1 / 43

Uitspoeling zware metalen in het landelijk gebied

Uitspoeling zware metalen in het landelijk gebied. Historisch gegroeid, recentelijk becijferd. RIZA: Sandra Plette Alterra: Paul Römkens Luc Bonten René Rietra Regge en Dinkel: Tom Voskamp. Opzet. Probleem: Grote vrachten Overschrijding MTR Zn, Cu en Ni

paige
Download Presentation

Uitspoeling zware metalen in het landelijk gebied

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Uitspoeling zware metalen in het landelijk gebied Historisch gegroeid, recentelijk becijferd RIZA: Sandra Plette Alterra: Paul Römkens Luc Bonten René Rietra Regge en Dinkel: Tom Voskamp

  2. Opzet • Probleem: • Grote vrachten • Overschrijding MTR Zn, Cu en Ni • Methodiek modelberekeningen • Vergelijking bronnen, landelijk • Analyse data regionalisatie: • Welke combinaties van hydrologie (Gt) en landgebruik zijn het meest belastend? • … • Validatie; onzekerheden • Maatregelen?

  3. Metalen in oppervlaktewater, waar liggen de problemen? • Vergelijking met MTR/SW uit NW4: • Problemen met Cu, Zn en Ni • Andere metalen vrijwel overal < MTR • KRW, prioritaire stoffen: Cd, Hg, Pb, Ni • Advies van Frauenhofer Instituut (huidig voorstel EU) • FHI normen lager dan MTR • Kans halen doelen KRW voor prio stoffen: • Normoverschrijding: • Cd 14 vd 209 locaties overschrijding; uitspoeling • Ni 100 vd 206 regionale locaties; uitspoeling

  4. Koper Bron: Water in cijfers, 2004

  5. Zink Bron: Water in cijfers, 2004

  6. Nikkel Bron: Water in cijfers, 2004

  7. Overige metalen: • Hg, Pb, Cr en Cd zitten vrijwel overal beneden MTR, alleen Cd paar locaties (mn Kempen) > MTR ( en dan ook fors!) • Arseen wordt in Brabant niet gemeten, op overige locaties meestal conc. tussen SW en MTR. • NB: Ni is met name een probleem van de zandgronden. Misschien is er een link te leggen met pyrietoxidatie?

  8. Historie Tot midden jaren ‘90 aanname: • “ uitspoeling zware metalen verwaarloosbaar” Echter: • Aantal waterschappen kunnen vrachten in landelijk gebied niet verklaren • IRC ramingen • Op basis van gemeten concentraties drainwater • Conclusie: Uitspoeling kan tientallen procenten bijdragen!

  9. Bronnen zware metalen in het landelijk gebied Waar komt het metaal in de bodem oorspronkelijk vandaan? • Van nature aanwezig in de bodem? • Mest • Cu en Zn in dierlijke mest, Cd in P-kunstmest • Ni? Indirect! • Atmosferische depositie • Waarschijnlijk vooral regionaal van belang (momenteel laag t.o.v. input via mest)

  10. metaal mest minus afvoer gewas overigebronnen1) atmosferische depositie totale netto belasting cadmium 2 <1 1 3 koper 650 10 20 680 nikkel 31 30 61 lood 170 29 199 zink 1390 140 70 1600 Belasting Bodem voor heel NL (in ton/jaar)

  11. Onderzoek Alterra/RIZA • Aanname: gehalte in bodem (accumulatie) is sturend. • Eerst globale schatting; opschaling op basis van berekeningen voor een aantal (qua areaal) relevante bodemeenheden • Rapport Romkerns et al, 2003 • Landsdekkende geregionaliseerde berekening • Rapport Bonten et al, 2004 • Validatie

  12. Methode landelijke raming • Gehalten vaste fase boven- en ondergrond  speciatieberekeningen  • Concentraties in bodemvocht  hydrologie  • Vrachten naar het oppervlaktewater

  13. Methodiek landelijke raming 2 • Zwaar metaal gehaltes in boven en ondergrond • Partitiemodellering: verdeling metalen over vaste fase bodem en bodemoplossing • Hydrologie van STONE • Gemiddeld weerjaar 1985 • Berekening voor selectie relevante combinaties bodem, Gt en landgebruik • Opschaling

  14. Methodiek landelijke raming 2 Partitiemodellering: • Berekening concentraties metaal in bodemvocht op basis van gemeten totaal metaalgehaltes en relevante bodemeigenschappen; • Invloed parameters als pH en DOC • Redox buiten beschouwing gelaten!

  15. Partitiemodelering: concentratie metaal in poriewater 1.E-02 1.E-04 [Zn]-berekend (mol/l) 1.E-06 1.E-08 1.E-08 1.E-06 1.E-04 1.E-02 [Zn]-gemeten (mol/l)

  16. geohydrologie drainage-groep grondwatertrap landgebruik kwel, bodemtype ... “ Schematisatie in STONE • hydrologie, bodem, landgebruik, bodemchemie • Schematisatie : 6405 eenheden (“plots”)

  17. Hydrologie en effecten weerjaar 1 Hydrologie van STONE • STONE = nutriënten emissie model • Gebruikt voor raming emissies N, P t.b.v. CCDM rapport • Combinaties bodemtype, GT en landgebruik • Laterale stroom -> oppervlaktewater • Verticale stroom -> grondwater

  18. Hydrologie en effecten weerjaar 2 • Weerjaar heeft grote invloed op mate van uitspoeling • vergelijken emissies met kwaliteitsmetingen oppervlaktewater -> werkelijk weerjaar • Beleidsanalyse; effect maatregelen -> gemiddeld weerjaar • CCDM: gemiddeld weerjaar

  19. Hydrologie en effecten weerjaar 3 1200 800 Droog 700 1000 Gem. 600 Nat 800 500 neerslagoverschot (mm/jr) Zn-uitspoeling (ton/jr) 600 400 300 400 200 200 100 0 0 neerslagoverschot Zn-uitspoeling

  20. Omvang en relevantie; landelijk In de Alterra studie zijn berekend: • uitspoeling naar het grondwater (benadering) • Uitspoeling naar het oppervlaktewater Globaal beeld: • Veen en klei gronden: Uitspoeling naar oppervlaktewater • Zandgronden: Uitspoeling naar grondwater

  21. Geregionaliseerde berekeningen (Alterra studie 2004) • Landsdekkend • Geen opschaling nodig • Niveau: afwateringseenheid en STONE-eenheden • Geregionaliseerde gehaltes metaal in bodem • betrouwbaardere schatting • Terugkoppeling naar landgebruik/bodemtype • Beter beeld belasting van uit natuur

  22. Opzet berekening uitspoeling Output Input Ligging AE Vracht, flux en conc AE (2439) Ligging Stone-eenh. STONE (6405) Hydrologie Vracht, flux en conc Bodem- opbouw Bodem Kaarten Zw met. Bovengr. Conc. In Poriew. Reactief metaal Zw. met. In profiel

  23. Uitkomsten geregionaliseerde berekeningen • Vrachten: geeft inzicht in verhouding diverse bronnen op landelijk/regionaal niveau • Fluxen: hoe belastend zijn de diverse combinaties van bodemtype, landgebruik en Gt? • Concentraties: hoe verhoudt de concentratie in het uitspoelend water zich tot kwaliteitsnormen?

  24. Vrachten, landelijke schaal

  25. Relatieve bijdrage uitspoeling (%)Landelijk beeld

  26. Analyse geregionaliseerde gegevens • Onderscheid per Gt/lgb/bodemtype • Resultaten a.d.h.v. aantal voorbeelden • Concentraties in uitspoelend water • Fluxen • Vrachten

  27. Zink • Berekende concentraties in uitspoelend water • STONE-eenheden

  28. Zink • Berekende concentraties in uitspoelend water • AE-eenheden

  29. Som Zn vrachten Gras en natuur op veen Akkerbouw op klei

  30. Gemiddelde zink flux (g/m2/jaar)Relatie met landgebruik natuur ab ab

  31. Gemiddelde Zn-flux (g/m2/jaar)Relatie met Grondwaterstand Gt 1 Gt 7

  32. modelvalidatie

  33. Modelvalidatie

  34. Onzekerheidsanalyse • Meest gevoelige parameter: hydrologie • Geeft vooral grote onzekerheid voor een individuele STONE-eenheid • Op landelijke schaal leidt dit echter niet tot een systematische fout

  35. Conclusies studie regionalisatie • Onzekerheid op niveau van STONE of Afwateringseenheid is groot • Aggregeren van eenheden tot (deel-) stroomgebieden vermindert de onzekerheid. • Uit de vergelijking van meetwaarden en berekende concentraties blijkt: • Op landelijk schaal redelijke voorspelling • Klei: berekend lager dan gemeten;andere bronnen • Veen: overschatting; redox.

  36. Prognose uitspoeling 2015/2027 Uitspoeling: • is voor groot deel gevolg van historische bodembelasting vanuit landbouw en industrie. • analogie met P-probleem: • Metaalgehaltes in lange periode geaccumuleerd • uitspoeling gestuurd door voorraad in bodem. Geen grote veranderingen verwacht tot 2015

  37. Maatregelen mogelijk??? Generiek: • In ieder geval verdere accumulatie zo veel mogelijk voorkomen • Maximum gehalten vastgelegd in EG verordening • Minder P-kunstmest • Milieutoets Meststoffenwet: meest vervuilende stoffen worden niet meer toegelaten. • Desondanks nog steeds verdere accumulatie

  38. Maatregelen mogelijk??? Gebiedspecifiek Brongericht: • sturing mogelijk door pH etc. te beïnvloeden (bekalken) • Beperking oppervlakkige afspoeling Effectgericht: • Baggeren en afvoeren? • …..

  39. Initiatief Waterschappen • Initiatief STOWA en ws Regge en Dinkel • Inventarisatie kennisbehoefte waterschappen t.a.v. zware metalen in het landelijk gebied • Uitspoeling, waterbodems • Fase 1: In beeld brengen lopende initiatieven Behoefte aan: • Bronnenanalyse (aandeel menselijke belasting, bijdrage achtergrond) • Inzicht in (kosten-) effectiviteit van maatregelen

  40. Vervolg Alterra/RIZA-project • Verdere analyse en validatie • Inventarisatie mogelijke maatregelen • Afstemming met initiatief STOWA

  41. Conclusies • Uitspoeling zware metalen levert relevante bijdrage aan belasting oppervlaktewater • Voor de prioritaire Stoffen Cd en Ni zullen de KRW doelen waarschijnlijk niet gehaald worden • Ook veelvoudige normoverschrijdingen van de (niet-prioritaire) metalen Zn en Cu. • Historisch gegroeid, antropogene bronnen • Weinig aanknopingspunten voor maatregelen die op korte termijn effectief zijn

  42. Bronvermelding • Alterra studie’s: • Römkens, Groenenberg, Bril en de Vries, 2002 • Römkens, Bonten, Rietra en Bril, 2003 • Bonten, Römkens en Heuvelink, 2004 • Regge en Dinkel: • Voskamp, 2001 • Voskamp, 2003 • H2O 2003, nummer 23 (21 november) • Artikelen Alterra, Regge en Dinkel • Beleidsmatige schouw: van Breemen (UvW)

  43. Websites: • www.alterra.nl • rapporten • www.wateremissies.nl • Steunpunt • Thema landbouw • Taakveld zware metalen

More Related