Kwas hialuronowy

1. Kwas hialuronowy Dr nauk med. Justyna Matulewicz-Gilewicz

3. Kwas hialuronowy • Kwas hialuronowy jest glikozaminoglikanem GAG-skladnik wielu tkanek ciała -wszyskich tkanek łącznych (chrząstka),płynu maziowego,cialka szklistego oka,zastawek serca, -dwusacharydowe cząstki glukuronianu sodu i N-acetyloglukozaminy tworzące liniowy łańcuch, -składnik proteoglikanów o szczególnej zdolności do wiązania wody co powoduje właściwości wiskoelastyczne (częściowo ciecz,częściowo ciało stałe)

4. Kwas hialuronowy c.d. -główny składnik płynu maziowego w stawach,chroni powierzchnie stawowe przed siłami -syntetyzowany przez synowiocyty -w tkankach łącznych tworzy szkielet bardzo dużych agregatów proteoglikanowych ( do 30 cząsteczek);podstawowy budulec chrząstki

5. Kwas hialuronowy -stężenie obniża się w artropatiach, - spada produkcja przez synowiocyty, -spadek właściwości wiskoelastycznych płynu, -zwiększona ekspozycja warstwy powierzchniowej chrząstki na działanie szkodliwych czynników mechanicznych i chemicznych, -wzrost oporów tarcia, -wzmożone działanie mediatorów reakcji zapalnej-prostaglandyn ,immunoglobulin, cytokin, -w efekcie nekroza chondrocytów

6. Kwas hialuronowy • Podanie egzogennego kwasu do stawu powoduje: -agregację proteoglikanów i hamuje ich rozpad, -stymuluje syntezę proteoglikanów i indukuje synowiocyty do produkcji do produkcji endogennego kwasu, -hamuje mitagrację i chemotaksję zaktywowanych makrofagów, -hamuje fagocytozę indukowaną przez agregaty IgG, -hamuje uwalnianie kwasu arachidonowego i enzymów chondrotoksycznych

7. Kwas hialuronowy • Działanie przeciwbólowe -osłona receptorów bólowych -wiązanie się leku z substancją P -zmiejszenie syntezy bradykininy -zmniejszenie syntezy PGE2

8. Kwas hialuronowy • Zastosowanie w ortopedii: -staw barkowy ,biodrowy,kolanowy,łokciowy ,skokowy,nadgarstka,skroniowo-żuchwowy,międzypaliczkowy, -w okulistyce-operacja zaćmy,ochrona endotelium rogówki,keratoplastyka,trabekulektomia,odklejenie siatkówki

9. Kwas hialuronowy • Reasumując posiada działanie przeciwzapalne ,przeciwbólowe i osłaniające chrząstkę stawową • Zastosowanie w postaci injekcji dostawowych • Alternatywnie do nieselektywnych NSAIDs oraz specyficznych inhibitorów COX2 • Działanie przeciwbólowe porównywalne bądź większe niż sterydów

10. Kreatyna • Część składowa mięśniowej fosfokreatyny,amina zawierająca azot • Syntetyzowana w organizmie z aminokwasów argininy ,glicyny i metioniny głównie w nerkach,wątrobie i trzustce • Dzienne zapotrzebowanie wynosi 2 g –połowa pochodzi z diety,połowa jest syntetyzowana w organizmie • Występuje w mięśniach szkieletowych,poza tym w mózgu ,krwi i innych tkankach

11. Kreatyna • Suplementacja powoduje zwiększenie siły , mocy i szybkości w sportach wyczynowych • Bierze udział w przemianach w systemie energetycznym ATP-CP(adenozynotrifosforan-fosfokreatyna)regeneruje energię w komórce mięśniowej zapobiegając efektowi katabolitycznemu • Podanie zwiększa jej zawartość w mięśniach i podwyższa zawartość fosfokreatyny

12. Kreatyna • Odgrywa rolę w procesach metabolicznych -przyspiesza syntezę ATP -sprzyja buforowaniu kwasu mlekowego nagromadzonego w mięśniach podczas intensywnego wysiłku, -wspomaga transport ATP przez błony mitochondriów

13. Kreatyna • Bierze udział w procesach energetycznych anaerobowych (beztlenowych) zachodzą podczas wysiłków siłowych i szybkościowo-siłowych powtarzanych z krótkimi przerwami-dyscypliny silowe,kulturystyka,lekkoatletyka,kajakarstwo • Suplementacja kreatyną nie może być zalecana w tlenowych dyscyplinach wytrzymałościowych ,gdyż zatrzymuje wodę w organizmie,głównie w mięśniach doprowadza do przyrostu masy ciała,co może upośledzać sprawność. • Zdolność kreatyny do zatrzymywania wody w mięśniach jest wykorzystywana w kulturystyce

14. Kreatyna • Zalecana dzienna dawka kreatyny pod postacią monohydratu kreatyny wynosi 20 g jako proszek przyjmowany z płynami • Suplementacja nie prowadzi do zagrożeń zdrowotnych • Doniesienia o zaburzeniach pracy serca,wątroby i nerek,nadmierny przyrost masy ciała • Stosować pod kontrolą i zgodnie z zaleceniami specjalisty

15. Karnityna • Sustancja witaminopodobna pochodzenia aminokwasowego • W ustroju syntetyzowana w wątrobie i nerkach • Niezbędna do prawidłowego funkcjonowania mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych, kofaktor wielu enzymów w komórkach mięśniowych • Główne źródło mięso i produkty mleczne

16. Karnityna • Wpływa na metabolizm kwasów tłuszczowych i substratów energetycznych • Ułatwia utlenownie kwasów tłuszczowych co pozwala obniżyc wykorzystanie węglowodanów jako źródła energii,oszczędza w ten sposób glikogen mięśniowy dla późniejszych etapów długotrwających tlenowych wysiłków wytrzymałościowych • Wpływa na redukcję tkanki tłuszczowej

17. Karnityna • Suplementacja karnityny daje korzyści zawodnikom z obniżonym poziomem mięśniowej karnityny • Zwiększa odporność na zmęczenie i stres • Przyspiesza odnowę biologiczną • Wspomagająca rola w unieczynnianiu i usuwaniu substancji toksycznych (metabolicznych i środowiskowych)

18. Karnityna • Preparat L –karnityna dostepny w postaci kapsułek,drażetek do ssania oraz płynu • Suplementacja dzienna 2 do 6 g • Większe dawki –biegunka ,osłabienie siły mięsniowej

19. KoenzymQ10 • Substancja witaminopodobna • Bierze udział w tlenowym systemie energetycznym • Ułatwia transport elektronów do produkcji do produkcji ATP w procesie oksydacji • Zapobiega uszkodzeniu komórek przez wolne rodniki tlenowe powstające podczas intensywnych wysiłków fizycznych • Pozytywny wpływ na funkcję serca podwyższenie VO2 max i wydolność wysiłkową u chorych kardiologicznych

20. KoenzymQ10 • Dostępny w tabletkach lub kapsułkach • Może być podawany z witaminą E,inozyną czy lecytyną • Dawka dzienna wyższa 100-150 mg może doprowadzić do wystąpienia skutków ubocznych,np.uszkodzenia tkanki mięśniowej.

21. Tłuszcze • Trójglicerydy(mieszanina wolnych kwasów tłuszczowych FFA i glicerolu) • Dzienne zapotrzebowanie na tłuszcz to około 50-60 g/dzień,a na niezbędne kwasy tłuszczowe 3-6 g/dzień • W diecie nie powinny przekraczać 30% energetycznych w dziennej racji żywieniowej (w sporcie dominuje dieta węglowodanowo-białkowa)

22. Tłuszcze • Podstawowe źródło energii w wysiłkach tlenowych są węglowodany • Rezerwy magazynowane w wątrobie i mięśniach w postaci glikogenu • U sportowców wytrzymałościowych, w długotrwałych treningach o umiarkownej intensywności wykorzystywane są tłuszcze • Glikogen mięśniowy i watrobowy w tych razach bywa zaoszczędzony na końcowy etap rywalizacji

23. Tłuszcze • Suplementacja: -infuzje emulsji tróglicerydów -dieta niskowęglowodanowa wysokotłuszczowa -stosowanie MCT jako pośredniego źródła ketonów dostarczających energii mięśniom podczas wysiłku -fosfolipidy –lecytyna -frakcja lipidowo-sterolowa (oktakosanol)

24. Węglowodany • Wyróżnia się proste i złożone • Proste-glukoza i fruktoza • Złożone-sacharoza i laktoza • Skrobia złożona z długich łańcuchów glukozy • Powinny stanowić 60% dziennego poboru kalorii, u sportowców wzrasta zapotrzebowanie

25. Węglowodany • Głównie dostarczają energii przy wysiłkach areobowych • Bardziej wydajne źródło w porównaniu z tłuszczami (przy wysiłku5 x więcej energii), organizm wykorzystuje je szybciej • Węglowodany z grama dostarczają 4 kcal • Tłuszcze z grama 9 kcal

26. Węglowodany • Składnik budulcowy • Postawa składu materiału genetycznego DNA i RNA • Mukopolisacharydy biopolimery cukrowcowe istotny element tkanki łącznej • Funkcje regulatorowe Vit. C jest cukrowcem • Zadania magazynowe-glikogen( mięśniowy i wątrobowy) ,skrobia.

27. Węglowodany Poziom rezerw w organizmie zależy od: -intensywności wysiłku, -czasu trwania wysiłku, -rodzaju i charakteru wysiłku, -ilości i jakości dostarczonych w. w diecie

28. Węglowodany • Suplementacja poprawia wytrzymałość tlenową w wysiłkach długotrwałych • Zwiększa sprawność w długotrwałych przerywanych ,intensywnych wysiłkach beztlenowych dostarcza glikogen do szybkokurczliwych włókien mięśniowych • Wskaźnik glikogenowy-szybkość zmian poziomu glukozy we krwi pod wpływem spożytych i wchłoniętych węglowodanów,bardziej korzystne o niskim indeksie

29. Węglowodany • Produkty o wysokim indeksie-słodycze,miód ,wysoko słodzone napoje chłodzące, ziemniaki, białe pieczywo • Szybko trawione i wchłaniane,znacznie podnoszą poziom glukozy we krwi,organizm nie zdąży zamienić na glikogen lub zużyć ,wysoki poziom w surowicy,zamiana w tłuszcze • Zapotrzebowanie dla zawodnika w ostrym reżimie treningowym 6-8 g /kg masy ciała

30. Węglowodany • Odżywki węglowodanowe jako rodzaj płynnej diety ,są to maltodekstryny,cukrowce o średniej długości łańcuchach węglowych • dają długotrwałe zaopatrzenie energetyczne wysiłku,spotęgowanie nadkompensacji glikogenu i anabolizmu białek, • Zabezpieczają przed huśtawką glikemiczną

31. Aminokwasy • Substancja zawierająca w swej strukturze jedna grupę karboksylową –COOH i przynajmniej jedną grupę aminową –NH2, • Dzieli się na proteogenne-wchodzące w skład białek i nieproteogenne • Wyróżnia się egzo- i endogenne • Egzogenne nie mogą być tworzone w ustroju i muszą zostać dostarczone do organizmu z pokarmem • Wyróżnia się leucynę,izoleucynę,lizynę,metioninę,fenyloalaninę,treoninę ,tryptofan,walinę

32. Aminokwasy • Główna funkcja-budowa białek ustrojowych • Dobowa wymiana masy elementów białkowych-stan dynamicznej równowagi ustroju wynosi 30-40 g.(u sportowców 3x) • Wytłumiają degradację białek na drodze procesu zwanego represją za pomocą katabolitu tzw sprzężenie zwrotne nadmiar produktu hamuje proteolizę białka • Jako preparaty antykataboliczne stosowane są hydrolizaty białek lub wolne aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach węglowych BCCA(leucyna,izoleucyna,walina) w formie tabl.

33. Aminokwasy • Preparaty podaje się w porze okołotreningowej przed i po treningu oraz przed snem i po obudzeniu • Prowadzi to do wysycenia katabolitycznegi i łagodzi katabolizm wysiłkowy • BCAA przeciwdziała tzw zmęczeniu ośrodkowemu(zmęczenie psychiczne),które obniża zdolność wysiłkową w długotrwałych wysiłkach wytrzymałościowych • Wysoki poziom BCAA blokuje przechodzenie F tryptofanu do mózgu(potrzebny do syntezy mózgowego neurotransmitera serotoniny)

34. Aminokwasy • Stymulują fizjologiczną syntezę i sekrecję hormonów anabolicznych głównie insuliny ,somatotropiny i adrenaliny

35. Białka • Główny materiał budulcowy organizmu-15% masy ciała,układ mięśniowy, • Zasadniczy składnik wzrostu rozwoju, regeneracji wszystkich tkanek organizmu, • Główny składnik enzymów , hormonów i receptorów regulujących przemiany metaboliczne ustroju tzw. białka regulatorowe , • Wchodzą w skład przeciwciał odpornościowych • Biorą udział w odtruwaniu organizmu.

36. Białka • Udział energii pochodzącej z białek powinien wynosić 12-15 % całkowitego zapotrzebowania energetycznego • Organizm zdrowego człowieka traci dziennie 30 g białka (sportowiec X 3) • W dyscyplinach wytrzymałościowych 1,4 g białka / kg m.ciała; w wytrzymałościowo -siłowych 1,6-18 g/kg m. ciała; siłowych i szybkościowo- siłowych2-2,5 g/kg m.ciała.

37. Białka • Korzystne w programach redukcji masy ciała • Wysokie porcje białek podnoszą poziom podstawowej przemiany materii o 40% oraz hamują łaknienie • Dla właściwego zagospodarowania białka podaż z węglowodanami 1:4,jednorazowa porcja nie powinna przekraczać 40g • Ważna proporcja między białkiem pochodzenia zwierzęcego i roślinnego( u sportowców wystarczy 50% białka zwierzęcego) • Białka posiadają silne działanie anaboliczne(przy wystarczającej podaży w treningu dochodzi do tworzenia nowych struktur białkowych i przyrostu mięśni)

38. Białka • Nadmiar białka spożywanego ponad zapotrzebowanie prowadzi do nadwagi, • Wartość biologiczna białka zależy od zawartości aminokwasów egzogennych oraz sumy aminokwasów endogennych,a także wzajemnych proporcji pomiędzy poszczególnymi aminokwasami • Suplementy białek są pozyskiwane z wysokiej jakości białek zwierzęcych (mleko i jaja) lub roślinnych (soja)

39. Białka • Zalecana dawka białka 1,6 g/kg ,max 2x • Ryzyko powikłań przy wyższych dawkach ,głównie u osób z uszkodzoną wątrobą i nerkami (są to organy katabolizujące białka i usuwające produkty przemiany materii. • Suplementacja białek korzystna-nie zawierają tłuszczu ani cholesterolu,który znajduje się w wysokobiałkowych naturalnych produktach.

40. Składniki mineralne • Niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów metabolicznych • Pełnią funkcje regulatorowe i budulcowe • Wzmożony wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie na mikro- i makroelementy • Makroelementy –niezbędne w ilościach >100mg/d • Mikroelementy-pierwiastki śladowe <100/d • Niezbędne dla życia arsen,chrom,cynk,fluor,jod,kobalt,krzem ,magnez,miedź,molibden,nikiel,selen,wanad,żelazo

41. Makroelementy • Wapń-produkty mleczne,rośliny strączkowe,jarzyny liściaste • Zapotrzebowanie u sportowców-800-1200 mg/d • Funkcje-składnik kości i zębów(99%),regulacja czynności nerwów i mięsni(kurczliwość),aktywacja enzymów rozkładających glikogen-wytwarzanie energii-sprawność • Zalecenia-powinna zapewnić dieta • Uzupełnienie u sportowców nie spożywających mleka,wymagających kontroli masy ciała młodszych kobiet z zatrzymaniem miesiączki

42. Makroelementy • Wapń nie jest środkiem ergogenicznym • Może zapobiec przedwczesnej osteoporozie u młodszych i starszych zawodniczek • 3xdziennie po 200 mg w czasie posiłku • Większe wchłanianie w czasie snu

43. Makroelementy • Fosfor-żywieniowy srtodek ergogeniczny • Źródło –mięso,ryby,owoce morza,mleko ,warzywa strączkowe,orzechy,zboże • Zapotrzebowanie800-1200 mg/d • Funkcje-obok wapnia główny składnik kości i zębów • Sole fosforanowe jako składnik ATP wytwarzają energię • Dawki-4x1g na 3-4 dni przed zawodami

44. Makroelementy • Sód-sól kuchenna • Zapotrzebowanie 5-7 g/d • Funkcje-regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej,regulacja funkcji układu nerwowego,mięśniowego,główny kation płynu pozakomórkowego • Nie wskazana dodatkowa suplementacja

45. Makroelementy • Potas –jarzyny,owoce,orzechy • Zapotrzebowanie-2000mg/d • Funkcje-regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo zasadowej,regulacja funkcji układu nerwowego i mięśniowego(serca),główny kation płynu śródkomórkowego • Dodatkowa suplementacja tylko w wysiłkach długotrwałych

46. Makroelementy • Chlorki-sól kuchenna,funkcje w przemianach wodno-elektrolitowych,powstawanie kwasu solnego w soku żołądkowym • Magnez-środek ergogeniczny,źródło-orzechy,liściaste jarzyny,produkty zbożowe owoce • Zapotrzebowanie-280-400mg/dobę w sporcie do 1000mg/d ,wskazana suplementacja • Funkcje-składnik kości,tkanki nerwowej,mięśni,wątroby,śledziony,kofaktor enzymów,zwiększa siłę i moc mięśni

47. Mikroelementy • Żelazo-żywieniowy srodek ergogeniczny, • Źródło-drób,mięso ,ryby,szpinak,ziemniaki,rośliny strączkowe,produkty zbożowe,owoce • Zapotrzebowanie-10mg/d ,u sportowców 20-40mg/d • Funkcje –składnik hemoglobiny krwinek czerwonych,,mioglobiny w mięśniach,enzymów hemowych,cytochromów,podnosi sprawność tlenowego systemu energetycznego • Dieta powinna zapewniać zapotrzebowanie

48. Mikroelementy • Żywieniowy środek wspomagający • Źródło-pełne ziarna zbóż,ser,orzechy,szparagi,drożdże,grzyby • Zapotrzebowanie-50-200mg/d • Funkcje-zwiększa wrażliwość na insulinę,nasila transport aminokwasów do komórek mięśniowych,podwyższa aktywność anaboliczną insuliny,zmniejsza katabolizm białek

49. Mikroelementy • Miedź – źródło-mięso,ryby,ziemniaki • składnik enzymów,oksydaz,cytochromu c • Zapotrzebowanie-1,5-2 mg/d u sportowców do 3mg/d • Cynk-żywieniowy środek ergogeniczny, • Źródło-mięso ,owoce morza,drób ,jaja • Zapotrzebowanie 15mg/d • Funkcje –kofaktor enzymów ,suplementacja u sportowców kontrolujących masę ciała.

50. Mikroelementy • Wanad-żywieniowy środek wspomagający • Źródło –oleje roślinne,owoce morza, mięso • Funkcje-udział w mineralizacji kości i zębów,być może wykazuje działanie anaboliczne • Selen-żywieniowy środek ergogeniczny • Źródło-mięso ,owoce morza,produkty zbożowe,zapotrzebowanie- 55-65mg/d,składnik peroksydazy glutationu,antyutleniacz z wit E