Bi znesi dhe format e organizimit të tij

1. Biznesi dhe format e organizimit të tij Prof. dr. Besim Beqaj

2. Objektivat e ligjeratës • Pse studiohet biznesi • Cili është roli i biznesit në shoqëri • Cilat janë format e organizimit të biznesit • Faktorët e falimentimit të biznesit • Dallimi ndërmjet ndërmarrësve dhe menaxherëve të biznesit • Fazat e rritjes së një biznesi dhe menaxhimi

3. Studimi i biznesit behet: • Për të qenë një konsumator dhe investitor i mirëinformuar • Për të qenë një punonjës më i mirë dhe më konkurrent në treg • Për të hyrë në biznes si sipërmarrës • Për të qenë në menaxher i suksesshëm

4. Objektivat e sektorit të biznesit privat Fitimi Kënaqja e kërkesës Mbijetesa Mjedisi Imazhi dhe reputacioni Çmimi i aksioneve Objektivat Cilësia dhe inovacioni Çështjet sociale Efiçenca Fuqia e tregut Shitjete dhe të ardhurat nga shitja

5. Firma të sektorit publik • Nuk shikojne gjithmonë profitin si objektiv • Objektivate e tzre janë: • Aksesi/qasja • Cilësia e shërbimeve/produkteve • Mundësia për ti siguruar shërbimet/produktet

6. Format themeloretëpronësisë mbibizneset Ju mund ta krijoni një biznes në shumë mënyra. Tre forma kryesore të pronësisë mbi biznesin janë: 1. Biznese individual 2. Ortakëri 3. Korporatë Nisja e një biznesi individual mund të jetë e lehtë. Ju mund ta ofroni një shërbim për shtypjen e teksteve, mund ta hapni një qendër për riparimin e veturave, ta hapni një restorant, apo të provoni t’i përmbushni kërkesat dhe nevojat e tjera të komunitetit tuaj.

7. Format themeloretëpronësisë mbibizneset Biznes individual quhet një biznes që zakonisht është në pronësi dhe menaxhim të një personi. Kjo është forma më e shpeshtë e pronësisë së një biznesi. Shumë njerëz nuk kanë para, kohë apo dëshirë që ta udhëheqin një biznes të tyrin. Ata preferojnë që ta kenë edhe dikë tjetër apo një grup njerëzish si bashkëpunëtore. Kur dy ose më shumë njerëz ligjërisht pajtohen që të bëhen bashkëpronarë të një biznesi, atëherë kjo organizatë quhet ortakëri. Krijimi i një biznesi që është i ndarë nga pronarët e vet i ka përparësitë e veta. Një entitet ligjor që ka autoritet për të vepruar dhe të ketë përgjegjësi të ndara nga pronarët e vet quhet korporatë.

8. BIZNESET INDIVIDUALE

9. Përparësitë Bizneset individuale janë forma më e lehtë e biznesit që ju mund ta eksploroni në përpjekjet tuaja për karrierë interesante. Secili qytet e ka nga një biznes individual të cilin ju mund ta vizitoni. Dhe nëse diskutoni me disa nga pronarët e këtyre bizneseve për të mirat dhe të këqijat e punës individuale, shumica e tyre do t’ju përmendin përparësinë e të qenit shef i vetvetes dhe vetë-caktimin e të orëve të punës. Përparësitë e tjera dallojnë prej njërit biznes në tjetrin, apo edhe nga personaliteti i afaristit, megjithatë ne do t’i grupojmë ato në disa kategori.

10. BiznesetIndividuale 1.Lehtësia e hapjes dhe mbylljes së një biznesi – Krejt ajo që ju duhet për nisjen e një biznesi individual është blerja apo marrja me qira e pajisjeve të nevojshme (psh. e një sharre, një procesori të teksteve, një traktori, një makine për kositjen e barit) dhe vendosja e disa lajmërimeve për shërbimet që kryeni. Është po aq e thjeshtë të dilni nga ky biznes; ju thjesht vendosni të mos punoni më. Nuk keni nevojë të ballafaqoheni dhe të konsultoheni me askënd për vendime të tilla. Ndoshta do të ju duhet ta merrni një leje apo licence nga qeveria vendore, por shpeshherë kjo nuk përbën problem. 2. Të qenit shef i vetvetes – “Të punosh për të tjerët thjesht nuk është aq ekzaltuese se sa të punosh për veten tënde.” Kështu ndihen pronarët e bizneseve individuale. Ju bëni gabime, por ato janë gabimet tuaja – dhe e njëjta gjë vlen edhe për shumë sukseset e vogla që i përjetoni çdo ditë.

11. Përparësitë 3. Krenaria mbi pronësinë – Njerëzit që janë pronarë dhe menaxhues të bizneseve të tyre me të drejtë janë krenar për punën e tyre. Ata e meritojnë gjithë respektin për marrjen e rreziqeve dhe ofrimin e produkteve dhe shërbimeve të nevojshme. 4. Mbajtja e profiteve– Përveç kënaqësisë për të qenit shef i vetvetes, nuk ka kënaqësi më të madhe se sa të dish se mund të fitosh para aq sa është e mundur dhe nuk duhet t’i ndash ato para me dikë tjetër (përveç qeverisë dhe tatimeve të saja) 5. Pa tatime speciale – Të gjitha përfitimet e një biznesi individual tatimohen si të ardhura personale të pronarit, dhe pronari e paguan tatimin normal në të ardhura për këto para. (Megjithatë pronarët duhet të japin raporte mbi kthimet tatimore dhe të bëjnë pagesa katër herë në vit)

12. Disavantazhet Jo gjithkush është i aftë të jetë pronar dhe menaxhues i biznesit. Shpeshherë është e vështirë të ruhen para për të nisur dhe mirëmbajtur një biznes. Kostot e inventarit, furnizimeve, sigurimit, reklamimit, qirasë, shërbimeve publike, mund të jenë të papërballueshme nga një individ i vetëm. Pronësia individuale e biznesit i ka edhe disavantazhe tjera 1. Përgjegjësitë e pakufizuara – rreziku i humbjeve.Kur punoni për të tjerët, është problem i tyre nëse biznesi nuk është profitabil. Kur jeni pronar i biznesit tuaj ju dhe biznesi i juaj konsideroheni si një dhe e njëjta gjë. Ju mbani përgjegjësi të pakufizuara; pra, çfarëdo borxhi apo dëmi që ka shkaktuar biznesi juaj duhet të paguhet nga ju vetë, edhe nëse kjo do të thotë se duhet ta shisni shtëpinë, veturën, etj. Ky është një rrezik serioz, dhe një rrezik që kërkon mendim dhe diskutime me avokatë, agjentë të sigurimit dhe të tjerë.

13. Disavantazhet 2. Resurset e kufizuara financiare - Fondet në dispozicion të bizneseve janë kufizohen në fondet që mund t’i mbledh pronari. Meqë sasia e parave që një person mund të mbledh është shumë e kufizuar, atëherë ortakëritë dhe korporatat e kanë gjasa më të mëdha për të mbledhur financat e nevojshme për nisjen dhe mbarëvajtjen e një biznesi. 3. Vështirësitë në menaxhim– Të gjitha bizneseve u nevojitet njëfarë niveli i menaxhimit; pra, dikush duhet të mbajë të dhëna mbi inventarin, kontabilitetin, të dhënat mbi tatimet, etj. Shumë njerëz të cilët janë të aftë t’i shesin gjerat apo ta ofrojnë një shërbim nuk janë të aftë që t’i mbajnë librat e të dhënave. Bizneset individuale ndodh që s’e kanë askënd për t’ju ndihmuar. Shpeshherë është e vështirë të gjinden njerëz të mirë dhe të kualifikuar për ta udhëhequr një biznes. Bizneset individuale shpesh ankohen se e kanë të vështirë të gjejnë punëtorë të mirë.

14. Disavantazhet 4. Kushtimi i kohës– është e vështirë që të keni kohë të lirë në jetë nëse jeni pronar i një biznesi, sepse duhet ta menaxhoni atë dhe duhet ti trajnoni njerëzit. Kjo është e vërtetë për çdo biznes, por sidomos për një afarist individual sepse ai nuk ka me kë ta ndajë barrën. Pronari duhet të kalojë orë të gjata duke punuar. Pronari i një dyqani për shembull ndodh që duhet të punojë 12 orë në ditë për së paku gjashtë ditë në jave. Kjo është gati dyfish më shumë sesa punëtori që punon për rrogë. Imagjinoni se s’i ky kushtim i kohës ndikon në jetën e pronarit të biznesit individual. Tim DeMello, themeluesi i kompanisë së suksesshme Wall Street Games Inc. flet në emër të një numri të madh të afaristëve individualë kur thotë se: “Biznesi individual nuk është një punë, nuk është një karrierë, por është një mënyrë e jetesës.”

15. Disavantazhet 5. Përfitimet e vogla anësore – Nëse jeni shef i vetvetes, ju i humbni përfitimet e vogla dytësore që vijnë nga puna për të tjerët. Ju nuk keni sigurim shëndetësor, nuk keni sigurim për paaftësitë, nuk keni pushim mjekësor, pushim me pagesë, etj. Këto përfitime mund të përbëjnë deri në 30% të të ardhurave të punëtorit. 6. Rritje e kufizuar– Nëse pronari bëhet i paaftë për të punuar, biznesi shpesh mund të mbetet i bllokuar. Zgjerimi i biznesit është zakonisht i ngadalshëm sepse biznesi individual mbështetet në pronarin e saj për pjesën më të madhe të kreativitetit, njohurive dhe financimit. 7. Jetëgjatësia e kufizuar– Nëse pronari i biznesit individual vdes apo del në pension, biznesi më nuk ekziston përveç nëse shitet apo merret përsipër nga trashëgimtarët e pronarit.

16. ORTAKËRITË

17. Ortakëritë Bisedoni me disa sipërmarrës vendas mbi problemet që i kanë pasur nga të qenit të vetëm në afarizëm. Ata mesiguri kanë shumë ngjarje interesante për t’ju treguar, si për shembull problemet me marrjen e kredisë, problemet me vjedhjet, dhe problemet me mirëmbajtjen e biznesit. Për shkak të këtyre problemeve shumë afaristë individual vendosin që të zgjedhin partnerë me të cilët do ta ndajnë rrugën bashkë. . Ortakëria është një formë ligjore e biznesit me dy ose më shumë pronarë. Ekzistojnë disa lloje të ortakërive. 1. Ortakëri e përgjithshme 2. Ortakëri e kufizuar 3. Ortakëri Master e kufizuar

18. Ortakëritë Një ortakëri e përgjithshme është ortakëri në të cilën të gjithë pronarët i ndajnë përgjegjësitë për operimin e biznesit si dhe përgjegjësitë për borxhet e biznesit. Një ortakëri e kufizuar është një ortakëri me një ose më shumë ortak të përgjithshëm dhe një ose më shumë ortakë të kufizuar. Një ortak i përgjithshëm është pronari (partneri) i cili mban përgjegjësi të pakufizuara dhe është aktiv në menaxhimin e firmës. Një ortak i kufizuar rrezikon investimin e tij në kompani, por gëzon përgjegjësi të kufizuara dhe nuk mund të ndihmojë ligjërisht në menaxhimin e kompanisë. Përgjegjësi e kufizuar do të thotë se ortakët e kufizuar nuk janë përgjegjës për borxhet e biznesit përtej sasisë që kanë investuar – përgjegjësitë e tyre (borxhet që duhet të paguajnë) janë të kufizuara në sasinë e parave që ata i fusin në kompani; asetet e tyre personale nuk janë të rrezikuara.

19. Ortakëritë Një formë e re ortakërie, ortakëria master e kufizuar (OMK) i ngjan shumë formatit të korporatës për shkak se ajo funksionon si korporatë dhe tregtohet në bursë si e tillë, por tatimohet si një ortakëri dhe prandaj nuk i nënshtrohet tatimit mbi të ardhurat e korporatave.

20. Përparësitë Ekzistenca e një apo më shumë partnerëve në biznes sjell shumë përparësi. Shpesh është shumë më e lehtë të zotërohet dhe menaxhohet një biznes me një apo më shumë pronar. Partneri i juaj mund të ju zëvendësojë kur ju jeni të sëmurë apo kur ikni në pushim. Partneri i juaj mund të jetë i aftë në kontrollin e inventarit dhe në kontabilitet, ndërsa ju mund të jeni të aftë në shitje dhe servisim. Një partner gjithashtu mund të ju ofrojë para shtesë, mbështetje dhe ekspertizë. Disa nga njerëzit që sot i gëzojnë përparësitë e ortakërive janë doktorët, avokatët, dentistët dhe profesionistët e tjerë. Ortakëritë zakonisht i kanë përparësitë vijuese.

21. Përparësitë 1. Më shumë resurse financiare– Kur dy ose më shumë njerëz i mbledhin bashkë paratë dhe kreditë e tyre është më e lehtë të paguhen qiraja, shërbimet publike dhe faturat e tjera të biznesit. Një ortakëri e kufizuar është e dizajnuar për të ndihmuar rritjen e kapitalit (parasë). Siç edhe u përmend më herët, një partner i kufizuar investon para në një biznes por ligjërisht nuk mund të mbajë përgjegjësi menaxhuese dhe ka përgjegjësi të kufizuara. 2. Përgjegjësitë e ndara në menaxhim dhe bashkimi i njohurive – është thjesht më e lehtë që të menaxhohen aktivitetet e përditshme të një biznesi me partnerë të zgjedhur me kujdes. Partnerët i japin njëri tjetrit kohë të lirë nga biznesi dhe ofrojnë njohuri dhe perspektiva të ndryshme. Për disa njerëz partneri më i mirë është bashkëshortja. Prandaj edhe rastis të shohim shpesh restorante, dyqane shërbyese dhe biznese të tjera që menaxhohen nga ekipe burrë-grua, 3. Jetëgjatësia më e madhe– Një studim i raportuar në Forbes gjeti se nga 2,000 bizneset e nisura që nga viti 1960, ortakëritë kishin katër herë më shumë gjasa për sukses se bizneset individuale. Pasja e një partneri mund t’i ndihmojë një biznesmeni për t’u disiplinuar.

22. Disavantazhet 1. Përgjegjësitë e pakufizuara – Secili ortak i përgjithshëm është përgjegjës për borxhet e kompanisë, pa marrë parasysh kush ishte fajtor për shkaktimin e këtyre borxheve. Ti je përgjegjës për gabimet e partnerit njëjtë si për gabimet e tua. Njësoj sikur biznesmenët individual, ortakët e përgjithshëm mund t’i humbin shtëpitë e tyre, veturat, dhe çdo gjë tjetër që është në pronësi të tyre nëse biznesi i tyre paditet nga dikush ose nëse bankroton. Shumë shtete po i lejojnë ortakët që të krijojnë Ortakëri me Përgjegjësi të Kufizuara (OPK) në mënyrë që ky disavantazh të mos ekzistojë më. 2. Ndarja e profitit – Ndarja e rrezikut do të thotë ndarje edhe e profitit, dhe kjo mund të shkaktojë konflikte. Për shembull dy njerëz e krijojnë një ortakëri dhe njëri investon më shumë para kurse tjetri më shumë orë. Secili mund të ndihet se është e drejtë e tij për të kërkuar më shumë para nga profiti. Imagjinoni konfliktet rezultuese !!

23. Disavantazhet 3. Mospajtimet në mes të partnerëve– Mospajtimet për para janë vetëm një nga shembujt e konfliktit potencial brena një ortakërie. Kush ka autoritet përfundimtar mbi punëtorët? Kush i punëson dhe i largon nga puna punëtorët? Kush punon sa orë? Çka nëse një partner nuk pajtohet? Ka shumë konflikte që mund të ndodhin. Për shkak të problemeve të tilla, të gjitha kushtet e ortakërisë duhet të përcaktohen në të shkruar në mënyrë që të gjitha palët të mbrohen dhe t’i minimizojnë keqkuptimet. 4. Vështirësitë për ta mbyllur biznesin- Kur ju jeni angazhuar në një ortakëri nuk është edhe aq e lehtë të dilni nga ajo. Sigurisht, ju mund ta përfundoni një ortakëri thjesht duke thënë “UNË PO IKI”. Megjithatë, pyetjet mbi ndarjet e aseteve dhe mbi atë se çka do të ndodh në të ardhmen shpesh zgjidhen me vështirësi kur biznesi është i mbyllur. Për befasinë e të gjithëve, marrëveshje të gabueshme ortakërie arrijnë edhe vetë firmat ligjore dhe ndarja është e vështirë edhe për ato. Si mund ta hiqni qafe një partner të cilin nuk e pëlqeni? Më së miri do të ishte sikur këtë vendim ta merrnit në fillim të marrëveshjes suaj për themelimin e ortakërisë.

24. Zgjedhenipartnerintuaj Të supozojmë se juve ju nevojiten para dhe dëshironi ta mirëmbani biznesin tuaj, dhe vendosni që ta merrni një partner. Ju e dini se ortakëritë janë si martesat dhe ju nuk do ta njihni krejtësisht personin tjetër para se të jetoni me të. Si të zgjidhet partneri i duhur? Para se të futeni në ndonjë partneritet, bëjini këto gjëra: 1. Bisedoni me njerëz që kanë qenë pjesë e ortakërive të suksesshme dhe të pasuksesshme. Pyetini se si janë zgjidhur problemet dhe se si janë marrë vendimet. 2. Intervistojeni partnerin tuaj perspektiv me shumë kujdes. Çfarë aftësish ka ky person? A janë këto aftësi të njëjta me tuajat apo i kompletojnë ato? Çfarë kontaktesh, resursesh apo atributesh speciale do t’i sjellë ky person biznesit? A ndiheni njësoj për atë që anëtarët e familjes të punojnë për biznesin tuaj? A e ndani të njëjtin vizion për të ardhmen e kompanisë? 3. Vlerësoni partnerin dhe vendimmarrësin tuaj potencial. Pyeteni veten, “ a do tëmundem unë ta ndaj me këtënjeri autoritetin për të gjitha vendimet e mëdha të biznesit?” Njëjtë si shumica e martesave të mira, mënyra më e mirë për t’i evituar konfliktet është komunikimi i sinqertë mbi atë se çka presin partnerët të japin dhe të përfitojnë nga ortakëria.

25. Si takrijoninjëortakëri ? Nuk është e vështirë të formohet një ortakëri, por çdo partner perspektiv duhet të marrë këshilla nga avokatët me përvojë në marrëveshje të tilla. Shërbimet e avokaturës janë zakonisht të shtrenjta, kështu që partnerët mund t’i lexojnë të gjitha gjërat mbi ortakëritë dhe të arrijnë disa marrëveshje themelore para se ta thërrasin avokatin. Për mbrojtjen e vetës suaj, siguroni që marrëveshja e juaj e ortakërisë arrihet me shkrim. 1. Emri i biznesit. Shumë shtete kërkojnë që emri i biznesit të regjistrohet te zyrtarët e shtetitdhe të shihetnëse emri i firmës është tjetër nga ai i partnerëve të tjerë. 2. Emrat dhe adresat e të gjithë partnerëve. 3. Synimi dhe natyra e biznesit, lokacioni i zyrave qendrore dhe çfarëdo lokacioni tjetër ku biznesi do të operojë. 4. Data kur ortakëria do të fillojë dhe koha sa do të zgjasë. A do të ekzistojë për një periudhë të caktuar kohore apo do të përfundojë kur njëri nga partnerëtvdes ose nëse njëri nga partnerët vendos të tërhiqet ?

26. Si takrijoninjëortakëri ? 5. Kontributi i dhënë nga secili partner. A do të kontribuojnë disa partnerë para, të tjerët patundshmëri, pronë personale, ekspertizë, apo punë? Në çfarë date duhen dhënë kontributet? 6. Menaxhmenti i përbërë nga partnerët. A do të kenë partnerët fuqi të barabartë në menaxhim apo do të ketë partnerë senior dhe junior? 7. Obligimet e secilit partner. 8. Rrogat dhe xhirollogaritë rrjedhëse të secilit partner. 9. Dispozita për ndarjen e profiteve dhe humbjeve. 10. Dispozita për procedurat e kontabilitetit. Kush do t’i mbajë librat? Cilat metoda të mbajtjes së të dhënave dhe të kontabilitetit do të përdoren? Kudo të mbahen librat?

27. Si takrijoninjëortakëri ? 11. Kushtet për pranimin e ortakëve të rinj. 12. Ndonjë kufizim special, e drejtë apo obligim i caktuar ndaj ndonjë partneri. 13. Një dispozitë për partnerët që dalin në pension. 14. Një dispozitë për blerjen e aksioneve të një partneri të vdekur apo të dalë në pension. 15. Një dispozitë për atë se si do të zgjidhen ankesat. 16. Një dispozitë për atë se si të shpërndahet ortakëria dhe të ndahen asetet në mes të partnerëve.

28. KORPORATAT

29. Korporatat Një gjë e përbashkët në mes të biznesit individual dhe ortakërisë është frika nga humbja e çdo gjëje që posedoni në rast se biznesi humb para apo dikush ju padit. Shumë biznesmenë përpiqen t’i ikin kësaj dhe disavantazheve të tjera të biznesit individual dhe ortakërive duke krijuar korporata. Ndonëse fjala korporatë i shtyn njerëzit që të mendojnë për biznese TË MËDHA si General Motors, IBM, Ford, Exxon, etj, të qenit kompani e madhe nuk është parakusht për korporatizim. Është e qartë se shumë korporata janë në fakt kompani të mëdha. Megjithatë, korporatizimi mund të jetë i dobishëm edhe për bizneset e vogla.

30. Korporatat Një korporatë konvencionale (C) është një entitet ligjor të cilit shteti i jep autoritetin që të veprojë dhe të ketë përgjegjësi të ndara nga pronarët e saj. Për pronarët e korporatës (aksionarët) kjo do të thotë se ata nuk janë përgjegjës për borxhet apo problemet e korporatës përtej parave të cilat i investojnë në kompani. Pronarët nuk kanë nevojë që të brengosen për humbjen e shtëpisë, veturës, apo pronave të tjera për shkak të ndonjë problemi me biznesin – ky është një benefit i rëndësishëm. Korporata jo vetëm që i kufizon përgjegjësitë e pronarëve, por u mundëson njerëzve që të kenë aksione në pronësinë (dhe profitet) e biznesit pa punuar kurrë aty apo pa pasur kurrfarë obligimesh ndaj saj.

31. Përparësitë Shumica e njerëzve nuk janë të gatshëm të rrezikojnë gjithçka për të hyrë në biznes. Por që një biznes të rritet dhe të përparojë shumë njerëz duhet të jenë të gatshëm t’i investojnë paratë e tyre. Mënyra për ta zgjidhur këtë problem është themelimi i një krijese artificiale, një entiteti që ekziston vetëm në sytë e ligjit – një korporate. Le t’i shikojmë disa nga përparësitë: 1. Më shumë para për investime– Për të mbledhur më shumë para, një korporatë i shet aksione çdokujt që është i interesuar ti blejë ato. Kjo do të thotë që miliona njerëz mund të jenë pronar aksionesh në kompani të mëdha si psh. IBM. Nëse një kompani shet 10 milionë aksione për 50$ dollarë, kjo do të thotë se ajo ka 500 milion dollarë në dispozicion për të ndërtuar fabrike, të blej materiale, të punësojë njerëz, të prodhojë produkte, etj. Kjo sasi e parave nuk mund të mblidhet përmes asnjë formati tjetër ligjor të biznesit. Korporatat mund ta kenë më lehtë edhe të marrin kredi sepse dhënësit e kredive e kanë më të lehtë t’i vendosin një çmim kompanisë kur e shohin se me çfarë çmime tregtohen aksionet e saja.

32. Përparësitë 2. Përgjegjësitë e kufizuara – Një përparësi e madhe e korporatave është përgjegjësia e kufizuar e pronarëve. Korporatat në Angli dhe Kanada i kanë shkronjat LTD pas emrit të tyre, si psh British Motors, LTD. LTD është “limited liability” (përgjegjësi e kufizuar) dhe është ndoshta përparësia më e rëndësishme e korporatave. Mbani mend se përgjegjësi e kufizuar do të thotë se pronarët e biznesit janë përgjegjës për humbjet vetëm për sasinë e parave që e kanë investuar. 3. Madhësia– Kjo fjalë i përmbledh shumë nga përparësitë e disa korporatave. Për shkak se ato e kanë aftësinë për të mbledhur sasi të mëdha të parave me të cilat mund të investojnë, korporatat mund të ndërtojnë fabrika të mëdha me pajisjet më të reja. Ato mund t’i punësojnë ekspertët ose specialistët më të mëdhenj në të gjitha fushat e operimit. Për më tepër, ato mund t’i blejnë korporatat e tjera që operojnë në tregje tjera në mënyrë që ta shpërndajnë rrezikun.

33. Përparësitë Kjo do të thotë se korporatat mund të përfshihen në shumë biznese në të njëjtën kohë, kështu që nëse njëra dështon, efekti në korporatën në tërësi është më i vogël. Shkurt thënë, një përparësi e madhe e korporatave është se ato e kanë madhësinë dhe resurset për t’i shfrytëzuar mundësitë për afarizëm kudo në botë. Nuk është e thënë që korporatat do të jenë të mëdha në mënyrë që t’i gëzojnë përfitimet e korporatizimit. Shumë doktorë, avokatë dhe individë, si dhe partnerë të bizneseve të ndryshme janë korporatizuar. 4. Jeta e vazhdueshme – Për shkak se korporatat janë të ndara nga pronarët e tyre, vdekja e ndonjërit prej tyre nuk e mbyll korporatën. 5. Lehtësia e ndryshimit të pronësisë– është e lehtë që ndryshohen pronarët e korporatës. Thjesht një pronar aksionesh ia shet aksionet dikujt tjetër.

34. Përparësitë 6. Lehtësia e tërheqjes së punëtorëve të talentuar – Korporatat mund të tërheqin punëtor të aftë duke ofruar benefite si psh. opsione mbi aksionet (të drejtën për të blerë aksione të korporatës për çmime fikse). 7. Ndarja e pronësisë nga menaxhmenti– Korporatat mund të mbledhin para nga shumë investitorë të ndryshëm pa i përfshirë ata më menaxhim. Pronarët e zgjedhin Bordin e Drejtorëve. Bordi i zgjedh zyrtarët kryesor. Ata pastaj i zgjedhin menaxherët dhe punëtorët. Pronarët pra luajnë rol në zgjedhjen e udhëheqësit të korporatës por nuk kanë kontroll në punën e tij.

35. Disavantazhet Fakti se ka aq shumë biznese individuale dhe ortakëri në botë dëshmon se duhet të ekzistojnë disa disavantazhe të korporatizimit. Nëse nuk do të kishte, më shumë njerëz to t’i inkorporonin bizneset e tyre. Në vijim janë disa nga disavantazhet. 1. Kostoja fillestare – Korporatizimi mund të kushtojë mijëra euro dhe të kërkojë ndihmën e avokatëve dhe kontabilistëve të shtrenjtë. Ekzistojnë edhe mënyra më të lira për korporatizim, por shumica e njerëzve nuk kanë kohë dhe besim që ta ndjekin këtë procedurë pa ndihmën e avokatit. 2. Dokumentimi – Dokumentet e përpunuara për hapjen e një korporate janë vetëm fillimi. Ligjet e taksave kërkojnë që korporatat të japin prova se të gjitha shpenzimet dhe deduksionet e tyre janë legjitime. Një korporatë prandaj duhet të procedojë shumë dokumente. Një biznes individual ose një ortakëri mund të mbajë të dhëna të gjëra kontabiliteti, por një korporatë në anën tjetër duhet të mbajë të dhëna të detajuara, shënime nga takimet e shumë gjëra të tjera.

36. Disavantazhet 3. Kthimi i dyfishtë i tatimeve – Nëse një individ korporatizohet, ai ose ajo duhet të mbush një raport të tatimeve mbi korporatat si dhe atë për të ardhurat personale. Tatimi mbi korporatat mund të jetë shumë kompleks dhe zakonisht kërkon asistencën e një Kontabilisti të Certifikuar Publik (KCP) 4. Madhësia – Kjo mund të jetë një prej përparësive të korporatave, por është edhe disavantazh. Korporatat e mëdha ndonjëherë bëhen shume jofleksibile dhe të ngurta për t’iu përgjigjur shpejt ndryshimeve në treg. 5. Vështirësitë e mbylljes së saj – Kur një korporatë të fillojë punën, është relativisht e vështirë që ajo të mbyllet..

37. Disavantazhet 6. Tatimi i dyfishtë– Të ardhurat mbi korporatat tatohen dy herë. Së pari korporatat duhet të paguajnë tatime mbi të ardhurat para së tua shpërndajnë ato aksionarëve. Pastaj aksionarët paguajnë tatim mbi të ardhurat (dividend) që i marrin nga korporata. Ndonjëherë duhen paguar edhe tatime speciale që vlejnë vetëm për korporatat por jo për bizneset e tjera. 7. Konfliktet e mundshme me bordin e drejtorëve – Mund të lindin konflikte nëse aksionarët zgjedhin një bord të drejtorëve që nuk pajtohet me menaxhmentin aktual. Meqë Bordi i Drejtorëve i zgjedh zyrtarët e kompanisë, një sipërmarrës mund ta gjejë vetën të larguar nga kompania të cilën vetë e ka themeluar. Kjo i ka ndodhur Steve Jombs nga Apple Computer. Shumë njerëz dekurajohen nga kostot, dokumentimi dhe tatimet speciale që korporatat duhet t’i paguajnë. Partnerët mund të mendojnë se telashet e korporatizimit janë më të mëdha se përparësitë.

38. Si të korporatizoheni ? Procesi i korporatizimit dallon nga shteti në shtet. Hapat kryesorë që çojnë deri të korporatizimi janë: • Emri i korporatës • Synimet e saja • Kohëzgjatja (zakonisht e përjetshme) • Sasia e aksioneve që mund të lëshohen në treg, të drejtat votuese, dhe çfarëdo të drejta tjera që kanë aksionarët • Minimumi i kapitalit të korporatës • Adresa e zyrës së korporatës • Emri dhe adresa e personit të përgjegjës për shërbimet ligjore të korporatës. • Emri dhe adresa e drejtorit të parë. • Çfarëdo informate tjetër publike që korporatizuesit dëshirojnë të përfshijnë.

39. Si të korporatizoheni ? Përveç pikave të përmendura më lart, një korporatë gjithashtu ka edhe ligje të brendshme. Këto ligje e përshkruajnë se si një firmë duhet të operohet nga pikëpamja ligjore dhe menaxhuese. Këto ligje merren me: • Si, kur dhe ku mbahen takimet e aksionarëve dhe drejtorëve, dhe sa është i gjatë mandati i drejtorëve. • Kompetencat e drejtorit • Detyrat dhe përgjegjësitë e zyrtarëve dhe kohëzgjatja e tyre në pozitë • Si jepen aksionet • Çështje të tjera, përfshirë edhe kontratat e punës

40. ZGJEDHJA E FORMATIT TË DUHUR PRONËSOR

41. Zgjedhja e formatittëduhurpronësor Struktura e duhur – korporatë, kompani me përgjegjësi të kufizuara, ortakëri ose biznes individual – varet nga ajo se kush do të ketë pronësi mbi biznesin tuaj dhe se më çfarë aktivitetesh do të merret Kur ju e nisni një biznes, ju duhet të vendosni se a do të jetë ai një biznes individual, një ortakëri, një korporatë apo një kompani me përgjegjësi të kufizuara. Se cila prej këtyre formave ligjore është më e mira për biznesin tuaj kjo varet nga lloji i biznesit që udhëhiqni, nga numri i pronarëve dhe nga kushtet financiare. Asnjëri opsion nuk i përshtatet secilit biznes: Pronarët e bizneseve duhet të zgjedhin strukturën që u përshtatët më së miri nevojave të tyre. Ky artikull i përfshin disa nga faktorët më të rëndësishëm që duhen marrë parasysh, përfshirë: • Rreziqet potenciale dhe përgjegjësitë e biznesit tuaj • Formalitetet dhe shpenzimet e përfshira në themelimin dhe mirëmbajtjen e strukturave të ndryshme afariste • Gjendjen tuaj me tatimin mbi të ardhurat personale dhe • Nevojat e juaja investuese

42. Zgjedhja e formatittëduhurpronësor Rreziqet dhe përgjegjësitë Në masë të madhe, struktura më e mirë pronësore për biznesin tuaj varet nga lloji i shërbimeve apo produkteve që ai do të ofrojë. Nëse biznesi juaj do të angazhohet në aktivitete të rrezikshme – për shembull, tregtimi i aksioneve apo rregullimi i kulmeve – ju mesiguri do të duheshit të krijoni një entitet afarist që ju ofron mbrojtje nga përgjegjësitë personale (“limitedliability”), i cili i mbron asetet e juaja personale nga borxhet dhe detyrimet e biznesit. Në një rast të tillë për juve ndoshta zgjedhja më e mirë është korporatizimi apo krijimi i shoqërisë me përgjegjësi të kufizuara (LLC).

43. Zgjedhja e formatittëduhurpronësor Formalitetet dhe shpenzimet Themelimi i bizneseve individuale dhe ortakërive është shumë i lehtë – ju nuk duhet të mbushni formularë special apo të paguani tarifa për ta nisur biznesin tuaj. Përveç kësaj, ju nuk duhet të ndiqni rregulla speciale të operimit. Shoqëritë me Përgjegjësit të Kufizuara (LLC) dhe korporatat në anën tjetër janë gati gjithmonë më të shtrenjta për tu krijuar dhe më të vështira për tu mirëmbajtur. Për ta krijuar një LLC apo një korporatë ju duhet ta paraqisni një dokument shtetit dhe ta paguani një tarifë e cila mund të jetë në mes të 40$ dhe 800$, varësisht nga shteti ku biznesi juaj operon. Përveç kësaj, pronarët e korporatave dhe LLC-ve duhet të zgjedhin zyrtarë (zakonisht, një kryetar, nënkryetar dhe sekretar) për ta udhëhequr kompaninë. Ata gjithashtu janë të obliguar që t’i mbajnë të dhënat mbi vendimet e rëndësishme afariste dhe të përmbushin formalitete të tjera. Nëse jeni duke e nisur biznesin tuaj nga fillimi, mund të jetë e arsyeshme që ta regjistroni si formë më e thjeshtë biznesi – një biznes individual ose një ortakëri. Përveç nëse do të merreni me ndonjë aktivitet të rrezikshëm, nuk ia vlen që ta themeloni një LLC-së apo korporatë për shkak të kostove dhe punëve dokumentuese që janë të nevojshme për mirëmbajtën e tyre.

44. 10 gjëraqëduhenmenduarkur e zgjedhniformatin e pronësisë • 1. Kostoja. Një biznes individual ose një ortakëri e përgjithshme mund të themelohet shumë lirë. Themelimi i një ortakërie të kufizuar dhe një shoqëri me përgjegjësi të kufizuara kushton më shtrenjtë. Themelimi i një korporate mund të jetë një veprim shumë i shtrenjtë. • 2. Lehtësia. Një biznes individual themelohet lehtë; ndonjëherë krejt çka duhet është hapja e një kontoje bankare biznesi. Njëjtë është edhe me ortakërinë e përgjithshme, edhepse këtu është i nevojshëm krijimi i një marrëveshjeje ortakërie. Një ortakëri e kufizuar, një shoqëri me përgjegjësi të kufizuara dhe një korporatë kërkojnë më shumë punë. Meqë të tria entitetet duhet të pranohen nga shteti, është me rëndësi që ato t’i përmbushin në mënyrë strikte të gjitha kërkesat e shtetit ose përndryshe do të rrezikojnë që t’i humbin përparësitë që ky format ligjor i biznesit u ofron. • 3. Mbyllja. Disa entitete biznesi automatikisht mbyllen pas rasteve si vdekja, tërheqja e një partneri apo edhe divorci. Veç kësaj, disa bizneseve u lejohet të ekzistojnë vetëm për një periudhë shtesë të mandatuar nga shteti.

45. 10 gjëraqëduhenmenduarkur e zgjedhniformatin e pronësisë • 4. Informimi publik.Sa informata keni dëshirë që publiku ti dijë për biznesin dhe financat tuaja? Një korporate i kërkohet që t’i ofrojë shtetit shumë më tepër informata, të cilat më pas i ofrohen publikut, sesa një shoqërie me përgjegjësi të kufizuara apo një ortakërie të kufizuar. Bizneset individuale dhe ortakëritë e përgjithshme u ofrojnë individëve të përfshirë një nivel shumë më të lartë të privacisë. • 5. Rreziku.Nëse biznesi ka të bëjë me aktivitete të rrezikut të atëherë biznesi individual apo ortakëria e përgjithshme mund të jenë ideja të këqija sepse pronari dhe partnerët e përgjithshëm janë personalisht përgjegjshëm për borxhet dhe obligimet e biznesit. • 6. Funksionimi.Forma e entitetit afarist mund të diktojë metodën e funksionimit. Nëse dëshironi kontroll total, atëherë një biznes individual i ofron afaristit nivelin më të madh të kontrollit (dhe nivelin më të lartë të rrezikut potencial)

46. 10 gjëraqëduhenmenduarkur e zgjedhniformatin e pronësisë • 7. Kapitalizimi.Një biznes i nën-kapitalizuar mund të rezultojë me humbjen e mbrojtjes të ofruar nga entiteti afarist. Veç kësaj, disa formate ligjore të pronësisë e bëjnë më të lehtë që të mblidhet kapital i ri kur ekziston nevoja. • 8. Shitja.Një biznes individual shitet lehtë; zakonisht shiten asetet e biznesit dhe biznesi më nuk ekziston. Shitja e një aksioni të ortakërisë ose të një aksioni në shoqëri me përgjegjësi të kufizuara mund të jetë e ndërlikuar sepse kërkon aprovimin e partnerëve dhe anëtarëve të tjerë. • 9. Tatimet shtetërore. Disa shtete kanë filluar të caktojnë taksa në vetë entitetet afariste. Kjo gjë po shkakton probleme të mëdha te shoqëritë me përgjegjësi të kufizuara. Para se ta themeloni biznesin tuaj, ju duhet të dini nëse shteti i juaj do ta tatojë atë. • 10. Zgjërimi. Secili sipërmarrës ka dëshirë të jetë i suksesshëm. Disa entitete afariste janë të kufizuara në numrin e aksionarëve që mund t’i kenë. Një biznes individual në momentin që pronari i vetëm e merr një partner. është me rëndësi që ta zgjidhni një format biznesi që ju lejon hapësirën më të madhe për tu rritur nëse kjo është ajo që ju parashihni. Edhepse forma e biznesit mund të ndryshohet, kjo përfshin shpenzime shtesë dhe energji shtesë të shpenzuar.

47. BËNI dhe MOS BËNI: Zgjedhja e formatittëbiznesit BËNI Njoftohuni me përgjegjësitë tatimore dhe personale të një entiteti afarist para se ta merrni vendimin tuaj. Zhvillojeni një plan biznesi. Plani i juaj i biznesit mund t’i diktojë kushtet që i keni për zgjedhjen e një formati të biznesit. Përmbushini në mënyrë strikte kërkesat e shtetit nëse entitetit tuaj afarist i kërkohet që të dorëzohen dokumente mbi organizimin e kompanisë. Pyeteni avokatin tuaj nëse nuk kuptoni diçka. Avokati juaj punon për ju, dhe duhet të ju ndihmoj që ta kuptoni secilën pjesë të procesit për krijimin e biznesit.

48. BËNI dhe MOS BËNI: Zgjedhja e formatittëbiznesit MOS BËNI Mos i filloni operacione te biznesit tuaj para se ta përcaktoni formatin e tij. Operimi si biznes individual me synimin për të krijuar shoqëri me përgjegjësi të kufizuara ose korporatë nuk do të ju mbrojë nga përgjegjësitë personale për detyrimet dhe borxhet që I krijoni para formatimit si shoqëri me përgjegjësi të kufizuara ose korporatë. Mos mendoni se entiteti afarist që zgjidhni ju është i autorizuar të operojë edhe në shtete tjera. Përderisa bizneset individuale dhe ortakëritë e përgjithshme mund të jenë të lira që të punojnë në shtete të tjera, entitetet e tjera mund të mos njihen jashtë kufijve të shtetit tuaj. Kjo ju heq mbrojtjen që entiteti afarist ju jep juve si pronar. Si kërkesë minimale, ortakëritë e kufizuara, shoqëritë me përgjegjësi të kufizuara dhe korporatat duhet të regjistrohen në shtetet ku do të bëjnë biznes. Mos panikoni. Zgjedhja e një formati ligjor për biznesin tuaj mund të jetë gjë e komplikuar. Një avokat mund të ju sigurojë se do të bëni zgjedhjen që është e drejtë për ju.