Hafif Arama-Kurtarma ve Bina Değerlendirmesi

1. Hafif Arama-KurtarmaveBina Değerlendirmesi Emniyet, Verimlilik ve Haberleşme SSG-TAG Bölüm 2a

2. 2. Bölümün Amaçları • Sınırlı kaynaklarla en kısa zamanda en çok sayıda insanı kurtarmak. • Kurtarmacının kendi emniyetini sağlamak.

3. 2. Bölümün Hedefleri • Hafif Arama ve Kurtarma Planlamasını anlamak. • Hafif Arama - Kurtarmanın rolünü anlamak. • Sivil Savunma Mahalle Görevlileri ve TAG’ ların emniyeti için bina hasar sınıflandırmasını öğrenmek. • SSG-TAG’ ların ilk saatlerde ve profesyonel müdahaleciler geldikten sonra neler yapabileceğini öğrenmek.

4. Kurtarma Hakkında Ne Biliyoruz? KAZAZEDELERİN DURUMU AFET SONRASI MÜDAHALE 5% 15% 30% 50% Enkaza Sıkışmış Teknik Kurtarma Enkaz Boşluklarında Mahsur Kalmış Profesyonel Müdahaleciler Toplum Afet Gönüllüleri Yapısal Olmayan Elemanlar Altında Kalmış Aileler, Komşular ve O Anda Yardıma Koşanlar Yaralanmalar, Sıkışma Yok

5. Çökmüş Yapılarda Kurtarmanın 6 Evresi (I.N.S.A.R.A.G.)BM Uluslararası A-K Grubu) 1. Evre…Bilgi Toplama ve Araştırma 2. Evre…Tesisatların Kapatılması 3. Evre…Kaba Yüzey Taraması 4. Evre…Bütün Boşlukların Aranması 5. Evre…Giriş Yolu Açarak Kazazedeye Ulaşılması 6. Evre…Kimse Kalmadığından Emin Olana Kadar Enkazın Aranması

6. Hafif Arama-Kurtarmanın Bileşenleri • Zaman: • ALTIN GÜN • İnsan: • Eğitimli Kurtarmacılar • Destek Ekipler / Gönüllüler • Malzeme: • Uygunluk • Olayın Gerektirdikleri MALZEME İNSAN ZAMAN

7. Enkaz Altından Çıkarılanların Zaman / Hayatta Kalma Oranları • İlk 30 Dakika 93% • 1.Gün 81% • 2.Gün 36% • 3.Gün 33% • 4.Gün 19% • 5.Gün 7% • 5. Günden Sonra 2%

8. Bir afet sırasında, yaralanmış veya enkaz altında kalmış kazazedeler ilk 24 saat içinde kurtarılırsa %80 yaşama şansına sahiptir. ALTIN GÜN

9. İnsan Kaynakları • İNSAN • Sivil Savunmacılar • Askerler • Madenciler • İtfaiyeciler • Polisler • Eğitimli Gönüllüler • Tesisatçılar • Marangozlar • Elektrikçiler • İş Makineleri Operatörleri • Yabancı Dil Bilenler • Doktorlar, Hemşireler, Sağlık Personeli • Mühendisler ve Mimarlar

10. Teçhizat / Ekipman 1 Testereler 2 Jeneratör 3 Demir makası 4 Levye 5 Balyoz 6 Balta 7 Kürek 8 Kova 9 Kırıcı 10 Delici 11 Vinç 12 Kaynak Makinesi 13 Sprey Boya 14 Ağaç Kalaslar 15 Kazma 16 Bisikletler 17 Motorsikletker 18 Merdivenler

11. “Eş”li Çalışma Kişisel Tehlikeler Keskin nesneler Toz Düşen Yıkıntı Parçaları Yedek Ekipler Emniyet Malzemeleri Kask İş Gözlüğü Toz Maskesi İş Eldiveni Lateks Eldiven Çelik Burunlu Ayakkabı El Feneri Kılavuz İpi Zorunlu Olmayanlar: Dizlik İşaretleme için Tebeşir, Sprey Boya Emniyet Önlemleri

12. Hafif ve Ağır Arama - Kurtarma • Mahalle Görevlileri ve TAG’ lar daha çok makine ve teçhizat gerektirmeyen ve risk taşımayan Hafif Arama ve Kurtarma işlerini yapar. • Daha ileri bir teknolojiye sahip makine ve teçhizat gerektiren Ağır Arama ve Kurtarma işleri profesyonel ekiplere bırakılır. • Profesyonel ekipler geldiğinde Mahalle Görevlileri ve TAG’ lar onlara yaptıkları işler hakkında bilgi verirler.

13. Çöken Binada Hafif ve Ağır A-K Rolünü Anlamak • Çökmüş bir binada öncelikle gözle arama yaparak kurtarılacaklar varsa ve kazazede için riskleri en aza indirerek çalışmak. • Enkazın çevresinden dolaşarak arama yapmak, kurtarılacaklar varsa alet ve makine gerektirmeyen kurtarmayı yapmak. • Ağır kurtarmayı gerektiren işleri profesyonel kurtarma ekiplerine haber vermek.

14. Hafif Arama ve Kurtarma Planlaması • Emniyet Konuları • Bilgi İhtiyacı ve Değerlendirme • Bina Değerlendirmesi • Bina Hasar Sınıflandırması • Hafif Arama-Kurtarmada Önceliklerin Belirlenmesi ve Kaynak Kullanımı

15. SSG ve TAG Emniyeti İçinBina Hasar Değerlendirmesini Öğrenmek • SSG ve TAG’ları öncelikle arama veya kurtarma işlerinde RİSK TAŞIMAYAN binalarda çalışmalıdır. Binanın artçı bir depremde yıkılma ihtimali varsa bu binada çalışılmamalıdır. • Tam olarak yıkılmamış bir bina, yıkılmış bir binaya göre çok daha tehlikeli ve risklidir.

16. Profesyonel Kurtarma Ekipleri GeldiğindeSSG ve TAG Neler Yapabileceğini Anlamak • Kurtarma ekiplerine olayın oluş saatinden bu zamana kadar neler yaptıklarını ve ekipleri yönlendirmede kendi fikirlerini söylemek ancak ekiplerin nasıl veya niye yaptıklarına karışmamak. • Kendisinin de kurtarma ekibinde yer alabileceğini belirterek, bu konuda görev verilmişse verilen görevleri eksiksiz yaparak fazlasını yapmamak. • Kurtarma ekipleri tarafından uygulanan kurallara kendisinin de uyması gerektiğini bilmek.

17. Durumun Belirlenmesi Mahallede Sürekli Durum Değerlendirmesi • Olayın Tipi: • Yoğunluğu / Ciddiyeti / Süresi • Tarih, Gün, Saat • Mevsim / Hava Durumu • Tehlikeler • Binanın kullanım amacına göre değerlendirilmesi / Dolu mu? Kaç kişi vardı? • Hasar Tespiti

18. DeğerlendirmelerGenel Tehlikeler Tehlikeler: Boyu aşanlar Yer seviyesi Yer altı • Diğer hasarlı komşu binalar • Elektrikle ilgili olanlar • Yangın: • Doğal Gaz • LPG • Soba • Su • Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Tehlikeler • Tehlikeli maddeler (parlayıcı-patlayıcı)

19. Tehlikeli Maddelerin Kontrolü Değerlendirmeler Sınırlayın İzole Edin Yok Edin Ayırın • Yerini tespit et. • Bilmiyorsan dokunma. • Profesyonellere haber ver.

20. Bina Değerlendirmesi Yerleşim Türünün Tanımlanması • Kullanım amacı, Ev, Okul, İşyeri, Sanayii, Kreş, Huzurevi, vb... • Bina Dolu / Boş • Kullanım Düzeni ve Zamanı • Kişi Sayısı Riski Belirler!

21. Bina Değerlendirmesi Yapı Türünün Tanımlanması • Betonarme • Yığma • Ahşap • Kerpiç • Çelik • Geleneksel (ör:bağdadi, hımış) • Diğer

22. Emniyet için Yapısal Hasar Sınıflandırması Arama ve Kurtarma çalışmaları süresince, • Hafif Hasar–İçeri girip çıkmak için güvenlidir. İçeride ilk yardım yapılabilir. • Orta Hasar- İçeri girmek ve uzun süre kalmak risklidir. Mecbur kalınmadıkça, içeride ilk yardım yapılmamalıdır. Sadece sağ kalanları arama ve dışarı çıkarmak için, sınırlı sayıda insan içeri girmelidir. Bina kapısında ekibin emniyetinden sorumlu bir haberci beklemelidir. • Ağır Hasar- Güvenli değildir. Enkaz halinde ya da çökmemiş halde olabilir. Deprem Arama Kurtarma Ekibi gerektirir. Kazaları Önlemek için emniyet şeridi ile çevrilmelidir.

23. Yer Hareketi ve Binalar • Pek çok betonarme binanın, ilk kuvvetli yer hareketinin en üst seviyeye ulaştığı anda çöktüğü bilinmektedir. • Çökmelerin çoğu sarsıntıyı takip eden dakikada gerçekleşmez. • Uzun süreli sarsıntıların etkileri tam olarakbilinememektedir.

24. Hasar Değerlendirmesi Yapı Mühendisliği • Binalar tasarlanırken, içlerinde bulunan eşya ve insanları, yer sarsıntısı, rüzgar gibi çeşitli yükleri taşıyabilmeleri için mühendislik hizmeti görmüş olmalıdır. • Bir binanın taşıyıcı elemanları zorlanmış ya da zarar görmüşse, o bina artık güvenli değildir. • Bir bina hiç mühendislik hizmeti görmemiş, kötü bir mühendislik çalışması ile yapılmış veya hasarlıysa, o binanın ne kadar güvenli olduğu hakkında çok fazla şey söylenemez.

25. Bina Elemanları(Özellikle Betonarme)

26. Bina Elemanları ……… ……………………… Kolon Kiriş Kiriş Kolon ……………………………… Perde Duvar Undamabed rc frame pix

27. Betonarme BinalardaKolonların Doğru İnşaası • Doğru inşa edilen birKolonda • düşey demir çubuklar (düşey donatı) yeterli miktarda, 20cm’den daha sık yerleştirilmiş olmalı, • Yatay demir çubuklar (yatay • donatı - etriye) kolon içlerineher 10cm de bir yerteştirilmiş olmalı, • Beton karışımı homojen yapıda olmalı ve deniz kumu ya da büyük taşlar kullanılmamalıdır. • Aynı özellikler Kirişler için de • geçerlidir.

28. Betonarme Binalarda Etriyelerin Doğru İnşaası • Etriyeler kolon içlerine 135derece açı ile bükülerek bağlanmalıdır. • Uygun yapılan deprem etriyeleri betonun tutulmasına ve dağılıp parçalanmasına engel olacaktır.

29. Betonarme Binalarda Yapısal Olmayan Elemanlar Dolgu Duvarlar • Delikli tuğladan yapılan dolgu duvarlar, binaların taşıyıcı olmayan “yapısal-olmayan” elemanlarıdır. • Dökülebilecekleri için, tehlikeli olabilirler ancak binanın çökmesine doğrudan sebep olmazlar. • Dolgu duvarların sabitlenmesi için önlemler alınmalıdır.

30. Betonarme Binalarda Çöken Bina Ne Kadarlık Bir Alanı Kaplayabilir? • Zemin sıvılaşması gibi durumlarda bina olduğu gibi devrilebilir. Böyle bir bina doğal olarak boyu kadar bir alanı kaplayabilir. • Ülkemizde betonarme binaların birçoğu, kendi boyunun yarısı kadar bir yarıçapa moloz dökebilir. • İnsanları bu alandan uzak tutmak gerekir. h h

31. Bina Hasar Sınıflandırmasında İzlenecek Adımlar • Düşey ve yatay taşıyıcı yapısal elemanları incelenir. • Kolon Hasarı • Perde duvar hasarı • Kiriş hasarları • Kolon / Kiriş bağlantıları kontrol edilir. • Hasar kısmi mi, yoksa genel mi? Binanın 4 tarafı da MUTLAKA incelenir! • Dengesiz ve tehlike oluşturabilecek taşıyıcı olmayan yapısal olmayan elemanlar belirlenir. • Eğer bina ağır hasarlı ise; Dengeli mi? Dengesiz mi? Mühendis görüşü alınır. • Eldeki bilgilere göre, içeri girip girmeme kararı verebilmek amacıyla ilk değerlendirme yapılır.

32. Bina Hasar Sınıflandırmasındaİzlenecek Adımlar • Hasarlı binalardan koparak üzerinize düşebilecek taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan (yapısal olmayan) elemanlarına karşı dikkatli olun. Bölgede yardım ya da izleme amacıyla bulunan kişileri de hasarlı binaların altında durmamaları konusunda uyarın. • Balkonlar • Minareler • Bacalar • Çıkmalar • Merdivenler • Uydu antenleri • Soğutucular

34. Düşey Yapısal Elemanlar BetonarmeKolon Hasarları • Bölünmeler, Ayrılmalar • Çapraz (Diagonal) Çatlaklar • Yatay (Esneme) Çatlakları 1. 2. 3.

35. Düşey Yapısal Elemanlar Kolonların Zemin Bağlantı Noktaları • Kolonların temel veya yer seviyesine yakın bölgeleri kontrol edilmelidir.

36. Düşey Yapısal Elemanlar Yatay, Eğilme/Esneme Çatlakları • İnce yatay çatlaklar binanın hafif hasarlı olduğunu gösterir. Görünür bir beton patlaması ve demir yok.

37. Düşey Yapısal Elemanlar Yatay, Eğilme / Esneme Çatlakları • Ancak çatlaklar çok uzun ve kalın ise, yanısıra betonda patlamalar ve kalıcı deformasyonlar varsa eğilme/esneme çatlakları tehlikeli olabilir. Kalıcı Deformasyon

38. Düşey Yapısal ElemanlarBetonarme Kolonlarda Kabuk Dökülmeleri • Betonarme kolonlardaki kabukdökülmeleribir hafifhasar işaretidir. dikey demir donatı yatay demir donatı sıva - kaplama dökülmesi

39. Düşey Yapısal Elemanlar Betonarme Kolonlarda Çekirdek Betonun Patlaması • Betonarme bir kolonda çekirdek betonunun ezilmesi / patlaması ağır bir hasardır.

40. Düşey Yapısal ElemanlarBetonarme Kolonlar Çapraz/Diagonal Çatlaklar • Yaklaşık 45 derecelik bir açıyla, bir “X” veya yarım “X” şeklinde oluşmuş çatlaklar çok tehlikelidir: Ağır Hasar anlamına gelir.

41. Düşey Yapısal ElemanlarMalzemenin Kopması ve Yamulması • Yatay yerleştirilmiş malzemelerin kopması veyaboyuna yerleştirilmiş malzemenin yamulması veya inşaat demirinin betondan sıyrılması hepsi ciddi hasarlardır. yaklaşık 45 derece açıyla çapraz çatlak zorlanmış dikey İnşaat demirleri kopmuş yatay inşaat demirleri yamulmuş dikey inşaat demirleri patlamış çekirdek beton

42. Düşey Yapısal ElemanlarMalzemenin Kopması ve Yamulması • Yatay yerleştirilmiş malzemelerin kopması veya boyuna yerleştirilmiş malzemenin yamulması veya inşaat demirinin betondan sıyrılması hepsi ciddi hasarlardır.

43. Düşey Yapısal Elemanlar Perde Duvarlar • Perde duvarlar, deprem sonucu oluşması muhtemel deformasyonlara dayanmak üzere tasarlanmış yapısal elemanlardır. • Bir perde duvar çok geniş bir kolon gibi görünür. Duvara vurulduğunda gelen tok ses, duvarın boş olmadığını gösterir. • Betonarme binaların yanısıra, perde duvarlara yığma ve kerpiç gibi değişik bina tiplerinde de rastlanabilir.

44. Düşey Yapısal Elemanlar Perde Duvar Çatlakları • Perde, yığma ve kerpiç duvarlardaki çapraz / diagonal çatlaklar binanın ağır hasarlı olduğunu gösterir. Ancak, dolgu duvarlarda bu ağır hasar anlamına gelmeyebilir. • 1mm’den daha ince çatlaklar tehlikeli değildir ama 1mm’den daha kalınları tehlikeli olabilir.

45. Düşey Yapısal Elemanlar Taşıyıcı Duvarların Ayrılması • Taşıyıcı Duvarların Ayrılması ciddi hasar anlamına gelebilir. • Birbirine yaslanmış duvarlar • Düşey yükü taşıma kabiliyetini yitirmiş duvarlar

46. Düşey Yapısal Elemanlar Perde Duvar Çatlakları • Hasarın kısmi mi, yoksa genel mi? olduğu kontrol edilir.

47. Yapısal Olmayan Düşey Elemanlar Dolgu Duvar Çatlakları ve Delikler • Dolgu duvarlardaki çatlak ya da dökülmeler hafif hasar olarak kabul edilirler.

48. Yapısal Olmayan Düşey Elemanlar Dolgu Duvar Çatlakları ve Delikler • Mühendislerin bakış açısı ile, dolgu duvarlardaki hasarlar binanın yıkılmasına neden olmaz. Ancak binadan koparak düşen tuğlalar başlı başına büyük birer tehlikedir. Dikkatli olunması gerekir!

49. Düşey Yapısal Elemanlar Kolon / Kiriş Bağlantıları • Çatlamış veya ezilmiş kolon / kiriş bağlantıları çok tehlikelidir.

50. Düşey Yapısal Elemanlar Kolon / Kiriş Bağlantıları