Inicjatywy Ekonomii Społecznej na Podlasiu z perspektywy Podlaskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej

1. Inicjatywy Ekonomii Społecznej na Podlasiuz perspektywyPodlaskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej

2. Czym jest ekonomia społeczna? Nie stworzono jeszcze jednej, spójnej definicji ekonomii społecznej Wykorzystywanie instrumentów ekonomicznych do realizacji celów społecznych

3. PODSTAWOWE WARTOŚCI EKONOMII SPOŁECZNEJ Bez wątpienia bogactwo nie jest dobrem, którego poszukujemy, ponieważ jest ono jedynie użyteczne, stanowi środek do czegoś innego (Arystoteles, „Etyka nikomachejska”, rozdz. 1, s. 6). Ekonomia społeczna oznacza: • Dla osób indywidualnych - szanse na porzucenie pozycji klienta, osoby zależnej od pomocy innych • Dla organizacji - umiejętność zdobywania środków na własne działania • Dla wspólnot - umiejętność samodzielnego formułowania strategii rozwojowych opartych na własnych zasobach

4. Do inicjatyw Ekonomii Społecznej zaliczamy: • Organizacje pozarządowe • Spółdzielnie Socjalne • Centra Integracji Społecznej • Kluby Integracji Społecznej • Zakłady Aktywności Zawodowej • Firmy społeczne

5. Organizacje pozarządowe Są to tradycyjne instytucje „trzeciego sektora”, które wspierają swoją działalność statutową przy użyciu instrumentów ekonomicznych – poprzez działalność gospodarczą i działalność odpłatną nie dla zysku. Działania takie mogą, ale nie muszą być związane z zatrudnieniem grup defaworyzowanych.

6. Organizacje pozarządowe w Polsce 60 tys. stowarzyszeń, 8 tys. fundacji, 26% organizacji zatrudnia płatny personel, 120 tys. osób zatrudnionych, 65 tys. pełnych etatów, 18% organizacji prowadzi działalność gospodarczą lub działalność odpłatną, 5% zamierza ją uruchomić. Dla 5% organizacji dochody z takiej działalności przekraczają 50% rocznych przychodów. Łącznie działania takie generują około 1/4 całości przychodów sektora.

7. W województwie podlaskim liczba organizacji w wartościach bezwzględnych (na podstawie REGON): 1915. Z klubami sportowymi i OSP: 3667.

8. Spółdzielnie socjalne • Wprowadzone po raz pierwszy Ustawą z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. • Mają umożliwić członkom (głównie osobom wykluczonym społecznie) powrót do uregulowanego życia społecznego i rynku pracy. • Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest 252 (część z nich zaprzestała działalności). • Prawdopodobnie łącznie zatrudniają mniej niż 1000 osób • Działają w bardzo różnych sektorach (np. budowlanym, gastronomicznym, ochronie środowiska, turystyce).

9. Spółdzielnie socjalne

10. Spółdzielnie socjalne w woj. podlaskim • 4 spółdzielnie rozpoczęły działalność (2 - wsparcie POWES) • 1 spółdzielnia jest rejestrowana i przygotowuje się do rozpoczęcia działalności (wsparcie POWES) • 2 spółdzielnie zarejestrowane w 2005 roku nie podjęły działalności – martwe twory

11. Centra Integracji Społecznej i Kluby Integracji Społecznej • Powołane do życia w 2003 roku (ustawa o zatrudnieniu socjalnym) • Mogą być powoływane zarówno przez instytucje publiczne, jak i prywatne, • Najczęściej założycielami są władze lokalne lub instytucje administracji publicznej działające w sferze pomocy społecznej (w tym wypadku nie spełniają kryterium niezależności od administracji publicznej, mogą być więc uznane za należące do sektora ekonomii społecznej).

12. Centrum Integracji Społecznej - jednostka organizacyjna służąca reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem, które ze względu na swoją sytuację nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych.

13. CIS w podlaskim Od 2003 w woj. Podlaskim istniały 2 CIS-y: • w Kownatach k. Łomży • w Rajsku k. Bielska-Podlaskiego W chwili obecnej nie funkcjonuje żaden CIS.

14. KIS w podlaskim Klub Integracji Społecznej (KIS) to jednostka, której celem jest udzielenie pomocy osobom indywidualnym oraz ich rodzinom w odbudowywaniu i podtrzymywaniu umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej, w powrocie do pełnienia ról społecznych oraz w podniesieniu kwalifikacji zawodowych, jako wartości na rynku pracy. KIS działa na rzecz integrowania się osób o podobnych trudnościach i problemach życiowych. To jednostka pomagająca samoorganizować się ludziom w grupy, podejmować wspólne inicjatywy i przedsięwzięcia w zakresie aktywizacji zawodowej, w tym zmierzające do tworzenia własnych miejsc pracy.

15. KIS w podlaskim 1 KIS prowadzony przez Suwalskie Stowarzyszenie „Wybór” powstał dzięki wsparciu POWES

16. Zakłady Aktywności Zawodowej • powołane do życia w 1997r. • działają w sferze zatrudnienia wspieranego i pomocy osobom doświadczającym szczególnych trudności na rynku pracy, • w założeniach ZAZ ma przygotowywać osoby do kolejnych możliwie bardziej samodzielnych form zatrudnienia, • jak dotąd w Polsce funkcjonuje ok. 50 ZAZ, w woj. podlaskim zero.

17. Jak organizacje pozarządowe mogą zarabiać na ekonomii społecznej?

18. Odpłatna działalność pożytku publicznego • Działalność gospodarcza • Spółdzielnie socjalne • Firmy społeczne • Klauzule społeczne

19. Firmy (przedsiębiorstwa) społeczne Przedsiębiorstwo społeczne łączy cele społeczne i wymóg osiągania zysków. Oznacza to, że wypracowane zyski są inwestowane w statutową działalność lub we wspólnotę, a nie przekazywane akcjonariuszom lub właścicielom.

20. Firma społeczna w woj. podlaskim „GALERIA SMAKU” PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE SPÓŁKA Z O.O.

21. W ustawie z dnia z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.4) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 29 dodaje się ust. 4 w brzmieniu: 4. Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące zatrudnienia osób: a) bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, b) niepełnosprawnych, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, c) innych niż określone w lit. a lub b, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym - lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

22. Praktyczne przykłady wykorzystania Ekonomii Społecznej przez organizacje pozarządowe

23. Ekologiczne mrówki z EKON-uSTOWARZYSZENIE „NIEPEŁNOSPRAWNI DLA ŚRODOWISKA EKON” • CEL/MISJA • aktywizacja i rehabilitacja społeczno-zawodowa osób niepełnosprawnych, szczególnie chorujących psychicznie • ochrona środowiska • edukacja ekologiczna społeczeństwa • KONTEKST • ponad 5,2 mln osób niepełnosprawnych wPolsce • słaba aktywność zawodowa tej grupy • marginalizacja szczególnie chorych psychicznie • stereotyp, że upośledzeni umysłowo nie mogą być dobrymi pracownikami

24. Ekologiczne mrówki z EKON-uSTOWARZYSZENIE „NIEPEŁNOSPRAWNI DLA ŚRODOWISKA EKON” DZIAŁANIA • selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych bezpośrednio w domach i instytucjach • powtórna segregacja odpadów, wysyłanie ich do zakładów zajmujących się recyklingiem • pośrednictwo pracy dla osób sprawnych i niepełnosprawnych; szkolenia REZULTATY PROJEKTU • 845 miejsc pracy dla niepełnosprawnych • w Warszawie zbiórka odpadów z 60 tys. mieszkań • ponad 7 mln zł zysku (do końca 2006r.) • przyjaźnie wśród niepełnosprawnych • walor terapeutyczny • poprawa stanu środowiska • zmiana postrzegania chorych psychicznie (dobra marka EKON-u)

25. STOWARZYSZENIE WZAJEMNEJ POMOCY „FLANDRIA” CEL/MISJA • zwiększanie dostępności do usług medycznych wysokiej jakości • stworzenie ruchu wolontariuszy na rzecz dzieci, osób chorych, starszych i niepełnosprawnych • działalność oparta o system składkowy grupy około 7000 członków (konsumentów usług medycznych) KONTEKST • kryzys służby zdrowia • niska jakość świadczonych usług medycznych • utrudniony dostęp do lekarzy

26. STOWARZYSZENIE WZAJEMNEJ POMOCY „FLANDRIA” DZIAŁANIA • apteka i punkt apteczny (niższe ceny, porady farmaceutyczne) • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej: poradnia leczenia bólu, pielęgniarska opieka domowa gabinet stomatologiczny - umowa z NFZ (świadczenia dla wszystkich ubezpieczonych) • sklepy i wypożyczalnie ze sprzętem rehabilitacyjnym • Fundacja Wzajemnej Pomocy (kolonie dla dzieci z rodzin najuboższych, szkolenia m.in. o przystosowaniu agroturystyki do potrzeb niepełnosprawnych) • Międzynarodowa Spartakiada Osób Niepełnosprawnych REZULTATY PROJEKTU • kilkanaście tysięcy osób rocznie – beneficjentami

27. Pensjonat „U Pana Cogito”STOWARZYSZENIE RODZIN „ZDROWIE PSYCHICZNE” CEL/MISJA • odpowiednia rehabilitacja osób chorujących psychicznie • aktywizacja społeczna i zawodowa osób po kryzysach psychicznych • rozwijanie pozytywnego stosunku do chorych psychicznie KONTEKST • ok. 400 tys. osób w Polsce chorych na schizofrenię • brak odpowiednich ofert pracy dla takich osób

28. Pensjonat „U Pana Cogito”STOWARZYSZENIE RODZIN „ZDROWIE PSYCHICZNE” DZIAŁANIA • kursy pracownicze dla chorych (nauka konkretnych zadań, np. prac kuchennych; zakorzenienie postaw, będących fundamentem każdego zajęcia: punktualności, rzetelności) • Zakład Aktywizacji Zawodowej – pensjonat • szkolenia dla osób chcących pracować w turystyce, które mają za sobą chorobę psychiczną REZULTATY PROJEKTU • praca dla 21 osób po kryzysach psychicznych • zmiana negatywnego wizerunku osób chorych psychicznie • zyski w całości przeznaczane na rehabilitację pracowników • 2500 osób rocznie – klientami pensjonatu

29. STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU WSI SOKOŁOWO CEL/MISJA • istnienie szkoły KONTEKST • reforma administracyjna i samorządowa z 1999 r. • likwidowanie małych wiejskich szkół

30. STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU WSI SOKOŁOWO DZIAŁANIA • prowadzenie i utrzymywanie szkoły przez nauczycieli • otwarcie karczmy i sklepu spożywczego – przeznaczanie zysków na szkołę • prowadzenie małego przedszkola • organizowanie dodatkowych zajęć kulturalnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych • wykorzystywanie budynku na zebrania wiejskie, wesela, przyjęcia REZULTATY PROJEKTU • dobry poziom nauczania - wysokie noty dzieci na testach kompetencji podsumowujących edukację • szkoła - małym centrum rozwoju i integracji mieszkańców

31. Perspektywy • Tworzone spółdzielnie socjalne • Organizacje pozarządowe powstające na bieżąco w ramach wsparcia POWES (od 5 do 10 rocznie)

32. Dziękuję za uwagę Krzysztof Leończuk Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych krzysztof.leonczuk@owop.org.pl