Programma

1. Programma Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Programma INLOOP 9.45 uur Inloop met koffie en thee Locatie: horecagelegenheid, ingang van het gebouw 10.00 uur Welkomstwoord Locatie: HG00.062, halverwege de linkervleugel op de begane grond PRESENTATIES 10.05 uur Presentatie drs. Mijke Jetten Locatie: HG00.062 10.30 uur Presentatie Renée Peters BA Locatie: HG00.062 DISCUSSIE 10.55 uur Uitleg praktijkdeel Locatie: HG00.062 11.10 uur Pauze met koffie en thee Locatie: horecagelegenheid 11.25 uur Discussie in subgroepen Locaties: HG00.062, HG00.065, HG00.071 en HG00.086 12.15 uur Centrale nabespreking Locatie: HG00.062 LUNCH 12.45 uur Lunch Locatie: horecagelegenheid

2. Mijke Jetten Zin of onzin? Interreligieuze educatie aan christenen en moslims in Nederland

3. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Opzet presentatie • Deel 1 Korte terugblik op het onderzoek • Deel 2 Interreligieus communiceren. Maar hoe dan? • Deel 3 Spanningen: praten over praten!

4. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 1. Terugblik

5. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 1. Terugblik (1)Aanleiding. Wat u mij vertelde … Breed scala interreligieuze initiatieven maar … 1 … gebrek aan doelformulering 2 ... gebrek aan methodische aanpak 3 … gebrek aan effectmeting

6. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 1. Terugblik (2)Vraagstelling. Wat ik meten wil … Hoe draagt een cursus voor christenen en moslims, gericht op interreligieuze communicatie, bij aan … 1 … de ontwikkeling van kennis, belangstelling en vaardigheden aangaande het proces van interreligieuze communicatie? 2 … ontwikkeling van kennis, belangstelling en houdingen aangaande de eigen religie? 3 … ontwikkeling van kennis, belangstelling en houdingen aangaande de vreemde religie?

7. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 1. Terugblik (3)Uitvoering. Het land in … • Empirische onderzoek. Christenen en moslims met belangstelling voor interreligieuze communicatie. • Effectstudie: voormeting & nameting Experimentele groep & controlegroep Vragenlijsten • Deelnemers aan 21 dialooggroepen (christenen & moslims), oktober 2009 – april 2010Amersfoort (♀), Amsterdam (♀ + ♀♂), Arnhem (♀ + ♀♂ + ♀♂ ), Deventer (♀♂), Doetinchem (♀♂), Dongen/Rijen (♀♂) , Ede (♀ + ♀♂), Haarlem (♀♂), Heerlen (♀), Hengelo (♀♂), Rotterdam (♀♂), Terneuzen (♀), Uden (♀♂), Utrecht (♀♂) , Venray (♀♂) , Zwolle (♀♂ + ♀♂)

8. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 2. Interreligieuze communicatie

9. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 2. Interreligieuze communicatie (1)Doelen Het gesprek met de ander als leermodel ter ontwikkeling van … 1. … de eigen religieuze identiteit. ‘Wie ben ik?’; ‘Waar sta ik voor?’. 2. … aandacht voor het vreemde. ‘Wie is de ander?’; ‘Waar staat de ander voor?’. 3. … maatschappelijke samenwerking. Versterking solidariteit; vermindering kans conflicten.

10. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 2. Interreligieuze communicatie (2)Belang • Wederkerigheid • Hoe kan ik mij actief opstellen om de ander te leren kennen en begrijpen, en om mezelf verstaanbaar te maken? • Wat moet de ander doen om begrepen te worden, en om mij te leren kennen en verstaan? • Bewustwording van de diverse aspecten van communicatie vergemakkelijkt en verdiept het interreligieuze gesprek.

11. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 2. Interreligieuze communicatie (3)Methode

12. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 3. Spanningen: Praten over praten

13. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 3. Spanningen (1)Behoefte interreligieuze gesprek Afweging Is er eigenlijk behoefte aan het interreligieuze gesprek? • Positieve observaties Enthousiasme voortrekkers Vervolgactiviteiten • Maar ook Eerste ontmoeting (christenen én moslims) Eenzijdige interesse (christenen) Eenzijdig initiatief (christenen) Moeilijke werving (moslims)

14. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 3. Spanningen (2)Behoefte interreligieuze gesprek Verklaring Is er eigenlijk behoefte aan het interreligieuze gesprek? • Diversiteit motieven Persoonlijke interesse; vooroordelen wegnemen; bekering; kennis opdoen; sociale betrokkenheid; sociale plicht • Diversiteit bereikbaarheid Folder; via-via; sleutelpersonen; omgang met agenda • Diversiteit in geloofsopvattingen Geschiedenis van oecumene; minderheid versus meerderheid; waarheid geloof; standvastigheid geloof

15. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 3. Spanningen (3)Mogelijkheid interreligieuze gesprek Afweging Is het interreligieuze gesprek eigenlijk wel mogelijk? • Positieve observaties Belang gespreksvaardigheden • Maar ook Ongeduld: niet ‘praten over praten’ maar geloofsverdieping (christenen én moslims) (Potentiële) miscommunicatie

16. Mijke Jetten Interreligieuze educatie aan christenen en moslims Deel 3. Spanningen (4)Mogelijkheid interreligieuze gesprek Verklaring Is het interreligieuze gesprek eigenlijk wel mogelijk? • Diversiteit motieven Persoonlijke interesse; vooroordelen wegnemen; bekering; kennis opdoen; sociale betrokkenheid; sociale plicht • Moeilijkheid Ongelijke groepen in bijvoorbeeld opleidingsniveau en taalbeheersing; generatieverschillen; verschillen tussen gemengde groepen en vrouwengroepen

17. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Uitleg discusiegedeelte

18. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Stellingen (1) • Herkent u ze vanuit uw persoonlijke, lokale ervaringen? • Vormen ze een belemmering in de interreligieuze dialoog? • Welke oorzaken liggen eraan ten grondslag? • En: hoe kunnen we er op een vruchtbare wijze mee omgaan.

19. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Stellingen (2) • Een interreligieuze dialoog voeren? Dat is nergens voor nodig. • Een interreligieuze dialoog voeren? Dat is niet mogelijk. 3. Het onderscheid tussen vorm en betekenis is nuttig voor het verdiepende gesprek 4. In een vrouwengroep verloopt het gesprek gemakkelijker 5. Christenen onthullen en moslims presenteren feiten 6. Christenen bevragen en moslims verdedigen zichzelf.

20. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Uitleg Praktisch • Subgroepen: pak een kaartje. Moslims: groen • Zoek na de pauze je lokaal op; maak een u-vorm • Begin en eindig stipt op tijd (11.25 – 12.15 uur) • Wijs een voorzitter en een verslaglegger aan • Héél kort voorstelrondje Inhoudelijk • Bespreek twee van de drie stellingen in de envelop • Let op de inhoud én op de aard van de communicatie Terugkoppeling • In de groep én centraal (verslaglegger) (enkele minuten) • Inhoud én aard van de communicatie

21. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Terugkoppeling

22. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Afsluiting

23. Discussiegedeelte Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Wat kunt u van ons verwachten? En wat vragen wij van u? Cursus • Gebruik (elementen van) het materiaal, maar koppel terug • Informeer ons: (hoe) gaat u verder? Bekendmaking en verslaglegging via ons netwerk en website (www.nieuwegen.nl) • Ondersteuning vanuit de RU Nijmegen • Begeleiders: evaluaties en bedankje Onderzoek • Vervolg: studiedag met resultaten effectmeting • Via mail: regelmatige update

24. Lunch Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek Lunch