Mozaika

1. Mozaika Weronika Piętka IIe, PG 15

2. Czym jest mozaika? • Mozaika to dekoracja w postaci obrazu wykonana z drobnych, o różnej kolorystyce, fakturze i kształcie kamyczków, kawałków szkła lub ceramiki. • Często używana do zdobienia ścian lub podłóg, szczególnie efektywna na zakrzywionych powierzchniach – sufit bądź sklepienie. • Może znajdować się na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczenia. • Elementy są przyklejone do podłoża przez ułożenie na zaprawie, wapiennej, cementowej lub żywicy pochodzenia roślinnego (mastyks z drzewa pistacji kleistej). • Stosowana jest do zdobienia posadzek, ścian, kopuł, sklepień, apsyd w budownictwie sakralnym i świeckim, mebli (zwłaszcza blatów stołów, biurek). • (W tle mozaika ze starożytnego Rzymu w wiosce Olmeda)

3. Historia mozaiki Technika znana była już w starożytności. Najstarsze, znalezione mozaiki pochodzą sprzed 5000 lat. POCZĄTKI - STAROŻYTNA GRECJA W starożytnej Grecji pierwsze mozaiki układano z otoczaków znalezionych na brzegach rzek i morza. Technika ta zwana była opus barbaricum. Mozaiki miały kolorystykę biało-czarną z mniejszymi polami żółtymi, brązowymi i czerwonymi. Takie prace, z czasów od VI do IV wieku p.n.e., można znaleźć wszędzie na obszarze wokół Grecji. Wiele z nich przedstawiało jasne postacie osadzone w kontraście do ciemnego tła. Dobry przykłady takich mozaik, to te odnalezione w Atenach, Koryncie i Turcji.

4. Opus barbaricum

5. W okresie hellenistycznym… Stosowano technikę opus segmentatum, polegającą na zastosowaniu odpadów kamiennych powstałych przy pracach rzeźbiarskich i kamieniarskich. Najczęstszymi motywami były sceny rodzajowe. Pojawia się kolor. W II wieku p.n.e. obok płytek kamiennych pojawiły się tessery szkliwione. Od tego czasu mozaiki kamienne były powoli zastępowane mozaikami ułożonymi z regularnych płytek, kostek szklanych, marmurowych, kamieni półszlachetnych – pojawiła się technika ‚opus vermiculatum’, o której mowa w następnym slajdzie.

6. Kolejny krok w rozwoju mozaiki • Kolejnym krokiem było zastosowanie regularnych płytek, kostek (tessera) z marmuru, kamieni (nawet szlachetnych), półszlachetnych i złota. • Chcąc jak najdokładniej odwzorować obraz używano bardzo małych elementów, nawet o krawędzi 1 mm. • Technika ta znana była pod nazwą opus vermiculatum(łac. vermis – robak). • Do czasów współczesnych zachowały się np. mozaiki w Pompejach, będące przykładem zastosowania tej techniki. • Mozaiki były używane w sztuce wczesnochrześcijańskiej, bizantyjskiej a także islamu. W niektórych miejscach tradycja zdobień mozaiką przetrwała do XIX w., np. w Bazylice św. Marka w Wenecji.

7. Opus vermiculatum

8. Przekazanie umiejętności Greków Rzymianom Rękodzieło zainicjowane przez Greków, przekazane w późniejszym czasie Rzymianom, stało się elementem wystroju budynków, zarówno użyteczności publicznej jak i świątyń. Najczęściej stosowanym materiałem był marmur. Największą wartość artystyczną tamtych czasów, przedstawiają mozaiki znalezione w Pompejach w Domu Fauna, ale każdy chodnik tego miasta jest udekorowany kamiennym lub marmurowym wzorem Mozaika o tematyce teatralnej. Dom Fauna, Pompeje.

9. Mozaika z kulturze chrześcijańskiej i islamskiej Sztuka mozaiki była popularna w kulturze chrześcijańskiej i islamskiej, z tą różnicą, że w tej drugiej ze względu na zakaz przedstawień ludzkich przeważała symbolika zwierząt i kwiatów. Jednym z najpiękniejszych zabytków sztuki islamskiej jest Wielki Meczet Umajjadów w Damaszku zachwycający pełną złoceń dekoracją. Tematami ikonograficznymi natomiast były sceny biblijne, mitologiczne i legendy ludowe. Mozaiki będące dekoracją przedmiotów użytkowych spotykamy w sztuce prekolumbijskiej. W kulturach Majów, Azteków i wielu innych pojawiały się zdobione mozaiką maski, służące obrzędom liturgicznym i pogrzebowym. Ten okres charakteryzuje się stosowaniem bardzo twardych kamieni, takich jak: serpentynit, turkus, koral, jadeit, malachit, macica perłowa.

10. Bazylika San Vitale w Rawennie VI w. Według badaczy sztuki wczesnochrześcijańskiej jest to perła wśród zabytków, kawałek Bizancjum w Europie, Cesarz Justynian i cesarzowa Teodora - to bodaj najsłynniejsze mozaiki świata, reprodukowane w tysiącach książek, pocztówek, plakatów i gadżetów.

11. Wielki Meczet Umajjadów w Damaszku

12. Basilica di San Clemente) Kopuła absydy z mozaiką przedstawiającą Drzewo Życia wyrastające z krzyża, XII w.

13. Powrót mozaiki – XIV wiek,rozkwit – XVII wiek Mozaika wraca do łask od XIV wieku, aby rozkwitnąć w wieku XVII w mozaikowych dekoracjach Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Staje się podporządkowana malarstwu i bardziej od niego ceniona jako technika trwalsza i utrzymująca intensywność kolorów bez względu na upływający czas. Pojawia się mikromozaika, również w dekoracjach przedmiotów codziennego użytku, która technicznie jest trudniejsza do wykonania od miniatury malarskiej

14. W wieku XIX i XX, mozaika wchodzi w nowy wymiar sztuki razem z takimi nazwiskami artystów jak: Antonio Gaudi, Gino Severini, Fernando Leger, Lucio Fontana. Projekty mozaik tworzą również Gustav Klimt, Oskar Kokoschka, Marc Chagall, George Braque. Antonio Gaudi, Park Guel, Barcelona

15. Marc Chagall, Chicago Antonio Gaudi, Sagrada Familia, Barcelona

16. Mozaika współcześnie Współcześnie rozwój mozaiki, mający swe odzwierciedlenie w ogromnej gamie używanych materiałów i technik dowodzi, iż jest ona bardziej żywa teraz, aniżeli w czasach jej narodzin. To przepiękne rzemiosło artystyczne wzbudza szczery zachwyt swą pracochłonnością, misternością i wiecznością trwania. na zdjęciu: Fasada budynku Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu ozdobiona mozaiką wykonaną techniką emalii przez Stefana Knappa w 197)

17. Warszawa. Mozaika powstała na ścianie frontowej pawilonu SM Osowska  ok. 1960r. Warszawa, Politechnika Warszawska - mozaika Stanisława Preyznera