчин, эрүүлахуйнулсынбайцаагч, онцгойбайдлынасуудалхариуцсанмэргэжилтнээсбүрдсэнКомиссыгбайлцуулна. (14.1) • Химийнхортболонаюултайбодисүйлдвэрлэх, хадгалах, ашиглахүйлажиллагааэрхэлжбайгааиргэн, ажахуйннэгж, байгууллагатухайнбодисынэрсдлийнүнэлгээгБайгальорчинднөлөөлөхбайдлынүнэлгээнийтухайхуулийндагуузаавалхийлгэнэ. (17.1) • Эрсдлийнүнэлгээндтухайнхимийнхортболонаюултайбодисынхор, аюулыншинжчанар, болзошгүйэрсдлийгсудлантодорхойлох, түүнээссэргийлэхаргахэмжээболонхаягдлыгхоргүйжүүлэнустгахасуудлыгтусгана. (17.2)

10. Эрчимжсэн фермийн аж ахуйн байгаль орчинд нөлөөлөх үнэлгээ, анхаарах асуудал, түүнд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх арга зүй • Тухайн төслийн үзүүлэх нөлөөлүүдийг судалсан судалгаа, түүнийг тайлбарлан бичсэн тайлан. Энэ бичиг баримтыг төслийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн шинжээч эсвэл мэргэжлийн байгуулагад захиалгаар хийлгүүлдэг. • Төсөл эхлэхээс өмнө байгаль орчны нөлөөлийн үнэлгээг хэлэлцэх бөгөөд нийтийн хурлыг зохион байгуулж төслийн явцад олон нийтээр төслийг үнэлүүлдэг.

11. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ НӨЛӨӨЛЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНД ОЛОН НИЙТ ХЭРХЭН НӨЛӨӨ ҮЗҮҮЛЖ ЧАДАХ ВЭ? • Байгаль орчны нөлөөлийн үнэлгээнд оролцох эрхээ эдлэхийн өмнө та нилээд их мэдээллийг олон талаас нь авах хэрэгтэй. Ялангуяа үнэлгээ хийсэн компаниас болон эргэн тойрныхоос тухайн төслөөс гарах үр дагаврын тухай үнэн бодитой мэдээлэл авах хэрэгтэй. Ихэвчлэн хүмүүс үгээ хэлэхээс өмнө төслийн талаар шийдвэр нь бараг гарсан байдаг. Байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээнд оролцох нь хүмүүс зохион байгуулалттай болж, орон нутгийн нөөцийг удаан хугацаанд хадгалахад нь тусална.

12. “Олон нийтэд тулгуурласан байгаль орчны үнэлгээ” • Иргэдийн оролцоо нь олон нийтэд өөрсдийнх нь эрх үүргийг илүү сайн ойлгуулж, тухайн төслөөс гарч болох аюул, урьдчилан сэргийлж болох боломжуудыг хүмүүст мэдүүлнэ. • Орон нутгийнхан байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээг бүтнээр нь нягталж унших эрхтэй. Байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээнд байгаль орчин, эрүүл мэнд, цэвэрлэгээ, ариутгал хийх хэсэг багтана. Байгаль орчны үнэлгээнд дурьдсан асуудлууд болон үнэлгээнд дурьдагдаагүй бусад асуудлыг олон нийт илрүүлж, орон нутгийн удирдлагад мэдэгдэж, олон нийтийн хуралд мэдээлж болох ба энэ нь аюултай үйл ажиллагааг зогсоох, залруулахад тусална. • Орчин үед дэлхий дахинд аж ахуйн нэгж, иргэд байгаль орчны үнэлгээнд оролцох боломжийг олгон “Олон нийтэд тулгуурласан байгаль орчны үнэлгээ”-г хийх хувилбарт шилжиж байна. Олон нийтэд тулгуурласан байгаль орчны үнэлгээ нь баг, тосгон суурин, сум, аймаг, бүс нутгийн хэмжээнд байгаль орчин, нөөц, агаар, хоол, хүнс, амьтан, ус, ойн бүтээгдэхүүн, эмийн ургамал, бэлчээр, цэвэр ариун газар нутаг болон бусад зүйлсийг хэрхэн ашиглан хамгаалж, арвижуулах талаар нийтийн ойлголттой болох, аливаа үйл ажиллагааг байгаль орчинд халгүйгээр явуулахад тусалдаг баримт бичиг болно. Энэ баримт бичг нь олон нийтэд нутагт нь байгаа нөөц бололцоог хэрхэн ашиглах талаар ойлголт өгөөд зогсохгүй, түүнд таарах буруу ойлголт зөвшлүүдийг тайлбарлаж ойлгоход тусална.

13. ЗӨВЛӨМЖ • Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ нь хэрэгжүүлэх гэж буй төсөл байгаль орчин, хүний эрүүл мэндэд ямар сөрөг үр дагавар гарахыг мэргэжлийн шинжээч болон мэргэжлийн байгууллага урьдчилан тооцоолж үнэлэх үйл ажиллагаа учир Та бүхэн эрхлэх гэж буй үйл ажиллагааныхаа тухай, дамжлаг бүрийн технологийн сайн мэдлэгтэй, мэдээллийг олон талаас авсан байх . • Үнэлгээ боловсруулах бүх шатны ажиллагаанд идэвхтэй оролцож, санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлж, үнэлгээний баримт бичигт тусгуулах . • Тэжээл тариалах, худаг гаргах, хашаа хороо, дулаан байр, орон сууц барих, бүтээгдэхүүний гарцыг нэмэгдүүлэх, хөрсний үржил шимийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээнд байгаль орчинд халгүй технологи, бодис, материал хэрэглэх. • Малчдын бүлэг, хамт олон нэгдсэн зохион байгуулалттайгаар байгаль орчны үнэлгээнд тусгагдсан хөтөлбөр, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх. • Байгаль орчны үнэлгээнд фермийн үйл ажиллагаанаас орчинд үүсэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах, арилгах, хүний эрүүл мэндийг хамгаалахад амин чухал асуудлыг орхигдуулахгүй тусгахад Та бүхний оролцоо гол үүрэгтэйг анхаарах. • Байгаль орчны үнэлгээний ач холбогдлыг үр хүүхэд, хөрш зэргэлдээ айл саахалтынхан, багийн хөдөлмөрчдөд сурталчлах, тэднээс дэмжлэг авах. • Байгаль орчны үнэлгээний үр дүн нь тухайн баг, сум, аймгийн , бүс нутгийн хэмжээнд ажиллаж буй бусад төслүүдээс гарах сөрөг нөлөөлөлтэй уялдуулан авч цогц байдлаар шийдвэл улам илүү үр өгөөжтэй байдгыг анхаарч сум, орон нутгийн бусад төслүүдийн байгаль орчны төлөв байдалд хяналт шинжилгээ хийх.

14. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА