Uvod

1. Uvod Kako rukomet postaje brži, agresivniji i snažniji antropometrijski gledano postaje sport visokih i snažnih ljudi. Nema medalja bez primenjen dve-tri zonske formacije u igri. Zona 3:2:1 predstavlja zapravo fakultet, najviši stepen znanja jer zahteva najviši stepen sinhronizacije “POŠTO JE ONA NAPAD NA PROTIVNIČKI NAPAD”. Sve je teže primeniti u prvobitnom obliku-radi se o sklopu principa podele kretanja i zadataka.

2. Radi toga je razumljivo što profesor Pokrajac vrlo ozbiljno tvrdi da su pravu 3:2:1 zonu znali da igraju igrači Minhenske generacije. Sve je manji broj vrhunskih stručnjaka. Većina prolongira u osnovi igru zone 3:2:1 najčešće daleko od onog što nameću neki osnovni postulati, a primetan je trend prema plitkim i osnovnim zonama. Osnovni zadatak taktike rukometa u odbrani je sprečavanje protivnika da postigne pogodak uz istovremena nastojanja da se dođe u posed lopte. Jedna od najuspešnijih odbrambenih formacija u rukometu, a koju su prvi primenjivali reprezentacija i rukometni klubovi Jugoslavije jeste odbrana 3:2:1.

3. Pregled dosadašnjih istraživanja U publikaciji J. Kovač i saradnika – Rukomet – konstatuje se da je zona 3:2:1 izrazito ofanzivni sistem koji sprečava svaki organizovan napad sa prednje strane zone. Pokrajac je u knjizi “Kako smo osvojili zlato” prikazao kretanje rezultata u tom vremenskom periodu kada je igrana zona 3:2:1.

4. Tomljenović – Malić su u publikaciji – Rukomet – teorija i praksa – dali karakteristike zonske odbrane 3:2:1 polazeći i od toga da pri formiraju ove zone treba misliti i na sledeća dva aspekta: Da položaj bekova i centar halfa moraju doći igrači sa izrazito dobrom pokretljivošću, dobri blokeri, te nešto viši igrači, a na položaju halfova i prednjeg centra treba da igraju niži i eksplozivniji igrači, dobri kontraši. Najpovoljniji raspored odbrambenih igrača u fazi napada je takav da bekovi i centar half igraju na poziciji spoljnih napadača, halfovi na poziciji krila, a prednji centar na poziciji kružnog napadača.

5. Pokrajac je dao osnovne karakteristike odbrane 3:2:1, istakao je preraspodelu napora igrača u odbrani – napadu na taj način što igrači koji su u napadu najmanje opterećeni u odbrani 3:2:1 igraju na pozicijama koje zahtevaju najveću angažovanost.

6. Pošto se tokom igre stalno smenjuju faze napada i faze odbrane, to je uslovilo da se s jedne strane iznalaze mogućnosti za poboljšanje efikasnosti napada, a sa druge teži se da se odbrana učini što efikasnijom. Odbrana da bi bila efikasna, mora da udovolji zahtevima tri na izgled suprotna principa: da bude dovoljno široka, dovoljno duboka i dovoljno gusta. Predmet ovog rada je zonska odbrambena formacija 3:2:1.

7. Cilj istraživanja je bio da se uporede osnovne karakteristike kolektivne aktivnosti igrača u zoni 3:2:1 dobijene na bazi proučavanja stručne literature sa mišljenjima istaknutih stručnjaka.

8. Metodika rada Karakteristike kolektivne aktivnosti rukometaša u zoni 3:2:1 utvrđene su na osnovu stručne literature. Način igre odbrambenih igrača u takmičenjima uslovljen je putem intervjuisanja istaknutih rukometnih stručnjaka i igrača. Malim delom rad se oslanja i na sopstveno iskustvo autora stečeno u praksi a i prilikom usmeravanja na fakultetu.

9. Objašnjenje znakova lopta lopta odbrambeni igrač napadač napadač sa loptom aktuleni odbrambeni igrač kretanje igrača bez lopte

10. Zona 3:2:1 DB-desni bek DH-desni half CH-centarhalf PC-prednji centar LK-levi half LB-levi bek

11. Rezultati i diskusija Rukometni stručnjaci u terojiskom razmatranju kolektivne aktivnosti igrača u zonskoj odbrambenoj formaciji 3:2:1 uglavnom ističu sledeće zadatke i načine delovanja pojedinih igrača: Levi i desni bek igraju ispred linije 6m i samo bočnom pokretljivošću sprečavaju uskakanje protivničkih krila u golmanov prostor; ometaju utrčavanja; ovi igrači treba da igraju što uže da bi time doprineli gustini zone. Centarhalf igra ispred linije srednjeg dela golmanovog prostora, kreće se bočno i nalazi se uvek na pravcu igrača sa loptom i sredine gola, njegov osnovni zadatak je da čuva kružnog napadač.

12. Levi i desni half se kreću po širini i po dubini, oni izlaze na spoljne napadače, sarađuju sa centarhalfom. Prednji igrač kreće se pretežno polukružno, ometa pucače u pravcu ispred gola, preseca dijagonalne lopte koje spoljni napadači upućuju suprotnom kružnom napadaču. Golman se bočnim kretanjem pomera od jedne do druge stative, zavisno od toga gde se lopta nalazi i udaljava se od gol linije smanjujući ugao gola koji brani.

13. Primena navedenih kretanja odnosno aktivnosti zavisi od pozicije napadača sa loptom. U tom smislu razlikuju se tri osnovne situacije: Situacija kada se lopta nalazi na položaju srednjeg spoljnjeg napadača, Situacija kada se lopta nalazi kod levog (desnog) spoljnjeg napadača, Situacija kada se lopta nalazi kod krilnog napadača (levog ili desnog).

14. Skica 1.

15. Skica 2.

16. Skica 3.

17. Pored rasporeda igrača odbrane u ovim osnovnim situacija putem intervjua dobijeni su odgovori na još sledeća važna pitanja: Razlika između zone 3:2:1 i ostalih zonskih formacija je u tome što je odbrana 3:2:1 ofanzivnija, agresivnija i pogodnija je za kontranapad. Većina stručnjaka smatra da odbrana 3:2:1 zadovoljava dubinu, širinu, gustinu pod uslovom da se igrači dovoljno brzo kreću. Eminenti stručnjaci se slažu i u tome da je najpogodnije da u fazi napada bekovi igraju na pozicijama spoljnih napadača, halfovi na pozicijama krilnih napadača, a prednji centar na poziciji pivota.

18. Pošto je poznato da se kao efikasna mera protiv zone 3:2:1 primenjuje napad sa dva kružna napadača postavljeno je stručnjacima pitanje kako se ta situacija napada može rešiti. Većina njih smatra da se tada zona 3:2:1 pretvara u odbranu 4:2 ili 6:0 sa izlaskom na napadača sa loptom – prelaženje u drugu odbrambenu formaciju. Skica 4.

19. Rukometni stručnjaci se slažu u tome da se utrčavanje krilnih napadača ometa zatvaranjem prostora od strane bekova i preuzimanjem pri čemu su opet ti koji sprečavaju i prate krilne napadače dok se oni ne preuzmu od strane drugih igrača odbrane. Primena odbrane 3:2:1 je pre svega kada protivnik ima više dobrih pucača, kada se želi da se sopstveni igrači pokrenu iz mrtvila, jer ova odbrana zahteva kretanje bez prestanka.

20. Levi i desni bek igraju ispred linije 6m, kreću se bočno s tendencijom pokrivanja prostora kako bi sprečili uskakanje krila u golmanov prostor ili eventualno utrčavanje u dubinu odbrane. Skica 5. Skica 6.

21. Centarhalf koji su igrali na poziciji centarhalfa bilo u klubu ili u reprezentaciji istakli su da je osnovni zadatak čuvanje kružnog napadača. Tehnika kretanja u 90% slučajeva je bočna i uvek na pravcu igrača sa loptom i sredine svog gola. U slučajevima kada protivnička ekipa igra sa dva kružna napadača, tehnika nije toliko bitna koliko ke bitno da se na najbrži način stigne do jednog od kružnih napadača u ugroženoj zoni (na strani gde je lopta).

22. Potrebno je napomenuti da u slučaju da “kiksne” jedan od saigrača, centarhalf kao korektor uskače i pomaže – zatvara “rupu”. Skica 7.

23. Levi-desni half – anketirani igrači, koji su igrali na tim pozicijama, složili su se u izjavama da se kreću po širini i po dubini-kratki sprint ali u osnovi najbrže izlaze na levog-desnog spoljnjeg napadača u trenutku kada lopta ide prema njima i u trenutku kada se pripremaju da izvedu bacanje na gol. Ovo se primenjuje ukoliko su protivnički igrači dobri šuteri, a ako su finteri onda se čeka da se “istroše” korake pa se onda napadaju. Skica 8. Skica 9.

24. Prednji igrač prema rezultatima ankete kreće se u jednom zamišljenom trouglu koji predstavlja njegovu odbrambenu zonu pri čemu se on nalazi u vrhu tog trougla kada srednji igrač u napadu ima loptu. Skica 10.

25. Zaključak Na osnovu rezultata istraživanja mogu da se formulišu sledeći zaključci: Odbrana 3:2:1 se i nadalje smatra jednom od najefikasnijih odbrana u rukometu, pod uslovom da je igraju izvrsno pripremljeni igrači; Odbrambene aktivnosti zavise od toga na kojoj se poziciji nalazi lopta; Pri formiranju ove zone treba voditi računa na položaj bekova i centarhalfa, moraju doći igrači sa izrazito dobrom pokretljivošću, dobri blokeri, te nešto viši igrači, a na položaju halfova i prednjeg centra treba da igraju eksplozivniji igrači, dobri kontraši.

26. Najpovoljniji raspored odbrambenih igrača u fazi napada je takav da bekovi i centarhalf igraju na poziciji spoljnih napadača, halfovi na poziciji krila, a prednji centar na poziciji kružnog napadača; U fazi odbrane igrači koji igraju na srednjim odbrambenim pozicijama su znatno više opterećeni od krilnih odbrambenih igrača; Slabosti odbrane 3:2:1 se rešavaju uglavnom prelaskom u drugi sistem odbrane 6:0, 4:2 u trenutku kada je lopta kod krilnog napadača, a na komandu centarhalfa;

27. Pored svih pozitivnih odlika zone 3:2:1 ona će verovatno u bliskoj budućnosti biti teže primenljiva sa punim uspehom. Karakteristično je da se mišljenja vrhunskih igrača iz raznih generacija (Minhen 1972. god., Los Anđeles 1984., Cirih 1986. god.) podudara u pogledu njihovih kretanja prilikom igranja odbrane 3:2:1 sa mišljenjima jugoslovenskih stručnjaka.

28. Spisak anketiranih intervjuisanih rukometnih stručnjaka Arslanagić Abaz-trener muške rukometne reprezentacije Jugoslavije (seniori), Horvat Hrvoje-trener muške rukometne reprezentacije Jugoslavije (kadeti), Jovanović Vasilije-trener muške rukometne reprezentacije SAP Vojvodine, Kovač Mihalj-trener ženske rukometne reprezentacije SAP Vojvodine,

29. Mišković Slobodan-trener muške rukometne reprezentacije Jugoslavije (juniori), • Pavlović Aleksandar-trener rukometne ekipe “Metaloplastika” Šabac, • Pokrajac Branislav-selektor muške rukometne reprezentacije Jugoslavije, • Seleš Željko-trener rukometne ekipe “Partizan”, Bjelovar, • Snoj Ivan-selektor muške rukometne reprezentacije Jugoslavije,

30. Štencel Vlado-selektor muške rukometne reprezentacije Jugoslavije, • Tičić Vilim-trener ženske rukometne reprezentacije Jugoslavije, • Živković Zoran-trener muške rukometne reprezentacije Jugoslavije.

31. Spisak anketiranih intervjuisanih vrhunskih jugoslovenskih rukometaša • Arslanagić Abaz-golman rukometne reprezentacije, • Bašić Mirko-golman, • Grubić Časlav-levi bek, • Horvat Hrvoje-centarhalf, • Isaković Mile-levi half i prednji centar,

32. Jurina Pavle-desni bek rukometne reprezentacije, • Lazarević Milan-levi bek, • Mišković Slobodan-centarhalf, • Lavrnić Đorđe-desni bek, • Mrkonja Jasmin-desni bek,

33. Pokrajac Branislav-levi half, • Popović Nebojša-prednji centar, • Rađenović Zdravko-centarhalf, • Portner Zlatko-levi bek, • Pribanić Miroslav-desni half, • Vujović Veselin-prednji centar i levi half, • Vuković Veselin-desni half, • Zovko Željko-levi half, • Živković Zoran-golman.