Il-Ħajja ta’ Mikiel Anton Vassalli

1. Il-Ħajja ta’ Mikiel Anton Vassalli

2. Min kien Mikiel Anton Vassalli? • Missier l-Ilsien Malti • Il-mudell ta’ kif wieħed ikun Malti tajjeb • Kittieb u Lingwista • Ħassieb u Riformatur • Ribell u Studjuż • Rivoluzzjonarju

3. It-tfulija ta’ Vassalli • Twieled Ħaż-Żebbuġ fil-5 ta’ Marzu 1764 • Meta kien għad għandu sentejn, missieru miet fl-għomor ta’ 32 sena

4. Iż-żgħożija ta’ Vassalli • Fl-1845 ngħata premju mill-iskola tal-Għarbi, il-Belt • Kien jemmen li l-Maltin għandhom “iwarrbu d-dalma tal-injoranza, ikissru l-ktajjen ta’ fehmiet imqarrqa u ta' deni” • Kompla l-istudji tiegħu f’Ruma fejn tħarreġ tajjeb fil-Latin u t-Taljan iżda l-iktar fl-ilsna Semitiċi,u ma damx ma sar professur tagħhom

5. Iż-żgħożija ta’ Vassalli • Dan il-fatt għenu biex jagħraf il-bixra vera tal-ilsien Malti li dak iż-żmien kien imwarrab sew mill-poplu tiegħu stess

6. Iż-żgħożija ta’ Vassalli • Ħa sehem fit-tkeċċija tal-Kavallieri minn Malta, favur il-ħakma Franċiża • Għalhekk intbagħatil-ħabs mill-Kavallieri fil-forti Rikażli, fejn dam sentejn sakemm inħeles minn Napuljun

7. Iż-żgħożija ta’ Vassalli • Meta l-Ingliżi waslu Malta tefgħu lil Vassalli mill-ġdid fil-ħabs “fuq suspett li hu miftiehem mal-għedewwa” • Qatta’ sena fil-qorti tal-Imdina sakemm marad

8. Iż-żgħożija ta’ Vassalli • Xahar wara eżiljawh fi Franza għal dejjem bħala ‘ġakbin’ • Iżda għoxrin sena wara, fl-1820, wasal lura Malta, għajjien u nieqes minn mezzi ta’ għajxien għalih u għal uliedu 

9. Lura Malta minn Franza • Meta ġie Malta minn Franza kien fqir u miżżewweġ Maltija, b’erba’ ulied. • Beda jgħallem ukoll il-Franċiż • Beda jikkollabora mal-Protestanti fil-qlib tal-Kotba Mqaddsa

10. Lura Malta minn Franza • Il-kotba li bdew joħorġu l-Protestanti kienu bil-Malti, l-Ingliż u t-Taljan • Bis-saħħa tal-President tal-Kunsill tal-Università, sar l-ewwel professur tal-Malti fl-Università • Imma Vassalli xorta baqa’ mċaħħad mit-twettiq ta’ għanijietu li jistampa l-kotba tiegħu

11. Lura Malta minn Franza • Vassalli sab għajnuna mingħand iċ-Church Missionary Society li kienet knisja Protestanta u li kienet waqqfet ċentru f’Malta mnejn tqassam il-Bibbja filsien il-poplu. • Vassalli ġie fdat bit-traduzzjoni tal-Vanġeli, bil-wegħda li jistampawlu wkoll il-grammatika riveduta tiegħu tal-Malti

12. Lura Malta minn Franza • L-għan tat-traduzzjoni tiegħu tal-Vanġeli ma kienx reliġjuż iżda biex il-Maltin isiru midħla tal-Malti • Iżda meta miet fit-12 ta’ Jannar 1828, il-Kappillan ma riedx jagħtih difna Kattolika minħabba l-kollaborazzjoni tiegħu mal-Protestanti- għalkemm Vassalli qatt ma sar membru magħhom

13. Lura Malta minn Franza • Billi ħbiebu l-Protestanti ma xtaqux li l-katavru tiegħu jindifen f’post imwarrab, difnuh f’wieħed miċ-ċimiterji tal-Ingliżi Iċ-ċimiterju tal-Imsida

14. Vassalli u l-Ilsien Malti • Ried li l-Maltin ma jibqgħux injoranti • Għall-ewwel, Vassalli beda jiġbor il-qwiel Maltin biex joħroġ minnhom l-għerf mhux miktub ta’ missirijietna

15. Vassalli u l-Ilsien Malti • “Il-lingwa hi strettament marbuta mal-istorja tal-bnedmin li jitkellmuha” • Kien kontra n-nies tal-bliet li kienu jqisu l-kliem barrani isbaħ mill-Malti

16. Vassalli u l-Ilsien Malti • Ried dinjità u attenzjoni lill-wirt qadim iżda mwarrab bħalma kien l-għana • Fost il-kitbiet tiegħu nsibu l-Alfabett Malti mfisser bil-Malti u bit-Taljan • Vassalli kiteb ukoll l-ewwel dizzjunarju Malti – Lexicon li kien ippubblikat fl-1796. Kull kelma kienet spjegata bil-Latin u bit-Taljan

18. Vassalli u l-Ilsien Malti • Għal Vassalli, l-unika soluzzjoni kienet l-edukazzjoni, speċjalment it-tagħlim tal-qari u tal-kitba • Vassalli ried li l-edukazzjoni tkun dritt għat-tfal, bla ħlas

19. Vassalli u l-Ilsien Malti • Kien tal-fehma li l-livell tal-edukazzjoni jikber jekk l-għalliema jispjegaw bi lsien pajjiżhom, jiġifieri bl-ilsien Malti

20. Il-monument ta’ Vassalli • Il-monument ta’ Vassalli jinsab int u dieħel Ħaż-Żebbuġ • Kull Malti ta’ min jammira l-kapaċità u l-impenn personali ta’ Vassalli b’risq l-ilsien Malti

21. TMIEM MelanieGauci, Steven Mifsud u YanicaVassallo 2011