1 / 52

Wstęp do językoznawstwa synchronicznego 3003-11A1WS Filologia polska, I rok * 2014/2015

Wstęp do językoznawstwa synchronicznego 3003-11A1WS Filologia polska, I rok * 2014/2015. Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m .r. swidz inski @uw. edu.pl Konsultacje w pok. 1: środa 14.00-15.00

lani-wade
Download Presentation

Wstęp do językoznawstwa synchronicznego 3003-11A1WS Filologia polska, I rok * 2014/2015

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Wstępdo językoznawstwa synchronicznego3003-11A1WSFilologia polska, I rok * 2014/2015 Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl Konsultacje w pok. 1: środa 14.00-15.00 Strona przedmiotu — szukaj pod: www.mswidz.republika.pl/

  2. Program • Przedmiot językoznawstwa. • Cechy definicyjne języka naturalnego.  • Struktura języka I: słownik i morfologia. . • Struktura języka II: składnia.  • Formalne rozumienie języka. Lingwistyka formalna i informatyczna. • Komunikacja językowa. • Podstawy leksykologii. Leksykografia. • Słowniki – analiza zawartości, klasyfikacja. • Zróżnicowanie języków świata. Podstawy typologii. • Typy badań lingwistycznych. • Kolokwium.

  3. Zadanka Trzy przykładowe opozycje w zbiorze znaków drogowych:

  4. Zadanka • żółć (czteroliterowe) • ………. (trzyliterowe)

  5. Zadanka • żółć (czteroliterowe) • łóż (trzyliterowe) • łżę • łżą • żąć • żął • żęć

  6. Temat 2 Cechy definicyjne języka naturalnego

  7. Modelowanie Jak opisać JN — strukturalnie? Model —urządzenie funkcjonujące jak oryginał. • Co jest tym oryginałem (= obiektem opisu)? Umowa: JN  NS. • Co modelujemy? Kompetencję idealnego NS’a, czyli umiejętność: • odróżniania wyrażeń poprawnych od niepoprawnych, • interpretowania ( rozumienia) wyrażeń poprawnych, • wytwarzania wyrażeń poprawnych.

  8. Poprawność a sensowność • Zdanie poprawne nie musi być sensowne: • Wyrażenie sensowne nie musi być zdaniem poprawnym:

  9. Poprawność a sensowność Ten kawaler ma za żonę bezdzietną matkę. • Wyrażenie sensowne nie musi być zdaniem poprawnym:

  10. Poprawność a sensowność Ten kawaler ma za żonę bezdzietną matkę. • Wyrażenie sensowne nie musi być zdaniem poprawnym: *Kali nie bać tygrys.

  11. Opis (= model) języka naturalnego • Opis JN to — przy pewnych założeniach — jego gramatyka. • Jest konwencjonalny i arbitralny. • Model to idealizacja: • wyostrzenie • uogólnienie • uproszczenie • Istnieje nieograniczenie wiele poprawnych modeli (= opisów) danego JN.

  12. Dane empiryczne Opisywany obiekt to czarna skrzynka. Językoznawca potrzebuje danych empirycznych. Dane: • teksty rzeczywiste, • teksty preparowane, • sądy NS’a o nich. Zbiór tekstów – korpus.

  13. Korpusy tekstów • http://korpus.pwn.pl/ Jaki udział prasy w korpusie? • http:/korpus.pl/ Co to jest Poliqarp? Rozwiąż skrót! • PELCRA ??? • LOB Corpus Co to? Gdzie? Kiedy? • BNC (British National Corpus) • .....

  14. Tekst • Tekst –wytwór NS’a: produkt kompetencji językowej. • Rozróżnienie langue – parole (F. de Saussure) mowa – mówienie system – tekst

  15. System a tekst System: jeden jedyny abstrakcyjny zamknięty pozaczasowy Tekst: jeden z bardzo wielu dostępny zmysłom będący elementem zbioru otwartego zlokalizowany w czasie i przestrzeni linearny

  16. Teksty i ich typologia Teksty: • mówione • pisane • (śpiewane) • brajlowskie • e-mailowe • sms-owe • ......... Reprezentują one odmiany diakrytyczne JN.

  17. Dwu-(trój-)poziomowość znaku Znak ma: • kształt (formę) • treść (funkcję) Składniki kształtu znaku – cegiełki asemantyczne: diakryty. Hierarchia składników tekstu: • diakryty • znaki proste • znaki złożone

  18. Jan szuka po omacku

  19. Diakryty Diakryty języka naturalnego: • głoski, allofony, fonemy • litery, grafemy • „sześciopunkty” • ....... Ale także: • elementy składowe „cegiełek”: piksele, krzywe, pociągnięcia pędzla,..., cechy artykulacyjne lub akustyczne,...

  20. Zadanie empirysty: analiza tekstu • Cele: • sporządzenie listy znaków prostych, • rekonstrukcja sieci opozycji, • [w tym ograniczeń łączliwości – dystrybucja składników]. • Procedury analityczne: • segmentacja, • substytucja, • hipotezy analogii.

  21. Okaz i typ • Jednostki tekstu (= obiekty konkretne) reprezentują jednostki systemu (= obiekty abstrakcyjne) JT – okaz (token), JS – typ (type). • Jakie JS są reprezentowane przez następujące JT: • mamami, MAMAMI, mamami • kot, kota, kotu • kupić, napisać, jeść • Kto przyszedł?, Umrzesz ty., Wszyscy tu wczoraj rzygali.

  22. Badania empiryczne Empirysta • ogląda próbki (okazy) • widzi typy • opisuje typy

  23. Segmentacja Jaświdziałwczorajżukazczarnymiskrzydełkami wtedyśmystanęliwpoprzekjezdni żydkarabinnosi

  24. Substytucja Równoważność dystrybucyjna = swobodna wymienność Polowanie na opozycję – szukanie par minimalnych.

  25. Kłopoty z parami minimalnymi • Znaki zerowe Intuicja: • STOPza pomocą lizaka • opozycja <ci, co odrobili> : <ci, co nie odrobili> • Suwałki : Suwałk

  26. Kłopoty z parami minimalnymi  Ale: Wiem, że wczoraj czytał książkę. Żeby dziś czytał książkę… Czyta po francusku. • żeby, *że- • *wczoraj-, *dziś-, *po- • Czytał--

  27. Wariancja (= synomimia) Kształt1  Kształt2, ale Znaczenie1 = Znaczenie2 Ogólniej: Kształt1  Kształt2, ale Funkcja1= Funkcja2

  28. (profesorz)y – (profesor)owie taksiarz – złotówa – taryfiarz - taryfa Masz czas? – Czy masz czas? Wariancja – zabezpieczenie systemu. Problem: które różnice kształtu są funkcjonalnie istotne (= relewantne)?

  29. =

  30. 3. Neutralizacja (= honomimia, wieloznaczność, polisemia) Kształt1 = Kształt2, ale Znaczenie1  Znaczenie2 Ogólniej: Kształt1 = Kształt2, ale Funkcja1  Funkcja2

  31. dziewczyny mam Strzeż kolegi ojca. Neutralizacja opozycji – defekt systemu. Wszystkie JN mają ten defekt!!!

  32. Zepsuty semafor

  33. http://en.wikipedia.org/wiki/Tay_Bridge_disaster

  34. http://taybridgedisaster.co.uk/

  35. Hipoteza analogii Zadanie: wymyślić przykłady

  36. Strukturyzacja Narysować drzewo zależności

  37. Problem składników elementarnych Z czego jest zrobiony (lub: robi się) tekst: • z liter, głosek lub sylab,DIAKRYTY • z morfemów,ZNAKI • ze słów, • z fraz, • ze zdań, • z wypowiedzeń?

  38. Nasi nowi fleciści, których wysłano na urlop, powiedzieli swemu dyrygentowi, że nie wrócą. Ad a.: diakryty, czyli litery głoski sylaby

  39. Tekstu nie robi się z diakrytów!!! Opis diakrytów nie należy do gramatyki.

  40. Ad b.-f.: znaki Morfemy Słowa

  41. Frazy a. • nasi nowi fleciści, których wysłano na urlop, • powiedzieli • swemu dyrygentowi • , że nie wrócą b. • nasi nowi fleciści • , których wysłano na urlop

  42. nasi • nowi fleciści • nowi • fleciści • których • wysłano • na urlop • na • urlop • swemu • dyrygentowi

  43. Zdania • nasi nowi fleciści, których wysłano na urlop,powiedzieli swemu dyrygentowi, że nie wrócą • , których wysłano na urlop • , że nie wrócą

  44. Konstrukcje • Znak złożony to konstrukcja. • Podstawowy problem: łączliwość, czyli dystrybucja. • Dwa typy konstrukcji: - konstrukcje morfologiczne, - konstrukcje składniowe. Rekurencja. • Gramatyka JN „typu polszczyzny”: - morfologia, - składnia.

  45. Konstrukcje morfologiczne Tematy: SŁOWOTWÓRSTWO Formy wyrazowe: FLEKSJA

  46. Konstrukcje składniowe Frazy: SKŁADNIA Zdania: SKŁADNIA

More Related