Vecon dag 11 april 2013 Workshop ondernemerschap Matthijs Hammer en Ruud Koopman

1. Vecon dag 11 april 2013Workshop ondernemerschap Matthijs Hammer en Ruud Koopman

2. Inhoud • Inleiding • Wat is ondernemerschap? • Aan de slag met ondernemerschap • Hoe verder?

3. Doel van deze workshop • Eenrichtingverkeer of tweerichting? • Inleiding op ondernemerschapsonderwijs • Informatie opdoen • Vragen beantwoorden • Meer vragen krijgen • Nadenken

4. Wat is ondernemerschap? • Ruiltransactie • Geld verdienen • Zelfstandig • Vrijheid • Creatief zijn

5. Zijn dit ondernemers? • Directeuren van grote ondernemingen • Eigenaren van kleine ondernemingen • Investeerders/ venture capitalisten • Managers • Docenten • Waarom (niet)?

6. Vraag • Welke manieren van ondernemen ken je?

7. De rol van de ondernemer • Welvaart verspreiden (Richard Cantillon, 1755) • Welvaart creëren (Jean-Babtiste Say, 1803) • Kosten reductie (Alfred Marshall, 1890) • Innovatie (Joseph Schumpeter, 1934) • Onzekerheid en risico (Frank Knight, 1961) • Competitie, allertheid (IsraelKirzner, 1973)

8. Definities • A purposefulactivitytoinitiate, maintain, andaggrandize a profit-oriented business (Cole, 1949) • The creation of new organizations (Gartner, 1988) • Takingadvantage of opportunitybynovelcombinationsof resources in wayswhich have impact on the market (Wiklund, 1998) • The processbywhichindividuals – eitheron theirown or insideorganizations – pursueopportunitieswithout regardto the resources theycurrently control (Stevenson & Jarillo, 1990) • The process of creatingsomething different withvaluebydevoting the necessary time and effort; assuming the accompanying financial, psychological, andsocialrisks; andreceiving the resultingrewards of monetaryand personal satisfaction (Hisrisch & Peters, 1989)

9. Twee basismodellen Rijnlands • Onzekerheid • Creatief • Proactief • Vasthouden • Samenwerken • Ambitieus • High Tech Ango-Saxisich • Risico nemen • Innovatief • Proactief • Concurrerend • Autonoom • Ambitieus • High Tech

10. Het ondernemersproces Entrepreneur Opportunity recognition Opportunity preparation Opportunity exploitation Network

11. Het ondernemersproces Entrepreneur Idee Business model gezondeBusiness Network

12. Onderzoek bij expert entrepreneurs • Haten marktonderzoek • Onderschatten of schuwen voorspellingen • Willen met werken met dingen onder hun leiding • Liever doelen veranderen om hun niet bestaande waarden achterna te jagen • Staan open voor verrassingen • Liever kansen creëren dan deze vinden

13. Twee benaderingswijzes Causation: plannen, doelgericht, rationeel Effectuation: Iteratief, waarden, pragamtisch Note: effectuation is niet zonder plan, zonder doel of irrationeel

14. Causation Concurrentie analyse • Identificeren van een kans voor een nieuw: • product • bedrijf • markt Verzamel middelen en stakeholders die geschikt zijn om het plan uit te voeren Aanpassen aan de omgeving aangezien die regelmatig wijzigt Start Ontwerp een business plan Markt analyse

15. Effectuation Uitbreiding van middelen Huidige mogelijkheden Nieuwe waarden Werkelijk commitment van stakeholders Interactie met andere mensen Wie ben ik Wat ken ik Wie ken ik Wat kan ik? Huidige waarden Nieuwe doelen Vermindering van de beperkingen om wat nieuws te doen Nieuwe markt

16. Outside-in strategy Inside-out strategy Causation vs. effectuation Causation model zoals in marketing studieboeken Markt definitie Segmentatie Richten Positioneren De Klant Stakeholders identificeren Segmenten definiëren Segmenten en partners toevoegen Fabriceren van nieuwe markten Effectuation zoals door Entrepreneurs wordt gebruikt

17. Verschillen • Startpunt: Waarden of doel • Houding t.o.v. risico • Houding t.o.v. anderen • Omgaan met onvoorziene zaken • Controle mechanisme

18. Startpunt • Doelen zijn gegeven: welke middelen zijn hiervoor nodig • Middelen vormen de basis voor beslissingen en nieuwe kansen : Wie ben ik, Wat ken ik en Wie ken ik. En welk effect kan ik hiermee bereiken? • Bird-in-hand principle: Start withwhoyou are, whatyouknow & whomyouknow(notwith the opportunity)

19. Houding t.o.v. risico • Verwachtte opbrengst. Bereken de potentie en risico en richt je op de beste mogelijkheid • Bereidheid om te verliezen. Bereken het mogelijke verlies en riskeer niet meer dan je bereidt bent te verliezen. • Affordablelossprinciple:Investwhatyoucanaffordtolose – canbe€0 (notexpected return)

20. Houding t.o.v. anderen • Competitie. Focus op concurrentie en versterk de banden met klanten en leveranciers om hun behoeften te vervullen • Partnerschap. Bouw je eigen markt samen met klanten en leveranciers en zelfs met mogelijke concurrenten. • Crazy quilt principle: Build a network of self-selected stakeholders (notcompetitive analysis)

21. Omgaan met tegenslagen • Voorkom tegenslagen. Tegenslagen zijn verstoringen die afleiden van het plan • Gebruik tegenslagen. Verrassingen kunnen nieuwe mogelijkheden brengen • Lemonadeprinciple: Leveragecontingenciesand even failures(notavoidthem)

22. Sturings mechanismes • Voorspellen. • Sturing. Uiteindelijke kunnen we de toekomst sturen, we hoeven die niet te voorspellen • Pilot-in-the-planeprinciple: The futurecomesfromwhatpeople do; (notinevitable trends)

23. EffectuationvsCausation Bird-in-hand principle:Start with who you are, what you know & whom you knowvs. start with the opportunity Affordable loss principle:Invest what you can afford to lose – can be €0 vs. based on expected return Crazy quilt principle:Build a network of self-selected stakeholdersvs. competitive analysis Lemonade principle:Leverage contingencies and even failures vs. avoid them Pilot-in-the plane principle:The future comes from what people dovs. inevitable trends

24. Organic Growth Leaders Expert Entrepreneurs Angels Experienced VCs Entrepreneurial Large Firms Novice Entrepreneurs Novice VCs Corporate Managers Managers vs entrepreneurs High Low Low High

25. Opdracht • Maakgroepjes van 3-5 personen • Neem van éénpersoon de situatie in beschouwing (Situatie is over het economie-onderwijsop school) • Beantwoord met de groep de volgendevragen: • Geefaanwat de individuelekwaliteiten (van de groepsgenoten)zijn in relatie tot de situatie • Watkan en wil je bijdragenaan die situatie? • Maak met elkaarsbijdrageeenopzetvoorvernieuwdonderwijs • Hoe kun je eventueleproblemengebruiken in je voordeel? • Watgaanjullieconcreetdoen? • Koppel ditgeheleproces in 1 minuutterug.

26. Questions? Contact: Matthijs Hammer MsC m.h.m.hammermsc@saxion.nl Ir. Ruud Koopman r.g.m.koopman@saxion.nl r.g.m.koopman@utwente.nl