Keperluan Pemasangan Kerja Elektrik Dalam Bangunan Burhanuddin Bin Omar Penolong Pengarah Elektrik Cawangan Kerja Pend

1. Keperluan Pemasangan Kerja Elektrik Dalam BangunanBurhanuddin Bin OmarPenolong Pengarah ElektrikCawangan Kerja PendidikanIP JKR Kuala Lumpur

2. Jenis – Jenis Bangunan • Kediaman / Rumah Teres • Pejabat / Perniagaan • Hotel • Sekolah • Dan Lain – lain Lagi

3. Kriteria Kerja Elektrik Sesuatu kerja / pemasangan Elektrik yang baik perlu merangkumi aspek – aspek keselamatan dan kelesaan kepada pengguna, praktikal, berkesan dan mengikut peraturan – peraturan yang berkuatkuasa

4. Peraturan – Peraturan Yang Berkuatkuasa ialah • Akta Bekalan Elektrik 1990 • Peraturan – Peraturan Elektrik 1994 • Peraturan IEE • Factories and Machinery Act 1967 • British Codes of Practice / Malaysian Codes of Practice • British Standard / Malaysian Standard • Illumination Engineering Society (IES) UK Codes Practice

5. Skop Kerja Elektrik • Lampu & kipas • Soket 13A • Mata untuk penghawa dingin • Telefon • Perlindungan kilat • MATV • IT • Security System

6. Prosidur Lukisan Elektrik Lukisan elektrik yang biasa diperlukan bagi sesuatu projek adalah :- • Pelan tapak & pelan susunatur bangunan – menunjukkan laluan kabel, kedudukan lampu kawasan dan jalan. • Pelan susunatur elektrik – menunjukkan kedudukan pelbagai peralatan elektrik, lampu, kipas angin, mata kuasa, PSU,SSB.DB dan sebagainya. • Lukisan Elevation & Roof Plan – menunjukkan sistem perlindungan kilat. • Rajah Pendawaian Skema – menunjukkan agihan kuasa bagi keseluruhan projek seperti PSU, SSB, DB dan sebagainya.

7. Penilaian Lukisan Arkitek / Mekanikal Menentukan keperluan ruang elektrik adalah penting diperingkat awal perancangan projek. Ini adalah untuk mengelak masalah seperti :- • Percanggahan pemasangan peralatan elektik di tapak bina. • Keselesaan penyelenggaraan semasa penggunaan bangunan. • Masalah pindaan kerja yang remeh - temeh. • Pembaziran tenaga, wang dan sumber.

8. Keperluan Pemasangan Elektrik 1. Lampu • Kedudukan Lampu i. Dengan menggunakan ‘Lumen Method’ boleh membuat kiraan bagi mendapatkan bilangan lampu – lampu yang diperlukan untuk sesuatu bangunan. Bilangan Lampu – lampu adalah bergantung kepada jenis – jenis lampu yang akan digunakan dan juga paras pencahayaan yang diperlukan. ii. Apabila bilangan lampu dan jenis lampu telah dikira dan ditetapkan, maka perlu menyusun atur lampu – lampu tersebut untuk menyesuaikan dengan layout lantai. iii. Jenis Siling perlu diketahui dalam menentukan kedudukan lampu – lampu.

9. Keperluan Pemasangan Elektrik • Lampu • Banyak jenis lampu yang dipasangkan berdasarkan funsi tempat yang dipasang. Antara jenis lampu ialah :- i. Lampu Kecemasan – - Diperlukan semasa putus bekalan - Dipasang kepada tempat strategik. - Kedudukan dan bilangan lampu ini biasanya dicadangkan oleh Jabatan Bomba. ii. Lampu Keluar sign - Dipasang pada arah tempat / pintu keluar dari bangunan. - Kedudukan dan bilangan lampu ini biasanya dicadangkan oleh Jabatan Bomba. iii. Lampu Cat. 2 VDU - Dipasang pada tempat yang banyak pengunaan komputer seperti makmal komputer atau pejabat. - lampu ini dapat mengurangkan bayang kepada skrin komputer. iv. Lampu Candilier - Dipasang di lobi hotel, masjid dan sebagainya. - Jenis lampu ini agak mahal.

10. Keperluan Pemasangan Elektrik • Mata Kuasa • Kedudukan Mata Kuasa i. Peraturan IEE mengenai mata kuasa mestilah diambil kira seperti satu fasa digunakan di dalam satu bilik dan pastikan jarak diantara 2 fasa yang berlainan sekurang – kurang 2 meter. ii. Mata kuasa harus dipasang sekurang – kurang 2 meter dari pili air, dapor dan lain – lain. iii. Mata kuasa tidak dibenarkan dipasang didalam bilik mandi yang mengandungi shower atau bath kecuali shaver unit.

11. Keperluan Pemasangan Elektrik • Mata Kuasa b) Jenis Mata Kuasa i. Mata kuasa banyak digunakan ialah mata kuasa suis salur keluar 13A. ii. Bagi peralatan hawa dingin yang kurang dari 2.5hp mengunakan matakuasa 15A. ii. Terdapat juga mata kuasa untuk tujuan khas seperti 15A, 20A dan 30A.

12. Keperluan Pemasangan Elektrik • Kipas • Keperluan kipas adalah bergantung kepada fungsi sesuatu kawasan / ruang / bilik. • Jenis kipas samada jenis dinding atau siling serta bilangannya adalah bergantung kepada ketinggian dan saiz sesuatu kawasan / ruang / bilik.

13. Keperluan Pemasangan Elektrik • Telefon a) Perhubungan terdiri dari suara dan data. b) Terdapat dua jenis alat suis telefon iaitu Private Automatic Branch Exchange (PABX) dan Key Telefon. c) Bagi sambungan yang kurang dari 40, adalah lebih praktikal dan ekonomi menggunakan Key Phone. Ia tidak mempunyai bateri untuk operasi. Jarak sambungan key phone ialah antara 100 hingga 200 meter bergantung kepada jenama. PABX pula boleh menjangkau sehingga 8km. d) Bagi sambungan yang lebih dari 40, penggunaan PABX lebih praktikal. e) Kemudahan yang ada pada PABX adalah berbeza mengikut jenama peralatan dan keupayaannya. Kemudahan – kemudahan ini dibahagi kepada 4 kategori iaitu :- i. Kemudahan Minima - kemudahan ini telah sedia dibekalkan bersama PABX. Contohnya ‘pick up call’ dan ‘forward call’.

14. Keperluan Pemasangan Elektrik 4. Telefon e) ii. Kemudahan yang boleh diprogram - kemudahan ini telah sedia ada di dalam PABX, tetapi tidak diprogram kerana tidak diperlukan oleh pengguna ketika itu, tetapi apabila ianya diperlukan ia boleh diprogramkan. Contohnya panggilan bangun pagi diperlukan di hotel dan rumah rehat tetapi tidak untuk pejabat. iii. Kemudahan Pilihan - Kemudahan ini merupakan kemudahan yang khusus untuk keperluan pelanggan kerana ianya memerlukan ‘hardware’ dan ‘software’ yang berasingan. Hardware yang diperlukan selalunya komputer peribadi dan software pula perlu dibeli dari pembekal tertentu. Setengah dari kemudahan tersebut memerlukan kemudahan dari pihak STM dan bayaran yang dikenakan agak tinggi. Antara kemudahan ‘Call Detail Recording’, ‘Voice mail’ dan lain – lain lagi. iv. Kemudahan Oleh STM Kemudahan ini merupakan jenis talian yang tidak melalui PABX. Antaranya incoming line dan outgoing line.

15. Keperluan Pemasangan Elektrik • Sistem Teknologi Maklumat a) Local Area Network (LAN) Sistem komunikasi setempat dimana setiap komputer di dalam satu bangunan, pejabat, organisasi dihubungkan antara satu sama lain di dalam satu network. Contoh Ibu Pejabat JKR – hampir 2000 buah komputer dihubungi di dalam satu network melalui pusat komputer. • Wide Area Network Menghubungi LAN dengan LAN yang lain. Membolehkan setiap komputer tanpa mengira lokasi dihubungkan antara satu sama lain.

16. Keperluan Pemasangan Elektrik • Sistem Teknologi Maklumat c) Intranet ‘Access’ kepada maklumat terhad di dalam satu lingkungan LAN sahaja. Setiap komputer di dalam sesuatu LAN mempunyai ‘access’ kepada Intranet. Contoh, homepage RAKAN JKR. hanya boleh di’access’ oleh staf JKR di Ibu Pejabat JKR sahaja. d) Extranet Access’ kepada maklumat terhad di dalam beberapa LAN di lokasi yang berbeza tetapi oleh satu organisasi. Contoh, sekiranya setiap JKR Negeri dihubungkan ke Ibu Pejabat , semua staf JKR akan mempunyai access kepada homepage RAKAN – Extranet JKR. • Internet Setiap maklumat boleh di’access’ oleh semua.

17. Keperluan Pemasangan Elektrik • Sistem Teknologi Maklumat e) Keperluan i. Memerlukan 2 soket 13A bagi setiap data. ii. Untuk ‘open space’ perlu 2 data bagi stiap 10m persegi.

18. Keperluan Pemasangan Elektrik • Sistem Bunyi • PA System i. Antara fungsi sistem ini adalah untuk membuat pengumuman. ii. Sistem ini tidak sesuai untuk menikmati irama muzik. iii. Sistem ini selalunya dipasang di Sekolah, Bangunan, Masjid dan sebagainya. • Sound Reinforcement System i. Sistem ini sesuai untuk menikmati irama muzik. ii. Sistem ini selalunya dipasang di pentas, dewan makan dan sebagainya. • Conference System i. Sistem ini dipasang untuk perbincangan dan mesyuarat. ii. Sistem ini dipasang di Bilik Mesyuarat, Bilik Perbincangan dan sebagainya.

19. Keperluan Pemasangan Elektrik • Securiti System • CCTV i. Sistem ini menggunakan kamera dan diperhatikan dalam skrin serta direkodkan. ii. Bank, pusat membeli belah, kaunter pembayaran, letak kereta dan kawasan yang strategik memasang sistem ini. • Audio Door Entry System i. Sistem ini dipasang dipintu masuk utama. ii. Setiap pengujung perlu bercakap dengan warden / tuan rumah untuk membuka pintu. ii. Selalunya dipasang di rumah kediaman. • Proximity Access Control (PAC) i. Sistem ini dipasang dibilik / tempat larangan. ii. Seseorang tidak dapat masuk sekiranya tiada kad atau tidak tahu kod nombor. iii. Sistem ini dapat merekod masa, tarikh dan kad siapa yang memasuki bilik tersebut

20. ‘shock sensor’ ‘External siren c/w strobe light’

21. ‘motion detector’ ‘keypad’

22. Beban Pemasangan Elektrik • Jumlah Beban Tersambung (JBT / TCL) Jumlah jumlah beban anggaran (kW) yang diperlukan apabila semua beban – beban elektrik didalam sesuatu pemasangan digunakan secara serentak. Namun begitu penggunaan beban secara maksima dan serentak jarang berlaku kecuali beberapa pemasangan tertentu sahaja. • Beban Maksima (MD) - Beban maksima yang diperlukan oleh sesuatu pemasangan dengan andaian tidak semua beban elektrik digunakan secara serentak pada satu – satu masa. Beban maksima mesti kurang ataupun sama dengan jumlah beban tersambung.

23. Pematuhan Kepada Pihak TNB Jumlah TCL dan MD perlu dimajukan kepada TNB supaya perkara – perkara berikut dapat ditentukan :- • Jenis Pencawang – Single Chamber / Double Chamber. • Saiz masuk kabel ke Papan Suis Utama. • Saiz dan keupayaan alat ubah (transformer). • Nilai cas sambungan yang akan dikenakan.

24. Peringkat Agihan Bekalan • Bekalan dari TNB / Janakuasa • Ke Papan Suis Utama (PSU / MSB) • Dari PSU Ke Papan Suis Kecil (PSK/SSB) • Dari PSK Ke Papan Agihan Pengguna (PA / DB) • Dari DB terus ke beban – beban melalui alat perlindungan dan suis.

25. Lokasi MSB, SSB • MSB hendaklah dekat dengan pusat beban (Load Center) untuk mengelakkan susut voltan yang banyak • SSB hendaklah digunakan jika sekumpulan beban berada agak jauh dari pusat beban untuk menjimatkan kabel dan memudahkan kawalan dan senggaraan. • Arah bekalan TNB masuk ke bangunan. • Tidak di bawah atau disebelah bilik air.

26. Pemilihan Kabel Jenis kabel dan saiz kabel sangatlah mustahak untuk memastikan kelancaran bekalan elektrik. Jenis – jenis kabel • Kabel PVC • Kabel PVC / PVC • Kabel PVC/SWA/PVC • PILC • PILCDSTAS • XLPE/SWA/PVC • MICC • FRC Kabel – kabel di atas terdapat dalam bentuk satu teras, dua teras, tiga teras dan berbilang teras mengikut jenis kabel, kadaran voltan dan penggunaannya.

27. Jenis – Jenis Pendawaian • Pendawaian Permukaan Kabel PVC / PVC dilarikan di atas hard hard wood baten, sesuai untuk rumah kayu • Pembuluh / Sesalur (Konduit / Trunking) Kabel PVC digunakan. Pembuluh dan sesalur memberikan perlindungan mekanikal. Pembuluh dan sesalur terdapat dua jenis iaitu galvanised iron (G.I) atau PVC. Sesuai semua jenis permukaan tetapi kurang sesuai dari segi astetik (tidak cantik). Oleh itu warna Sesalur / trunking perlu dicatkan sama dengan warna dinding agar nampak cantik • Pendawaian Terbenam (Concealed) / Pembuluh Terbenam. Kabel PVC digunakan kecuali dibahagian bumbung perlu menggunakan pembuluh. Hanya sesuai untuk bangunan batu / konkrit berpelaster simen. Kaedah ini amat baik dan selamat sebab kabel terlindung di dalam dinding batu

28. Jenis – Jenis Pendawaian • Dulang (Tray) Kabel perbagai jenis sesuai digunakan dan hanya tempat terlindung dari bahaya kerosakan mekanikal dibenarkan untuk pendawaian jenis ini. Dulang tidak mempunyai penutup dan hanya memberi sokongan kepada kabel dan bukan melindungi kabel. • Riser Untuk bangunan tinggi penyaluran kuasa ke tingkat – tingkat atas adalah menggunakan riser bukannya kabel jenis biasa. Riser selalunya berbentuk kekotak dan di dalamnya terdapat busbar. • Bus duct Bus duct adalah lebih kurang sama fungsinya dengan riser, Cuma secara lazimnnya ianya dipasang secara mendatar. Ia sesuai digunakan di kilang – kilang. • Underfloor System Kabel – kabel merentasi bawah lantai melalui trunking, ‘juntion box’ dan ‘service box’. Sistem ini sesuai bagi bilik yang mempunyai banyak meja yang memerlukan kabel IT, power dan telefon.

29. Trunking Dicatkan sama dengan dinding. Nampak cantik. Trunking yang yang tidak dicatkan dengan warna dinding. Nampak kurang menarik.

30. Konduit dari trunking yang dibenamkan. Nampak cantik. Terdapat banyak konduit terbuka.

31. Keperluan Bilik – Bilik Elektrik Dalam Bangunan • Bilik Suis • Bilik Suis hendaklah menerima pengedaran udara yang baik. • Semua pintu dan lubang udara dipasang dengan anti vermin proof netting supaya serangga tidak boleh masuk. • Ruang kosong berukuran 2.5 kaki dibahagian belakang dan minima 4.5 kaki dibahagian hadapan untuk kerja – kerja senggaraan. • Mempunyai saluran – saluran yang mencukupi untuk kemasukkan dan keluar kabel. • Bilik suis hendaklah dilengkapan dengan alat pemadam api jenis gas yang dibenarkan. • Lampu biasa, lampu kecemasan dan soket alir keluar dengan jumlah yang mencukupi hendaklah disediakan di dalam bilik suis. • Rajah skema dan tikar getah dengan saiz yang sesuai, papan tunjuk ajar rawatan awal kecemasan / renjatan hendaklah dipaparkan di dalam bilik PSU.

32. Keperluan Bilik – Bilik Elektrik Dalam Bangunan • Bilik Telefon. • Bilik Main Distribution Frame (MDF) i. Mempunyai saluran – saluran yang mencukupi untuk kemasukkan dan keluar kabel. ii. Lokasi yang sesuai di tingkat bawah. iii. Saiz bilik bergantung kepada size kabel. Contoh 50 – 200 kabel saiz bilik (2.4 x 1.8 x 3)m • Bilik PABX i. Bebas dari habuk dan kelembapan air. ii. Bahan lantai dari jenois anti-statik atau tidak mudah kumpul habuk. iii. Memerlukan sistem penghawa dingin 24 jam atau 12 jam. iv. Ketinggian bilik tidak kurang dari 3000mm. v. Memerlukan sekurang – kurangnya dua punca soket alir keluar 13A. vi. Jarak kelegaan 1 meter dari dinding ke belakang dan hadapan PABX untuk disediakan untuk kerja – kerja penyelenggaraan. vii. Sistem pencegahan kebakaran jenis pancutan air tidak dibenarkan. CO2 adalah sesuai.

33. Keperluan Bilik – Bilik Elektrik Dalam Bangunan • Bilik Bateri i. Bilik berasingan tidak diperlukan jika bateri maintenance free digunakan. ii. Bilik mesti berkembar dengan bilik PABX tetapi diasingkan secara fizikal untuk mengelak asid dan gas dari merosakkan PABX. iii. Bilik bateri mesti cukup besar untuk mengisi unit – unit bateri. Saiz minima bilik hendaklah 3m x 1.8m. iv. Mempunyai sinki pembasuh dengan paip air dan kipas pelawas. v. Bahagian atas mempunyai tingkap louvre menghadap keluar supaya udara mudah beredar. • Bilik Operator i. Bilik operator perlu ditempatkan tidak lebih dari 50 meter dari bilik PABX. ii. Dalam kebanyakan keadaan operator bertindak sebagai penyambut tetamu (receptionist), oleh itu bilik khas tidak diperlukan, memadai ditempatkan diruang utama dan strategik.

34. Keperluan Bilik – Bilik Elektrik Dalam Bangunan 3. Bilik Server • Terletak ditengah – tengah bangunan. Berhampiran dengan Jabatan / Unit IT. • Kemasan lantai jenis ‘raised floor. • Saiz bilik mengikut keperluan sistem ICT (min 3m x 5m). • Hawa dingin 24 jam. • Sistem pencegahan kebakaran tidak boleh menggunakan sistem yang menggunakan air, contoh sprinkler. • Pemasangan UPS. • Mempunyai saluran – saluran yang mencukupi untuk kemasukkan dan keluar kabel. Selalunya berkongsi atau selari dengan telefon.

35. Keperluan Bilik – Bilik Elektrik Dalam Bangunan • Bilik Janakuasa i. Tiada laluan paip air didalamnya. ii. Binaan bilik mestilah berjenis ‘sound proof’. iii. Saiz bilik bergantung kepada saiz kVA Janakuasa. iii. Perlu ditempatkan jauh kerana menimbulkan pencemaran asap, bau busuk dan bunyi bising. iv. Sekiranya didalam bangunan, maka perlu ditempatkan dihujung bangunan.

36. Sistem Perlindungan Kilat Sistem perlindungan kilat perlu dipasang untuk bangunan yang melebihi dua tingkat atau bangunan yang berada di tempat lapang atau di atas tanah yang tinggi. Standar yang digunakan ialah British Standard Code of Practices CP 326:1965.

37. Perlindungan Arus Pusuan (Surge Current) Arus pusuan yang tinggi boleh merosakkan pepasangan atau peralatan terutamanya peralatan sensitif seperti peralatan elektronik dan komputer. Oleh itu surge diverter / suppressor yang sesuai perlu dipasang dibahagian – bahagian tertentu pepasangan.

38. Simbol Peralatan Elektrik Simbol - simbol piawai peralatan elektrik perlulah digunakan sebagai keseragaman untuk memudahkan pelbagai pihak memahami sesuatu lukisan.

39. Ketinggian Peralatan Elektrik Peralatan Ketinggian Peralatan tergantung di siling 2400mm (8’) Peralatan terlekat didinding 2050mm (6’9’’) Suis Lampu 1450mm (4’9’’) Soket alir keluar (terbenam / pembuluh) 300mm (1’) Papan Agihan 2050mm

40. Tujuan Perlindungan • Untuk menjamin keselamatan kepada pemasangan dan kelengkapan elektrik b. Untuk memberi perhatian kepada keselamatan pengguna daripada bahaya kebakaran dan renjatan elektrik sama ada dalam atau luar bangunan

41. Aspek Yang Dititik Beratkan Dalam Perlindungan • Voltan Bekalan • Pemilihan bahan yang sesuai dari segi muatan, saiz, kadaran dan sebagainya • Rekabentuk litar i. Litar suis dipasang pada talian hidup ii. Tiada Tambahan litar dibuat sesuka hati iii. Peralatan, alat tambah sesuai dengan tempat dan keadaan pemasangan d) Pemeriksaan Dan Pengujian :- i. Memastikan pemasangan dan kelengkapan ini benar – benar baik dan sesuai digunakan ii. Mematuhi kehendak peraturan IEE dan penguasa tempatan. iii. Pemeriksaan dan pengujian mesti dilakukan bagi :- a) Setiapa pendawaian baru b) Pendawaian tambahan c) Pendawaian ubah suai d) Pemasangan elektrik yang sedia ada yang telah tamat tempoh penggunaannya. e) Keselamatan i. Mengelakkan bahaya nyalaan, terma, kejutan elektrik dan kebakaran ii. Mematuhi arahan dan kehendak pihak berkuasa tempatan seperti Suruhanjya Tenaga, Jabatan Bomba dan sebagainya.

42. Kesan Kejutan Elektrik • Kesan kejutan elektrik ialah terkejut, terbakar dan kecederaan. • Kesan di atas bergantung kepada nilai arus yang mengalir di dalam badan seseorang dan juga nilai rintangan badannya. Arus (mA, 50Hz)Rangsangan 2 Sedikit rangsangan 5 Sedikit tindakbalas 10 Tersentap 10 – 15 Kejangan otot 20 – 40 Sesak pernafasan* 50 – 100 Gangguan kepada jantung* * membawa maut

43. Pemilihan Peralatan Elektrik • Menurut Peraturan IEE-511, peralatan yang hendak digunakan haruslah memenuhi piawaian British (BS) • Jika peralatan itu tidak mematuhi piawaian British, pembuat atau sesiapa yang bertanggungjawap perlu menentukan mutu peralatan berkenaan terjamin selamat digunakan.

44. Pemilihan Peralatan Elektrik Peraturan mengkehendaki : “Semua peralatan hendaklah dibina, dipasang dan dilindungi supaya mengelakkan bahaya” Pertimbangan dalam peralatan yang hendak digunakan :- • Tujuan ia digunakan • Pengaruh luaran • Kesesuaian • Senggaraan • Alat ganti • Mematuhi piawaian tempatan atau berkaitan

45. Definasi Senggara Elektrik • Penyelenggaraan – kerja penjagaan / pengedalian sesuatu sistem / alat supaya beroperasi mengikut fungsi yang ditetapkan b) Mengikut definisi B.S 3811, penyelenggaraan bermaksud “Work undertaken in order to keep or restore every facility, i.e every part of a site, building and contents to an acceptable standard”

46. Tanggungjawap Senggara Elektrik • Perintah Am Bab E, Seksyen 27 : “Adalah menjadi kewajipan JKR untuk memeriksa semua rumah dan bangunan kerajaan dalam tiap – tiap daerah setahun sekali dan membaikinya sebagaimana yang diperlukan.” • Akta 447: Peraturan – peraturan Elektrik 1994: Peraturan 110(1): “Sesuatu pepasangan hendaklah disenggarakan dalam keadaan baik dan berfungsi dan langkah – langkah awasan hendaklah dipatuhi pada setiap masa untuk mencegah bahaya.”

47. Ofjektif JKR Melaksana kerja – kerja senggara pepasangan elektrik pada premis / bangunan kerajaan supaya sentiasa beroperasi dalam keadaan selamat. Premis / bangunan kerajaan ini perlulah didaftarkan. Senggara perlu dirancang supaya menghasilkan produk : • Berfungsi • Selamat • Berkualiti • Kepuasan pelanggan.

48. Skop Kerja Senggara Elektrik Pepasangan elektrik pada premis kerajaan yang perlu disenggara JKR, antaranya :- • Pendawaian dan peralatan elektrik VR • Lampu luar bangunan, lampu kawasan, lampu limpah dan lain – lain. • Bekalan kecemasan & Janakuasa tunggu sedia • Sistem retikulasi agihan bekalan elektrik VT dan pencawang agihan • Sistem siaraya dan kawalan bunyi • Sistem telekomunikasi dan teknologi maklumat • Sistem dan peralatan elektronik VAR

49. SEKIAN TERIMAKASIH