4708 SAYILI YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN ve SONRASI UYGULAMALAR

1. 4708 SAYILI YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUNve SONRASI UYGULAMALAR ALEV AĞRI

2. İmar kanunu; harita, planlama, imar uygulamaları, yapılaşma ve denetim konularını düzenleyen temel ve genel bir kanundur. • Belirtilen bu konuları düzenleyen birden fazla uygulama yönetmelikleri mevcuttur. • Denetim konularına ilişkin maddesi ise Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a konu olmuştur.

3. Bu kanun toplam 15 madde ve geçici 3 maddeden oluşmaktadır. • Kanunun amacı : Can ve mal güvenliğini teminen , imar mevzuatına ,kurallara, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini ne ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

4. Kapsam: • İmar kanunun 26. maddesine de belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler de, • 27.maddede belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar da, • Tek parselde iki katlı ve iki yüz metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar da, • 2863 Sayılı kanuna (21.madde) göre kültür varlığı olarak tescillenmiş yapılar da bu kanun hükümlerinin uygulanması zorunluluğu bulunmamaktadır.

5. BU KANUN İLE BİRLİKTE: • Tasarım ile denetim hizmetleri birbirinden tamamen ayrıldı. • Yapıların, ticaret ve sanayi odalarına kayıtlı yapı müteahhitleri tarafından inşa edilmesi koşulu getirildi. • Yapılması düşünülen yapının, proje ve yapım işleri ruhsat öncesinden yapı kullanma izni alınması aşamasına kadar, bu kanun ve eki yönetmeliklerce belirlenmiş usullere göre denetlenmesi kurala bağlandı.

6. Yapı denetim kuruluşlarının proje ve yapı denetimi hizmetleri; yapı ruhsat ve yapı kullanma izni alma sürecinde, Belediye ve mücavir alan sınırları içinde Belediyelerce, bu alanlar dışında kalan alanlarda Valiliklerce, yapı denetim sisteminde izleniyor. Mal sahibince yapı denetim hesabına yatırılan yapı denetim hizmet bedelleri ise belirlenen safhalarda ilgili idarelerce, hakediş raporlarına göre yapı denetim kuruluşlarına ödeniyor.

7. İlgili idarelerce; denetledikleri yapının bitiminde, yapı denetim kuruluşlarına ve bu denetim kuruluşunda görev alan denetçi personele sicil raporu düzenleniyor. • İlgili idarelerce; yapı kullanma izninin verilmesinden sonra, söz konusu yapı için bir yapı sertifikası hazırlanarak onaylanıyor. Bu sertifika yapının üzerine asılıyor.

8. BU KANUNDA YER ALAN ÇEŞİTLİ TANIMLAR: • YAPI DENETİM KURULUŞU:Bakanlıktan aldığı izin belgesiyle münhasıran yapı denetim görevi yapan, nama yazılı ödenmiş sermayelerinin ve ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişilik • DENETÇİ MİMAR VE MÜHENDİS: İlgili meslek odasına kayıtlı ve kaydı devam eden , bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mimarlar ve mühendisler(denetçi belgesi 5 yıl geçerlidir.)

9. LABORATUVAR: İnşaat ve yapı malzemeleri üzerinde ilgili standartlarına, normlara , şartnamelere göre ölçüm, muayene , kalibrasyon yapabilen bakanlıktan izin almış tesis • YAPI HASARI: Kullanımdan doğan hasarlar hariç eksik ,hatalı ,kusurlu yapılması nedeniyle yapıda oluşan her türlü hasar • YAPIM SÜRESİ:Yapı ruhsatının alındığı tarih ile yapı kullanma izninin alındığı tarih arasındaki süre

10. Proje müellifi: Mimarlık, mühendislik, tasarım hizmetlerini iştigal konusu seçmiş, ilgili odasına kayıtlı yapının etüt ve projelerini hazırlayan kişi • Şantiye şefi: Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi adına yöneterek uygulayan, mühendis, mimar, teknik öğretmen veya tekniker diplomasına sahip teknik personeli, • Yardımcı kontrol elemanı: Denetçi mimar ve mühendislerin sevk ve idaresi altında ve kontrol elemanları ile birlikte yapı denetimi faaliyetlerine katılan teknik öğretmen, yüksek tekniker, tekniker ve teknisyenleri

11. YAPI DENETİM KOMİSYONU: Bakanlıkça görevlendirilen, konu ile ilgili en az genel müdür yardımcısı seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde 4 üyeden oluşur. • Yapı Denetim Komisyonu:Yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verir, faaliyetlerini denetleyerek sicillerini tutar ve kanun hükümlerine aykırı hareket eden kuruluşlar hakkında işlem yapılmasını sağlar.

12. Y. D. Komisyonunca her il için faaliyet gösterebilecek YDK sayısının tespiti için; o ilde hesap tarihi itibariyle denetlenen toplam inşaat alanı, yetki sınırı olan 360.000 m2 ye bölünür, elde edilen sonuç %10 arttırılır. YDK’ nun faaliyet göstereceği ilde en az 100 m2 lik alana sahip bir ofis, 5 adet bilgisayar, 2 adet yazıcı, 1 adet fotokopi makinesi, 3 adet otomobil olması gerekmektedir.

13. Bu kanunun uygulanmasında,Yapı Denetim Kuruluşu (YDK) 3194 Sayılı Kanuna göre öngörülen fenni mesuliyeti üstlenir. Yapım sürecinde yer alan YDK’lar, denetçi personeller, proje müellifleri, laboratuar görevlileri ve yapı müteahhidi ortaya çıkan kusur ve hasarlardan dolayı yapı sahibine ve ilgili idareye kusurları oranında sorumludur. Bu süre yapı kullanma tarihinden itibaren taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl diğer kısımlardan dolayı iki yıldır. YDK’lar denetim faaliyeti dışında başka ticari faaliyette bulunamazlar.

14. Bu kanun kapsamında yapılacak yapılar için yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında yapılan sözleşmede; hizmetin konusu, yapıya ilişkin tüm bilgiler, hizmet bedeli, hizmet süresi ve denetimde görev alan teknik personel listesi yer alır. • Yapı yaklaşık maliyeti; Bakanlıkça her yıl yayınlanan yapı yaklaşık birim maliyet ile yapı inşaat alanının çarpımı, güçlendirme ve tadilatlarda ise yapının keşif bedelidir. • Asgari hizmet bedeli yapı yaklaşık maliyetinin %3’üdür. Yapım süresinin 2 yılı aşması durumda bu oran, her 6 ay için %10 arttırılır. 2 yıldan daha az süren inşaatlarda ise, her 6 ay için %5 oranında azaltılır.

15. Yapı denetim bedeline proje yapı denetimi ile her türlü muayene ve deney ücreti dahildir .Yapı denetim kuruluşu, yapı sahibinden KDV hariç başka bir bedel talebinde bulunamaz. • Yapım işi için bir müteahhitle sözleşme yapılır. İnşaatın mal sahibi tarafından yapılması düşünülüyorsa Ticaret Odasına kayıt olunur.İlgili idareye taahhütname verilir.

16. YDK’larda Asgari İstihdam Edilmesi Gereken Denetçiler • 1-1 proje ve uygulama denetçisi mimar (360.000m2) • 2-1 proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi (360.000m2) • 3-1 uygulama denetçisi inşaat mühendisi (120.000m2) • 4-1 proje ve uygulama denetçisi makine mühendisi (120.000m2) • 5-1 proje ve uygulama denetçisi elektrik mühendisi (120.000m2)

17. Kontrol ve Yardımcı Kontrol Elemanları(YKE) • Mimar, inşaat mühendisi 30.000m2 • Makine mühendisi 60.000m2 • Elektrik mühendisi 120.000m2 • Yardımcı kontrol elamanları ise; 3b (3b grubu hariç) grubuna kadar olan ve 15.000m2’yi geçmeyen inşaatlarda görev alabilirler.

18. Laboratuarlarda, yapı malzemesi kalite kontrolü konusunda lab. Denetçi belgesine sahip en az 1 inşaat mühendisi, 1 kimya mühendisi, zemin deneyleri konusunda lab. denetçi belgesine sahip en az 1 inşaat mühendisi veya jeoloji/jeofizik mühendisi ile yardımcı teknik elamanlar istihdam edilir. • Lab.denetçi belgesi alınabilmesi için, fiili meslek süresinin, en az 3 yılında lab. ortamında çalışıldığının belgelenmesi gerekir.

19. 4708 sayılı kanunun eki uygulama yönetmeliğinin 2. bölümünde tarafların görev ve sorumlulukları açıklanmaktadır. İLGİLİ İDARENİN GÖREV ve SORUMLULUKLARI: • Yapı ruhsatı müracaatına esas belgeleri inceler, uygun görüş verilmiş belge ve projelerde, eksiklik ve hata bulunmuyor ise yapı ruhsatı düzenler, • Yapım aşamasında tespit edilen eksiklikler ile YDK’ nun aynı yöndeki talebi üzerine inşaatı durdurur, sorunların ortadan kaldırılması durumunda inşaatın devamına izin verir.

20. İnşaatın tamamlanmasını müteakiben iletilen iş bitirme tutanağını inceleyip eksik bulmaması halinde onaylar. • İlgili idare görevlileri, görevlerini gereği gibi yerine getirilmemesinden dolayı oluşan kusur ve zararlardan dolayı, tabi oldukları mevzuat çerçevesinde sorumludur.

21. Anayasanın 128. maddesine göre; Devletin, genel idare esaslarınca yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri ile yürütülmesi zorunludur. Genel İdare Hukuku esaslarına göre, yapı ruhsatı, yapı kullanma verilmesi ve denetlenmesi işlemlerinin asli ve sürekli kamu hizmeti olması nedeniyle sayılan hizmetler memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle gerçekleştirilmek zorundadır. Bu nedenle 4708 sayılı kanun gereğince, YDK’ larınca gerçekleştirilen proje ve yapı denetim işlemleri, İdarece yapılması gereken inceleme ve denetim işlemlerinin yapılması zorunluluğunu ve idarenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

22. YDK’larının görev ve sorumlulukları: • PROJE DENETİMİ SAFHASINDA: • Taşınmaza ait imar durumu, apl. krokisi, tapu kaydı, zemin etüdü ve gerekli diğer belgelerin mevzuata uygunluğunu kontrol eder, • Proje müelliflerince hazırlanan projelerin, imar planı, mevzuata, şartnamelere, standartlara, uygunluğunu müelliflerin sicil durum belgelerini kontrol eder, • Zemin ve temel etüdü raporunun, rapor hazırlama usul ve esaslarına uygunluğunu kontrol eder,

23. Proje kontrol formuna esas olarak incelediği projelerde gördüğü eksik ve kusurların giderilmesini sağlar, • Uygun görülen projeleri imzalayarak, onaylar. • YAPI RUHSATI ALINMASI SAFHASINDA: • Denetimini üstlendiği yapı ile ilgili bilgileri, form düzenleyerek Bakanlığa bildirir.

24. YİBF nu, yapı denetim izin belgesinin noter onaylı suretini taahhütnameyi, yapı denetim hizmet sözleşmesini, proje kontrol formunu ilgili idareye verir, • Düzenlenen yapı ruhsatını imzalar. • YAPIM SAFHASINDA: • İşyeri teslim tutanağını hazırlayarak, ilgili idareye sunar,

25. Yapının vaziyet planına uygun biçimde arsaya aplike edilmesini sağlar, • İşin gerektirdiği malzeme ve imalatların Bakanlıkça izin belgesi verilen laboratuarlarda deney ve testlerini yaptırarak, sonuçların standart ve şartnamelere uygun olup olmadığını kontrol eder,

26. Kalıp, demir, beton ve gerekli diğer tesisatı kontrol eder, yardımcı kontrol elamanı nezdinde dökülen beton numunelerinin deneyi yapacak lab. elemanları tarafından standartlara uygun olarak alınmasını sağlar, muayene ve deney sonuç raporlarının, ilgili standart ve şartnamelere uygun olup olmadığını kontrol eder,

27. Bu raporların sonucu hatalı imalatların tespiti halinde inşaatı durdurur ve ilgili idareye bildirir, imalatların uygun hale getirilmesini sağlar, • Uygun olan sonuç raporlarını, o imalatı içeren hakediş ekinde ilgili idareye verir, • Yapılan imalatların, hizmet sözleşmesine ve mahal listelerine uygunluğunu denetler,

28. Ruhsat ve eklerine aykırı iş yapan elemanları yapı müteahhidine bildirir, • Denetim sonuçlarının işlendiği yapı denetleme defterini takip eder, • İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile çevre sağlığı, güvenliği için gerekli önlemlerin alınıp alınmadığını kontrol eder, • Bünyesinde görevli denetçilerin meslek içi eğitime katılmalarını sağlar,

29. Her yılın sonu itibariyle yıl sonu tespitlerini düzenleyerek ilgili idareye verir, • Yukarıda açıklanan görevlerin yapımı esnasında ruhsat ve eklerine aykırı imalat belirlendiğinde, durumu fotoğrafla tespit ederek ilgili idare ile yapı müteahhidine bildirir, yapı müteahhidine aykırılığın giderilmesi için süre verir,

30. Tanzim edilen tutanakları, muayene deney, test sonuçlarını eksik ve kusur bulunmadığı durumlarda hakediş ekinde gerekli faturayı da düzenleyerek ilgili idareye sunar, • Yapı, ruhsat ve eklerine uygun olarak tamamlandığında iş bitirme tutanağı düzenleyerek ilgili idareye sunar.

31. Proje müellifinin görev ve sorumlulukları: • Yapı ruhsatına esas uygulama projelerini, zemin etüdü raporlarını,ilgili mevzuata uygun olarak hazırlamak, • Ruhsat eki projelerin birbirleriyle uyumlu olmasını sağlamak, • İlgili meslek odasına üye olmayan ve sicil durum belgesi olmayan müellifin projesi YDK tarafından incelenemez.

32. Yapı sahibinin görev ve sorumlulukları: • Yapı sahibi, YDK ile yapı denetim hizmet sözleşmesi imzalayarak, bu sözleşmede yer alan hükümlere uymak zorundadır. • Hizmet bedel taksitlerini zamanında ödemek durumundadır. • Ruhsatta ve eki projelerde yer almayan bir imalatın yapımı konusunda, ruhsata bağlanmadıkça talep edemez. Bu isteklerde YDK ve yapı müteahhidince yerine getirilemez. • Yapı sahibinin aynı zamanda 1 YDK nun denetçisi olması durumunda, bu denetçiye sorumluluk verilmemesi kaydıyla mensubu olduğu YDK tarafından denetimi üstlenilebilir.

33. Yapı müteahhidi ile şantiye şefi: • Yapımını üstlendiği yapıyı, plana, mevzuata, fen, sanat, sağlık kurallarına, ruhsat eki projelere uygun olarak inşa etmek zorundadır. • Yapım işlerini, YDK’da görevli denetim elemanlarının uyarıları doğrultusunda yürütür, inşaatta görevlendireceği şantiye şefi ile sözleşme yapar. • Şantiye şefi, yapıyı ruhsat ve eklerine, denetim elamanlarının talimatlarına uygun olarak inşa edilmesini sağlar, inşaat mahallindeki tutanak ve belgeleri imzalar. İnşaatta herhangi bir imalata başlamadan önce YDK na bilgi verir. • Şantiye şefinin, inşaatla ilgisinin kesilmesi durumunda 3 iş günü içinde YDK bu konuda bilgilendirilir.

34. Serbest çalışmakta olan proje müellifi mimar ve mühendisler müteahhit ve şantiye şefi olarak görev alabilirler. mimar, inşaat, makine, elektrik mühendisleri toplam 30.000 m2, teknik öğretmenler 15.000m2, teknikerler ise 3b grubuna kadar 10.000m2lik alanda şantiye şefliği üstlenebilirler. mimar, mühendis, tekniker, teknik öğretmen olan yapı müteahhidinin şantiye şefliğini üstlenmesi halinde sözleşme aranmaz.

35. Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Yapı Ruhsatı, Yapı Kullanma İzni Alma İşlemlerinde Akış Şeması • Arsa sahibinin yapı yapma ihtiyacının oluşması • Tapu kayıt örneğinin alınması • İmar durumunun alınması • Aplikasyon krokisinin alınması • Yapı yeri uygulama ve kot krokisinin alınması • Mimari projelerin hazırlanması • Ön izin • Zemin etüt raporunun hazırlanması • Betonarme, sıhhi tesisat, elektrik projelerinin hazırlanması • İlgili odalardan proje müellifi sicil durum belgelerinin alınması

36. Mal sahibi ile inşaatı yapacak müteahhit firma arasında yapım sözleşmesi yapılması • Yapı müteahhidiyle serbest çalışan bir mimar ya da inşaat mühendisinin şantiye şefi sözleşmesi yapılması • Yeni yapılması düşünülen yapı için hazırlanan projelerin incelenmek ve onaylamak üzere diğer belgelerle birlikte yapı denetim kuruluşuna iletilmesi, • Proje kontrol formuna göre yapılan inceleme sonucunda projelerin onayı, yapıda görev alacak denetçi personelin görevlendirilmesi, YİBF alınması ve mal sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında yapı denetim hizmet sözleşmesinin yapılması

38. Mal sahibince ilgili idarenin yapı denetim hesabına, yapı denetim hizmet bedelinin yatırılması • Yapı ruhsatı alınması için gerekli diğer belgelerle birlikte ilgili idareye başvurulması • Belgelerle birlikte mimari, statik, sıhhi tesisat asansör,iklimlendirme, doğalgaz, sığınak, yangın söndürme projelerin incelenmesi • Bina metraj harcının hesaplanması

39. Projelerde yetkili onayları, • Otopark ve sığınak yönetmeliğine göre inceleme ve işlemlerin yapılması, • Ulusal adres veri tabanı sisteminde yapı ruhsatının düzenlenmesi,harç ve damga vergisinin ödenmesi • İlgili idarenin yetkililerince Ruhsat onayı ve mal sahibi, şantiye şefi, yapı müteahhidi,proje müellifleri, yapı denetim kuruluşunun imzalarının tamamlanması

40. Ruhsat Sonrası Yapılan İşlemler • İlgili idarenin, yapı denetim sisteminde ruhsat bekleyen YİBF nu ruhsat alan YİBF olarak onayı, • Yapı denetim kuruluşunun İnşaatın fiilen başladığını belgeleyen işyeri teslim tutanağını ilgili idareye iletmesi, • İlgili idarenin, YİBF üzerinde 3 gün içinde yapı denetim sisteminde inşaata başlandığının onayı,

42. İnşaat aşamalarında, Yapı Denetim Kuruluşunca ilgili idareye iletilen seviye tespitleri kontrol edilir, uygun bulunması halinde yapı denetim sisteminde onaylanır. • Yapı Denetim Kuruluşu, inşaatın tespit edildiği seviyeye ait hakediş raporunu ileterek hizmet bedelinin ödenmesi talebinde bulunur. • Hizmet bedelinin ödenmesini müteakip, yapı denetim sisteminde gerekli onaylar ilgili idarelerce yapılır.

43. Hakediş Başvurusu Yapılması: • Hakediş raporu • Dekont- fatura • Beton döküm tutanakları • Kalıp ve donatı imalatı tutanakları • Demir numune alma tutanağı • Beton basınç raporu • Çelik çubuk çekme deney raporları • Topraklama tutanağı • Personel bildirgesi

46. Hakediş Safhaları -Ruhsat aşaması proje inceleme……%10 -Kazı ve temel üst kotu/su basman..%10 -Taşıyıcı sistem bölümü………………. %40 -Çatı örtüsü,duvarlar,kapı ve pencere kasaları,alt yapı sıva öncesi bölüm…..%20 -Mekanik ve elek.tesisatı ile kalan bö..%15 -iş bitirme tutanağı onayı sonrası……..%5

48. Yapı denetim kuruluşu, ruhsat ve eklerini, YİBF formunu etkileyen her türlü değişiklikte inşaat durdurur, • Seviye tespiti yaparak ilgili idareye iletilir. • En geç üç gün içinde gerekli değişiklikler sisteme işlenir. • Bundan sonra inşaata devam edilir.