Het Verdrag van Lissabon: efficiënter, transparanter en democratischer?

1. Het Verdrag van Lissabon: efficiënter, transparanter en democratischer? Drs Sander Luitwieler Promovendus en politiek adviseur

2. Wat zijn de veranderingen van het Verdrag van Lissabon? Wordt de EU hierdoor efficiënter, transparanter en democratischer? Inleiding

3. Klassiek wijzigingsverdrag In tegenstelling tot Grondwettelijk Verdrag Net als Verdrag van Amsterdam en Nice Afschaffing pijlerstructuur Eenvormige structuur: EG + EU = EU Maar oude 2e pijler intact Wel twee Verdragen: EUV en VWU Maar wel degelijk verstatelijking! Algemeen

4. Vormelementen maken nieuwe Verdrag niet minder statelijk of grondwettelijk: Benaming Symbolen Handvest van de Grondrechten Voorrangskwestie Vorm

5. Burgerinitiatief Nationale parlementen Apart artikel Subsidiariteitstoets 8 ipv 6 weken Oranje- ipv gelekaartprocedure Nationale democratie

6. Europees Parlement Nieuwe zetelverdeling Positie versterkt Europese Raad Positie versterkt (vergeleken met Commissie) Raad van Ministers Trio-voorzitterschap voor 18 maanden Gedeeltelijk openbare vergaderingen Instituties (1/2)

7. Europese Commissie Vanaf 2014: 2/3 van het aantal lidstaten Positie Voorzitter enigszins versterkt Hoge Vertegenwoordiger ‘Tweepettenconstructie’ Europese dienst voor extern optreden Instituties (2/2)

8. Bevoegdheidsverdeling (aangescherpt) Exclusief – gedeeld – ondersteunend, coördinerend of aanvullend Daarnaast: coördinatie economisch, werkgelegenheids- en sociaal beleid + GBVB Nieuwe bevoegdheden: o.a. energie (gedeeld); toerisme, sport (ondersteunend etc.) Bevoegdheden

9. GMB + co-decisie = ‘gewone wetgevingsprocedure’ Dubbele meerderheid: 55% + 65% Pas vanaf 2014 ipv 2009 Overgangstermijn + Ioannina-formule Uitbreiding GMB Nieuwe bevoegdheden Justitiële en politiële samenwerking in strafzaken (restant oude 3e pijler) Besluitvorming

10. Versterkte samenwerking makkelijker, bruikbaarder en aantrekkelijker Op meer gebieden toepasbaar: Justitiële en politiële samenwerking in strafzaken (restant oude 3e pijler) GBVB als geheel (oude 2e pijler) EVDB: ‘permanente gestructureerde samenwerking’ Meer opt-outs (Dk, Uk, Ie) Flexibiliteit

11. Dubbele meerderheidsbesluitvorming, maar later en onder voorbehouden Uitbreiding GMB Kleinere Commissie (?) Efficiënter?

12. Eenvormige structuur, maar complexer acquis en Verdragstekst (x RE) Bevoegdheidsverdeling (= RE) Gedeeltelijk openbare Raadsvergaderingen (= RE) Transparanter?

13. GMB + co-decisie = regel (= RE) Meer bevoegdheden EP (~ RE) Subsidiariteitstoets door nationale parlementen, maar wenselijk? (RE: Raad) Sui generis karakter versterkt (xER) Institutioneel evenwicht verandert in voordeel van (Europese) Raad (xER) Democratischer?

14. Verdrag van Lissabon is inhoudelijk nagenoeg gelijk aan Grondwettelijk Verdrag Maakt EU op papier en op onderdelen wel efficiënter, transparanter en democratischer Maar gebrek aan keuzes en leiderschap gaan ten koste van efficiëntie, transparantie en democratie van structuur en proces als geheel Conclusies