1 / 33

HASTALIK NEDİR? Kültürel bir bakış

HASTALIK NEDİR? Kültürel bir bakış. Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. Anlam.

rey
Download Presentation

HASTALIK NEDİR? Kültürel bir bakış

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. HASTALIK NEDİR? Kültürel bir bakış Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

  2. Anlam • İnsanlar çevrelerinde ve kendilerinde olup bitenleri anlamak için bilişsel bir düzenleme yaparlar ve içinde yaşadıkları kültürün bilişsel kalıpları doğrultusunda bir gerçeklik duygusu geliştirirler.

  3. Bilgi: Kendimiz ve dünya hakkındaki görüşlerimiz • Açıklamalar • İnançlar • Duysal anılar • Zihinsel temsilciler

  4. Zihinsel temsilciler

  5. İşlemci Bilgi işleme Duysal girdi Dünya Planlar İnançlar Arzular Niyetler Georgeff & Lansky ‘87 Eylem

  6. Algı- Davranış

  7. Davranış • Davranış, bireyin nörofizyolojik dürtü ve güdülerini eğitim ve toplumsallaşma süreçleriyle sosyal olarak izin verilen ya da önerilen tarzlarda gidermesi olarak tanımlanabilir.

  8. Bilginin aktarımı • Genetik/Kalıtım • Modelleme/Taklit • Kazara/Uyum • Öğretme/Öğrenme • Depolama/Hatırlama Edilgin Amaçlı

  9. Kültür • Bir toplumun üyeleri arasında paylaşılan ve kuşaktan kuşağa aktarılan bilgi, değer, algı ve pratikler

  10. Kültürel değerler • “Doğru” konusunda bir rehber oluşturur • Gereksinimleri ve amaçların hiyerarşisini düzenler • Kendilik değerini ve kendilik saygısını düzenleyerek karar verme süreçlerini kolaylaştırır • Bilinçdışında yer alan otomatik süreçlerdir

  11. Sosyalizasyon Sosyalizasyon süreciyle kültür üyelerine inançlar, gelenekler, örf ve adetler, alışkanlıklar ve dili öğretir.

  12. Sağlık • iyilik • bütünlük • bütünleşme

  13. DSÖ’nün Sağlık tanımı • “sadece hastalığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik hali” • “...günlük yaşamın kaynağı, yaşamın nesnesi değil. Fiziksel kapasiteler kadar sosyal ve kişisel kaynakları da vurgulayan, olumlu bir kavram.”

  14. Tıbbi antropolojiye göre sağlık tanımı • “Yüksek bir doyum düzeyinde yaşamı sürdürmek ve ilerletmek için temel kaynaklar üzerinde kontrole sahip olmak” Baer, Singer ve Johnsen 1986

  15. Sağlığın temel belirleyicileri Dahlgren ve Whitehead 1992

  16. Hahn’ın üç kuramı • Çevresel/evrimsel kuram • Fiziksel dünya ve insanın bu dünyaya uyumu sağlığı belirler (biyoloji).

  17. Hahn’ın üç kuramı • Kültürel kuram • İnançlar, değerler, sonuç veren eylemler sağlığın birincil belirleyicileridir. • Sağlığı geliştirmek için gösterilecek her türlü çaba, kültürel “hastalık açıklama modeli” ile uyumlu olmalıdır.

  18. Hahn’ın üç kuramı • Politik/ekonomik kuram • Politik ve makro-ekonomik yapılar sağlığı etkileyen anahtar faktörlerdir.

  19. Çeşitli kültürlerde sağlık tanımı • Jamaikalılar • Sağlığı iştahlı olmak, kendini güçlü ve enerjik hissetmek, günlük yaşam aktivitelerini güçlük çekmeksizin yürütmek, cinsel olarak etkin ve fertil olmak olarak tanımlarlar.

  20. Çeşitli kültürlerde sağlık tanımı • İtalyan kadınlara göre • Sosyal olarak etkileşimde bulunmak, yemek yapmak, temizlik yapmak, kendi ve aile üyelerinin bakımı gibi rutin görevleri yapma becerisi anlamına gelir.

  21. Çeşitli kültürlerde sağlık tanımı • Meksikalılar • Öksürük, terleme ve ishali yaşamın normal bir durumu olarak görürler, hastalık belirtisi olarak düşünmezler.

  22. Hastalık • “kişinin zihninde, bedeninde, ruhunda ya da dünya ile bağlantısında istenmeyen bir durum” Hahn

  23. Hastalık • Hemen her zaman organizmada bir organın, bir maddenin ya da bir sürecin bütünün işleyişinden yalıtılması ya da bütünlüğün bozulması ile ortaya çıkar.

  24. Illness, Sickness, Disease • Sickness hastalığın sosyal süreçlerini tanımlar. • Hastalık görünebilirliği ve iletişim aracılığı ile her kültürde insana özgü bir olgu oluşturur.

  25. Hastalık-Kültür • Kültür ve bilişsel süreçler bireyin acıyı ifade etme tarzını, hastalık belirtilerini ve tedavisini şekillendirir.

  26. Kültür- Hastalık • Olguların tanımı • Garanti verilmiş ya da kazanılmış kontrol • Nosebo ve plasebo beklentisi • Spritüel etkinlikler

  27. Kültür- Hastalık • Biyomedikal • Naturalistik • Büyüsel-dinsel

  28. Biyomedikal • İnsan bedeni mekanik olarak işlev görür • Yaşam daha küçük parçalara ayrılabilir (beden, zihin, ruh gibi) • Gerçeklik gözlenebilir ve ölçülebilir

  29. Naturalistik • İnsan yaşamı sadece doğanın bir yönü, cosmosdaki genel düzenin bir parçasıdır • Doğanın güçleri doğal bir denge ve uyum içinde olmalıdır • Sağlık, fiziksel, ruhsal, sosyal iyilik halini kapsayan olumlu bir durumdur

  30. Büyüsel-dinsel • Dünya doğaüstü iyi ve kötü güçlerin yönettiği bir arenadır Navajo Area Indian Health Service Today, IHS, 1980

  31. Algı Tedavi Deneyim Kültür- Tedavi

  32. Kültür-İyileşme • Kendini iyileştirme çabaları başarısız kalırsa, içinde yaşadığı kültürün “çare arama davranışı”na başvurulur • Geleneksel, folklorik iyileştirme yöntemleri • Dinsel, spiritüel iyileştirme yöntemleri • Bilimsel tıp

  33. Kültürel tedavi yöntemleri • Akupunktur • 􀁺 Bitkisel tedaviler • 􀁺 Terapötik dokunma • 􀁺 Biyoenerji • 􀁺 Spirituel güçleri olduğuna inanılan kişiler

More Related