1 / 53

Seksualiteit en basale stimulatie

Seksualiteit en basale stimulatie. Paul Enzlin Multidisciplinaire Raadpleging Vrouwelijke Seksualiteit (UZ Gasthuisberg) Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen K.U.Leuven. Inhoud. Wat is seksualiteit ? Theorieën over seksuele ontwikkeling De seksuele ontwikkeling

otto-frederick
Download Presentation

Seksualiteit en basale stimulatie

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Seksualiteit en basale stimulatie Paul Enzlin Multidisciplinaire Raadpleging Vrouwelijke Seksualiteit (UZ Gasthuisberg) Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen K.U.Leuven

  2. Inhoud • Wat is seksualiteit ? • Theorieën over seksuele ontwikkeling • De seksuele ontwikkeling • Algemeen • Mensen met een mentale handicap • De betekenis van seksualiteit: persoonlijk en voor het team Paul Enzlin - VSBS

  3. Definitie van seksualiteit

  4. Wat is seksualiteit ? • Waarmee heeft seksualiteit te maken ? • Waar denk je aan als je aan seksualiteit denkt ? Paul Enzlin - VSBS

  5. Wat is seksualiteit ? K L I N I E K Psychologie Gedrag Cultuur Biologie Paul Enzlin - VSBS

  6. Seksualiteit • Seksuele gezondheid (WHO, 1975) « Een integratie van somatische, emotionele, intellectuele en sociale aspecten van het seksueel zijn op een manier die positief en verrijkend is en de persoonlijkheid, communicatie en liefde bevordert » Paul Enzlin - VSBS

  7. Psychosomatische cirkel van seksBancroft, 1989 Cognities Limbisch systeem orgasme Gewaarwording ruggenmerg Genitale reponse Tactiele info Alg lichamelijke response Paul Enzlin - VSBS

  8. Seksualiteit en levenskwaliteit • ‘Overleven’  kwaliteit van leven (Qol) • Qol = • fysieke gezondheid • psychologische gezondheid • In seksualiteit komen beiden tot integratie • seksualiteit +ve impact op Qol • seksuele problemen -ve impact op Qol Paul Enzlin - VSBS

  9. Theorieën over seksuele ontwikkeling

  10. Seksuele ontwikkeling • Seksuele ontwikkeling • = het proces dat leidt tot en vorm geeft aan de latere seksuele ontwikkeling • heeft o.a. te maken met • seksuele differentiatie tot jongen/meisje • geslacht, gender • seksuele betekenis- en gedragssysteem Paul Enzlin - VSBS

  11. Seksuele ontwikkeling • Geslacht/gender • Chromosomaal • Gonadaal geslacht • Inwendige geslachtsorganen • Uitwendige geslachtsorganen • Genderidentiteit • Genderrol Paul Enzlin - VSBS

  12. Seksuele ontwikkeling • Seksualiteit omvat verschillende deelgebieden • Biologische ontwikkeling • Emotionele ontwikkeling • Sociale ontwikkeling Seksuele ontwikkeling ? • Taalontwikkeling • Morele ontwikkeling • Seksuele ontwikkeling • => seksuele ontwikkeling is een ontwikkeling op elk van deze deelgebieden, is een leerproces met aanleren (en afleren) • Op welke wijze worden deze verschillende deelgebieden geintegreerd door een (volwassen) individu ? Paul Enzlin - VSBS

  13. Seksuele ontwikkeling • Integratie van deze deelgebieden • Verloop ? • Specificiteit van de seksuele ontwikkeling • Neen • Ontwikkeling van algemene betekenis- en gedragssystemen die later de seksuele vormgeving mee bepalen • ‘Seksueel gedrag’ en ‘seksuele ontwikkeling’ impliceert dat kinderen zelf seksuele wensen en verlangens zouden hebben, => legitimatie van seks tussen kinderen en volwassen • Het seksuele ver van kinderen en kinderen ver van seksualiteit • Ja • Kinder(lijke) seksualiteit als een basaal, rudimentair systeem dat qua vorm, betekenis en gedrag vergelijkbaar is met ‘volwassen seksualiteit’ Paul Enzlin - VSBS

  14. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Tot 1950 = essentialistische visie • Universeel biologisch proces • Genetica, hersenactiviteit, hormonale invloed, fysiologische ontwikkeling => “VANZELF” => seksueel gedrag op een bepaalde leeftijd • Verschillende seksuele motivatie bij M/V= aangeboren (Kinsey) • Freud (1905) • Alle mensen doorlopen – gedreven door de ‘libido’ – in essentie allemaal dezelfde fase in de ontwikkeling tot een volwassen seksualiteit • Oraal, anaal, fallisch, latentie, genitaal Paul Enzlin - VSBS

  15. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Vanaf 1960 = invloed van de omgeving centraler • Sociale leertheorieën winnen aan belang • Leren door observatie (modeling) • Leren door conditionering • Genetica, biologie en hormonale factoren worden uit het oog verloren Paul Enzlin - VSBS

  16. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Vanaf 1960 = • O.I.v ‘symbolisch interactionisme’ • Mensen zijn producenten van hun eigen leven • => zin- en betekenisgeving door individu en interactie met anderen centraal • invloed van de omgeving centraler • Gagnon & Simon (1973): ‘Sexual script’ theorie • Seksuele scripts of scenario’s • Mentale representaties van de regels en betekenissen van seksualiteit op het niveau van de samenleving, interpersoonlijke relaties en het individu Paul Enzlin - VSBS

  17. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Gagnon & Simon (1973): ‘Sexual script’ theorie • Seksuele scripts of scenario’s • Handelingsschema’s die omschrijven welk gedrag, met wie, in wat voor omstandigheden, inwat voor volgorde passend is, wat de veronderstelde effecten zijn van dat gedrag, hoe men geacht wordt zich te voelen bij dat gedrag • voorwaarde voor gedrag = scripting op 3 niveau’s • culturele scenario’s • interpersoonlijke scripts • intrapsychische scripts Paul Enzlin - VSBS

  18. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Straver (1980) • Trapsgewijze interactiecarrière theorie • ontwikkeling van competentie in seksuele interactie • proces verloopt in stapjes waarin men nieuwe ervaringen, betekenissen en vaardigheden leert en integreert in eigen handelen => meer adequaat en competent in seksuele interactie • drie soorten regels van belang • normatieve regels (Wat hoort ?, Wat mag ?) • operatieve regels (Hoe doe je dat ?) • interpretatieve regels (Wat betekent bep. gedrag/dingen ?) Paul Enzlin - VSBS

  19. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Straver (1980) • Trapsgewijze interactiecarrière theorie • OR + IR ontwikkelt men gaandeweg op basis van ervaring en evaluatie • Jeugdperiode = periode van veel ervaringen op korte tijd met • veranderende betekenis van de partner, • veranderende betekenis van de contacten met de partner • veranderende aard van de contacten (emotionele betrokkenheid vs intensiteit van de lichamelijke contacten) => periode van ontwikkeling van competentie in het leren omgaan met seks en relaties Paul Enzlin - VSBS

  20. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Straver (1980) • Trapsgewijze interactiecarrière theorie • niet willekeurige volgorde • van eenvoudige naar meer complexe ervaringen • Jongeren hebben duidelijk een centrale en actieve rol in het verwerven van competentie Paul Enzlin - VSBS

  21. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Bancroft (1989) • Bio-psycho-sociaal model van seksualiteit • 3 verschillende ontwikkelingsgebieden • Seksuele differentiatie + genderidentiteitsontwikkeling • Seksuele responsiviteit + seksueel gedrag • Vermogen om intieme relaties aan te gaan • 4 verschillende levensfasen • prenataal, kindertijd , adolescentie, volwassenheid • onafhankelijk I integratie Paul Enzlin - VSBS

  22. Seksuele ontwikkeling • Theorievorming over seksuele ontwikkeling • Einde jaren ’90 • Herwaardering van biologie en evolutionaire invloeden op menselijke seksueel gedrag Paul Enzlin - VSBS

  23. Seksuele ontwikkeling: concreet

  24. Levensloop • Kindertijd 0 – 12 jaar • Baby 0 - 1 jaar • Peuter 1 - 3 jaar • Kleuter 3 - 6 jaar • Lagere school kind 6 - 12 jaar • Puberteit en jongvolwassenen 12 – 25 jaar Paul Enzlin - VSBS

  25. Seksualiteit in de kindertijd • Definite van seksualiteit bij kinderen (Rademakers, 2000) • Geslachtelijkheid • biologische sekse • genderidentiteit • seksuele voorkeur • Lichamelijkheid • seksuele responsiviteit : • aanraken, aangeraakt worden, waar raakt iemand ergens anders aan • Intimiteit • mogelijkheid om contacten en relaties aan te gaan met anderen • knuffelen, verkering hebben … Paul Enzlin - VSBS

  26. Kindertijd Adolescentie/volwassenheid bio Seksuele responsiviteit Lichamelijkheid psycho soc bio Seksuele identiteit Seksuele competentie Sekse Gender Seksuele ervaringen psycho soc bio Intimiteit Relatievorming Feedback zelfreflectie psycho soc Paul Enzlin - VSBS

  27. Seksualiteit in de kindertijd • Abnormaal seksueel gedrag • overdreven seksueel gedrag na seksueel misbruik • te weinig seksueel gedrag • Wat is seksueel voor kinderen ? • “seksueel” voor kinderen =/= volwassenen • “alle handelingen, aanrakingen die zorgen voor algemene genots- en lustgevoelens” Paul Enzlin - VSBS

  28. Seksualiteit in de kindertijd • Normaal seksueel gedrag • weinig onderzoek naar o.w.v taboesfeer • methodologische problemen • herinneringen van volwassenen over seks in kindertijd • vergeten, verkleuren oiv latere seksuele ervaringen • observatie door ouders, leerkrachten, opvoeders … • verschil in interpretatie, eigen waarden en normen, tonen niet alles • professionele observatoren • criteria, gestructureerde observatie, … • interview over seksuele kennis en gedrag • taal niet bij machte, nog geen woordenschat voor, taboe Paul Enzlin - VSBS

  29. Seksualiteit in de kindertijd • Baby (0 – 1 jaar) • jongen of meisje • ‘huid’ is grootste algemeen lustorgaan van baby • aanraking en tederheid • knuffelen legt basis voor gevoelens van warmte, intimiteit,veiligheid en vertrouwdheid • erogene zone: mond (orale fase) • Genitaal ‘spel’ • jongens op 6 à 7 maanden • meisjes op 10 à 11 maanden • (nachtelijke) reflexmatige erectie en vaginale lubrificatie • bijv. bij borstvoeding • maken onderscheid tussen mannen en vrouwen • o.b.v auditieve en visuele informatie Paul Enzlin - VSBS

  30. Seksualiteit in de kindertijd • Peuter (1 - 3 jaar) • ‘huid’ is grootste algemeen lustorgaan van baby • erogene zone: anus (anale fase) • seksueel gedrag • ontdekking van eigen lichaam • schaamteloze gerichte aanraking van de genitaliën • meer (?) bij jongens en meer indirect bij meisjes • uitzonderlijk: “compulsief masturberen” • ontdekken van elkaars lichaam • kijken, manipuleren, bedekken en ontbloten, lichaamsverzorging, vrijspraak, opmerkingen • seksuele kennis • Geslachtsverschillen gekend  maar motivatie ? • “Ik kan goed voetballen” versus “Ik heb een paardenstaart” • Genderrol Paul Enzlin - VSBS

  31. Seksualiteit in de kindertijd • Kleuter (3 - 6 jaar) • Genitale fase • huwen met vader of moeder • Seksueel gedrag • Seksueel spel • “Vader en moeder spelen”, “doktertje spelen”, “grote zus” • Essentie is: situatie creëren waarin ze elkaars lichaam kunnen zien, ontdekken en vergelijken die ontstaat uit nieuwsgierigheid • kijken en aanraken van geslachtsdelen, zoenen en tongzoenen, geslachtsdelen aanraken met de mond, geslachtsgemeenschap nadoen • ‘gezond’ • in de mate dat ze zoveel lichamelijk contact hebben als ze zelf willen zonder dat er sprake is van exploitatie, druk of uitbuiting • Seksuele kennis • op basis van culturele aspecten • bijv. kleding Paul Enzlin - VSBS

  32. Seksualiteit in de kindertijd • Lagere schoolkind (6 – 12 jaar) • Latentie fase • minder latent dan gedacht werd vroeger • Seksueel gedrag • Verliefdheid • Fysieke intimiteit • Schuldgevoel na seksuele activiteit • Seksuele kennis • Kennis over zwangerschap en functie van de geslachtsorganen Paul Enzlin - VSBS

  33. Seksualiteit in de jeugd • Puberteit en jongvolwassenheid (12 – 25 jaar) • Startpunt = • verbrokkelde stukken kennis over seksualiteit en relaties en incidentele lustvolle ervaringen • Leerproces op seksueel en relationeel gebied wordt ingezet door • hormonale veranderingen en verhoogde sensitiviteit voor erotisch gekleurde verhoudingen en lichamelijke belevingen • de lengtegroei en groei van de secundaire geslachtkenmerken, waardoor men sociaal in een nieuwe positie wordt geplaatst • de groei van intelligentie in de richting van abstract denken ==> idealisering, kritiek en zelfkritiek mogelijk • deelname aan de socioseksuele interesses en activiteiten in de groep van leeftijdsgenoten en zich schikken naar de druk die ervan uitgaat Paul Enzlin - VSBS

  34. Seksualiteit in de jeugd • Puberteit en jongvolwassenheid (12 – 25 jaar) • Seksuele ervaring komt geleidelijk • 14 jaar: 50% tongzoenen • 15 jaar: 50 % strelen onder de kleren • 17 jaar: 50% naakt vrijen • 17 - 18 jaar: 50% geslachtgemeenschap • verschillen tussen meisjes en jongens • meisjes beginnen later maar halen in tegen 16 jaar • n jaren tussen eerste tongzoen en gelachtsgemeenschap • 4, 9 jaar (jongens) versus 3.4 jaar meisjes • spreiding over het begin in functie van opleidingsniveau • hoe hoger het opleidingsniveau, hoe later geslachtsgemeenschap • seksuele ervaring • veronderstelt biologische rijping, deel uitmaken van een bepaalde sociale circuits en zich de leefstijl eigen maken die daarbij hoort Paul Enzlin - VSBS

  35. Seksualiteit en MH

  36. Seksualiteit en MH • Lichamelijke seksuele ontwikkeling • vroeger, gelijk of later • tegenstrijdige gegevens • vruchtbaarheid • tegenstrijdige gegevens • Psychoseksuele ontwikkeling • dezelfde ontwikkelingsfasen • maar trager doorlopen • moeilijke overgang van de ene naar de andere fase • vaker fixaties aan één fase Paul Enzlin - VSBS

  37. Seksualiteit en MH • Psychoseksuele ontwikkeling • dezelfde ontwikkelingsfasen • latentiefase en puberteit • Fase van ‘los maken’ en ‘los komen’ • identeit verwerving met geslachtspecifieke sociale rollen • plaats vinden in school en in samenleving • moeilijk inschakelen in leeftijdsgroep • moeilijker los van ouderlijke banden • lichamelijk, seksuele vs. psycho-relationele groei • veronderstelt nieuw begrippen en vaardigheden • niet altijd in staat om de nieuwe aspecten van zijn lichamelijke groei zinvol te integreren Paul Enzlin - VSBS

  38. Seksualiteit en MH • Seksueel gedrag • Onderzoek is beschrijvend • onderscheid naar niveau van verstandelijke ontwikkeling • ernstig en diep MG • aseksueel • verkennend • masturbatie: openlijk; soms excessief; soms uit verveling • geen gerichtheid naar anderen • matig MG • masturbatie • seksueel contact zonder inzicht in implicatie • seksuele interesse voor andere personen Paul Enzlin - VSBS

  39. Seksualiteit en MH • Seksueel gedrag • Onderzoek is beschrijvend • onderscheid naar niveau van verstandelijke ontwikkeling • Licht MG • masturbatie: openlijk; soms excessief; soms uit verveling • seksueel contact met (beperkt) inzicht in implicatie • seksuele interesse voor andere personen met uitingen van genegenheid (kussen, omhelzen, aanraken) zonder expliciet seksuele betekenis voor hen • grote paralel met normale seksuele ontwikkeling • Gevaar voor ‘seksuele uitbuiting’ Paul Enzlin - VSBS

  40. Seksualiteit en MH • Seksuele voorlichting • ouders geven geen voorlichting • crisissituatie (overmatig masturberen) • weten niet welke info en wanneer te geven • meisjes = menstruatie • jongens = ? • gebrek aan “peer-group” • overprotectie of onvoldoende mogelijkheden • minder leesvaardig • media Paul Enzlin - VSBS

  41. De betekenis van seksualiteit: persoonlijk en in het team

  42. Het juk van de seksualiteit “Hun beider ogen openden zich en ze vlochten een paar bladeren aan elkaar om zichzelf te bedekken ...en ... ze verborgen zich ... omdat ze naakt waren” (Genesis 3, 7-10) Seksualiteit vroeger • taboe • alleen van belang voor de voortplanting • positieve waarde voor de relatie : geen aandacht

  43. Het juk van de seksualiteit 1968 : “seksuele revolutie” • openheid • omschakeling van omgaan met seksualiteit • alles wat kan, moet nu ook • is samen gegaan met meer seksuologisch onderzoek (Masters & Johnson) • heeft geleid tot meer hulp zoeken bij seksuele moeilijkheden

  44. Het juk van de seksualiteit probleem • hulpverleners voelen zich ongemakkelijk bij hulpvragen rond / confrontatie met seksualiteit • gebrek aan theoretische kennis • in de meeste opleidingen is er geen vak ‘seksuologie’ opgenomen • “fysiologie van de last maar niet van de lust” • Kennen de seksuele ontwikkeling niet en kunnen deze niet plaatsen in zijn context • gebrek aan (therapeutische) vaardigheden

  45. Is aandacht voor seksualiteit nodig ? • algemeen • een ‘bepaald beeld’ van seksualiteit is altijd aanwezig in de media • gasten • deel van de kwaliteit van leven • vragende partij (direct of indirect) • hulpverleners • vinden van wel • maar komen er niet toe om verschillende redenen Paul Enzlin - VSBS

  46. Waarom doen we het dan niet ? “Seksuele anamnese dysforie” expliciete redenen: • geen tijd • leeftijd en geslacht • aanwezigheid van een derde (bv. de partner, ouders, ...) • culturele verschillen, ... • irrelevant voor de handicap van de gast • de gast vraagt er nooit naar • gasten zullen het zelf wel uitzoeken, ... • ik respecteer de privacy van mijn gasten • ik wil gasten niet voor het hoofd stoten, bruskeren, aanzetten • ik ben er niet voor opgeleid, ...

  47. Waarom doen we het dan niet ? “Seksuele anamnese dysforie” • verborgen agenda achter deze ‘redenen’ • ik praat nooit over seksualiteit • ik voel me er ongemakkelijk bij • als ik een probleem vind, hoe moet ik dat dan oplossen? => persoonlijke visie en attitude tav. seksualiteit

  48. ‘Ikzelf’ en ‘Seksualiteit’ • belangrijk zich bewust te zijn van op welke manier men zich verhoudt tav seksualiteit • persoonlijke visie ten aanzien van seksualiteit • wordt bepaald en beïnvloed door • opvoeding • persoonlijke ervaring • maatschappelijke en culturele waarden en normen • => denkbeelden, overtuiging => seksualiteitsbeleving • erotofiel vs. erotofoob • permissief vs. restrictief

  49. ‘Ikzelf’ en ‘Seksualiteit’ Erotofoob Erotofiel Restrictief Permissief 0 voor jezelf 100 Erotofoob Erotofiel Restrictief Permissief 0 voor je patiënt/cliënt 100

  50. Randvoorwaarden Opdracht (5’): • Denk voor jezelf even na wat de gevolgen zouden zijn indien jij een initiatief zou nemen op dit vlak in jouw team ? • Wat zou er gebeuren als je het zou doen ? • Wat heb je nodig om dat te kunnen doen ? Paul Enzlin - VSBS

More Related