SODiD - CKUiP

1. SODiD - CKUiP Najważniejsze zjawiska poezji współczesnej próba ogarnięcia nurtów, prądów i kierunków opracowała i zebrała: Zofia Szachowicz doradca metodyczny w zakresie języka polskiego

2. Co to jest współczesność? Współczesność -czas, który się toczy; -   -bliski, więc nieobojętny, jak album rodzinny; -   -wciąż kontrolowany żywą pamięcią pokoleń; -   -powiązany losem dziadków, dzieci, wnuków (często jeszcze dawniejszą egzystencją rodziny); -   -uwikłany w wyniszczające systemy (hitleryzm i stalinizm) i wybijający się na niepodległość (heroiczny i tragiczny); -   -sporny i weryfikowany opiniami historyków i polityków (za wojnę i to, co po wojnie); -   -wypełniony walką, pracą, goryczą i nadzieją. „Jesteśmy dziećmi epoki, epoka jest polityczna.” (W. Szymborska)

3. Co to jest poezja? • Co to jest poezja? • A. Definicje literaturoznawcze: • przeciwieństwo prozy; • synonim liryki, a więc rodzaju, którego wyróżnikami są a) wewnętrzne przeżycia jako dominanta tematu; b) subiektywizm; c) wysoki stopień uorganizowania języka (M. Dłuska: poezja to subkod emocyjny);

4. Co to jest poezja? • B. Poeci o poezji ( przykłady): L. Staff - poezja tak się ma do prozy, jak „krok” do „tańca”; T. Peiper - proza nazywa, poezja pseudonimuje;  Cz. Miłosz - próby nazwania nienazwanej rzeczywistości; - poezja wyraz erotycznego stosunku do świata;  Z. Herbert - poezja jest sztuką słowa; - poezja jest także refleksją o życiu; S. Barańczak - poezja powinna być nieufnością, bo tylko to usprawiedliwia dzisiejsze jej istnienie; - taki układ słów i zdań, który zawiera więcej sensów niż każda inna wypowiedź; - poezja niewygodny świadek wszystkiego, czego dopuszcza się nasz świat. (zaczerpnięto z różnych publikacji, opinie ST. Brarańczaka z „Gazety Wyborczej” z 6 czerwca 1995r.)

5. Co to jest poezja? • Poezja = sztuka = piękno (dziedzina estetyki) • Poezja = świadectwo (dziedzina etyki) • Literatura współczesna - dorobek literacki określany przymiotnikiem „współczesny”. • Współczesność – literatura tworzona w ciągu przeszło pół wieku od 1939r. do dziś (B. Chrząstowska). • Literatura współczesna, czyli powstała po wojnie: w Polsce Ludowejale też za granicą (n emigracji) i czasie nam współczesnym latach istnienia Polski Ludowej i po przewrocie w 1989r.

6. Laureaci literackiej Nagrody Nike • Laureaci literackiej Nagrody Nike • Wiesław Myśliwski (1997) • • Czesław Miłosz (1998) • • Stanisław Barańczak (1999) • • Tadeusz Różewicz (2000) • • Jerzy Pilch (2001) • • Joanna Olczak-Ronikier (2002) • • Jarosław Marek Rymkiewicz (2003) • • Wojciech Kuczok (2004) • • Andrzej Stasiuk (2005) • • Dorota Masłowska (2006) • • Wiesław Myśliwski (2007) • • Olga Tokarczuk (2008) • • Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki (2009)

7. Poezja dziś • W2000r. wydano wPolsce 800 tomików wierszy. • Wrocławski krytyk Karol Maliszewski wcyklu artykułów poświęconych młodej poezji ironicznie pisał, że liczba tomików młodych poetów przypadająca na jednego Polaka powinna być umieszczona wKsiędze rekordów Guinnessa. • Kiedyś poproszono go opodanie liczby osób rymujących wPolsce. • Wrocławski krytyk uważa,że spośród tej ogromnej liczby wierszy jakieś 10 proc. można uznać za poprawne, aztego 1 proc. za literacko wartościowe. • Polska poezja współczesna to federacja nisz, które nie interesują się sobą nawzajem. Twórca uznawany za wielkiego w jednej niszy, w sąsiedniej może zostać wyszydzony i bez żalu wyrzucony na śmietnik. Ukształtowanie terenu współczesnej poezji inaczej wygląda z Krakowa, Wrocławia, Warszawy, Poznania.

8. Poezja dziś • Nie ma kryteriów, które uznawaliby wszyscy. • Zdarzają się jedynie „chwile pewności”, jak pisał Marian Stala wskazując na „To” Miłosza, „Chwilę” Szymborskiej i ostatni tom Ryszarda Krynickiego „Kamień, szron”. • W tej sytuacji, jeśli debiutujący poeta znalazł choćby kilku czytelników, czuje się usatysfakcjonowany. • Tak przecież funkcjonują także i ci, o których wiadomo, że mogliby wyskoczyć z niszy i zabłysnąć na szerokim poetyckim firmamencie.

9. Głosy współczesnych krytyków • Siła starych mistrzów • Marian Stala: – przed 1989 r. był konsens krytycznoliteracki. • Piszący przyjmowali do wiadomości, że istnieją ważni krytycy, z których zdaniem wszyscy się liczą. • W latach 50. przyglądali się poezji, z różnychzresztą biegunów, Wyka i Sandauer. • Potem pisali o niej Jan Błoński, Tadeusz Kwiatkowski, Tomasz Burek. Wiadomo było, że opublikowanie wierszy w pismach „Odra” lub „Twórczość” albo w Wydawnictwie Literackim nobilituje. • Po 1989 r. wszystko się rozsypało. Pojawiło się gwałtowne oczekiwanie, że coś się zmieni, że zburzony zostanie stary kanon, a w jego miejsce powstanie nowy albo zapanuje bezkanoniczność. Zapanowała, i to na tak długo, że Marian Stala nazwał ten czas okresem przejściowym.

10. Głosy współczesnych krytyków: c. d. • Piotr Śliwiński: – rok 1989 niesłychanie skomplikował i zarazem wzbogacił komunikację literacką. Chodzi nie tylko o wydawnictwa i czasopisma i wielką w tym zakresie rewolucję ani nawet o ostre wejście młodszych autorów, nazywanych czasami formacją „bruLionu”, lecz przede wszystkim o nowe powody czytaniai pisania (przyjemność, rozrywkę, perwersję estetyczną, grę znaczeniami, grę z językiem, język gry, wyrażenie intymności czy też „pojedynczości” autora itd.). • Chodzi też o rozpad poczucia odpowiedzialności za całość świata, zamilknięcie ducha romantycznego, obezwładniające poczucie niewyrażalności pewnych kluczowych doświadczeń, np. metafizycznych, odkrycie, że język nie jest podległy naszym życzeniom, że największym wrogiem wiersza bywa jego przewidywalność.

11. Głosy współczesnych krytyków: c. d. • Wchodzącym na początku lat 90. do oficjalnego obiegu poetom „bruLionu” (pokolenie lat 60.) kibicowali krytycy iczytelnicy. Szybko jednak poczuli się rozczarowani „paradą pozorów”, gestem socjologicznym raczej niż estetycznym. • Później już żadna poetycka grupa ani pojedynczy autor zmłodego pokolenia nie byli tak wyczekiwani przez media iczytelników. Wporcie pod nazwą „poezja czytana” pojawili się na nowo wytrawni żeglarze: Miłosz, Szymborska, Herbert, Różewicz, Julia Hartwig, Krystyna Miłobędzka. • Starzy Mistrzowie dlatego bywają tak nazywani, że umieli nadspodziewanie dobrze odnaleźć się wzmienionej sytuacji. Wodróżnieniu od większości starych prozaików potrafili sprostać nowej wrażliwości, wykazując się bądź to konsekwencją (Różewicz), bądź umiejętnością nadstawienia ucha na to, co się dzieje (Julia Hartwig).

12. Głosy współczesnych krytyków: c. d. • Okazało się, że poeci przeżywają swoje apogeum niekoniecznie zamłodu – świetność późnych wierszy Różewicza, Miłobędzkiej, Pollakówny, Marjańskiej, Szymborskiej, Rymkiewicza świadczy o tym najlepiej. • Ich poezja jest językiem spraw ostatecznych: przemijania, cierpienia, tęsknoty, buntu przeciw złu świata i wyrokom natury, niezgody na pustkę znaczeń i dzikość śmierci, rozpaczy wywołanej milczeniem Boga. Autor książki „Przygody z wolnością” zaznacza, że ów pierwiastek humanistyczny nie jest zarezerwowany tylko dla twórczości starych czy starszych. • Wystarczy się o tym przekonać czytając o śmierci – nie wprost nazywanej – w wierszach Świetlickiego, Dyckiego, Suski, Jolanty Stefki, o miłości w wierszach Podsiadły czy Marzanny Bogumiły Kielar, o ekstazie i udręce wiary u Wojciecha Wencla, o problemach z językiem, autentycznością, porozumieniem.

13. Głosy współczesnych krytyków: c. d. • Powracająca czasami teza o artystycznym i etycznym nihilizmie poezji po 1989 r. to zdaniem Śliwińskiego śpiewka ignorantów i frustratów. • Za zmianami po 1989r. szło przewartościowanie kanonu – od zaprzeczenia wszelkim racjom istnienia hierarchii ikryteriów, przez próby podważenia tak wielkich nazwisk jak Herbert czy Miłosz, do ulokowania wkanonie obok starych mistrzów kilku młodszych poetów, np. Świetlickiego, Sosnowskiego, Tkaczyszyna-Dyckiego. • Układ literacki stał się trudniej czytelny, bo policentryczny, apoza tym szalenie nieufny wobec wszelkich prób porządkowania.

14. Głosy współczesnych krytyków: c. d. • Przeważa taki mniej więcej pogląd: jeśli już jesteśmy enklawą czy wyspą, to niech panuje na niej wolność, a nie dyktat takiej czy innej normy lub instytucji. Słusznie – dzięki temu poezja ta ma Marcina Świetlickiego i Wojciecha Wencla, Tadeusza Piórę i Jarosława Klejnockiego, Dariusza Suskę i Adama Wiedemanna. • Zdaniem Mariana Stali rozpad poezji na archipelagi wysp i wysepek z jednej strony ma swoje pozytywne skutki, bo poeci mogą mówić i pisać, nie oglądając się na innych. Jednak wynikający z tej rozsypki brak kanonu staje się niewygodny. • Dawniej istniał zestaw tekstów poetyckich, które czytali wszyscy (czytaj inteligenci). Dziś nie ma wierszy powszechnie znanych. Z tego powodu trudniej rozmawia się na tematy istotnie, dotyczące choćby tożsamości współczesnego człowieka. Nie ma pola porozumienia między niszami, a co więcej, jak zauważa Marian Stala, nie ma woli kompromisu koniecznej do stworzenia wspólnych kryteriów czy hierarchii.

15. Cztery obiegi: I obieg • Cztery obiegi: • Pierwszy to obieg akademicki: Krytycy z tego obiegu (ikoną jest Marian Stala, ale również Piotr Śliwiński, Jacek Gutorow) zwracają uwagę na poezję, która szuka odpowiedzi na podstawowe pytania o sens istnienia. Być zauważonym przez któregoś z tych krytyków to dla młodego twórcy szansa na chwilowe przynajmniej wystawienie głowy z getta.

16. Cztery obiegi: II obieg • Drugi obieg to pisma literackie: • Liczą się: krakowski Ha!art., „Studium” redagowane przez Romana Honeta, oba otwarte na ryzyko, debiut, publikujące poezję dwudziestolatków, toruński Undergrund, teraz już tylko wwersji internetowej. • Wyróżnia się elitarne wrocławskie BiuroLiterackie, skupiające wokół siebie tak wpływowych poetów jak Andrzej Sosnowski (Stokfiszewski jest przekonany, że za 50 lat będzie się onim mówiło, że odnowił polski język poetycki. • Zdaniem Stali natomiast, będzie on poetą ważnym wewnątrz poezji, który może nie wyjść poza wąski krąg czytelników) czy Piotr Sommer.

17. Cztery obiegi: III obieg Trzeci obieg to Internet: • Niczym nielimitowany gigantyczny zbiór poetycki, wktórym nie obowiązują żadne reguły. • Piszący – urodzeni wlatach 50. i90., aniedługo pewnie iw2000r. – nie czytają niczego poza publikacjami wsieci. • Piszą omiłości, bólu, samotności. Ekran przyjmie wszystko. • Na tym tle wyróżnia się portal nieszuflada.pl, który, co rzadkie, łączy się zobiegiem pozainternetowym idopuszcza do głosu np. Marcina Świetlickiego. • Karol Maliszewski uważa, że traktowanie Internetu jako wylęgarnigrafomanii to uproszczenie. Sieć, zastępująca dawny Korespondencyjny Klub Młodych Pisarzy, jest szansą dla ludzi zmałych miejscowości. • Maliszewski dorzuca portal poezja-polska.pl.

18. Cztery obiegi: IV obieg • Obieg czwarty, medialny: • Opoezji wwysokonakładowych pismach piszą dziennikarze od wszystkiego. Zrzadka pisują Śliwiński czy krytyk ipoeta Jarosław Klejnocki. • Wtym obiegu ważne są nagrody: Nike (Maliszewski uważa, że wostatnich latach kapituła pominęła wiele fascynujących tomików iże należałoby stworzyć nagrodę tylko dla poetów) oraz Nagroda Kościelskich, które wydobywają laureatów zanonimowości. Dzięki niej wtym roku rozbłysnął Tomasz Różycki, autor poematu „Dwanaście stacji”. • Innego zdania jest Karol Maliszewski: –Wpodręcznikach już nastąpiła zmiana warty izcałą powagą pisze się tam opoezji, np. Marcina Świetlickiego, Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, Jacka Podsiadły, Andrzeja Sosnowskiego iMarzanny Bogumiły Kielar.

19. Cztery obiegi: IV obieg: c. d. • Ja mam na myśli jeszcze młodszych autorów już godnych promocji imedialnego dowartościowania: • Mariusza Grzebalskiego, Darka Foksa, Edwarda Pasewicza, Andrzeja Niewiadomskiego, Marka Emanuela Baczewskiego, Dariusza Sośnickiego, Bartka Majzla, Tomasza Różyckiego, Martę Podgórnik, Romana Honeta. • (...) • Ci poeci określą przyszłość, będą gigantami, jeżeli już teraz nimi nie są.

20. Cztery obiegi: IV obieg: c. d. • Maliszewski uważa, że np. Andrzej Sosnowski jest fenomenem na dużą historyczno-literacką skalę, ale raczej nie będzie się to przekładać na jego poczytność, bo wpoezji mamy do czynienia zkomplikacją formalną inieprzejrzystością przesłania występującymi wwiększym stopniu niż kiedyś. • Aby nowa poezja przestała być mową tylko dla wybranych, by można było zacząć kreślić jej mapę iwyznaczać na niej punkty orientacyjne, konieczne jest porozumienie między niszami. • Maliszewski mówi, że można wyczuć wniszach lekkie ożywienie ikrystalizowanie się jakiegoś porządku.

21. Kolumbowie– Rocznik 20 • Kolumbowie – poeci wojny, pokolenie urodzone ok. 1920 roku: poeci „apokalipsy spełnonej”: Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Andrzej Trzebiński, Tadeusz Borowski, Zdzisław Stroiński. • Z cech poezji: - traktowała o apokalipsie wojennej; • - podejmowała temat pokolenia, którego młodość przypadła na • czas wojny; • - była próbą „odrealnienia” świata – ucieczki od koszmaru • rzeczywistości; • - zawierała katastrofizm, przeczucie śmierci; • - wizyjna, głęboko metaforyczna – zwłaszcza u Baczyńskiego.

22. Tadeusz Różewicz • Powojenne tomiki wierszy poezji Tadeusza Różewicza: • 1947 –Niepokój • 1948 –Czerwona rękawiczka • Wiersze powojenne Różewicza są poetyckim zapisem czasów wojny i jej skutków. • Wojna urasta do potęgi siły niszczącej ład: moralny i kulturowy. Człowiek przeżył, „ocalał”, jest jednak okaleczony psychicznie. • To poezja „ściśniętego gardła; „zaczadzona śmiercią”.

23. Lata 1956-1968 • Lata 1956-1968: • to okres wyzwolenia się literatury spod reżimu narzuconego przez socrealizm. • Po pozornym jednak rozluźnieniu nastąpi później okres kolejnych ograniczeń wypowiedzi twórczej, tym razem przez cenzurę socjalistycznej władzy. Początkowe lata okresu to krytyka bezmyślnego poddania się wymogom socrealizmu, który pozostawał bez związku z potrzebami twórczymi i indywidualną wypowiedzią języka sztuki. • Literatura polska może teraz korzystać z kontaktów z prądami literatury światowej, chociaż nie obywa się tutaj bez ograniczeń natury politycznej. „ nie wiesz jakie słowa i jaki kształt może błahy przechowa zmarszczka kamienia – nie to co myślisz że tobą i nie wiesz czy krew i kości może rzęsę wybiorą w ziemi ułożą łaskawiej gdzie dojrzewają posągi” (Zb. Herbert – Ołtarz)

24. Rok 1956 • Rok 1956 to czas debiutu młodego pokolenia artystów skupionegowokół warszawskiego pisma “Współczesność”, którego nazwa określa także nazwę pokolenia twórców. • Należą do niego poeci: Stanisław Grochowiak, Władysław Terlecki, Aleksander Minkowski, Marek Nowakowski, Marek Hłasko, Ireneusz Iredyński, Edward Stachura,Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert, Jerzy Harasymowicz. • Ważne zjawiska w polskiej liryce po 1956 roku: turpizm lingwizm neoklasycyzm Stanisław Grochowiak Miron Białoszewski Czesław Miłosz Zbigniew Herbert Wisława Szymborska

25. Rok 1956: c. d. • Rok 1956 to okres wyzwolenia się literatury spod reżimu narzuconego przez socrealizm. • Rok 1956 to czas debiutu młodego pokolenia artystów skupionych wokół warszawskiego pisma pisma „Współczesność” obejmująca twórców urodzonych w latach 1930-1935. • Starsi debiutanci „Współczesności” to: Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Jerzy Harasymowicz, Stanisław Czycz, Bohdan Drozdowski. • Twórczość poetycka okresu jest bardzo różnorodna.

26. Rok 1968 – Nowa Fala • Rok 1968: Pokolenie poetyckie 1968: zwane – Nowa Fala: zaznacza się w naszej literaturze ożywieniem środowisk twórczych. Rozpoczyna swoją działalność wiele grup poetyckich skupionych w ważniejszych ośrodkach akademickich Polski. Należeli do nich twórcy urodzeni przed rokiem 1939 (na krótko przed wybuchem wojny) lub podczas wojny oraz krótko po 1945 roku. Dążyli do wyrażenia, zamanifestowania swojej odrębności artystycznej. Na przestrzeni lat siedemdziesiątych zaistniało około sześćdziesięciu grup poetyckich. • Pokolenie 1968 – Nowa Fala– to grupa młodych twórców, których łączy czas debiutów ściśle związany z wydarzeniami politycznymi powojennej Polski: marzec 1968 i grudzień 1970 – wówczas to rzeczywistość totalitarnego państwa odsłoniła przed nimi swe prawdziwe oblicze.

27. Pokolenie 1968 Twórców „Pokolenia 1968” łączyła też opozycja wobec liryki lat sześćdziesiątych,atakowali twórców za: - - tematyczną ucieczkę od problemów rzeczywistości i konformizm; - nadmierne skonwencjonalizowanie stylu poetyckiego; - -metaforyczność i aluzyjność; - -estetyzm.  • Najważniejsze to: - Orientacja Poetycka Hybrydy z Warszawy – K. Gąsiorowski, M. Bordowicz, Jerzyna. - Agora z Wrocławia – L. Herbst, J. Jastrzębski. - Teraz z Krakowa – A. Zagajewski, J. Kornhauser, T. Nyczek. - Wymiary z Torunia – E. Kruk, B. Kubicki. Indywidualnie pojawili się: S. Barańczak, E. Lipska, R. Wojaczek, J. Baran , R. Krynicki, A. Zagajewski, J. Markiewicz, K. Karasek i inni.

28. Pokolenie 1968: c. d. • Źródła inspiracji „pokolenia 68”: • - lingwizm lat sześćdziesiątych; • - II Awangarda XX-lecia międzywojennego (T. Peiper); • - ekspresjonizm; • - romantyzm. • Domagano się: • - twórczości zaangażowanej w problemy rzeczywistości; • - ”postawa interwencyjna”: wypowiadania prawdy o stanie • świadomości społecznej – mówienie wprost o rzeczywistości; • -wiarygodnego utrwalania doświadczeń i konfliktów • współczesności; • - zerwania z fałszującym ludzką świadomość językiem oficjalnej • propagandy politycznej; ośmieszano ów język, ukazując jego • manipulacyjny charakter; • - neolingwizm: materią poezji język, gra słów, język mediów.

29. Nazwa pokolenie '76 • Nazwa pokolenie '76 odnosi się do chwili debiutu twórców urodzonych w 50., którzy zaczęli pisać w momencie powstania niezależnego obiegu wydawniczego. Do tej formacji ideowej zalicza się między innymi: Jana Polkowskiego, Bronisława Maja, Tomasza Jastruna, Antoniego Pawlaka czy Pawła Huelle. Tematyką ich utworów były najczęściej problemy podjęte wcześniej przez Nowofalowców, nawiązujące do współczesnego klasycyzmu, na przykład konfrontowanie miejsca człowieka w świecie z zagadnieniami politycznymi.

30. Lata 80-90te • Lata 80-90te • Dekada lat osiemdziesiątych to wyraźnie zaznaczający się podział literatury na tzw. dwa obiegi, oficjalny i nieoficjalny (drugi). Z powodu stanu wojennego nasiliła się cenzura i tym samym ingerencja państwa w twórczość kulturalną i literacką. • Cały ten okres odbija się na literaturze wprowadzając doń elementypolitycznej walki z reprezentantami władzy socjalistycznej. • Pojawia się także nurt pamiętnikarski i dokumentacyjny poświęcony ważnym dla narodu faktom świeżej historii kraju. • W drugim obiegu pojawiają się dzieła pisarzy emigracyjnych • i sprzyjających ruchowi Solidarności, który wreszcie w 1989 doprowadzi do upadku PRL-u.

31. Wielkie indywidualności poezji polskiej • Wielkie indywidualności polskiej poezji: • Czesław Miłosz– noblista roku 1980; • tematyka poezji: - etyka: proponuje najwyższe moralne wartości, lecz ludzki błąd traktuje jako rzecz naturalną; - Litwa: kraj dzieciństwa – obiekt tęsknoty i mitologizacji; - poezja: ma być ocaleniem wartości etycznych, stróżem moralności, obrońcą skrzywdzonych, poezja nie może odizolować się od prawdy swoich czasów; - przeszłość: dorobek kultury i literatury ludzkości często jest przedmiotem nawiązań i refleksji poetyckiej; - pejzaże: piękno natury (Litwa, Włochy, Francja, USA).

32. Wielkie indywidualności poezji polskiej • Wisława Szymborska– noblistka roku 1996; • tematyka poezji: - zagadnienia wielkiej filozofii – wypowiedziane w prostej poezji; - tematy historyczne; - natura – człowiek – czas; - ewolucja i miejsce człowieka w łańcuchu istnień; - poezja – jej poetyckie definicje; - liryka ocharakterze intelektualnym imoralistycznym; - skupiona głównie na analizie sytuacji egzystencjalnej człowieka, kruchości iprzypadkowości życia ludzkiego; - przeciwstawia trwałą wartość osiągnięć człowieka jako twórcy kultury; - obrona indywidualnej wyobraźni iwrażliwości przed dominującym wXXw.odpersonalizowanym myśleniem iodczuwaniem; -forma wypowiedzi poetyckiej, odznaczającą się lapidarnością iwyrafinowaną prostotą, dyskrecją emocjonalną, azwłaszcza mistrzowskim operowaniem konceptem poetyckim, często bliskim paradoksu iironii.

33. Lata dziewięćdziesiąte • Lata dziewięćdziesiąte to czasy nowej generacji ludzi, którzy nie pamiętają ani II wojny światowej, czasów Polski Ludowej i stanu wojennego. W dobie rozwoju kapitalizmu w Polsce nowe pokolenia zapewne będą miały własne problemy do rozwiązania, a literatura przybierze inne oblicze. Zawsze jednak będzie to polska literatura narodowa, to znaczy wyrosła z polskich umysłów i z polskiej kultury, na której straży nieprzerwanie stoi. • „Pokolenie bruLionu” – czasopismo literackie i kulturalne, ukazujące się do 1986 do 1999r. Jego redaktorem naczelnym przez cały czas ukazywania się był Robert Tekieli. Początkowo poświęcony zagadnieniom literackim i promowaniu nowego pokolenia pisarzy i poetów (zwanego potem często "formacją brulionu"). Z czasem zaczął się zwracać w stronę zjawisk społecznych, kulturowych i politycznych początku lat 90., zwłaszcza tzw. kultury alternatywnej (feminizm, multimedia, techno, cyberpunk itp.)

34. Lata dziewięćdziesiąte: c. d. • Po zmianie światopoglądu Roberta Tekieli (redaktor naczelny) anarchistyczny ton pisma zmienił się na bardziej konserwatywny, związany z katolicyzmem. Doprowadziło to do stopniowego spadku zainteresowania u pozostałych członków redakcji i końca ukazywania się brulionu. • Publikowali w nim: przedstawiciele zwani często „pokoleniem bruLionu”, a których debiut przypadł po 1989r.: Marcin Świetlicki, Krzysztof Koehler, Marcin Baran, Jacek Podsiadło, Marcin Sendecki, Jarosław Klejnocki. • Podstawową cechą ich poezji był bunt przeciw romantycznie pojmowanemu posłannictwu literatury, odejście od metafizyki, wzniosłości i poezji obywatelskiej, którym przeciwstawiali anarchizm, banalność, prowokację, codzienność. Z czasem zaczęli opisywać także zjawiska społeczne, kulturowe i polityczne lat 90., zwłaszcza tak zwanej kultury alternatywnej.

35. Lata dziewięćdziesiąte: c. d. • Tworzywem literackim pokolenia brulionu stała się między innymi biografia artysty oraz jego ciało, ponieważ nie ufało ono słowu bez zbadania go w kontekście doświadczeń autora. • Twórcy sięgali po środki ekspresji wywodzące się z mowy potocznej. Niektórzy, jak Krzysztof Kohler, zajęli się opisem odwołań kulturowych, nawiązywali do poezji staropolskiej i klasycyzmu lat 60. Z kolei Marcin Baran czy Marcin Świetlicki wyrażali bunt wobec schematyzacji oraz fałszu, obecnego w komunikacji międzyludzkiej czy stereotypowych opiniach.W obrębie tzw. "pokolenia bruLionu" ("tak zwanego" - bo jednak wewnętrzne zróżnicowanie estetyczne tej formacji jest dość znaczne) da się wyodrębnić co najmniej trzy istotne nurty artystyczne: klasycyzujący, o'harystyczny (od nazwiska amerykańskiego poety Franka O'Hary) oraz awangardowy.

36. Lata dziewięćdziesiąte: nurt o*harystyczny • * nurt o'harystyczny:Najwyrazistsze indywidualności twórcze to z pewnością: Marcin Świetlicki (uważany dość powszechnie za czołowego "młodego" poetę polskiego) oraz Jacek Podsiadło - obaj łączeni z opcją "o'harystyczną" (czyli Taką koncepcją poezji, która akceptuje potoczność i codzienność doświadczenia ludzkiego jako punkt wyjścia literatury), która bywa Też nazywana "barbaryzmem" (dla jej obcesowości i bezpośredniości w formach wyrazu). Wiersze Świetlickiego (np. tomiki: "Zimne kraje"; "Pieśni profana"), inspirowane amerykańską "szkołą nowojorską" oraz osobowościami artystycznymi Franka O'Hary i Johna Ashbery'ego, stanowią intrygujący zapis samotności egzystencjalnej, powikłań uczuć i emocji.

37. Lata dziewięćdziesiąte: nurt o*harystyczny: c. d. • To poezja buntu wobec świata, który oferuje człowiekowi przede wszystkim rozmaite odcienie cierpienia i duchowego dyskomfortu. Znamienne, że dla zintensyfikowania swego przesłania Świetlicki sięga po rockowe środki wyrazu jako lider muzycznej grupy "Świetliki". • Poezja Podsiadły zaś (np. tomiki: "Arytmia"; "Dobra ziemia dla murarzy") to wyrastające z pacyfizmu anarchistycznego przesłanie o wolności jednostki ludzkiej w doświadczaniu przygód życia; przesłanie pełne jednoczesnej afirmacji, kontemplacji przyrody, krytyki cywilizacji technologicznej i poszukiwań religijno-teologicznych.

38. Lata dziewięćdziesiąte: nurt o*harystyczny: c. d. • Inni interesujący poeci tego nurtu to także np. Miłosz Biedrzycki, Dariusz Sośnicki czy Karol Maliszewski (jednocześnie nadzwyczaj płodny i błyskotliwy krytyk literacki towarzyszący rówieśnikom oraz dopiero co debiutującym poetom swymi rozpoznaniami interpretacyjnymi). • "O'haryści" nie unikają refleksji społecznej - wiele można dowiedzieć się z ich poezji o przemianach w kulturze i życiu w Polsce końca wieku, po odejściu komunizmu. Czynią to jednak dyskretnie, podkreślając konieczność sceptycznego stosunku człowieka do rzeczywistości.

39. Lata dziewięćdziesiąte: nurt klasycyzujący • * nurt klasycyzujący:Poeci nurtu klasycyzującego nie wyrzekają się refleksji nad współczesnością, jednak czynią to poprzez takie formuły poetyckie, które klarownie nawiązują do tradycji literacko-kulturowej (polskiej i europejskiej). • Liczna jest grupa pisarzy, którzy szukają inspiracji w baroku, jako że powikłanie i chaotyczność naszych czasów przypominają nieco sytuację kultury europejskiej XVII wieku. • Do polskiej barokowej liryki metafizycznej (eksponującej motyw vanitas, zafascynowanej fenomenem życia ludzkiego • w perspektywie umierania) nawiązuje Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki "Nenia i inne wiersze"; "Liber mortuorum"; subtelną poezję religijno-medytacyjną uprawia pisarz i badacz literatury Krzysztof Koehler "Na krańcu długiego pola„.

40. Lata dziewięćdziesiąte: nurt klasycyzujący: c. d. • Do dziedzictwa poezji Rilkego i klasycystów francuskich sięga Marzanna Bogumiła Kielar "Sacra conversazione", by poddać świat uważnemu, sprowadzonemu do detalicznej obserwacji, opisowi. • Inni ciekawi poeci tego nurtu to: Andrzej Stasiuk (znany bardziej jako prozaik), Artur Szlosarek, Anna Piwkowska. Poeci nurtu klasycyzującego mają godnych poprzedników wśród urodzonych w latach pięćdziesiątych, z których najciekawszymi wydają się Bronisław Maj "Światło" oraz Zbigniew Machej "Legendy praskiego metra". Wypada też wspomnieć o twórcach, których poetyka i zamierzenia artystyczne sytuują ich na przecięciu obu nurtów, o'harystycznego i klasycyzującego. Być może zresztą synteza obu opcji lirycznych, obecna w ich tekstach, da w przyszłości najciekawszy efekt. Mowa tu o Marcinie Baranie "Zabiegi miłosne", "Sprzeczne fragmenty"; Jarosławie Klejnockim "Okruchy", "Mr. Hyde" czy Jarosławie Mikołajewskim "Mój dom przestały nawiedzać duchy".

41. Lata dziewięćdziesiąte: nurt awangardowy • * nurt awangardowy:Natomiast nurt awangardowy młodej poezji to twórcy oddający się parnasistowskim, elitarnym grom i eksperymentom, uprawiający poezję intelektualno-estetyzującą, wymagającą od odbiorców głębokiej kultury literackiej. • Należy wymienić tu przede wszystkim Andrzeja Sosnowskiego„Życie na Korei", "Konwój", "Opera"; Tadeusza Pióro "Okęcie", Andrzeja Niewiadomskiego "Prewentorium". • Poeci tzw. "pokolenia bruLionu" starają się w rozmaity sposób dać obraz współczesnej wrażliwości.

42. Lata dziewięćdziesiąte: co łączy całą formację? • Co łączy całą formację? • Z pewnością dystans (a może nawet nieufność) wobec życia zbiorowego manifestującego się poprzez działania stricte polityczne, • zgoda na dwuznaczny (więc świadomy i tym samym przesycony poczuciem ambiwalencji) flirt z kulturą masową (muzyka rockowa, film, świat reklam i komercji), • sięganie po repertuar środków ekspresji mających swe źródło w mowie potocznej ("mowie ulicy"), • inspiracje kontrkulturą lat sześćdziesiątych, • a także silne poczucie generacyjnej wspólnoty opartej na integrujących tę zbiorowość doświadczeniach historycznych (stan wojenny, przełom "wolnościowy" końca lat osiemdziesiątych).

43. Podsumowanie epoki: • Podsumowanie epoki: Charakterystyka literatury współczesnej skłania do wniosków, iż jest to twórczość niezwykle bogata gatunkowo i tematycznie. Zawiera w swoim dorobku dzieła poetyckie, prozatorskie i dramatyczne kolejnych pokoleń twórców, których nie da się ująć w jednobrzmiące ramy ideowe po roku 1956. Nie ma bowiem jednego dominującego prądu artystycznego, jest ich różnorodność. Poeci współcześni tworzą dzieła różne stylistycznie, wiersz wolny pozwala na korzystanie z całego dotychczasowego dorobku tematycznego i formalnego stworzonego wcześniej, ale też powstają dzieła nowatorskie w swej formie i stylu. • Nie są obce poetom współczesnym tendencje rozwojowe filozofii światowej z egzystencjalizmem i psychoanalizą jako dorobkiem myśli człowieka XX wieku, ale nie są one obce i prozaikom czy dramaturgom.

44. Podsumowanie epoki:c. d. Bogactwo literatury najlepiej omawiać podczas analizy konkretnej twórczości kolejnych poetów i pisarzy, którzy niejednokrotnie wnoszą do niej całkiem nowe odkrywcze wartości. Ich mnogość nie pozwala się ująć na razie w jednolite ramy. Być może za kilkadziesiąt lat historycy literatury sklasyfikują tę twórczość i nazwą epokę jakimś jednorodnym mianem, podobnie jak to miało miejsce w epokach wcześniejszych. Liryka współczesna: „Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie. Dwie tylko: poezja i dobroć ... i nic więcej.”(C. K. Norwid) “We wszelkiej poezji istnieje coś, co musi zostać niewytłumaczalne.” (Eliot)

45. Nurty poezji współczesnej • Nurty poezji współczesnej: • - nurt lingwistyczny (Miron Białoszewski); • - nurt turpistyczny (Stanisław Grochowiak); • - noeklasycyzm (Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz); • - noelingwizm (Stanisław Barańczak); • - poezja kobieca (Halina Poświatowska, Wisława Szymborska); • - poezja „franciszkańska” ks. Jana Twardowskiego. Rodowody poezji współczesnej: (od lat międzywojennych) • awangardowy; • skamandrycki; • klasyczny.