بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم روش های ایجاد انگیزه تحصیلی

2. مقدمه بسیاری از دانش آموزان حتی با توانمندی های هوشی و استعداد متوسط و بالا و از تمام طبقات اجتماعی و اقتصادی بنا به دلایل مختلف انگیزة لازم برای ادامة تحصیل ندارند. از طرفی مشکلات تحصیلی نه تنها با افزایش آمار مشکلات اضطرابی، افسردگی، احساس حقارت و درماندگی آموخته شده، بلکه با آمار آسیب های روانی – اجتماعی مانند فرار از مدرسه، اعتیاد، خودکشی و ... در ارتباط است. در حالیکه اگر در شرایط مطلوب، مهارتها و فنون خاص تحصیلی و از جمله مهارت ایجاد انگیزة تحصیلی به دانش آموزان آموزش داده شود می توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری بعمل آورد. لذا بر معلمان و مشاوران ضروری است که با پدیدة عدم انگیزه تحصیلی و نحوة صحیح برخورد با آن آشنا شوند.

3. ماهیت و تعریف انگیزة تحصیلی • انگیزة تحصیلی، باورهای آموخته شدة فرد دربارة ارزشمندی فردی، توانایی ها و قابلیت های خود (خودپنداره های تحصیلی)، اهداف و انتظارات فرد برای کسب موفقیت یا شکست و احساسات مثبت و منفی (کنجکاوی و اضطراب) ناشی از فرایند خود ارزشیابی است. • با شروع هر سال تحصیلی انگیزة تحصیلی دانش آموزان دستخوش تغییر می گردد و تمام عوامل مدرسه و خانواده ] همراه با دانش آموزان باید تلاش کنند تا آسیبی به انگیزة تحصیلی دانش آموزان وارد نشود. نقش مشاور در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است.

4. انواع انگیزة تحصیلی الف: طبقه بندی انگیزة تحصیلی از نظر اهداف: 1- انگیزة تحصیلی بیرونی:بعضی از دانش آموزان برای رسیدن به پاداش های بیرونی مثل نمرات خوب برانگیخته می شوند. استفادة نابجا و تأکید بر این شیوه ممکن است پیامدهای منفی زیادی داشته باشد. • عوامل انگیزة تحصیلی بیرونی: - تقویت مثبت بیرونی - کسب موقعیت شغلی خوب - تأیید بزرگسالان - تحسین - ترس از انزوا و تنهایی یا ترس از تنبیه - احترام و توجه - توجه دلسوزانه یا حمایت عاطفی - اقتصاد ژتونی - ترس از محرومیت یا اخراج از مدرسه - احترام اجتماعی یا خانوادگی

5. 2- انگیزة تحصیلی درونی:ارضای نیازهای درونی و اطلاعات و باورهای آموخته شدة دانش آموز دربارة خود نقش اساسی در یادگیری و انگیزة تحصیلی او دارد . مثل ”من در ریاضیات قوی نیستم“ • عوامل انگیزة تحصیلی درونی: - خود پندارة مثبت - کنجکاوی و علاقه - خودگردانی و خود مختاری - ترجیح فعالیت های چالش انگیز - ارزشمندی فردی (شایستگی تحصیلی) - شناسایی و انتخاب ب: طبقه بندی انگیزه ها از نظر کیفیت: 1- انگیزه های تحصیلی خوشایند: مثل قبول شدن در دانشگاه، احساس رضایتمندی درونی ، کسب موقعیت اجتماعی و ... 2- انگیزه های تحصیلی ناخوشایند: مثل فرار از تنبیه شدن، ترس از طرد شدن توسط خانواده و جامعه و ...

6. ج: طبقه بندی انگیزة تحصیلی از نظر مدت: 1- انگیزة تحصیلی کوتاه مدت: مدت این انگیزه ها کوتاه و فقط برای مدت کوتاهی دوام داشته و پس از دستیابی به آن و یا با تغییر شرایط از بین می روند. مثل دریافت پاداش وعده داده شده توسط والدین، دوچرخه سواری و ... 2- انگیزه های تحصیلی بلند مدت: بلند مدت بوده و ممکن است سالیان سال دوام داشته باشد. مثل ارضای حس کنجکاوی، دستیابی یه تخصص یا شغل مورد نظر و ... فعالیت: به گروههای سه نفری تقسیم شوید و با مشورت همدیگر فهرستی از انگیزه هایی را که در طی دو ماه گذشته تجربه کرده اید، تهیه نموده و سپس آنها را براساس شدت و فراوانی، مثبت یا منفی، بلند مدت یا کوتاه مدت، درونی یا بیرونی، خوشایند یا ناخوشایند طبقه بندی نمایید.

7. فرایند بی انگیزگی تحصیلی 1- مرحلة اخطار مرحلة اخطار زمانی است که فرد بطور ناگهانی از تلاش و سعی خود برای موفقیت تحصیلی دست برمی دارد و تکالیفش را در حد رفع تکلیف انجام می دهد و خلاقیت دانش آموز کاهش پیدا کرده و خواب آلودگی و بی حوصلگی می کند. 2- مرحلة بی انگیزگی نسبی (بی میلی تحصیلی) در این مرحله دانش آموز تکالیفش را ناقص انجام می دهد و ارتباطش با معلمان و کادر آموزشی ضعیف، حضورش در مدرسه نامنظم، نمراتش در حد متوسط یا پایین، و فرد بین علاقه و عدم علاقه به تحصیل در نوسان است. 3- مرحلة بی انگیزگی کامل (انزجار تحصیلی) کوتاهی در انجام تکالیف، انباشتگی وظایف تحصیلی، بازخواست های والدین و معلمان، درگیری درونی دانش آموز با خود، درگیری با دانش آموزان دیگر، همراه نبردن کتاب در کلاس، ایجاد مزاحمت و درد سر برای معلم، غیبت های مکرر و فرار از مدرسه از علائم این مرحله است.

8. اثرات بی انگیزگی تحصیلی • اثرات جسمانی بی انگیزگی تحصیلی اگر بی انگیزگی تحصیلی بصورت طولانی ادامه یابد، بخاطر عدم علاقة تحصیلی از یک طرف و فشار اطرافیان از طرف دیگر، باعث استرس و اضطراب فراوان و واکنش های جسمی شده و اندامها و دستگاه های ضعیف بدن دچار بیماریهای روان تنی می شوند (هم ریشة روانی و هم ریشة جسمانی دارند). مثل زخم معده، فشار خون بالا، ضعیف شدن سیستم ایمنی، دردهای مختلف بویژه کمر درد و غیره. • اثرات روانی بی انگیزگی تحصیلی احساس پوچی و بی هدفی، برخی اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و ... • عوارض اجتماعی بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزانی که از نظر تحصیلی در شرایط مطلوبی نیستند و از مهارت های زندگی و مقابله ای ضعیفی برخوردار هستند به رفتارهای ناکارآمد و مخرب زیر اقدام می کنند: - فرار از مدرسه - اعتیاد - نابهنجاریهای رفتاری: رفتارهای ضد اجتماعی همچون درگیری با معلم یا دانش آموزان دیگر، تخریب اموال مدرسه، حمل وسایل ممنوعه در مدرسه و ...

9. فعالیت: با مشورت همکاران فهرستی از شایع ترین مشکلات جسمانی، روانی و اجتماعی ناشی از بی انگیزگی تحصیلی دانش آموزان مدرسة خود تهیه نمائید.

10. منابع بی انگیزگی تحصیلی 1- باورها و عقاید بی انگیزگی روانزاد که در آن هیچ عامل بیرونی باعث ایجاد استرس و فشار نمی گردد بلکه باورهای خود فرد او را بی انگیزه می سازند. مثل باور مربوط به کمالگرایی 2- عدم حمایت توسط عوامل مدرسه توجه دلسوزانه، پذیرش بی قید و شرط، حمایت از سوی معلم و هم کلاسی ها و عوامل مدرسه در تقویت انگیزة تحصیلی دانش آموز تأثیر فراوان دارد. 3- احساس حقارت بعضی دانش آموزان احساس می کنند که همیشه نسبت به دانش آموزان دیگر از توانمندی کمتری برخوردارند، لذا عقیده دارند که تلاش آنان بی نتیجه است. 4- شرایط حاکم بر جو خانواده درگیری والدین، طلاق، کمبود امکانات زندگی و ... باعث کاهش انگیزة تحصیلی دانش آموزان می شود.

11. 5- تعارض ها تعارض زمانی به وجود می آید که فرد باید از میان دو موقعیت با بار یکسان یکی را انتخاب نماید. مثلاً دانش آموز از بین بازی و مطالعه یکی را انتخاب نماید. در دراز مدت تعارضات ممکن است مانع یادگیری و تحصیل شوند. 6- عدم تأیید و دریافت پاداش 7- فشارها مشکلات و فشارهای زندگی روزمره، مدرک گرایی به جای یادگیری و درک آموخته ها باعث می شود که دانش آموز انگیزة کافی برای یادگیری و تحصیل نداشته باشد. 8- حوادث و بیماریها حوادث غیر مترقبه یا بیماریهای طولانی مدت و عدم حضور ناشی از آن در مدرسه، در صورت نبود حمایت های لازم از طرف مدرسه برای جبران، ممکن است باعث سردرگمی، اضطراب و مشکل در فرایند یاددهی – یادگیری شود.

12. راهبردهای افزایش انگیزة تحصیلی • نظام ارتباطی داشتن روابط حسنه توأم با درک متقابل از طرف معلم و مسئولان مدرسه، فراهم ساختن تجارب یادگیری و آموزشی مثبت بصورت دلسوزانه، با ملاحظه و احترام آمیز از جانب والدین، معلمان و سایر افراد مؤثر در زندگی دانش آموزان جهت تقویت احساس کفایت، رضایت و کنترل بر شرایط بیرونی و درونی در آنان توصیه می گردد. • مهارت های مقابله ای بیرونی 1- حمایت اجتماعی حمایت های معلم، عوامل مدرسه، والدین و اطرافیان باعث تقویت اراده و موفقیت تحصیلی دانش آموزان می شود. 2- متناسب نمودن تکالیف با نیازها، علائق اهداف شخصی دانش آموز معلمان می توانند با خلاقیت خود و با طرح پرسش های باز، بارش فکری و ... ارتباط منطقی و هدفدار بین دروس و نیازهای آموزشی دانش آموزان ایجاد نمایند.

13. 3- آگاه سازی دانش آموزان با فرایندهای تفکر خویش باید به دانش آموزان کمک شود تا به نقش مخرب افکار منفی خود در بی انگیزگی تحصیلی پی برده و از طریق جایگزینی افکار ، تغغی باورهای غلط و کنترل افکار منفی احساس رضایت نمایند. 4- انجام صحیح هدایت تحصیلی انتخاب درست رشتة تحصیلی 5- کمک به دانش آموزان در انتخاب اهداف درست تحصیلی کمک به دانش آموز تا اهداف خود را واقع بینانه و دور از تخیلات تعیین کند و دچار شکست و ناکامی نشود. 6- آموزش مهارتهای تحصیلی روس های صحیح مطالعه، روش های برنامه ریزی، مدیریت زمان و ... 7- آموزش مهارتهای ارتباطی به معلمان و سایر کارکنان مدرسه روشهای برقراری ارتباط با دانش آموزان و آشنایی با موانع ارتباطی در مدرسه و ... فعالیت: دانش آموزان در گروههای 3 نفری، مواردی از مهارتهای مقابله ای بیرونی در زمینه انگیزة تحصیلی تهیه نمایند.

14. مهارت های مقابله ای درونی 1- تعیین هدف 2- مرتبط کردن هدف با علایق فرد 3- قبول خطر تحصیلی 4- برنامه ریزی تحصیلی هر دانش آموز بهترین برنامه ریز برای تحصیل خود است. درکمک به دانش آموز برای برنامه ریزی خود موارد زیر را مد نظر قرار دهید: - توانمندی ذهنی دانش آموز - شرایط محیط مطالعه - پایة تحصیلی - میزان دشواری دروس - زمان یادگیری - محیط روانی یادگیری و حمایت های والدین 5- مشاورة تحصیلی 6- خود تنظیمی تحصیلی: روشهای تشویقی و تنبیهی معطوف به خود توسط دانش آموز 7- اعتقادات مذهبی فعالیت: دانش آموزان در گروههای 3 نفری، مواردی از مهارتهای مقابله ای درونی معطوف به خود در زمینة ایجاد انگیزة تحصیلی تهیه نمایند

15. مجموعه فعالیت های نادرست در زمینة بی انگیزگی تحصیلی بعضی از دانش آموزان به جای اینکه تلاش کنند و از طریق روشهای کارآمد بر موانع تحصیلی خود غلبه نمایند دست به اقدامات ناکارآمدی همچون موارد زیر دست می زنند. 1- دست کشیدن از فعالیت های تحصیلی در مدرسه 2- غیبت های مکرر 3- فرار از خانه 4- ترک تحصیل و انجام رفتارهای تکانشی فعالیت: دانش آموزان در گروههای 3 نفری، اقدامات ناسالم در زمینة عدم انگیزة تحصیلی را فهرست نموده و به ارائه راهکار بپردازند

16. اقدامات ناسالم در زمینة عدم انگیزة تحصیلی --------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ارائه راهکارهای مفید ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------

17. با آرزوی موفقیت برای شما داریوش پور قاسم پایان پایان