Deep Brain Stimulation bij Depressieve Stoornis De psychiatrische praktijk anno 2020?

1. Deep Brain Stimulation bij Depressieve Stoornis De psychiatrische praktijk anno 2020? Danielle Beljaars 07-12-2011

2. Inhoudsopgave • Inleiding • Deep brain stimulation • Historie • Neurobiologie • De procedure • Onderzoeksresultaten • Voor- en nadelen • Mening College van Zorgverzekeringen • Literatuurlijst • Stellingen

3. Inleiding • ECT recent geweest • Depressie • Veel voorkomend in de algemene bevolking • Ernstige sociale handicap, reductie kwaliteit van leven, significante mortaliteit • 30% therapie resistente depressie op antidepressiva

4. Deep brain stimulation:Historie • Psychochirurgie: • Walter Freeman  1936 Prefrontale lobotomie; 1945 Transorbitale lobotomie • Vanaf 1960 verminderde belangstelling • Voorzetting onderzoek kleinere schaal middels procedures met kleinere hersenlaesies

5. Deep brain stimulation:Historie (2) • Introductie chronische stimulatie subcorticale regio’s voor bewegingsstoornissen laat 1980 • Nu: • >60.000 geopereerd voor Parkinson, essentiele tremor en ernstige dystonie • Evaluatie nieuwe indicaties: ernstige epilepsie en cluster hoofdpijn

6. Deep brain stimulation:Historie (3) • Ontwikkeling van DBS voor psychiatrische stoornissen • Verbetering stemming na DBS bij Parkinson • Door moderne imaging meer info over pathofysiologie • DBS op zelfde plaatsen als lesioning mogelijk, alleen reversibel en aanpassing mogelijk. • Huidige toepassingen • G.Bevers  1e DBS bij depressie in NL

7. Deep brain stimulation:Neurobiologie • Cognitieve theorie • Evolutionair perspectief • Sociaal psychologisch perspectief • Mono-amine hypothese • Neurobiologie

8. Deep brain stimulation:Neurobiologie (2) • Weinig bekend over de pathogenesis van depressie • Variabiliteit aan neurofysiologische, neuropathologische en neurochemische abnormaliteiten • Verklaring heterogeniciteit stemmingsstoornissen

9. Deep brain stimulation:Neurobiologie (3) • Tweeling- en familiestudies: • Complexe interactie meerdere genen betrokken in transmissie van stemmingsstoornissen, allen maar een klein effect in kwetsbaarheid. • Associatie aantal single nucleotide polymorfismen met verhoogd risico depressie, hoewel groot deel niet bevestigd in hernieuwd onderzoek. • Hersenafwijkingen: • Vergrote grijze stof volume in acute fase • Toename amygdala activiteit via verminderde aansturing mediale prefrontale cortex • Verminderde activiteit ventrale striatum • Sommige studies tonen reductie in hippocampale volume, variërend van 8-19%

10. Deep brain stimulation:Neurobiologie (4) • Aanwijzingen dat disfunctie in neurobiologische systemen depressieve symptomen induceert • Feit dat sommige neurologische stoornissen, andere medische aandoeningen het risico op het ontwikkelen van een depressieve episode verhogen. • DBS bij depressie • Effecten DBS via stimulatie witte stofbanen, neuronale cellichamen of beide? • Geen goed diermodel beschikbaar om hypothesen te testen • Geen enkel target superior tov de ander

11. Deep brain stimulation:De procedure • Bilaterale plaatsing electroden op specifieke neuroanatomische plaatsen voor continue stimulatie via subcutane pulsgenerator. • Programmeren: • Externe transmitter • Verschillende combinaties van electrode contacten, voltage, pulswijdte en frequentie tot optimale stimulatie

12. Deep brain stimulation:De procedure (2)

13. Deep brain stimulation:Onderzoeksresultaten

14. Deep brain stimulation:Voor- en nadelen Voordelen Nadelen Dure behandeling: Levensduur batterij Bijwerkingen Stimulatie geinduceerd Hardware gerelateerd Direct chirurgisch • Reversibel • Aan individu aan te passen • 50% reductie medicatiegebruik

15. Deep brain stimulation:Mening College van Zorgverzekeringen • Al lang geaccepteerd als verzekerde behandeling bij Parkinsonpatienten. • Veelbelovend, maar nog onvoldoende evidence based voor psychiatrische stoornissen. • Start innovatietraject: 4-5 jaar overheidsgeld beschikbaar voor onderzoek van DBS bij depressie, dwangstoornis en Gilles de la Tourette.

16. Literatuurlijst • Deep brain stimulation blijft voorlopig experimenteel, Psy 17-01-2011 • S.Kennedy et al, Deep Brain Stimulation for Treatment-Resistent Depression: Follow-Up After 3 to 6 Years, Am J Psychiatry 2011; 168: p.502-10 • P.Blomstedt et al, Deep brain stimulation in the treatment of depression, Acta Psychiatr Scand 2011; 123: p.4-11 • Diepe hersenstimulatie – Ontwaken uit depressie, Psy nr.8 2010 • J.Kuhn et al, Deep Brain Stimulation for Psychiatric Disorders, Dtsch Arztebl Int 2010; 107(7): 105–13 • D.A. Malone, Use of deep brain stimulation in treatment-resistent depression, Clev Clin Journal of Med 2010; 77 (3): S77-80 • P. Rabins et al, Scientific and Ethical Issues Related to Deep Brain Stimulation for Disorders of Mood, Behavior and Thought, Arch Gen Psychiatry 2009; 66(9): p.931-37 • D.A. Malone et al, Deep brain stimulation of the ventral internal capsule/ventral striatum for treatment resistant depression, Biol Psychiatry 2009; 65: p. 267-75 • L.Jerrold et al, Deep brain stimulation: how does it work?, Clev Clin Journal of Med 2008; 75 (2): S59-65 • K.J. Ressler et al, Targeting abnormal neural circuits in mood and anxiety disorders: from the laboratory to the clinic, Nat Neurosci 2007; 10(9): p.1116-24 • S.Song, How Deep-Brain Stimulation Works, Time 2006 • B.Kopell et al, Deep Brain Stimulation for Psychiatric disorders, Journal of Clinical Neurophysiology 2004; 21(1): p.51-67

17. Vragen?

18. Stellingen • Er is nog onvoldoende evidence op DBS op te nemen in de nieuwe herziening van de richtlijn depressieve stoornis • Het is waarschijnlijk kosteneffectiever om patienten te behandelen met DBS dan met tijdrovende, intensieve psychotherapie.