Mierniki stanu zdrowia zdrowia populacji Maria D. Staniszewska

1. Mierniki stanu zdrowia zdrowia populacji Maria D. Staniszewska Zakład Epidemiologii Środowiskowej IMP

3. chorobowość = zapadalność x średni czas trwania choroby

4. Czynniki podwyższające chorobowość: • długi okres trwania choroby • zwiększenie liczby nowych przypadków • imigracja przypadków i emigracja zdrowej ludności • polepszenie możliwości diagnostycznych

5. Czynniki obniżające chorobowość: • krótki czas trwania choroby • wysoka liczba przypadków zakończonych zgonem • zmniejszenie liczby nowych przypadków • imigracja zdrowej ludności i emigracja osób chorych • polepszenie wskaźnika wyzdrowień

11. Śmiertelność Jest miarą ciężkości choroby liczba osób zmarłych z powodu danej choroby współczynnik śmiertelności = ----------------------------------------------------------x K liczba osób, u których wystąpiła choroba

12. Inne mierniki obliczane na podstawie współczynników zgonów Liczba utraconych lat życia obrazuje liczbę lat życia straconych w wyniku przedwczesnego zgonu przed osiągnięciem arbitralnie określonego wieku (np. 70 lat)

13. Syntetyczne miernikistanu zdrowia populacji • Dalsze trwanie życia jest średnią liczbą lat, jaką ma szansę przeżyć osoba w danym wieku przy założeniu, iż nie zmienią się dotychczasowe trendy umieralności • Dalsze trwanie życia bez inwalidztwa • Lata utracone z powodu inwalidztwa • Dalsze trwanie życia z uwzględnieniem jego jakości

14. Współczynnik zapadalności (ang. incidence density) To częstość z jaką nowe przypadki pojawiają się w populacji. W liczniku umieszcza się liczbę nowych przypadków choroby, które pojawiły się w określonym przedziale czasu. W mianowniku sumę okresów czasu, kiedy każda osób z populacji jest narażona (“wolna od choroby”). Należy określić jednostkę osobo-czasu np. osobo-lata, osobo-dni.

15. Obliczanie osobo-lat Jan July Jan July Jan July Jan July Jan July Jan Total time Subject19761976197719771978197819791979198019801981at risk A 2.0 B 3.0 C 5.0 D 4.0 E 2.5 Łączna liczba osobo-lat 16.5

16. Statystyki zdrowotne odzwierciedlają wyłącznie potrzeby zdrowotne wyrażone nie ujawniają zaś potrzeb rzeczywistych

17. Definicja zdrowia ŚOZ • Zdrowie to pełny dobrostan fizyczny, • umysłowy i społeczny człowieka • a nie tylko brak choroby czy ułomności

18. Czemu służy ocena stanu zdrowia? • określa potrzeby zdrowotne populacji • pomaga poznać szeroko rozumianą historię naturalną choroby • umożliwia ocenę efektywności swoistych metod i środków zapobiegawczychlub leczniczych

19. Opis występowania chorób • KTO ? (wiek, płeć, stan cywilny, zawód, stan społeczno-ekonomiczny) • GDZIE ? (kraj, województwo, powiat, gmina) • KIEDY ? (zmiany chwilowe, sezonowe)

20. Źródła danych potrzebnychdo oceny stanu zdrowia • dane demograficzne • dane z rutynowej sprawozdawczości • dane z badań statystycznych i epidemiologicznych

21. Źródła informacji • zgłoszenia chorób zakaźnych • zgłoszenia zatruć i chorób zawodowych • zgłoszenia nowotworów • dane o czasowej niezdolności do pracy • statystyki szpitalne • statystyki lecznictwa otwartego • dane z masowych badań profilaktycznych • karty zgonów

22. Niepełnosprawnośćw Spisie Powszechnym Ludności w 2002 roku http://www.stat.gov.pl/

23. Definicja niepełnosprawności w badaniach GUS Osobą niepełnosprawną jest taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osoba, która takiego orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa).

24. Zbiorowość osób niepełnosprawnych dzieli się na 2 podstawowe grupy: • osoby niepełnosprawne prawnie tj. takie, które posiadały odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony • osoby niepełnosprawne tylko biologicznie,tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub poważnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych.

25. Kryterium do zakwalifikowaniadanej osoby do zbiorowości osób niepełnosprawnych prawnie jest posiadanie: • aktualnego orzeczenia wydanego przez odpowiedni organ orzekający - dla osób w wieku 16 lat i więcej, • uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego - dla dzieci poniżej 16 roku życia

26. W 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 5 456 700co stanowiło 14,3% ogółu ludności kraju Oznacza to, że co siódmy mieszkaniec Polski był osobą niepełnosprawną Liczba osób niepełnosprawnych od poprzedniego spisu ludności w 1988 wzrosła o 1721,2 tys. (tj. o 46,1%)

27. Liczba osób niepełnosprawnych wzrasta,co głównie związane jest z sytuacją demograficzną kraju, a przede wszystkimz procesem starzenia się społeczeństwa. Przyczyną wzrastającej liczby osób niepełnosprawnych jest także utrzymywanie życia dzięki olbrzymiemu postępowi nauk medycznych, głównie bioinżynierii i intensywnej opiece medycznej, co nie łączy się jednak z przywracaniem pełnego zdrowia.

28. STAN ZDROWIALUDNOŚCI POLSKIw 2004 roku

29. Ogólnopolskie, reprezentacyjne badania stanu zdrowia ludności Polski przeprowadzone przez GUS w 2004 r. http://www.stat.gov.pl

30. Badaniem objęto ponad 14,5 tys.gospodarstw domowych z całego kraju, zbadano 42991 osób: 35248 dorosłychoraz 7743 dzieci

31. W badaniu wykorzystano trzy formularze: AZD-1 dla gospodarstw domowych(skład osobowy cechy społeczno-demograficzne, źródło utrzymania, warunki mieszkaniowe) AZD-2(115 pytań przeznaczony dla dorosłych) AZD-3(63 pytania przeznaczony dla dzieciw wieku do 14 lat)

32. W badaniu populacji dorosłych uwzględniono: • samoocenę stanu zdrowia • korzystanie z usług medycznych i zażywanie leków • zachowania pro- i anty-zdrowotne (profilaktyka zdrowotna, styl życia) • samoocenę jakości życia

33. Ankietowe badanie stanu zdrowia jest badaniem subiektywnym,a przedmiotem badania jest wiedzai odczucia respondentów na temat własnego zdrowia

34. Czy Pan/i choruje przewlekle lub ma jakieś długotrwałe problemy zdrowotne trwające6 miesięcy lub dłużej? 1.Tak 2. Nie Czy z powodu problemów zdrowotnych (kalectwa lub choroby przewlekłej) ma Pan/i ograniczoną zdolność wykonywania codziennych czynności właściwych dla Pana/Pani wieku (nauka w szkole, praca zawodowa, samoobsługa, prowadzenie gospodarstwa domowego) trwającą 6 miesięcy lub dłużej? 1.Tak, całkowicie ograniczoną 2.Tak, poważnie ograniczoną 3. Nie

35. Czy posiada Pan/i ważne orzeczenie ustalające niepełnosprawność, niezdolność do pracy lub inwalidztwo wydane przez Zespół do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności lub ZUS? (w przypadku posiadania dwóch orzeczeń, należy zaznaczyć odpowiedź wg orzeczenia najnowszego) 1. Nie 2.Tak, posiadam orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub o I grupie inwalidztwa 3. Tak, posiadam orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy lub o II grupie inwalidztwa 4. Tak, posiadam orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności lub o częściowej niezdolności do pracy lub o celowości przekwalifikowania zawodowego lub o III grupie inwalidztwa

36. Czy posiada Pan/i ważne orzeczenie ustalające niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnymlub inwalidztwo wydane przed 1 stycznia 1998 r. przez Komisję: KRUS lub MON lub MSWiA? 1.Nie 2.Tak, posiadam orzeczenie o długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego lub o I grupie inwalidztwa 3.Tak, posiadam orzeczenie o II grupie inwalidztwa 4.Tak, posiadam orzeczenie o długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym bez uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego lub o III grupie inwalidztwa

37. Wcześniejsze odpowiedzi wskazują, że ma Pan/i pewne ograniczenia dot. sprawności czy zdolności do pracy – a zatem czy występują obecnieu Pana/ Pani następujące grupy schorzeń? Uszkodzenia i choroby narządu ruchu TAK NIE Uszkodzenia i choroby narządu wzroku TAK NIE Uszkodzenia i choroby narządu słuchu TAK NIE Schorzenia układu krążenia TAK NIE Schorzenia neurologiczne TAK NIE Schorzenia psychiczne TAK NIE Upośledzenie umysłowe TAK NIE Inne schorzenia TAK NIE

38. Pod koniec 2004 r. żyło w Polsce ogółemponad 6,2 mln osób niepełnosprawnych(ponad 2,8 mln mężczyzn i 3,4 mln kobiet) z tego ponad 4,8 mln osób niepełnosprawnych prawnie(prawie 2,4 mln mężczyzn i ponad 2,4 mln kobiet)

39. GUS szacuje, że liczba osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcejw końcu 2004 r. to prawie 6 mln osób, tj. prawie 19% ogółu populacji w wieku 15 lat i więcej (odsetek wśród kobiet wyniósł – 19,7%, a dla mężczyzn – 17,9%)

40. Prawie 78% dorosłych osób niepełnosprawnych posiada orzeczenie prawne o inwalidztwie • Pozostałe 22% deklarowało, że ma poważne ograniczenia w wykonywaniu podstawowych • czynności życiowych • Równocześnie częściej niż co czwarta osoba niepełnosprawna posiadała orzeczenie prawneo niepełnosprawności, ale według subiektywnej oceny nie zgłaszała żadnych ograniczeń

41. Pod koniec 2004 r. żyło w Polsce ponad6,2 mln osób niepełnosprawnych, z tego ponad 4,8 mln osób niepełnosprawnych prawnie Zdecydowana większość osób niepełnosprawnych (82%) to osoby bierne zawodowo, a tylko co 5-6 pracuje, bądź poszukuje pracy

42. Poziom wykształcenia dorosłych osób niepełnosprawnych jest relatywnie niższy niż osób sprawnych: aż 44% osób niepełnosprawnych legitymuje się wykształceniem co najwyżej podstawowym, podczas gdy wśród osób sprawnych udział ten wynosi tylko 18% Tylko co piętnasta dorosła osoba niepełnosprawnama wykształcenie wyższe, podczas gdy wśród osób sprawnych – blisko co szósta

43. Co roku wzrasta liczba osób niepełnosprawnych, które podejmują naukę na wyższych uczelniach. Studenci niepełnosprawnymi stanowią blisko0,5 % ogółu studentów. Wg danych GUS z 2004 roku, we wszystkich typach uczelni studiowało blisko 9.256 osób niepełnosprawnych o różnych rodzajach niepełnosprawności (w porównaniu do 2003 r. o 30% więcej).

44. Osoby niepełnosprawne gorzej oceniają swoje zdrowie niż osoby sprawne, częściej występują u nich długotrwałe problemy zdrowotne czy choroby przewlekłe, częściej też muszą korzystać z pomocy medycznej • Wśród dorosłych najczęściej występują: • schorzenia układu krążenia (49%) • uszkodzenia i choroby narządu ruchu (46%) • uszkodzenia i choroby narządu wzroku (blisko 30%) • słuchu (14%) • schorzenia neurologiczne (29%) • schorzenia psychiczne (10%)

50. Osoby w wieku 16-64 lata, które w samoocenie stanu zdrowia uznały się za niepełnosprawne w krajach UE (%) Austria 29,0 Belgia 17,0 Dania 7,0 Finlandia 5,0 Niemcy 6,6 Holandia 16,4 Szwecja 17,1 Włochy 1,6 Źródło: Na podstawie wyników badań kwestionariuszowych prowadzonych w poszczególnych krajach