2. Saat

1. “Değişen Dünyada Yönetim ve Liderlik” (“Supervisionand Leadership in a Changing World”) 2. Saat

2. Programın akışı (Gün 1)

3. Programın akışı (Gün 2)

4. Kararların ve karar vermenin temelleri • Karar verme süreci ise, alternatifler geliştirip onları değerlendirerek tercihte bulunmak anlamına gelir. Karar, çeşitli seçenekler arasından yapılan tercih demektir.

5. Neden karar veririz? • Çoğu zaman karar verme gerekliliği problemler nedeniyle doğar • “Problem” istenen belirli bir durum ile halihazırda olan durum arasındaki fark demektir.

6. Neden karar veririz? • “Sorun çözme” için gereken adımlarla “karar vermek” için gereken adımlar aynıdır. • Bazı insanlar için karar vermekle sorun çözmek aynı şeydir.

7. Neden karar veririz? • Yöneticiler her zaman karar verir

8. Neden karar veririz? • Verilen kararın isabetli olup olmadığı yalnızca IQ’ya değil, çoklukla “akl-ı selime” dayalıdır. • Muhakeme, karar verme sürecinde kullanılan “düşünme” işlemine verilen addır.

9. Karar türleri • Bazı kararlar daha zordur, çünkü sonuçları daha önemlidir; değiştirilmeleri de daha zordur. • Bunlar daha ziyade “stratejik”tir. • Bazı kararlar çok kolaylıkla verilir, çünkü hangi kararın verilmesi gerektiği çok açıktır.

10. GÜNLÜK ÖNEMLİ VE ÖNEMSİZ KARARLARINIZA ÖRNEKLER VEREBİLİR MİSİNİZ?

11. Karar türleri • Bazı kararların “rutine bağlanması” gerekir. Bunların hangi tür kararlar olduğunun bilinmesi önemli yönetsel bir beceridir. Bazı kararlar programlanabilir özellikler gösterir. Bu kararları önceden verebilirsiniz. Bazı kararlar ise bu özellikleri göstermez. Bunlar daha önce karşılaşılmamış, yeni tip sorunlara ilişkindir. …ve genellikle daha önemlidirler

12. Karar türleri • Yöneticiler bu iki tür karar arasındaki farkı bilmek zorundadır, çünkü yöneticinin zamanı değerlidir. Ne kadar çok kararı rutine bağlayabilirseniz, onlara o kadar az vakit ayırmanız mümkün olur.

13. Şirketlerde Karar Verme • “Karar Verme” konusundaki klasik görüş, yöneticilerin rasyonel davrandıklarını düşünür: • Lider durum hakkında tamamen bilgi sahibidir; • Kesinlikle sorunun kendisi ile semptomlar arasındaki farkı görecek düzeydedir; • Dikkate alınması gereken tüm kriterlerin farkındadır; • Tüm seçenekleri bilir ve her birini değerlendirebilir; • En doğru seçeneği hesaplayabilir ve seçebilir; • En iyi seçimi yaparken “mantıksız düşünce süreçlerinden” etkilenmez

14. Şirketlerde Karar Verme • Rasyonellik, gerçek hayatta birçok engelle karşılaşır “Dikkate alınması gereken seçeneklerin sayısı o kadar fazla; değerlendirilmesi gereken bilgiler o kadar karmaşıktır ki, rasyonellik düşüncesi bile hayaldir.”

15. Şirketlerde Karar Verme • Herbert Simon, yöneticilerin ne şekilde karar verdiklerini açıklamak için “sınırlı rasyonellik” kavramını kullanır. “Sınırlı rasyonellik” yöneticilerin verdikleri kararların, ancak kendi değerleri, yetenekleri ve kısıtlı bilgi değerlendirme yetenekleri kadar rasyonel olabileceğini söyler.

16. Şirketlerde Karar Verme • Simon’un çalışmaları 2 önemli gerçeği gösteriyor: • İnsanların çoğu en iyi çözümü bulana kadar aramaz, mümkün olanlarla yetinir. • Birçok bilişsel tuzak ve ön yargı karar vermemizi etkiler Bilge yöneticiler, karar verirken kendi değerleri, yetenekleri ve psikolojik zaaflarının etkisinde olduklarını dikkate alırlar.

17. Şirketlerde Karar Verme • Problemi tanımla • Her zaman, “Bu soruna yol açan şey neydi?” diye düşün

18. Hedeflerine netlik kazandır • Dikkate alman gereken tüm hususları yaz; • Bu hususları somutlaştır • Hedeflerle o hedeflere ulaştıracak yolları birbirine karıştırma • Her bir hedefin ne anlama geldiğini düşün • Hedeflerin seni gerçekten ilgilendirip ilgilendirmediğine karar ver

19. Seçenekleri tespit et • Oluşturabileceğin sayıda seçenek oluştur • Hedeflerinin her birine bak ve “Nasıl?” sorusunu kendine sor • Nerede duracağını bil

20. Şirketlerde Karar Verme • Sonuçları tart • Kendini zihnen geleceğe “ışınla” • Önemsiz seçenekleri ele • Kalan seçenekleri bir sonuçlar tablosuna yerleştir

21. Karar ver! • Her bir seçeneğin sonuçlarını düşün ve hedefine seni götürecek seçeneği seç

22. İyi karar nasıl verilir? • Her zaman kendine şu 6 soruyu sor : Kim? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neyi? Neden?

23. Karar vermede kullanılan araçlardan bazıları

24. İyi karar nasıl verilir? • Balık Kılçığı Diyagramı

25. Bilginizi arttırın! • Deneyim kazanın • Danışmanlar kullanın • Çalışanlarınızdan yararlanın • Araştırma yapın ve kullanın • Verileri gördüğünüz zaman onları tanımaya kendinizi zorlayın

26. İyi karar nasıl verilir? • Önsezi, kişinin bilgisini ve deneyimini kullandığı bilişsel bir süreçtir • Önsezi, insan tabiatı tarafından yanıltılabilir.

27. İyi karar nasıl verilir? • Bazı insanlar önsezilerini kullanarak karar vermeye daha eğilimlidir • Araştırmalar, sistematik karar vericilerin daha adım adım yol aldığını; • İçgüdülerine dayalı karar verenlerin ise daha çok deneme/yanılma yoluyla karar verdiğini gösterir.

28. Kararının Nihai Olduğu Konusunu Abartma! Dur demeyi bilmelisin Tırmandırma hadisesi, hatalı bir karar vermeyi ve hatadan dönmeyi reddetmeyi ifade eder.

29. İyi karar nasıl verilir? • Zamanlamanın doğru olduğundan emin ol! Stres altında veya duygusal iniş/çıkışlar yaşadığın durumlarda karar vermekten çekin

30. İyi karar nasıl verilir? • Yaratıcı olmaya çalış • Yaratıcılık, problemlere orijinal, değişik çözümler getirmeye çalışmak anlamına gelir • Beyin fırtınası, yaratıcılığı teşvik eden bir tekniktir.

31. İyi karar nasıl verilir? • Birden fazla görüş al • Daha fazla sayıda görüş almak, genellikle iyidir; ve bu görüşlerin değişik bakış açılı kişilerden gelmesi de yaratıcılığı arttırır. • Anonim görüş almayı da dene • Böylece insanlar gerçek fikirlerini dile getirebilirler

32. İyi karar nasıl verilir? • Bilgi teknolojileri • Günümüzde bilgi alma ve karar verme, onlarsız düşünülemez (Yönetim Bilgi Sistemleri) • Bunlar yöneticilerin karmaşık bilgileri değerlendirmelerini olası kılar • Karar destek sistemleri de yardımcı birer araçtır

33. İyi karar nasıl verilir? • ERP sistemler, tüm şirket bilgilerini derleyen entegre bilgisayar sistemleridir. • Eskiden insanın müdahalesi gerektiren kararlar bu sayede otomatik verilebilir.

34. İyi karar nasıl verilir? • En iyi bilgiye sahip şirketler genellikle en başarılı kurumlardır – çünkü liderleri iyi kararlar verir. Birçok lider günümüzde “Bilgi Yönetimi”nden yararlanıyor. • Bilgi yönetimi, şirket çalışan ve yöneticilerinin bilgiyi daha iyi kullanması için gereken her türlü önlem ve çabayı ifade eder.

35. Psikolojik Tuzaklara Dikkat • Karar vermede tuzaklar • Karar verme durumunda olan kişiler, genellikle “kısaltma yollar” kullanır (“olsa olsa metodu”) • “Çapalama” denilen davranış, farkında olmadan ilk duyduğunuz bilgiye gereğinden fazla önem vermenize yol açar

36. Psikolojik Tuzaklara Dikkat • Varolan çözüm yollarının dışında alternatif düşünmemiz zordur Bu 9 noktayı yalnızca 4 çizgi kullanarak birleştirebilir misiniz?

37. Psikolojik Tuzaklara Dikkat Varolan psikolojik çerçevenizin dışına çıkın!

38. Psikolojik Tuzaklara Dikkat Algı, duyularımızla bize gelen bilgiyi ne şekilde seçtiğimiz ve yorumladığımızla ilgilidir. Her şeyi olduğu gibi görmeyebiliriz. Burada aslında 30 kutu var!

39. Küçük vaka Dağ AŞ

40. Tartışma sorular • Can Bey’in ne tür bilgilere ihtiyacı var ve ilk Yönetim Kurulu Toplantısnda neler söylemesi gerekiyor? • Can Bey’in çalışanlara, tedarikçilere ve müşterilere neler söylemesi gerekiyor? • Emekliye ayrılan şirket sahibi Vedat Bey’le ilişkilerini nasıl yürütmeli