710 likes | 1.35k Views
VASKÜLİTLER SINIFLAMA-GÖRÜNTÜLEME Yrd. Doç.Dr . M.Koray AKKAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı . Vaskülitler , ortak bulgu olarak damar duvarında destrüktif inflamasyon bulunduran heterojen bir grup hastalıktır. . Patogenez.
E N D
VASKÜLİTLERSINIFLAMA-GÖRÜNTÜLEMEYrd. Doç.Dr. M.Koray AKKANGazi Üniversitesi Tıp FakültesiRadyoloji Anabilim Dalı
Vaskülitler, ortak bulgu olarak damar duvarında destrüktifinflamasyon bulunduran heterojen bir grup hastalıktır.
Patogenez Patojenikimmün kompleks oluşumu ve damar duvarında depozisyonu Anti-nötrofilsitoplazmik antikorlar (ANCA) Hücresel immün yanıt ve granülom oluşumu Anti-endotelyal antikorlar Enfeksiyöz, tümöral veya toksik nedenlerle hasarlanan ya da değişen endotel hücre fonksiyonu
NORMAL DAMAR İnflamasyon VASKÜLİT Damar duvar bütünlüğü bozulursa anevriza – yalancı anevrizma gelişir; kanama meydana gelir. Lümendeki akımın etkilenmesi sonucu iskemi ve nekroz gelişir. KANAMA OKLÜZYON
VASKÜLİT ? • Özelliklegençhastadaaçıklanamayaniskemivarlığında(kladikasyo, bacakiskemisi, anjina, TIA, inme, mesenterikvekutanöziskemi) • Multiorgandisfonksiyonuvarlığında • Eşlikedendiğerbulgularvarlığında (glomerulonefrit, palpablpurpura, bilinenotoimmünhastalık) • Malignite, sepsis, ilaçtoksisitesivekoagulopatidışlanmışolmalı
VASKÜLİT ?Tanıiçingenelyaklaşım • Diğervaskülersüreçleridışla • Yaş, cinsiyetveetnikköken • Diğer organ tutulumları, • Tutulandamarboyutları
Büyük Çaplı Damar Vaskülitleri - Takayasu arteriti - Behçet hastalığı -Dev hücreli arterit - Kogan sendromu Orta Çaplı Damar Vaskülitleri -Poliarteritisnodosa (PAN) -Romatoidvaskülit -Buerger hastalığı (TromboanjitisObliterans) - Kawasaki hastalığı - Santral sinir sisteminin primervasküliti Küçük Çaplı Damar Vaskülitleri - Hipersensitivitevasküliti - Henoch-Schönleinpurpurası - WegenerGranülomatozisi - Churg-Strauss sendromu - Bağ dokusu hastalıkları - Paraneoplastik hastalıklar - Enfeksiyon - İnflamatuar barsak hastalıkları - ….. - …. Vaskülit benzeri durumlar (yalancı vaskülit sendromları) -Septik emboli (bakteriyel endokardit) - Atriyalmiksoma - Multipl kolesterol embolisi - Orak hücreli anemi - Trombotiktrombositopenikpurpura - Antifosfolipid sendromu - İlaçlara bağlı (ergo bileşikleri, metiserjid) Diğerleri -Fibromuskülerdisplazi -Mikotik anevrizmalar - Nörofibromatoz Sınıflandırma
Vaskülit: Sınıflandırma • Büyükdamarvasküliti • Aorta vebüyükdamarlar(subklavyan, karotid) • Kladikasyo, görmekaybı, inme • Ortaçaplıdamarvasküliti • Müskülerduvarlıarterler • Mononeuritis multiplex (düşükayak), mesenterikiskemi, kutanözülserler • Küçükdamarvasküliti • Kapiller, arterioller, venüller • Palpable purpura, glomerulonefriti, pulmonerhemoraji
Klinik • Sık başvuru nedenleri: • Yorgunluk-halsizlik • Ateş • Artralji • Karın ağrısı • Hipertansiyon • Böbrek yetmezliği • Nörolojik bozukluklar
Görüntüleme Yöntemleri • Dijital subtraksiyon anjiyografi (DSA) • BT ve BTA • MGR ve MRA • USG ve RDUS
Vasküler Değişiklikler • Değişik derecelerde kontur düzensizlikleri • Damar lümeni daralması • Damar lümeninde oklüzyon • Damar duvarında kalınlaşma ve perivasküler değişiklikler • Anevrizmalar
DSA – tanı koydurucu • PAN • Serebralvaskülit • Takayasu • FMD • Buerger
Giant Cell Arteritis • Temporal arterit • Sistemik granülomatözvaskülit • E:K= 1:3 • Yaş > 50 (pik 65-75 yaş) • Prodrom: ipsilateralbaşağrısı,ateş ve yorgunluk • Kronik faz: çenede klaudikasyo, görme kaybı, palpabltemporal arter, polymyalgiarheumatica • ESR yüksek (40-140 mm/saat)
Giant Cell Arteritis • Aorta 1º-2 º dalları, bazen aortayı tutar • Eksternalkarotid arter dalları (temporal arter) >Subklavian>aksiller>brakial>derin femoral • Uzun düzgün stenotiksegmentler ve etkilenmemiş alanlar • İncelerek oklüzyon • Genelde simetrik tutulum izlenir • Artmış disseksiyon ve anevrizma insidansı • Kollateral dolaşım (+) • Ateroskleroz gözlenmez
Takayasu Hastalığı • Pulselessdisease • İdiopatik, granülomatözinflamatuarvaskülit • 12-66 yaş • E:K=1:8 • Büyük ve orta çaplı arterler: Aorta, ana dalları ve pulmonerarterler Stenozve dilatasyon ESR
TakayasuHastalığı Kriterleri* *1990 criteria of American College of Rheumatology
Takayasu Hastalığı • Aorta: • major dallarda orijin düzeyinde stenoz / oklüzyon • irregülerstenozlar (difüz/kısa/uzun segment) • arkus ve asendan aort anevrizmaları ve irregülerfibröz kalınlaşmaya bağlı kontur düzensizlikleri • aort saküler / fuziform anevrizmaları (%10-15) • geç dönemde belirgin kollateraller • Aort stenoz / oklüzyon yaratan tek aortit
Takayasu Hastalığı • Brakiosefalik arter: • proksimal CCA diffüz duvar kalınlaşması • karotid arterlerde multisegmenterdilatasyon • distal CCA ile ICA ve ECA korunur • Pulmoner arterler: • budanmış ağaç görünümü • pulm. HTpulmonertrunkusdilatasyonu (%20) • nodülertrombus • sistemik pulmoner arter şantları
PAN • Multisistemik küçük ve orta büyüklükteki arterleri tutar. • Nekrotizanvaskülittir. • Etioloji belli değil. • Böbrek % 70-90, kalp %65, K.C. %50-60, dalak %45, pankreas, %25-35, ….. • E:K = 2/1; 18-80 yaş. • Ateş, malazi, abdominal ağrı, kilo kaybı
PAN • Laboratuvar bulguları özgün değildir. • Kesin tanı; • Biyopsi • Tutulum bölgelerinden • Anjiyografi • 1-5 mm boyutunda sakküler anevrizmalar • Fusiform anevrizma / arterialektazi • Luminalirregülariteler • Stenoz ve oklüzyonlar • Anevrizma rüptürüne bağlı kanama (%9), organ enfarktları
Buerger Hastalığı • Non-aterosklerotikinflamatuar, vazookluziv bir hastalık. • Bacak ve kolun küçük ve orta çaplı arter ve venlerini etkiler. • Etioloji belli değil. • Distaldenproksimale doğru ilerler.
Buerger Hastalığı • Tipik olarak hastalar sigara içen 40 yaşından genç erkek hastalardır (Olguların %8-20’si kadındır).
Buerger Hastalığı Klinik • Ayak kladikasyosubulunan sigara içen genç erkek hasta patognomoniktir. • Parmaklarda solukluk, soğukluk ve ağrı mevcuttur; gangren ve ülserasyon görülebilir. • Hastaların yaklaşık %40’da rekürren gezici süperfisialtromboflebit mevcuttur. Patoloji • Akut lezyonlarda patolojik bulgu, dev hücreler ve mikroabseler içeren okluziv, hipersellülertrombüstür. Arteriyel duvarda inflamatuar hücreler bulunur. İnternal elastik membranintakt kalır. • Kronik evrede, arteriyel duvarda fibröz kalınlaşma ve trombüsderekanalizasyon görülür.
Buerger Hastalığı • Anjiyografik bulgular: • Hastalık sıklıkla distal arterleri tutar, proksimal arterler normaldir. • Giderek incelerek oklüzyonla sonlanan vasküler yapılar • Orijinal arter trasesini takip eden direkt kollateraller (Martorell belirtisi) . • tipik “tirbuşon”, “kök-benzeri” veya “örümcek bacağı” görünümlü kollateral ağı • Jeneralizearterioskleroz / arteriel kalsifikasyon bulunmaması (%90) • Tutulum yerine göre, seçilmiş olgularda perkütananjiyoplasti uygulanabilir.
FibromuskülerDisplazi (FMD) • Orta çaplı musküler arterleri etkileyen non-aterosklerotik, non-inflamatuar, segmental bir vasküler hastalıktır. • Etioloji belli değil. • Çocuk ve genç erişkinlerde <30-40 yaş;2/3 50 yaş; E:K = 1:3 – 1:9
FMD Tutulum • Renal arter %60, diğer aortik dallar %1-2, ekstrakranialkarotis arter %30, vertebral arter %7 • İki ya da daha fazla arter tutulumu %26 Klinik • Hipertansiyon, progresifrenal yetmezlik • Serebraliskemi, intrakranial anevrizmalar
FMD Anjiyografik bulgular: • multifokal(ardışık multiplstenozlar) • en sık görülen tutuluş şeklidir ve medialdisplazi ile ilişkilidir. • unifokal • tübüler • Unifokal ve tübülerstenozlarda ise intimal ve perimedialdisplazi görülmektedir.
Behçet Hastalığı • 20-40 yaş • E/K=2/1 • Mukokütanöz,oküler,artiküler,nörolojik, kardiovasküler, gis, pulmonermanifestasyonlar • Oral-genitalaftöz ülserler , oküler inflamasyon • cilt lezyonları (pyoderma,e.nodozum)
Vasküler tutulum (%7-29) arteryel < venöz arter anevrizma - oklüzyon ven tromboz - varis • Arteryel tutulum : aortpulmonerfemoralsubklavyanpoplitealCCA. Anevrizma > oklüzyon • Vaskülermortalite en sık anevrizma rüptürünesekonder • Anevrizma: abdominal aorta > femoral > pulmoner • Pulmoner arter anevrizması yapan vaskülit • Oklüzyon: pulmoner > subklavyan > femoral • Ddxtakayasu hastalığı, buerger hastalığı, fmd
Downhill varix of the esophagus in a 64-year-old man. Chae E J et al. Radiographics 2008;28:e31
Kawasaki Hastalığı • Akut, kendini sınırlayan, sistemik damar vasküliti • Pediatrik yaş grubu • Asya • Viral ? • Arter + organ inflamasyonu • Diagnostik test yok • CRP ve ESR yüksek • Koroner a. dilatasyon, anevrizmatromboz • Küçük anevrizmalar<4 mm; gerileyebilir