Luc Willems

1. Het wetsvoorstel betreffende de bemiddeling in bankzaken en de distributie van financiële instrumenten, in relatie tot de actviteiten van verzekeringsmakelaar en van financiële planner. Luc Willems Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

2. De ontbrekende schakel Op het vlak van zelfstandige bemiddeling in bankzaken en verzekeringen ontbreekt een schakel. • Er zijn verzekeringsagenten en –makelaars. • Er zijn bankagenten / geen bankmakelaars. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

3. Schema I. De bestaande wetgeving II. De Europese Richtlijnen III. De toekomstige wet op de bankbemiddeling IV. De financiële planners Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

4. Terminologie • Agent : zoekt voor de maatschappij de beste klant (tegen commissie) • Makelaar : zoekt voor de klant de beste maatschappij (tegen commissie) • Financiële planner geeft onafhankelijk advies aan de klant (tegen fee) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

5. I. De Belgische wetgeving De verzekeringsbemiddeling is georganiseerd via de Wet van 27 maart 1995 De zelfstandige bankbemiddeling is niet wettelijk georganiseerd. CBFA vaardigde Richtlijn 93/5 uit. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

6. Exclusiviteit is NIET via Wet opgelegd De circulaire 93/5 van de CBFA stelt dat een gevolmachtigd agent in beginsel slechts één kredietinstelling mag vertegenwoordigen. Het betreft de exclusiviteit voor sparen en beleggen (en niet voor kredieten). Probleem met statuut van CBFA-richtlijnen na arrest Petercam : RvS stelt dat CBFA tegelijk wetgever, controleur en rechter is Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

7. Contractuele verhoudingen De contractuele verhoudingen tussen maatschappij en bemiddelaars waren tot 1999 gebaseerd op het burgerlijk mandaat De Wet Handelsagentuur is sinds juni 1999 van toepassing op contractuele verhouding tussen maatschappij en agenten (niet de makelaars). Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

8. II. De Europese Richtlijnen • Beleggingsdienstenrichtlijn van 1993 en 2004 (2004/39/EG dd. 21.04.2004) • Richtlijn verzekeringsbemiddeling van 2002 (2002/92/EG dd. 09.12.2002) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

9. De beleggingsdienstenrichtlijn van 1993 Assimilatie van de “verbonden agent” met de beleggingsonderneming (verantwoordelijkheid) Europees paspoort van beleggingsonderneming via agenten erkend Uitzondering op de richtlijn voor “cashless” ontvangen en doorgeven van orders (niet voorzien in de wet van 6 april 1995) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

10. De beleggingsdienstenrichtlijn van 2004 • Nationale discretie over de toegelaten aanwijzing van verbonden agenten • Lidstaten (niet beleggingsondernemingen) bepalen of aanwijzing van verbonden agent toegelaten is • Een lidstaat (bv. Luxemburg) kan beslissen dat zijn nationale beleggingsondernemingen niet via verbonden agenten mogen werken • Optioneel karakter van de richtlijnregeling • Flexibiliteit: strengere regels mogelijk Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

11. Definitie verbonden agent “een natuurlijke of rechtspersoon die, onder de volledige en onvoorwaardelijke verantwoordelijk-heidvan slechts één beleggingsonderneming voor rekeningwaarvan hij optreedt de beleggings- en/ofnevendienstenbij cliënten of potentiële cliënten promoot,instructies oforders van cliënten m.b.t.beleggingsdiensten offinanciëleinstrumenten ontvangt en doorgeeft, financiëleinstrumentenplaatst en/of advies verstrekt aan cliënten of potentiëlecliënten m.b.t. deze financiële instrumenten of diensten”(Artikel 4 (1), 25)). Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

12. Vereisten voor beleggings-ondernemingen / kredietinstellingen • Volledige en onvoorwaardelijke aansprakelijkheid voor verbonden agenten • Toezichtsverplichting • Enkel geregistreerde agenten aanwijzen • Voorkomen negatieve gevolgen van andere door de agent verrichte werkzaamhedendie buiten de richtlijn vallen. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

13. Exclusiviteit is sleutelelement Met uitzondering van bepaalde vrijgestelde personen (zie artikel 3) dienen personen die voor rekening van meer dan éénbeleggingsonderneming beleggingsdiensten verrichten, niet alsverbonden agenten maar als beleggingsondernemingen te wordenbeschouwd (considerans 36) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

14. Vrijstelling in de Richtlijn Facultatieve vrijstelling van statuut van beleggingsonderneming voor cashless niet-verbonden agenten / multi-tied-agents( artikel 3) Mits nationale regeling Geen Europees paspoort Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

15. Vrijstelling in de Richtlijn (2) De diensten mogen enkel bestaan inontvangen/doorgeven vanorders en beleggingsadvies. Geen aan cliënten toebehorende gelden en/of effecten aanhoudenen daarom jegens hun cliënten nooit in een debiteurpositie verkeren. Facultatieve vrijstelling kan ook worden gebruikt voor wie vooreigen rekening de betrokken diensten verricht. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

16. Europese Richtlijn verzekeringsbemiddeling Deze Richtlijn dient tegen januari 2005 omgezet te worden in Belgische wetgeving. Geen coherentie met de Beleggingsdienstenrichtlijn Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

17. III. De toekomstige Wet op de bankbemiddeling Wet betreffende de bemiddeling in bankzaken en de distributie van financiële instrumenten (Senaat, doc. 3-377/1) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

18. Studie over de financiële bemiddeling van de CBF en CDV van 25 oktober 2002 “De efficiëntie van het exclusiviteitsbeginsel op prudentieel vlak kan dus niet worden betwist. Maar dit beginsel heeft ook nadelen. De exclusiviteit beperkt namelijk de mededinging. In de verzekeringssector heeft de wetgever het statuut van makelaar steeds wensen te handhaven omdat dit de mededinging tussen verzekeringsondernemingen bevordert, wat uiteindelijk aan de verzekeringnemer ten goede komt. Verwacht mag worden dat de invoering van een makelaarsstatuut in de financiële sector de mededinging tussen kredietinstellingen, beleggingsonderne-mingen en verzekeringsondernemingen zal vergroten, met gunstige gevolgen voor het publiek wat betreft het rendement van de aangeboden producten, de omvang van de ten laste gelegde commissies en de kwaliteit van de dienstverlening.” (pagina 73). Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

19. Exclusiviteit wankelt De door de overheid opgelegde ‘verplichte’ exclusiviteit is zowel economisch-financieel als reglementair niet houdbaar Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

20. 5 redenen 1. De ‘verplichte’ exclusiviteit is niet voorzien voor alle bancaire producten. Het wordt enkel voorzien voor de bancaire spaar- en beleggingsproducten. Kredieten vallen niet onder de exclusiviteit. Heel wat zelfstandige bankagenten zijn ook actief als kredietmakelaar en bieden kredieten aan van diverse kredietinstellingen. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

21. 5 redenen 2. De verzekeringsproducten in tak 21 en tak 23 hebben voor de consument het uitzicht van een bancair belegginsgproduct. Het zijn echter geen bancaire producten zijn en zijn zodoende niet onderworpen aan de circulaire B93/5 en vallen niet onder het toezicht van de Commissie voor Bank- en Financiewezen. Een verzekeringsmakelaar die een belegging aanbiedt in een verzekeringsvorm, zal geen rekening dienen te houden met het exclusiviteitsbeginsel. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

22. 5 redenen 3. De klassieke exclusieve agent wordt door de andere distributiekanalen zoals internet en direct mailing van zijn principaal, de bank, verdrongen. Een aantal kredietinstellingen zuigen systematisch klanten weg bij haar agenten via andere kanalen . De begoede klanten worden afgeleid naar de ‘private banking’. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

23. 5 redenen 4. De consument zal winnen bij meer concurrentie en vergelijkbaarheid. De tussenpersoon die niet-exclusief werkt zal, rekening houdend met het beleggingsprofiel van de klant, hem diverse producten kunnen aanbieden van verschillende kredietinstellingen. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

24. 5 redenen 5. Voor wat de Belgische markt betreft, kan ook nog gewezen worden op de wet van 5 augustus 1991 tot bescherming van de economische mededinging. De circulaire 93/5 van de CBFA verstoort echter ook de Europese markt. Voor vele bankagenten en kredietinstellingen uit andere lidstaten is het onmogelijk om zich te begeven op de vrije markt en vrij de diensten te kunnen leveren. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

25. Registratie Om in ons land financiële producten te kunnen distribueren moet elke tussenpersoon ingeschreven zijn bij de CBFA (of beroepsorganisatie ?) : ·register van de bankmakelaar (onafhankelijke tussenpersonen) • ·register van de bankaganten of subagenten (niet-onafhankelijke tussenpersonen) • ·register van de financiële adviseurs (financiële planners) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

26. Criteria Afhankelijk van het register zijn er ook lichtere of zwaardere criteria : • de vorm en de voorwaarden van de aanvraag tot registratie die de financiële tussenpersonen de vorm en de inhoud van de vereiste gesteld in verband met de voldoende financiële draagkracht; • de voorwaarden waaronder de betrokken personen de risico's voor beroepsaansprakelijkheid moeten verzekeren; • de criteria op grond waarvan het jaarlijks te betalen inschrijvingsgeld kan worden bepaald; • het bewijs van de vereiste beroepskennis. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

27. Actueel debat Het politiek debat situeert zich actueel rond twee punten • Mag de makelaar cash geld ontvangen van het cliënteel ? • Hoe ruim mag het aanbod van financiële producten zijn ? Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

28. Compromis ? Op vrijdag 29 oktober 2004 komt de Werkgroep samen die voor de Regering een standpunt voorbereid. Een mogelijk compromis kan zijn : • Cumul tussen statuut bank- en verzekeringsmakelaar • Cashless (cfr. Vrijstelling Europese Richtlijn) • Naast financiële instrumenten (Wet 02.08.2002) ook spaarboekjes / zichtrekening • Geen sub-agenten Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

29. Bedreigingen ? • Eén statuut voor bank- en verzekeringsmakelaar met ‘bancair’ toezicht voor verzekeringsmakelaar • Cashless werken voor verzekeringsmakelaar die cumuleert met bankmakelaar • Tak 21/23 als bancaire producten behandelen • Aflijning met statuut vermogensbeheerder / beleggingsadviseur (Wet 6 april 1995) • Positie financieel adviseur / financieel planner Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

30. IV. De financiële planners Is de financieel advisieur zoals omschreven in het wetsvoorstel een financieel planner ? Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

31. Financieel adviseur Art. 3 § 1 Wetsvoorstel de natuurlijke persoon die beroepshalve of de rechtspersoon die vanuit zijn maatschappelijk doel, in eigen naam en voor eigen rekening, zonder enige vertegenwoordigingsbevoegdheid, in financiële verrichtingen geïnteresseerde personen adviseert en bijstaat in het kader van zowel krediet-, spaar-, successie- als beleggingsplanning, zonder daarbij de activiteiten uit te oefenen bedoeld in de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

32. Financieel planners • de analyse van de persoonlijke financiële positie en doelstellingen van de cliënt. • bepaling van het risicoprofiel van de cliënt, formulering van de doelstellingen en projectie naar de toekomst. • een grondige bespreking van diverse financiële producten, diverse concepten en diensten die kunnen beantwoorden aan de doelstellingen van de cliënt. (website FinPlan vzw) Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

33. Vermogen of producten ? Wordt er advies gegeven over producten of voor een totaal vermogen ? Wat is de scheidingslijn met de vermogensbeheerders en belegginsgadviseurs (Wet 1995) ? Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

34. Financieel adviseur = financieel planner Voor de consument moet er een duidelijk onderscheid zijn tussen de diverse tussenpersonen die financiële diensten aanbieden. De vlag moet de lading dekken. Het wetsvoorstel beoogt de financiële planner een wettelijk en beschermd statuut te geven. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

35. Cumul met andere actviteiten ? Voor wat betreft de bankbemiddeling zijn de statuten van bankmakelaar, bankagent en financieel adviseur (planner) niet onderling cumuleerbaar. Een agent is niet onafhankelijk; een makelaar is per definitie onafhankelijk. Beiden bemiddelen voor producten. Een financieel adviseur (planner) is onafhankelijk en bemiddelt niet voor specifieke producten. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

36. Cumul met verzekeringsmakelaar Cumul met verzekeringsmakelaar is mogelijk op basis van het voorliggend wetsvoorstel. MAAR er is een debat aan de gang of Tak21/23 nog beschouwd kunnen worden als verzekeringsproducten. Dienen zij onderworpen te worden aan het bancaire prudentiële toezicht ? Dit zal wellicht getrancheerd worden in het kader van de nieuwe Wet op de Verzekeringsbemiddeling. Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004

37. Tot slot Wordt de onafhankelijkheid van de financiële adviseur (planner) aangetast als hij tevens voor beleggingsverzekeringen bemiddelt ? Is de financiële adviseur (planner) die voor producten bemiddelt een bankmakelaar ? Belgische Vereniging voor Financiele planning - 28.10.2004