Mjetet kryesore Amortizimi dhe shfrytëzimi i kapaciteteve

1. Mjetet kryesoreAmortizimi dhe shfrytëzimi i kapaciteteve Mr.sc Driton Sylqa Pejë, 2012

2. Mjetet kryesore Mjetet kryesore: Mjetet për punë Toka bujqësore Ndërtesat Gjedhet shumëvjeqare Pyjet dhe të mirat e tjera materiale

3. Mjetet kryesore Llojet e mjeteve kryesore sipas gjendjes së tyre: mjete kryesore në përdorim.-përdoren për kryerjene e riprodhimit, janë: Toka bujqësore (bujq.,prodh.tjegull,komunikac.etj) Objektet ndërtimore (objektet,aktiv.afariste,etj) Patentat ( zbulim i mbrojtur i cili mund te përdoret per punë) Licencat ( e drejta e shfrytëzimit të patentit të huaj)

4. Mjetet kryesore Llojet e mjeteve kryesore sipas gjendjes së tyre: mjete kryesore në ndërtim, bëjnë pjesë: Rezervat e materialit investues, Pajisjet, Ndërtesat e pakryera,etj.

5. Mjetet kryesore Llojet e mjeteve kryesore sipas gjendjes së tyre: mjete kryesore jashtë përdorimit(cregjistrohen,shiten ose huazohen) mjete kryesore në para (inkasimet, mjetet në para nga amortizimi, mjetet e ndara nga fitimi, nga shitja e mjeteve kryesore,etj)

6. Mjetet kryesore Llojet e mjeteve kryesore sipas gjendjes së tyre: mjete kryesore në formë të të drejtave (patentat dhe licencat) Patentat ( zbulim i mbrojtur,përdoret per punë) Licencat ( e drejta e shfrytëzimit të patentit) Koncesioni (e drejtë e lejuar nga të tjerët për shfryëzimin e ndonjë të mire materiale për procesin e prodhimtarisë)

7. Mjetet kryesore Struktura teknike e mjeteve kryesore “Organizimi racional i përdorimit të teknikës dhe teknologjisë do të jetë edhe më efikas në coftë se në prodhimtari bëhet humanizimi i plotë i punës, duke sëndertuar rezultatet optimale ekonomike”

8. Mjetet kryesore Struktura teknike e mjeteve kryesore, ka për qellim: Rritjen e produktivitetit Përmbajtja e mjeteve kryesore ndryshon si rrjedhim i zhvillimit të shkencës dhe teknikës.

9. Mjetet kryesore Ndryshimi në strukturen përbajtësore teknike të mjeteve në ndërmarrje kushtëzohet me ndikimin e disa faktorëve: karakteristikat e veprimtarisë së ndërmarr. karakteristikat e procesit teknologjik format e organizimit në prodhimtari

10. Mjetet kryesore Sa është i pajisur punonjësi me mjete kryesore? Kp = Vlmjk / Np Koeficienti i pajisshmërisë teknike –Kp Vlera e mjeteve kryesore-Vlmjk Numri i punëtorëve-Np

11. Mjetet kryesore Çfarë vlere ka pajisshmëria për punëtorë? Kp = Vlp / Np Koeficienti i pajisshmërisë teknike – Kp Vlera e pajisjeve - Vlp Numri i punëtorëve - Np

12. Mjetet kryesore Kp=Vlb/Ntp (vl.blerëse e mj.k/nr.tërsishëm i punëtorëve) Kp=Vlb/Npp (vl.blerëse e mj.k/nr.i punëtorëve prodhues) Kp=Vlt/Ntp (vl.tanishme mj.k/nr.ipërgjithshëm punëtorëve) Kp=Vlt/Ntpp(vl.tanishme mj.k/nr.i tersishem pun. prodhues) Përcaktimi i nr.të makinave të nevojshme për punë bëhet nëse krahasohet?: Nm=Kn/kvm (kapaciteti i nevojshem/kapacitetet vjetore)

13. Vlera e mjeteve kryesore Evidenca e mjeteve kryesore Evidenca materiale (në cdo kohe posedojnëpasqyrë se sa mjete janë dhe ku gjinden) Evidenca financiare (përmes vlerës përcaktohet amortizimi dhe vlera e mbetur e mjetit) Vlera faturale (vl.e caktuar në faturë) Vlera blerëse(vl.fat.+shp.tran.montimit,dogan,etj) Vlera e harxhuar (amortizimit) Rivlerësimi i mj.kryes. (harmonizimi I vl.blerëse dhe vl.tregut)

14. Mjetet kryesore Rivleresimi (revalorizimi) i mj.kryesore, ka për qellim: Të përcaktohet realisht pasuria e ndërmarrjes Të bëhet llogaritja e amortizimit Të bëhet rimbursimi i harxhimeve të mjet.kryesore Realisht të tregohet fitimi i ndërmarrjes

15. Mjetet kryesore Rivleresimi (revalorizimi) bëhet në disa mënyra: Vlerësimi veç e veç i secilit mj.kryes.(me komisione profesionale) Koeficienta të veçantë për disa mj.kryes.(për cdo grup të mj.kr.përdoret një koeficient i rivlerësimit-Kr) Kr=Çmt/Çpt (cmimi mesatar i tregut/cmimin e mëparshem të tregut per mj.kr.)

16. Mjetet kryesore Amortizimi i mjeteve kryesore dhe rëndësia e tij Mjetet kryesore harxhohen në procesin e prodhimit. Duke prodhuar, pjesë – pjesë e bartin vlerën e tyre në prodhimin e ri. Amortizimi mun të jetë: amortizim fizik dhe amortizim moral.

17. Mjetet kryesore Amortizimi fizik, është rrjedhojë e harxhmit të mjeteve për prodhim si: prishja për shkak të ngarkesës fizike të mjetit, përdorimi joprofesional i mjeteve, kushtet klimaike, cilësia e dobët e lëndës së parë, mirëmbajtja joadekuatee mjeteve etj

18. Mjetet kryesore Faktorët të cilët ndikojnë ne amortizimin fizik janë: karakteristikat konstitucionale të mjetit për punë, funksioni mjetit në riprodhim, karakteristikat e fuqisë pnëtore e cila i përdorë këto mjete, kushtet e punës, organizimi i punës, etj

19. Mjetet kryesore Amortizimi moral (ekonomik) Futja ne prodhim e të rejave më bashkohore mundëson shfrytëzimin më racional të mjeteve. . Fatktorët kryesor të cilët ndikojnë ne amortizimin ekonomik janë: lajmërimi në treg i mjeteve më bashkëkohore dhe produkteve, kërkesat e tregut për prodhime të reja, në prodhimin e të ciave nevojitet blerje e mjeteve të reja kryesore dhe koha e përdorimit.

20. Mjetet kryesore Për të pa rolin e amortizimit ne afarizëm është e nevojshme që të llogaritet : shkalla e harxhmit të mjeteve për punë,(marëdhënie në mes të vl. së amorizuar dhe vl. furnizuese.) shkalla e përdorimit ekonomik. (raporti në mes të vlerës së tanishme dhe vlerës furnizuese) shkalla e vjetërsiit ekonomik (mundësisa e prodhimit me mjete të tanishme dhe mjete të reja.

21. Mjetet kryesore Metoda e llogaritjes se amortizimit dhe ekonomizmi me mjetet kryesore Llogaritja e harxhimit/shpenzimit ka rëndësi në ndërmarrjen, për: llogaritjen e rezultatit të cilin do ta arrijë në politikë zhvillimore të ndërmarrjes, evitimin e pengesave në shfrytzimin e mjeteve, marrjen e masave në drejtim të shfrytëzimit më racional të mjeteve dhe numrin e detyrave të cilat do të kryejn.

22. Mjetet kryesore Elementet e nevojshme për llogaritjen e amortizimit janë: baza për llogaritjen e amortizimit, afati i qëndrueshëm së mjetit, kuota e amortizimit, norma e amortizimit dhe vlera e paçregjistruar e mjeteve kryesore.

23. Mjetet kryesore Kuoa e amortizimit, paraqet vlerën e cila çregjistrohet në kuadrin e një periudhe të caktuar kohore për të cilën zvogëlohet vlera e mjetit kryesor. Për atë periudhë llogaritja e saj bëhet me këtë formulë: a = baza e amortizimit x % e amortizimit/100

24. Mjetet kryesore Nëse në llogaitjen e amortizimit përfshihet edhe mirëmbajtja investive, amortizimi logaritet me formlën si vijon: a= (baza e amortizimit + shpenzimet e mirëmbajtjes) x % e amortizimit/100 Norma e amortizimit (përqindja) llogaritet duke e pjesëtuar numrin 100 me afatin qëndrimit tëmjetit për punë (Aq) Na = 100 : Aq

25. Mjetet kryesore Vlera e paçregjistruar (Vt) e mjeteve kryesore fitohet: kur nga baza e amortizimit (Ba) zbritet vlera e amortizimit të gjertanishëm (Vpa). Vt = Ba – Vpa Efektet të cila mund t’i japë mjeti për një kohë gjenden duke bërë krahasimin e vlerës furnizuese të mjetit (Vf) me efektin e dhënë (E). E∫ = Vl∫/E

26. Mjetet kryesore Metoda propocionale (kur amortizimi lloaritet në periudhën e parë me një normale më të lartë,kurse në përiudhën mbetëse kjo normë shënon rëie dëri në fund të dhekullit të jetesës së mjetit), Amortizimi vjetor (Av) ftohet kur vlera furnizuese (Vl) e mjetit kryesor ndahet me afatin e qëndrimit (Aq). Av = V∫/Aq ose Av = V∫x%a

27. Mjetet kryesore Metoda degresive (kur llogaritja e amortizimit në vlerën mbetëse të mjetit kryesor bëhet me normën rënëse). Amortizimi progresiv, përqindja e amortizmit ose norma e amortizimit të mjetit kryesor (%Am) fitohet: %Am = 100 ∙[ (Vv/k)2-(Nv-1/k)2] Kurse vlera e tanishme e mjetit kryesor gjendet me anën e formulë si më poshtë: Vlmj = V∫mj [(Nv/k)]

28. Mjetet kryesore Kapaciteti “Kapaciteti është aftësia prodhuese e një ndërmarrje në një periudhë të caktuar” ose “aftësia e ndonjë ndërmarrjeje që në kohë të caktuar të japë një efekt të bazuar nëmundësinë maksimale të prodhimtarisë, e cila mund të arrihet për një periudhë të gjatë”

29. Mjetet kryesore Kapaciteti Me kapacitet nënkuptohet aftësia e efektit të cilin e arrin një mjet ose grupi i mjeteve për punë, në një kohë të caktuar, me anazhimin e plotë të forcës së krahut të punës në një ndërmarrje.

30. Mjetet kryesore Kapaciteti Kapaciteti është një madhësi komplekse e përbërë nga këto elemente: Mjetet për punë me karakteristikat e tyre teknike (duke ishfrytëzuar ato plotësisht). Puna e gjallë e njeriut, me mundësitë (nën punësimin e plotë të tyre). Llojet e metodave teknologjike me anën e të cilave shfrytëzohen pajisjet dhe stabilimentet. Intensiteti i punës dhe Koha – periudha kohore në rexhimin e kohës së punës (300 ditë pune në dy ndërresa).

31. Mjetet kryesore Llojet e kapaciteteve dhe struktura e tyre Llojet më të rëndësishme të kapacitetit janë: kapaciteti maksimal ose teorik, kapaciteti normal, kapaciteti punonjës ose real dhe kapacieti minimal.

32. Mjetet kryesore Faktorët e kapacitetit Madhësia optimale e kapacitetit mundëson realizimin e detyrave në afarizmin e ndërmarrjes me një rentabilitet më të lartë. Në kapacitet ndikojnë këta faktorë: mjetet për punë me karakteristika e tyre, puna e njeriut, lënda e parë me karakteristikat e saja dhe organizmi i punës

33. Mjetet kryesore Matja e kapaciteteve, mund të bëhet sipas këtyre metodave: metoda e llogaritjeve analitike (përveq sasisë së prodhuar, për matjen merren parasysh edhe shumë elemente si: cilësia e lëndës së parë, demensioni, normat, karakteristikat teknologjike etj.) metoda statistikore, bazohet në të dhënat të ndryshme të cilat i merr nga afarizmi i ndërmarrjes lidhur me prodhimin e realizuar, orët e normuara, numrin e vendeve të punës etj.

34. Mjetet kryesore Metodat të cilat gjejnë përdorim më të gjërë në ndërmarrje janë: metoda e prodhimtarisë maksimale mujore, metoda e orëve të realizuara të makinës metoda e radhitjes së punës në ndërresa

35. Mjetet kryesore Ngritja e kapaciteteve Faktorët në ngritjen e kapacitetev janë faktorët teknik dhe eonomik. Parakusht për ngritjen e kapaciteteve janë mundësitë ekzistuese të resurseve, fuqija e nevojshme punëtore, burimet e duhura për financim tregu për absorbim te prodhimit

36. Mjetet kryesore Politika e ndërmarrjes në zgjerimin e Kapaciteteve Efikasiteti i ndërmarrjes është i varur drejtëpërsëdrejti nga niveli i shfrytëzimit të kapaciteteve. Rritja e efikasitetit në përdorim të mjeteve e rritë edhe aftësinë konkurruese të ndërmarrjes, përmes zvogëlimit të shpenzimeve për njësi të prodhimit.

37. Mjetet kryesore Faktorët që ndikojnë në madhësinë, shfrytëzimin e kapacitetit dhe rezultatet në afarizem janë: Faktori i blerjes Faktori i shitjes Faktori i organizimit Faktori i financimit dhe Fytet e ngushta në procesin e punës

38. FALEMNDERIT PER VEMENDJE!