910 likes | 1.08k Views
SZKOLENIE – SPORZĄDZANIE TEKSTU JEDNOLITEGO AKTU NORMATYWNEGO. Tekst ujednolicony to redakcyjne uporządkowanie przepisów zawartych w danym akcie prawnym, polegające na uwzględnieniu w tym tekście zmian wprowadzonych przez prawodawcę.
E N D
SZKOLENIE – SPORZĄDZANIE TEKSTU JEDNOLITEGO AKTU NORMATYWNEGO 1
Tekst ujednolicony to redakcyjne uporządkowanie przepisów zawartych w danym akcie prawnym, polegające na uwzględnieniu w tym tekście zmian wprowadzonych przez prawodawcę. 2
Tekst ujednolicony może być tylko odzwierciedleniem istniejącego stanu prawnego i w żadnym wypadku nie można w nim zawrzeć jakichkolwiek nowych sformułowań, które ten stan prawny poddawałyby modyfikacji. Nie jest on źródłem prawa, a jedynie źródłem poznania prawa. Ma on charakter deklaratoryjny, tj. nie wprowadza żadnych zmian do porządku prawnego, a tylko stwierdza, jaka jest w danym momencie treść aktu normatywnego (por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 8 listopada 2006 r., III SA/Wr 404/06, CBOSA). 3
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 8 listopada 2006 r.: "tekst jednolity jest autorytatywnym stwierdzeniem aktualnej treści danego aktu normatywnego, a jego sporządzenie polega na naniesieniu na tekst pierwotny zmian wprowadzonych przepisami zmieniającymi, które weszły w życie po ogłoszeniu tekstu pierwotnego. Tekst jednolity ma więc charakter deklaratoryjny, tj. nie wprowadza żadnych zmian do porządku prawnego, a tylko stwierdza, jaka jest w danym momencie treść aktu normatywnego" (III SA/Wr 404/06, CBOSA). 4
Przykład: Art. 1 pkt 16 lit. c ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 198 ze zm.) przekazywał organom gminy kompetencje związane z zapewnianiem warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami oraz dbanie o utrzymanie porządku i czystości, wskazując w nawiasie, że chodzi o art. 56 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. Nr 3, poz. 6 ze zm.). Na tej podstawie redaktorzy przygotowujący tekst jednolity tej ustawy stanowiący załącznik do obwieszczenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 21 marca 1994 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. z 1994 r. Nr 49, poz. 196 ze zm.) zdecydowali się na zastąpienie w art. 56 dotychczasowego określenia "terenowe organy administracji państwowej" określeniem "organy gminy". Nie wzięli pod uwagę, że w tej konkretnej sytuacji istnieją przepisy szczególne przekazujące część tych kompetencji organom administracji państwowej. 5
Trybunał Konstytucyjny, który badał omawiany przypadek, uznał, że powołane obwieszczenie w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska w zakresie, w jakim ustalając aktualne brzmienie art. 56 tej ustawy wykluczyło odniesienie zadań określonych w tym artykule do jakichkolwiek innych podmiotów poza "organami gmin", nabrało charakteru normatywnego i przez to stanowi naruszenie zasady państwa prawnego i zasady podziału władz (z których to zasad m.in. wynika wyłączność parlamentu do stanowienia norm o randze ustawy), jak też zasady legalizmu (z której wynika, że organ państwowy może działać tylko wtedy, gdy prawo mu na to zezwala) (zob. orzeczenie z dnia 21 stycznia 1997 r., K 18/96, OTK 1997, nr 1, poz. 2). 6
RÓŻNICE Urzędową wersją tekstu ujednoliconego jest tekst jednolity, czyli taki tekst ujednolicony, który: • został opracowany przez organ ustawowo do tego upoważniony • ogłoszony w sposób urzędowy • cieszy się domniemaniem autentyczności. 7
Domniemanie autentyczności oznacza, że ogłoszony tekst jednolity cieszy się domniemaniem prawidłowości i stanowi wyłączny punkt odniesienia dla stosowania ustawy. Kształt w jakim ogłoszono tekst jednolity jest kształtem, jaki nadał mu prawodawca. I to prawodawca ponosi odpowiedzialność za błędy w tekście jednolitym, za błędy w tekście ujednoliconym prawodawca nie ponosi odpowiedzialności. (zob. orzeczenie TK z dnia 21 stycznia 1997 r., K 18/96, OTK 1997, nr 1, poz. 2). 8
Dz.U.2011.197.1172 j.t. USTAWA z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (wejście w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.) uchyliła dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 30 grudnia 1950 r. o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski”. tekst pierwotny Dz.U.2000.62.718 Art. 16. 1. Jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i posługiwanie się tekstem ustawy może być istotnie utrudnione, Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. 2. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. 3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. 4. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono. . 10
Od dnia wejścia w życie ustawy nie ma potrzeby zawierania w ustawie upoważnienia do wydania tekstu jednolitego, możliwe jest natomiast wskazanie terminu w jakim jednolity tekst ma być ogłoszony. • Przed dniem wejścia w życie ustawy przepisy upoważniające do wydania tekstu jednolitego danej ustawy były zawierane incydentalnie w ustawach zmieniających. 11
2005-12-30 zmiana Dz.U.2005.267.2253 Art. 16. 1. (3)Po każdej dokonanej nowelizacji ustawy, Marszałek Sejmu ogłasza jej tekst jednolity w ciągu dwóch tygodni od dnia wejścia w życie nowelizowanej ustawy. 2. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. 3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. 4. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono. (wejście w życie tej noweli z dniem ogłoszenia) 12
2006-05-13 zmiana Dz.U.2006.73.501 Ustawa z dnia 10 marca 2006 r. o zmianie ustawy o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego oraz o zmianie niektórych innych ustaw wraca do poprzedniego stanu prawnego Art. 16. 1. (4) Jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i posługiwanie się tekstem ustawy może być istotnie utrudnione, Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. 2. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. 3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. 4. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono. 13
USTAWA z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (wyciąg) Art. 16. 1. Jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i posługiwanie się tekstem ustawy może być istotnie utrudnione, Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. (W tym brzmieniu obowiązujedo dnia 1 stycznia 2016 r., tj. do dnia wejścia w życie art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.117.676). 1. Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli była ona nowelizowana. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. (Brzmienie ustalone przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.117.676), od dnia 1 stycznia 2016 r.) 14
Użycie przez ustawodawcę trybu oznajmującego "ogłasza" oznacza obligatoryjność ogłoszenia tekstu jednolitego. Jednocześnie jednak ocena, czy w danym przypadku spełnione są omawiane przypadki jest na tyle subiektywna, że trudno o kontrolę realizacji tego obowiązku (zob. np. wyroki WSA w Gliwicach: z dnia 21 listopada 2007 r., II SA/Gl 881/07, CBOSA; z dnia 20 lutego 2008 r., II SA/Gl 1014/07, CBOSA). 15
2. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. (W tym brzmieniu obowiązujedo dnia 1 stycznia 2016 r., tj. do dnia wejścia w życie art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.117.676). 2. Rządowe Centrum Legislacji oraz organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. (Brzmienie ustalone przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.117.676), od dnia 1 stycznia 2016 r.) 16
3. Teksty jednolite aktów normatywnych innych niż ustawa ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego, a w przypadku: 1) regulaminów Sejmu i Senatu - odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu; 2) aktów normatywnych Rady Ministrów - Prezes Rady Ministrów; 3) aktów normatywnych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji - Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Tekst jednolity aktu normatywnego innego niż ustawa ogłasza się nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli był on nowelizowany. Akt normatywny może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. (Art. 16 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 4 marca 2011 r. (Dz.U.2011.117.676) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 2012 r.) 17
W przypadku uchwał Rady Ministrów oraz rozporządzeń Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów organem właściwym do realizacji powyższego obowiązku tj. opracowania projektu obwieszczenia w sprawie tekstu jednolitego i samego tekstu jednolitego, jest minister właściwy działowo, który przygotowywał projekt uchwały zmieniającej bądź rozporządzenia zmieniającego. 18
Wytyczne dla legislatorów Zgodnie z art. 16 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172), tekst jednolity aktów normatywnych innych niż ustawa, a zatem np. rozporządzenia ogłasza się nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli był on nowelizowany. Istotą tej regulacji jest to, by organ właściwy do wydania rozporządzenia, co najmniej raz w okresie 12 miesięcy, podał do publicznej wiadomości aktualną wersję tekstu tego aktu w postaci tekstu jednolitego uwzględniającą nowelizacje dokonane w tym okresie. Ma to służyć ułatwieniu obywatelom dostępu do pełnych tekstów aktów prawnych, którym przysługuje walor autentyczności w odróżnieniu od ujednoliconych tekstów aktów prawnych. Zgodnie z ustawą obowiązek ten powinien być realizowany co najmniej raz na 12 miesięcy, jeśli zachodzi taka potrzeba, tzn. akt prawny uległ zmianie. Wskazany termin 12 miesięcy może być zatem liczony w następujący sposób: 19
W przypadku pierwszej nowelizacji tekstu jakiegokolwiek rozporządzenia po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 117, poz. 676), czyli po dniu 1 stycznia 2012 r., termin ogłoszenia tekstu jednolitego rozporządzenia powinien być liczony od wejścia w życie tej nowelizacji. Dotyczy to zarówno: a) rozporządzenia, które weszło w życie przed dniem 1 stycznia 2012 r. i dotąd nienowelizowanego, a znowelizowanego po raz pierwszy po tej dacie, b) jak i nowelizowanego wcześniej, a po raz kolejny znowelizowanego po dniu 1 stycznia 2012 r. c) oraz takiego, które zostało ogłoszone i weszło w życie po tej dacie. W przypadku kolejnych nowelizacji dokonanych po ogłoszeniu tekstu jednolitego – termin 12 miesięcy na ogłoszenie kolejnego tekstu jednolitego biegnie od wejścia w życie pierwszej jego nowelizacji. 20
W związku z powyższym przyjąć można, iż z przepisu art. 16 ust. 3 zdanie drugie ustawy nie wynika konieczność ogłaszania tekstu jednolitego po każdej nowelizacji, lecz wykonanie obowiązku wynikającego z tego przepisu może polegać na ogłoszeniu tekstu jednolitego uwzględniającego kilka nowelizacji, z tym że powinien on zostać wykonany co najmniej raz na 12 miesięcy. Nadto ustawa w art. 16 ust. 3 zdanie trzecie upoważnia organ właściwy do wydania aktu normatywnego, który jest jednocześnie organem zobowiązanym do ogłoszenia tekstu jednolitego tego aktu, do określenia terminu ogłoszenia tekstu jednolitego, co stanowi wyjątek od przyjętej reguły ogłaszania tekstów jednolitych co najmniej raz na 12 miesięcy, jednak, w przypadku aktów normatywnych innych niż ustawa, termin ten nie może być dłuższy niż ustawowo określony termin 12 miesięcy (zatem może być krótszy). 21
3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. (Brzmienie obowiązujące do 1 stycznia 2012 r.) 4. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono. 22
Dz.U.2011.117.676 USTAWA z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz niektórych innych ustaw Główny cel ustawy to ogłaszanie aktów normatywnych i innych aktów prawnych w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.). W przypadku tekstów jednolitych przejście z formuły bardzo elastycznej na sztywną 23
Wyciąg z uzasadnienia W projekcie wprowadzono również zasadę, zgodnie z którą teksty jednolite aktów normatywnych będą ogłaszane nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, o ile taki akt był nowelizowany w tym czasie. Częstsze niż dotychczas ogłaszanie tekstów jednolitych aktów pozwoli na łatwiejszy dostęp obywateli do ich pełnych tekstów mających walor autentyczności - w przeciwieństwie do tekstów ujednoliconych. Zatem wprowadzenie elektronicznych dzienników urzędowych w żadnym wypadku nie pociągnie za sobą rezygnacji z ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych. Tekst jednolity charakteryzuje się tym, że został on ogłoszony przez upoważniony do tego organ i uwzględnia wszystkie zmiany o charakterze redakcyjnym, jakie w nim zaszły od momentu ogłoszenia (nie wyraża on samoistnych norm). Zatem tekst jednolity cieszy się domniemaniem prawidłowości i stanowi wyłączny punkt odniesienia do stosowania aktu. Powyższe oznacza, że w stosunku do tekstu ujednoliconego takie domniemanie nie występuje. Kształt, w jakim ogłoszono tekst jednolity, nadał mu prawodawca i to prawodawca ponosi odpowiedzialność za ewentualne błędy w tym tekście. Natomiast za błędy w tekście ujednoliconym prawodawca odpowiedzialności nie ponosi. W konsekwencji znaczna różnica między tekstem jednolitym a ujednoliconym nie pozostaje bez znaczenia dla sytuacji prawnej obywateli. 24
Tym samym pośrednim skutkiem sporządzania tekstu jednolitego może być również taka sytuacja, w której zakres projektowanych nowelizacji będzie bardziej kompleksowy i będzie lepiej odzwierciedlał rzeczywistą potrzebę wprowadzenia zmian. W rezultacie doprowadzi to do mniejszej liczby nowelizacji, a tym samym pozytywnie wpłynie na większą spójność i przejrzystość przepisów. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, że istniejące programy komputerowe zajmujące się sporządzaniem tekstu ujednoliconego nie są powszechnie dostępne dla obywateli, co potwierdza tylko zasadność projektowanych zmian w zakresie tekstów jednolitych. Ponadto użycie sformułowania "nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy" oznacza obowiązek sporządzenia tekstu jednolitego w terminie 12 miesięcy od dnia dokonania nowelizacji, a nie obowiązek opracowania tekstu jednolitego w ciągu roku kalendarzowego, w którym dokonano nowelizacji. Jednocześnie należy podkreślić, że projektowana regulacja daje możliwość określenia innego terminu opracowania tekstu jednolitego, np. w przypadku projektu ustawy, który w swojej treści zmienia wprawdzie wiele innych ustaw, ale zakres tych zmian jest niewielki. Natomiast proponowane rozwiązanie w zakresie częstotliwości sporządzania tekstów jednolitych nie powinno nadmiernie obciążyć podmiotów, do których skierowany jest obowiązek sporządzania tekstów jednolitych, ze względu na przyjęcie jako podstawy postaci elektronicznej w sporządzaniu aktów kierowanych do ogłoszenia. 25
Systemu monitorowania wydawania tekstów jednolitych aktów normatywnych (rozporządzeń, uchwał, zarządzeń) System będzie informował organy zobligowane o zdarzeniach poprzez wysłanie email. Treść email będzie budowana na podstawie szablonu przygotowanego przez administratora systemu. Będą trzy rodzaje powiadomień: - powiadomienie organu zobligowanego o publikacji aktu nowelizującego akt normatywny w dzienniku urzędowym - powiadomienie to będzie wysyłane po wprowadzeniu aktu nowelizującego do systemu; - powiadomienie organu zobligowanego w terminie ustalonym przez moderatora o zbliżającym się upływie terminu do wydania tekstu jednolitego np. 3 miesiące przed wyznaczoną datą w systemie - powiadomienie organu zobligowanego o powstałej zaległości w wydaniu tekstu jednolitego. 26
Poza § 98 i § 110, przepisy zawarte w tym dziale należą do dwóch kategorii: • oraz przepisów wyrażających zasady dotyczące sporządzania samego tekstu jednolitego (§ 99, § 100, § 106-109) • przepisów wyrażających zasady dotyczące sporządzania obwieszczenia o tekście jednolitym (§ 101-105) 28
W § 98 ZTP została uregulowana jedyna kwestia związana z podstawą prawną wydania tekstu jednolitego, która w świetle art. 16 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych może być uregulowana w przepisie szczegółowym. Przepis ten stanowi bowiem, że "ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego" (art. 16 ust. 1 zdanie drugie). Rozwiązanie to znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy ustawodawca, uznając za niezbędne sporządzenie tekstu jednolitego danej ustawy w określonym terminie, nie chce czekać na skorzystanie przez Marszałka Sejmu z przytoczonego powyżej ogólnego upoważnienia i wyznacza termin sporządzenia i ogłoszenia tekstu jednolitego. Ustawodawca powinien to zrobić zwłaszcza przy dużej nowelizacji, gdy zmienia się znaczną część przepisów ustawy nowelizowanej. W przepisie tym nie określa się tych kwestii, które zostały uregulowane w art. 16 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, a więc nie określa się: - organu, który jest upoważniony do sporządzenia i ogłoszenia tekstu jednolitego, - formy, w jakiej się sporządza i ogłasza ten tekst, - dziennika urzędowego, w którym tekst ten zostanie ogłoszony. 29
Art. 16. 1. Jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i posługiwanie się tekstem ustawy może być istotnie utrudnione, Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. (W tym brzmieniu obowiązujedo dnia 1 stycznia 2016 r). 1. Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli była ona nowelizowana. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. (Brzmienie ustaloneod dnia 1 stycznia 2016 r.) 30
§ 98. 1. Jeżeli ustawa ma wyznaczyć termin ogłoszenia tekstu jednolitego, przepis wyznaczający ten termin zamieszcza się w ustawie zmieniającej ustawę, której tekst jednolity ma być ogłoszony, albo w ustawie wprowadzającej tę ustawę (w Przepisach wprowadzających ustawę ....). 31
§ 98. 2. Przepisowi wyznaczającemu termin ogłoszenia tekstu jednolitego nadaje się brzmienie: "Ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy ..... (tytuł ustawy) nastąpi w terminie ..... miesięcy (dni) od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy". 32
Termin ogłoszenia tj. należy wskazać tylko i wyłącznie przez upływ czasu i to tylko przez upływ dni albo miesięcy a nie kalendarzowo. Rozwiązanie takie wprowadzono dla bezpieczeństwa, bowiem gdyby procedura ogłoszenia ustawy nowelizującej przeciągała się nigdy nie będzie sytuacji takiej, jaka byłaby gdyby termin był wyznaczony kalendarzowo. Termin ten mógłby ,,wyprzedzić” termin ogłoszenia ustawy. 33
§ 98. ust. 3. W przepisie, o którym mowa w ust. 2, nie podaje się oznaczenia dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ustawa, której tekst jednolity ma być ogłoszony, ani oznaczenia dzienników urzędowych, w których zostały ogłoszone zmiany tej ustawy albo jej ostatni tekst jednolity i jego zmiany. 34
Art. 8 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach (Dz. U. Nr 90, poz. 758) Art. 8. Ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy - Prawo geologiczne i górnicze nastąpi w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy. 35
W przepisie tym pominięto datę ustawy, której tekst jednolity ma być ogłoszony. Takie rozwiązanie zalecał § 53 ust. 1 ZTP z 1939 r., ale już od ZTP z 1961 r. zrezygnowano z tego wyjątku i od tej pory z daty ustawy, której tekst jednolity ma być ogłoszony, rezygnuje się tylko w tytule obwieszczenia o tekście jednolitym - zob. § 102 ZTP. 36
Art. 11 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 85, poz. 727): Art. 11. Ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych nastąpi w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy. Pozostałe elementy tytułu ustawy, której tekst jednolity ma być ogłoszony, podaje się na zasadach ogólnych czyli par. 16 ZTP, a więc w przypadku ustaw - poprzez określenie rodzaju, daty i przedmiotu ustawy, a w przypadku aktów wykonawczych (par. 120 ust. 1 ZTP) - poprzez określenie rodzaju, autora, daty i przedmiotu aktu. 37
W sytuacji, w której ustawodawca wprowadzi rozwiązanie, o którym mowa w § 98 ZTP, wydanie danego tekstu jednolitego w określonym terminie jest obowiązkiem Marszałka Sejmu. Ponieważ ogłaszanie tekstów jednolitych aktów innych niż ustawa należy do organu, który wydał dany akt, sytuacje, w których organ ten sam sobie wyznaczy termin na ogłoszenie tekstu jednolitego danego aktu, będą rzadkie. Ponieważ jednak zdarzają się, w takich sytuacjach znajdą zastosowanie zasady wyrażone w § 98 ZTP. Przesądza to wyraźnie § 110 ZTP. W praktyce organy wydające dany akt wykonawczy częściej decydują się na opracowanie nowego aktu wykonawczego (§ 84 ZTP), a nie na wydanie aktu zmieniającego i tekstu jednolitego aktu zmienianego. 38
Przepisy ZTP dotyczące sporządzania tekstu jednolitego Par. 99, 100 i 106 -109 ZTP 39
§ 99. W przypadku wyznaczenia terminu ogłoszenia tekstu jednolitego, tekst ten sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tego tekstu. W tekście jednolitym można uwzględnić również zmiany wprowadzone po dniu wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tego tekstu. § 100. Jeżeli termin ogłoszenia tekstu jednolitego nie jest określony, tekst jednolity sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania obwieszczenia o ogłoszeniu tego tekstu. 40
Zasada ogólna dotycząca ustalania stanu prawnego, na jaki sporządza się dany tekst jednolity, została wyrażona w § 100 ZTP. Zasada wyrażona w § 99 jest wyjątkiem, w dodatku niezbyt trafnym. Zasada wyrażona w § 100 jest bardziej adekwatna w stosunku do tekstu jednolitego, gdyż to od dnia ogłoszenia tego tekstu jest on objęty domniemaniem autentyczności. Termin wyznaczony na ogłoszenie tekstu jednolitego jest terminem, który ma dyscyplinować organ, na którym ten obowiązek ciąży. Nie ma potrzeby wiązać tej daty ze stanem prawnym, uwzględnianym przy sporządzaniu tekstu jednolitego. Powyższe argumenty przemawiają za tym, by w przyszłości zrezygnować z zasady wyrażonej w § 99 ZTP, a jeśli miałaby ona pozostać, to ze względu na jej wyjątkowy charakter przepis ją wyrażający powinien być zamieszczony po przepisie wyrażającym zasadę, o której mowa w obecnym § 100 ZTP. 41
W tekście jednolitym można również uwzględnić zmiany, które wchodzą w życie po dniu wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tego tekstu. Jeśli weszły one w życie przed albo z dniem, na który sporządza się dany tekst jednolity, nie tylko można, ale trzeba je uwzględnić. W praktyce czasami niektóre organy sporządzające teksty jednolite, uwzględniają również te treści, które w dniu, na który sporządza się tekst jednolity, jeszcze nie obowiązują. W takiej sytuacji treść, która jeszcze nie obowiązuje musi być wyraźnie oznaczona, a w odnośniku należy wyraźnie zasygnalizować, z jakim dniem dana regulacja zacznie obowiązywać. Jeśli zmiany polegają na uchyleniu lub zmianie treści przepisu prawnego, to przepis ten należy podać w dwóch wersjach. 42
§ 100. Jeżeli termin ogłoszenia tekstu jednolitego nie jest określony, tekst jednolity sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania obwieszczenia o ogłoszeniu tego tekstu. To rozwiązanie jest wyrazem preferowania zasady adekwatności tekstu jednolitego. Od dnia urzędowego ogłoszenia tekst jednolity danego aktu prawnego jest objęty domniemaniem autentyczności (zob. orzeczenie TK z dnia 21 stycznia 1997 r., K 18/96, OTK 1997, nr 1, poz. 2), dlatego też poza niezbyt trafnym wyjątkiem przewidzianym w § 99 ZTP, tekst jednolity sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania obwieszczenia o ogłoszeniu tego tekstu. Nie są to te same dni, ale są one bardzo do siebie zbliżone. 43
§ 106. Tekst jednolity redaguje się według następujących zasad: 1) zachowuje się numerację pierwotnego tekstu ustawy i uwzględnia numerację dodaną przez ustawy zmieniające; nie wprowadza się ciągłości numeracji; 2) w miejscu przepisu uchylonego wpisuje się oznaczenie uchylonej jednostki redakcyjnej oraz określenie "uchylony", podając w odnośniku tytuł ustawy uchylającej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis uchylający i datę jego wejścia w życie; 3) przy przepisach, których treść zmieniono, i przy przepisach dodanych podaje się w odnośnikach do tych przepisów tytuł ustawy nowelizującej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis nowelizujący i datę jego wejścia w życie; 4) w przypadku przepisów wielokrotnie zmienianych, w odnośnikach do tych przepisów podaje się w kolejności chronologicznej wszystkie wprowadzone zmiany, zgodnie z zasadami wyrażonymi w pkt 2 i 3. 44
Za podstawę ujednolicania przyjmuje się ostatni autentyczny tekst ustawy, a więc ostatni tekst ustawy ogłoszony w Dzienniku Ustaw (zob. § 90 i § 109 ZTP). Następnie na tekst ten nanosi się wszystkie zmiany, które weszły w życie po ogłoszeniu tego tekstu. Wprowadza się je w takiej kolejności, w jakiej zmiany te wchodziły w życie. Nanoszeniem tych zmian, a więc redagowaniem tekstu jednolitego, rządzą zasady sformułowane w § 106 ZTP. Teks jednolity powinien: - zawierać wszystkie przepisy obowiązujące w danym momencie w ich aktualnym brzmieniu, - w sposób czytelny dawać informację, kiedy i jakim aktem wprowadzono zmiany do ustawy, której tj. się ogłasza. Ma to istotne znaczenie dla prowadzenia spraw będących w toku w czasie wprowadzania zmiany przepisów. 45
§ 90.Zmienia się zawsze pierwotny tekst ustawy, a jeżeli wprowadzono do niego zmiany - tekst zmieniony. Jeżeli ogłoszono tekst jednolity ustawy, zmienia się ten tekst, a w przypadku gdy wprowadzono zmiany do tekstu jednolitego - zmieniony tekst jednolity. § 109. W przypadku gdy ogłasza się drugi lub kolejny tekst jednolity, w odnośnikach do tego tekstu omawia się tylko zmiany wprowadzone po ogłoszeniu ostatniego tekstu jednolitego. 46
§ 106 pkt 1 Tekst jednolity redaguje się według następujących zasad: 1) zachowuje się numerację pierwotnego tekstu ustawy i uwzględnia numerację dodaną przez ustawy zmieniające; nie wprowadza się ciągłości numeracji; To najważniejsza zasada wyrażona w komentowanym przepisie. Zasada zachowywania numeracji dotychczasowych przepisów. W myśl tej zasady zachowuje się numerację pierwotnego tekstu ustawy i uwzględnia numerację dodaną przez ustawy zmieniające. W ten sposób oznaczenie każdej jednostki redakcyjnej, która kiedykolwiek występowała w tekście ustawy, występuje w jej tekście jednolitym. Czyli art. 37, art. 37a a nie art. 37 , art. 38. Pozostawia się także dawne numery przepisów pomimo że zostały uchylone. 47
Przestrzeganie omawianej zasady wynika z tego, że oznaczenie jednostki redakcyjnej aktu normatywnego pełni rolę węzła komunikacyjnego, ułatwiającego przepływ informacji o normach prawnych wyrażonych w tej jednostce. Służy ono do jednoznacznego powoływania danego przepisu zarówno w innych przepisach (takie jak przepisy odsyłające, zmieniające, uchylające czy określające podstawę prawną aktu wykonawczego), w decyzjach organów stosujących prawo (orzecznictwo sądów i administracji), w interpretacjach urzędowych czy w piśmiennictwie prawniczym. Zmiana oznaczenia danego przepisu powoduje zaburzenia w jego powoływaniu 48
Zasada zachowywania numeracji jednostek redakcyjnych jest przeciwieństwem zasady ujednolicania numeracji jednostek redakcyjnych, która z pewnymi zastrzeżeniami była zalecana przez ZTP z 1929 r., z 1939 r. i z 1961 r. Od zasady tej odeszły ZTP z 1991 r. Zasada zachowania dotychczasowej numeracji odnosi się do wszystkich jednostek redakcyjnych i systematyzacyjnych, które są numerowane, a więc nie tylko do artykułów i paragrafów, ale również jednostek wyższego rzędu (działów, rozdziałów, ksiąg itd.) oraz jednostek niższego rzędu (ustępów, punktów i liter). 49
§ 106. Tekst jednolity redaguje się według następujących zasad: 2) w miejscu przepisu uchylonego wpisuje się oznaczenie uchylonej jednostki redakcyjnej oraz określenie "uchylony", podając w odnośniku tytuł ustawy uchylającej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis uchylający i datę jego wejścia w życie; Zgodnie z § 106 pkt 2 w miejscu przepisu uchylonego wpisuje się oznaczenie uchylonej jednostki redakcyjnej oraz określenie "uchylony", podając w odnośniku tytuł ustawy uchylającej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis uchylający i datę jego wejścia w życie. Określenie "uchylony" podaje się w nawiasie, gdyż słowo "uchylony" nie jest fragmentem treści aktu, a jedynie oznaczeniem, co się z tą treścią stało. Zasady sformułowane w § 106 pkt 2 stosuje się odpowiednio, gdy przepis: - utracił moc w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (wówczas wpisuje się określenie "utracił moc") albo gdy - został pominięty, gdyż z innych powodów przestał obowiązywać (wówczas wpisuje się określenie "pominięty" - zob. § 105 ZTP). 50