YENİ DOĞAN VE SÜT ÇOCUĞUNDA BESLENME

1. YENİ DOĞAN VE SÜT ÇOCUĞUNDA BESLENME Selahattin AYDIN Diyet uzmanı Ocak 2010

2. SÜT ÇOCUĞU BESLENME ŞEKİLLERİ • Sadece anne sütü ile beslenme • Karışık beslenme • Yapay beslenme

4. İnsan yaşamında doğumdan 2 yaşına kadar olan dönem optimal büyüme, sağlık ve davranış gelişimi için“kritik pencere”olarak değerlendirilmektedir.

5. Yenidoğanı beslemekle amaç; • enerji temini değil, • barsak fonksiyonlarını arttırmak, enteroglukagon, • gastrin, gastrik inhibitör polipeptit gibi GİS beslenmeye spesifik hormonların salınımını sağlamaktır.

6. Yenidoğan ve süt çocuğu beslenmesinde büyüme ve sağlığın korunması için gerekli besin öğelerinin yeterli miktarda sağlanabilmesi gerekmektedir.

7. Yenidoğan hipoglisemisi; • Yetersiz endojen glikoz üretimi • Eksojen glikoz desteğinin azalması, • Artmış glikoz kullanımı ya da bunların birlikteliğidir.

8. Yeterli Besin Alınmadığında; • Karaciğerin glikoneojenez fonksiyonları yetersiz hale gelmekte ve hipoglisemi oluşmaktadır.

9. Yeni doğanın beyni, keton cisimcikleri ve laktat gibi alternatif enerji substratları kullanabilir. • Hipoglisemiye yanıt olarak, artmış serebral kan akımı ve intraserebral glikojen depoları yeterli substratı sağlamaktadır.

10. Hipoglisemiyi önlemek için yenidoğana ekzojen besin sağlanmalıdır.

11. Ekzojen besinin sağlanması • GİS fonksiyonlarında olumlu gelişim • Hastanede kalış süresinde azalma • İmmün sistem gelişimini olumlu etkileme • NEC’i arttırmama • Mental gelişimi olumlu etkileme • Sepsis riskinde azalma

12. Yenidoğan ve süt çocuğu beslenmesinde büyüme ve sağlığın korunması için gerekli besin öğelerinin yeterli miktarda sağlanabilmesi gerekmektedir.

13. YAŞ ÇEVRE ISISI ENERJİ GEREKSİNMESİ VÜCUT KÜTLESİ FİZİKSEL AKTİVİTE

14. Her 1 gram vücut ağırlığı artışı için 3 – 5 kalori enerji harcanır. • İdrar ve dışkı ile besin öğesi kayıpları artarsa, • Enfeksiyon ve travmalarla da enerji gereksinmesi artar.

15. Yeterli ve dengeli beslenme • %50 – 55 karbonhidrat • %20 – 25 yağ • %10 – 20 protein

16. Enerji, protein ve besin gereksinimleri

17. 0-6 aylık dönem Sadece anne sütü verilir annenin sütü yoksa uygun adapte mama Uygun adapte mama da yok ise inek sütü sulandırılarak verilir.

18. 6. ayda Anne sütü Devam maması(veya inek sütü) Yoğurt Meyve suyu, sebze suyu Pekmez Yumurta sarısı(1/4 oranında)

19. 7. ayda Anne sütü Yumurta sarısı (tam) Bisküvi,pirinç, pirinç unu, sütlü mama Meyve suyu Yoğurt Et(tavuk,balık) Bitkisel yağlar Sebze püre veya sebze çorba Pekmez Devam mamaları

20. 8. ayda Anne sütü İyi ezilmiş ev yemekleri(kıymalı sebzeli) Tam yumurta veya pastörize peynir Tahıl kurubaklagil ezmeleri Pekmez Süt veya yoğurt Devam mamaları

21. 12. Ay ve sonrası Anne sütü Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim (ev yemekleri)

22. YENİ DOĞAN VE SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ:AB ÜLKELERİ İÇİN STANDART ÖNERİLER

23. YAŞAMIN İLK BİRKAÇ GÜNÜ • Doğumun ilk 24 saatinde annelere bebeklerinin beslenme zamanından önceki aktivitelerini nasıl tanımlayacaklarının gösterilmesi gerekir. • Örneğin:hareketlerinin veya aktivitesinin artması,hızlı göz hareketleri,elini ağzına götürme,

24. Yavaşça mırıldanma,derin nefes alma,emme sesleri çıkarma gibi tepkiler bebeğin beslenmeye hazır olduğunu gösterir • AĞLAMA ÇOK GEÇ BİR AÇLIK SİNYALDİR!!!!

25. Normal olarak ilk doğum ağırlığının önce azalıp sonra arttığı ve 24 saatte 6 veya daha fazla dışkının bebeğin emzirmeyle aldığı sütün yeterli olduğunun kanıtı olduğu açıklanmalıdır

26. Yen doğanın anneden ayrılması emzirmeyi olumsuz yönde etkiler • Yenidoğanlar anne sütüne sınırsız olarak ulaşabilmelidirler • 24 saat içinde 12 veya daha fazla kez emzirilmesin çok normal olduğu ve sık beslenmenin yeterli süt alımının kanıtı olduğu konusunda anneler bilgilendirilmelidir

27. Emzirmenin süresi emzirmenin sıklığı kadar önemlidir ve bebeğin enerji-sıvı ihtiyacına göre düzenlenir. • Eğer etkili beslenme doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde gerçekleşmediyse anneye: • Sütü eliyle nasıl sağacağı gösterilmeli • Bu sütü kaşık veya biberon gibi araçlarla nasıl vereceği öğretilmelidir

28. Eğer etkili beslenme ilk 24 saat içinde gerçekleşmediyse beslenme beslenme teknikleri tekrar gözden geçirilmeli ve problem çözülene kadar ek beslenmeyle destek sağlanmalıdır • Beslenme güçlükleri ısrarla devam ediyorsa bebek bir pediyatrist tarafından problemin tıbbi kaynaklı olabileceği göz önünde bulundurularak kontrol edilmelidir

29. Aşırı olmamak koşuluya doğum sonrası sıvı kaybına bağlı ağırlık azalması normaldir.Doğru emzirmeyle ağırlık kaybı minimuma indirilir ve 4.günden itibaren tekrar artmaya başlar

30. Yeni doğanların %3 ü doğum ağırlığının yaklaşık %10 undan fazlasını kaybeder ve bunlar dikkatli inceleme ve emzirmenin sıklaştırılmasını gerektirir • Bu bebeklerin kilo kaybının tıbbi nedenlere bağlı olup olmadığının araştırılması için pediyatrist tarafından kontrol edilmesi gerekir

31. Tıbbi bir gerekçe olmadıkça sağlıklı bir yeni doğana ek formüla,glikoz solisyonu,su,çay veya papatya çayı verilmemelidir • Eğer tıbbi gereklİliklerden dolayı bir ek gerekiyorsa bu annenin kendi sütü veya bir insan donörünün sütü olmalıdır

32. Ek için kabul edilebilir tıbbi sebepler • Çok düşük doğum ağırlığı(1500 gramdan düşük) • Erken doğum(32 haftadan küçük)

33. Anne sütü aşırı kanamalardan koruyan K vitaminini sağlayamadığı için yenidoğanların tamamına 1 mg K vitamini parenteral olarak verilmelidir

34. Sağlıklı yenidoğanlar emziğe ihtiyaç duymazlar,doğumun ilk aylarında emzik kullanımının yararlı olup olduğu konusunda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır

35. 6.AYDAN SONRA BESLENME • Ailenin tükettiği besinler yeterli ve dengeli,protein ve mikro besin öğelerini içeren,bebeğin yeme yeteneğine,büyüme ve gelişmesine uyarlıysa geçiş besinleri ve ek besinler bu diyete dayandırılabilir.Ek besinlere başlama çok fazla önerilmez çünkü:

36. Anne sütünün etkinliği,bebeğin besin gereksinimini ve enerji ihtiyacını karşılamayan düşük kaliteli sıvı ve besinlerle azalabilir ve bu besinlerin verilmesi anne sütünün azalmasına neden olabilir • Bebekler bazı besinleri sindiremezler

37. 3.Bebeklerin bağışıklık sistemi tam gelişmediğinden kontamine olmuş mikrobiyal patojen içeren ek besin ve sıvılar diareye ve buna bağlı olarak da malnütrisyon riski artar 4.Gelişmemiş bağışıklık sisteminden dolayı bazı besinlere karşı alerji oluşabilir

38. 5.Azalmış emzirme ovulasyonun baskılandığı periyodu kısalttığı için annenin doğurganlığa dönüşü daha erken olur • Ek besinlere geçişin çok geç kalmaması da önerilmemektedir çünkü; • Sadece anne sütüyle besleme bebeğin enerji ve besin gereksinimlerini karşılayamaz

39. Bu nedenle büyümede duraksamaya ve malnütrisyona neden olabilir 2.Anne sütü tek başına büyüme için gerekli olan bazı mikro besin öğelerinin (özellikle demir ve çinko)gereksinimini karşılayamayabilir

40. 3.Çiğneme becerisi,yeni tat ve kokulara adaptasyon gibi oral motor gelişimi için ek besinlere geçiş önemlidir • Bebekler bu nedenlerden dolayı 6.ayda veya bundan kısa bir süre sonra tamamlayıcı ek besinlere başlatılmalıdır

41. 9.aydan sonra günlük 3-4 porsiyona çıkarılmak üzere 6-8.aylar içerisinde günde 2-3 defa bu ek besinler bebeğe verilebilir • YİNE DE ANNE SÜTÜ YAŞAMIN İLK YILI BOYUNCA TEMEL BESİN KAYNAĞI OLARAK KALMALIDIR!!!!!

42. TUZ • Bebeklere ek besin hazırlanırken tuz eklenmemesi önerilmektedir • Hazırlanması sırasında hiçbir besine tuz eklenmemesi bütün aileyi koruyacaktır

43. Turşu,hazır çorba gibi aşırı tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalıdır • Tuz kullanımı,tuzlu yiyecekler ve baharatlar aile için vazgeçilmezse bebekler için bunlar eklenmeden yemekten bir porsiyon ayrılabilir ve daha sonra çeşni vericiler eklenebilir

44. Şeker de bebek beslenmesinde önerilmeyen bir besin maddesidir • SEBZE VE MEYVELER • Sebze ve meyveler C vitamini alımına önemli katkı sağlar • Mikro besin öğelerinin eksikliği içi majör koruyucu rol oynarlar

45. Mercimek,fasülye ve bütün tahıllar gibi demirden zengin besinlerin C vitamininden zengin sebze ve meyvelerle birlikte tüketimi bitkisel kaynaklı besinlerden hem olmayan demirin alımını kolaylaştırır!!!!!

46. Kaynağını sebze ve meyvelerin oluşturduğu diğer bir mikro besin öğesi de B vitamini türevleridir • Koyu yeşil yapraklı sebzeler,turunçgiller ve sebzeler A vitaminine dönüşebilen karotenoidlerden zenginlerdir

47. Koyu yeşil yapraklı sebzeler aynı zamanda folik asit,önemli miktarlarda potasyum ve magnezyum içeriğine sahiptirler.Bu yüzden günlük besin öğeleri seçiminde çeşitli sebze ve meyvelere yer verilmesi önemlidir

48. MEYVE SULARI • Meyve suları C vitamininin iyi kaynağıdır ve öğünün bir parçası olarak verildiğinde bitkisel kaynaklı besinlerdeki hem olmayan demirin bioyararlılığını arttırır.Bununla birlikte anne sütü alımını azalttığı için meyve suyu alımı önerilen limitler arasında olmalıdır

49. Ayrıca meyve suları içerdikleri asilerden dolayı diş çürüklerine neden olan glikoz,fruktoz,sükroz ve diğer doğal şekerleri içerirler • Meyve suyu olarak adlandırılan ve sükroz,fruktoz,glikoz dışında yapay tatlandırıcılar ve basit karbonhidratları da içeren içeceklerin tüketimiyle ilgili araştırmalar da artmıştır

50. Doğal ve yapay meyve sularının aşırı tüketimi bebeklerin diğer besinlere olan iştahını azaltabilir • Bu nedenlerden dolayı günlük önerilen meyve suyu tüketimi 120-200 ml kadardır