AİLENİN KORUNMASI VE KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİNDE DİN GÖREVLİLERİNİN KATKISININ SAĞLANMASI

1. AİLENİN KORUNMASI VE KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİNDEDİN GÖREVLİLERİNİN KATKISININ SAĞLANMASI

2. Sayın Prof. Dr. Mehmet Görmez’in FİLMİ

3. Eğitim Planı 1. Tanışma / Buz Kırıcı (Slayt 6 ) - 30dk. 2. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi tanıtımı (Slayt 7-23 arası) - 15dk. 3. ARA- 15dk. 4. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması (Slayt 24- 33 arası) - 30dk. 5. ARA - 15dk. 6. Ailenin Korunmasına dair İslami Temeller (Slayt 34-39 arası)- 15 dk.) 7. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslami temelleri (Slayt 40-69 arası ) – 50 dk. ÖĞLE YEMEĞİ - 70dk.

4. 8. Kadına Yönelik Şiddete ilişkin genel bilgiler (Slayt 70-101arası) - 40dk. 9. ARA - 15dk. 10. Aile içinde Çocuğa Yönelik Şiddet (Slayt 102-106 arası)- 15 dakika 11. Kadına Yönelik Şiddeti önlemeye yönelik kanunlar ( Slayt 107-118 arası) - 20dk. 12. ARA- 15dk. 13. Kadına Yönelik Şiddete uğrayan kadınları yönlendirme (Slayt 119-136 arası) - 40dk. 13. Kadına Yönelik Şiddete uğrayan kadınlarla görüşme (Slayt 137-145arası) -15dk. 14. Değerlendirme (Slayt 147) 20dk.

6. TANIŞMA Tanışma Oyunu 1: Tüm grup iki kişilik küçük gruplara ayrılır. Her iki kişilik gruba 5 dakika birbirlerini tanıma zamanı verilir. Beş dakikanın sonunda kişiler iki kişilik küçük gruplarında tanıştıkları grup arkadaşlarını büyük gruba tanıtırlar. Tanışma Oyunu 2: Grup birbirini iyi tanıyan bir grupsa, çalışmaya başlamadan önce buz kırıcı olarak, her katılımcıdan son okudukları kitap ya da izledikleri film sorulabilir. Aynı zamanda buz kırıcı olarak da kullanılan tanışma oyunları sonucunda herkes başka birini daha yakından tanımış ve büyük gruba tanıtmış olur. Tanışma sırasında klasik, okul, yaş, medeni durum, çocuk sayısı gibi soruların yanında gruplara kişileri tanımak için ilginç sorular sormaları konusunda teşvik etmek grubun birbirine ısınması için kolaylaştırıcı olur.

7. AİLENİN KORUNMASIVE KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİNDE DİN GÖREVLİLERİNİN KATKISININ SAĞLANMASI PROJESİ TANITIMI

8. Bu eğitimlere niçin gerek duyuldu? Sığınmaevi Filmi Film 1

9. Bu eğitimlere niçin gerek duyuldu? Türkiye, insan haklarına saygılı, kadına yönelik şiddetle mücadele eden bir ülke, bir sosyal devlettir. Aile içi şiddet, yasalarımıza göre cezalandırılması gereken bir suçtur.

10. Bu eğitimlere niçin gerek duyuldu? 1980lerin ortasından bu yana başlayan mücadelede yıllar içinde hem toplumun hem de devletin hassasiyetinin artması ile birçok gelişme yaşanmıştır. Yapılan yasal değişiklikleri, Eylem Planları izlemiş ve 2008 yılında gerçekleştirilen “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile içi Şiddet Araştırması” sorunun boyutlarını ortaya koymuştur.

11. Bu eğitimlere niçin gerek duyuldu? 2006 yılında konuya ilişkin yayınlanan Başbakanlık Genelgesi (2006/17) ile kamuda mağdurlara yönelik hizmet veren kamu kurumları “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Eğitimleri”ni başlatmıştır. Bu çerçevede 2008 yılının sonunda Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı “Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması” projesinin çalışmalarına başlamıştır. İlgili mevzuatın değişmesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulması ve Diyanet İşleri Başkanlığında yapısal değişiklikler gerçekleşmesi sebebiyle 2013 yılında proje yeniden düzenlenmiştir.

12. Niçin Diyanet İşleri Başkanlığı? • Diyanet İşleri Başkanlığı, kuruluş kanunu gereği, hem toplumumuzun İslam dinine ait inanç, ibadet ve ahlâk ilkeleri hakkında doğru bilgiye ulaşması, hem de sosyal problemler karşısında dinin birleştirici ve onarıcı bir manevi destek kaynağı olarak topluma sunulması ile görevlendirilmiştir. Başkanlık, ülkemizin aile ve kadın sorunlarına karşı duyarlı olup bu sorunların çözümünde aktif rol almayı kalıcı bir politika olarak benimseyen bir kamu kuruluşudur. • Kadın ve çocuk sorunlarına odaklanan çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde hareket eden Başkanlık, dinin “yanlışı onaylayıcı bir referans” olarak kullanılmasını önlemeyi; birlikte ve barış içinde yaşadığımız, birbirimize insan olarak saygı ve sevgi duyduğumuz bir dünyayı inşa etme çabasında yüce dinimizin kalıcı öğretisini yapı taşı kılmayı hedeflemektedir.

13. Bu proje niçin önemli ? Ayna Filmi Film 2

14. Bu proje niçin önemli ? ÇÜNKÜ; Türkiye’de Her 5 kadından 2’si Hayatlarında en az bir kez eşleri ya da birlikte yaşadıkları erkekler tarafından fiziksel şiddete maruz kalıyorlar… “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması” KSGM (2008)

15. ÇÜNKÜ; Din, insanların yaşamlarını şekillendiren, onlara rehberlik eden ve destek olan vazgeçilmez bir güç…

16. Niçin din görevlileri? Topluma din hizmeti sunumunun yanı sıra rehberlik ve örneklik yapmaktalar Kadın ve şiddet konusunda halk arasında yayılan yanlış dinî kabulleri değiştirme gücüne sahip en etkin grup Kadına yönelik şiddetle mücadele mekanizması zincirinde en değerli halkalardan biri ÇÜNKÜ;

17. Din Görevlileri Hangi Alanlarda Bilgilendirilecek? Proje ile toplumumuzda kamuoyu önderleri arasında önemli yeri olan din görevlilerinin şu alanlarda bilgilendirilmesi hedeflenmiştir:

18. Din Görevlileri Hangi Alanlarda Bilgilendirilecek? • Ailenin korunması ve güçlendirilmesi hususunda çok yönlü bir bilgi akışı temin etmek; • Aile içi şiddeti önleme konusunda dinin olumlu rolünü ön plana çıkarmak ve bu konuda din görevlilerinin farkındalığını artırmak; • Aile içi şiddetle mücadele kapsamında sistemli bilgi ve strateji birikimi oluşturmak;

19. Din Görevlileri Hangi Alanlarda Bilgilendirilecek? • Aile İrşat ve Rehberlik Büroları üzerinden yürütülen aileye yönelik din Hizmetlerinin daha geniş kesimlere ulaşmasını sağlamak; • Din görevlilerinin kadın ve aile konusundaki ulusal ve uluslar arası mevzuat konusunda bilgilendirilmesini sağlamak; • Kurumlararası işbirliğini geliştirmek.

20. Proje Başlangıcı Proje, 12 Nisan 2010 tarihinde Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı ile Diyanet İşleri Başkanlığından sorumlu Devlet Bakanı arasında imzalanan protokol ile uygulamaya koyulmuştur. Projenin devamı, 22 Ağustos 2013 tarihinde Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin ve Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez arasında imzalanan protokol ile gerçekleşmiştir.

21. Projenin Basına Yansımaları

22. Projenin Basına Yansımaları

23. Projenin Basına Yansımaları

24. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü 633 Sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un 1. Madde'sinde kuruluş amaçları arasında belirtilen “din konusunda toplumu aydınlatmak” görev ve sorumluluğu gereği Başkanlık, son yıllarda toplumda yaşanan sosyal problemlerin çözüm çabalarına müdahil olma ve destek verme kararlılığı içindedir.

25. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, bir mesajında Diyanet İşleri Başkanlığının kadın hakları ve bu konudaki ihlallerin önlenmesi konusundaki kararlılığını şöyle dile getirmektedir:

26. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü “Yaratıcımıza Cenab-ı Hak deriz. Biz yaratıcımızı hakkın ve hakikatin kaynağı olarak görüyoruz. Bu sebeple hak ihlalleri Hak’kın gayretine dokunan en büyük günahlardandır. Hak ihlalleri içerisinde en kötüsü ve bütün insanlığı suçlu duruma düşüren ise, hiç toplum tarafından örtülen ve yok sayılan gizli hak ihlalleridir. Her şeyden önce, kadına karşı ayrımcılığın bir nevi ırkçılık olduğunu,kadını aşağılamanın ve hırpalamanın ne büyük bir vebal olduğunu, çocuk istismarının, zorla ve küçük yaşta evlendirmenin , töre ve namus cinayetlerinin dinimiz tarafından asla kabul edilemez olduğunu hepimiz bilmeliyiz ve şiddet ile mücadelede fiili öncülük yapmalıyız. Hiçbir gelenek, örf ve inanış aile içi şiddetin mazereti olamaz.”

27. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belli aralıklarla düzenlenen İl Müftüleri Seminerlerinin 2005 yılından itibaren yayımlanan sonuç bildirgelerinde “kadın hakları, kadınlara yönelik ayrımcılık, aile içi şiddet, kadına yönelik şiddet, töre ve namus cinayetleri, kadın ve çocuklara yönelik din hizmeti” gibi konuların yer alması, Başkanlığın bu sorunların çözümünde aktif rol alma kararlılığını göstermektedir.

28. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Kadına karşı şiddetin kamu vicdanında oluşturduğu rahatsızlık ve bu sorunun acilen ele alınarak çözüm stratejileri oluşturulması konusunda sarf edilen yoğun çabalar neticesinde “Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleri ile Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler” ile ilgili olarak Başbakanlık tarafından çıkartılan 2006/17 sayılı Genelge 04.07.2006 tarih ve 26218 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

29. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Söz konusu genelgede yer alan eylem planında; Diyanet İşleri Başkanlığı, kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda toplumu bilinçlendirmek üzere; • hutbelerin okunması, • vaazların verilmesi, • yazılı ve görsel yayınların hazırlanması, • camilerde erkeklere yönelik zihniyet dönüşümünü sağlayacak eğitimlerin verilmesi, • şiddete uğrayan kadınların başvurabilecekleri, rehberlik ve danışmanlık hizmeti alabilecekleri merkezlerin tanıtımı, • kadınlara yönelik farkındalık artırma ve eğitim çalışmaları konusunda ulusal bir bilgilendirme kampanyasının yürütülmesini de içeren çeşitli etkinliklerin yapılmasıile sorumlu tutulmuştur.

30. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Diyanet İşleri Başkanlığı, • Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddetin Engellenmesi • Aile içi İletişim • Kadın Hakları • Kız Çocuklarının Eğitimi • Töre ve Namus Cinayetleri • Aile içi Şiddet konularında çok sayıda hutbe, vaaz, konferans ve paneller gerçekleştirerek bu sorumluluğunu yerine getirmeye çalışmaktadır.

31. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Din görevlilerinin halkla birebir ilişki ve etkisi de dikkate alınarak Diyanet İşleri Başkanlığına resmî olarak tevdi edilen bu sorumluluk, özellikle • Din İşleri Yüksek Kurulu • Alo Fetva Hattı • Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarına yapılan konu ile ilgili başvurular da dikkate alındığında, oldukça önemlidir.

32. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Başkanlık, gerek Kur’an ve hadislerde geçen, gerekse Müslümanların tarihî tecrübelerinde yer edinen konular hakkında toplumu aydınlatırken, süreç içindeki yorum, yaklaşım ve uygulama zenginliğini olduğu gibi yansıtmaya çalışmakta, ayrıca bu zengin mirasın günümüzde nasıl yorumlanması gerektiğini de açık bir şekilde ifade etmektedir.

33. Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Rolü Din görevlileri de, • çok yönlü yaklaşarak sorunları tespit etmeli, • bid’atve hurafelerden uzak, doğru ve yerinde bir dinî rehberlik yapmalı, • tıbbi, hukuki ve idari bakımdan ilgili merci ve uzmanlara yönlendirme yapmalı • çözüm sürecini işbirliği içinde yapılandırmalıdır.

34. Ailenin Korunmasına Dair İslamiTemeller • Aile kurmak ve sağlıklı nesiller yetiştirmek İslam dini tarafından ısrarla tavsiye edilen bir hayat modelidir: “Sizden bekâr olanları, kölelerinizden ve cariyelerinizden durumu uygun olanları evlendirin. Eğer bunlar yoksul iseler Allah onları lütfuyla zenginleştirir.” (Nûr, 24/32) • Bir ailenin kurulmasından bahsederken, eş olmanın fiziksel olduğu kadar zihinsel ve duygusal bir tamamlanmaya, beslenmeye ve desteklenmeye işaret ettiği mutlaka söylenmelidir. Nikâhla birleşen yollar her ne kadar bir aile kurulduğuna şahitlik etse de, aile kurmak kadar ‘aile olmak’ da önemlidir.

35. Ailenin Korunmasına Dair İslamiTemeller Aile, her insan için nimet ile külfet arasında gidip gelen bir sarkaç gibidir. Aile, hayatın hem göz alıcı nimetlerinden, hem de en ciddi imtihan sorularından biridir: “Kişinin imtihanı ailesi, malı, nefsi, çocuğu ve komşusu iledir.” (Buhârî, Mevâkîtu’s-salât, 4) “Bilin ki mallarınız ve çocuklarınız birer imtihan vesilesidir. Katında büyük mükâfat olan ise ancak Allah’tır.”(Enfâl, 8/28)

36. Ailenin Korunmasına Dair İslamiTemeller • Aileyi korumak, fırsatlarda olduğu kadar sıkıntı anlarında da ailenin menfaatlerini önceleyen bir bakış geliştirmeyi gerektirir. Nitekim Allah Resûlü, kişinin ailesi için harcadığı her kuruşa sadaka ecri verileceğini bildirdiği gibi, ailesini tehlikelerden korumak için mücadele ederken ölenin şehit olacağını da müjdelemiştir. • “Sizin en hayırlınız, ailesine karşı en hayırlı olanınızdır. Ben de aileme karşı en hayırlı olanınızım.” (Tirmizî, Menâkıb, 63) • “Ailenin senin üzerinde hakkı var!” (Buhârî, Edeb, 86)

37. Ailenin Korunmasına Dair İslamiTemeller Sosyal ve kültürel değişimlerin, ekonomik ve teknolojik gelişmelerin baş döndürücü bir hızla yaşandığı günümüz dünyasında ailenin karşı karşıya kaldığı problemler her geçen gün daha çetrefil bir hâl almaktadır. Yapılması gereken, çevremizde yaşanan her türlü değişim ve etkileşimi itina ile irdelemek, aileyi olumsuz etkileyenleri erken fark ederek önlem almak ve genç-yaşlı, kadın-erkek demeden bütün aile bireylerini güçlendirmektir.

38. Kadına Yönelik Şiddetle MücadeleninİslamiTemelleri CAHİLİYE “Zorbalık esasına dayanan, şiddetten, barbarlıktan ve güçlüden yana gelişen hayat anlayışı” Ca’fer b. Ebû Tâlib, Habeşistan’da Necâşî’ye şöyle tasvir etmişti: “Ey hükümdar! Biz cahiliye toplumuyduk; putlara tapar, leş yer, çirkin işler yapardık. Akraba ilişkilerine değer vermez, etrafımızdakilere kötülük ederdik. Güçlülerimiz zayıflarımızı ezerdi.”(İbn Hanbel, Müsned, I, 202)

39. Kadına Yönelik Şiddetle MücadeleninİslamiTemelleri • Bir dönemden ziyade bir zihniyete işaret eder. • Geçmişle sınırlı olmayıp bugüne de uzanabilir ve hatta geleceği tehdit edebilir. • Kendisiyle mücadele edilmesi gereken çarpık bir yapı arz eder.

40. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri O HALDE, Hz. Peygamber dönemi için geçerli olan merhamet eksenli ahlâkî dönüşüm ve zihnî yenilenme ihtiyacı, şiddetin yaygınlaştığı yani cahiliye anlayışının belirginleştiği her mekân ve zaman için geçerliğini korumaktadır.

41. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri MERHAMET • Şiddetin zıttı. • “Rahmetim gazabımı geçti.” buyuran bir Yaratıcı tarafından “âlemlere rahmet olarak gönderilen” bir Peygamberin yaşam tarzı. • Acıma hissinden doğan sığ bir esirgeyicilik değil, varlığın onuruna saygıdan doğan derin bir şefkat.

42. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri FARKINDALIK “Şiddetin karşısında, merhametin yanında olmak; ailede merhameti hâkim kılmak gerektiğine dair uyanış” Hz. Ömer bu farkındalığı şöyle anlatmıştı: “Biz Cahiliye döneminde kadına zerre kadar değer vermezdik. İslâm gelip de Allah onlardan bahsedince, üzerimizde hakları olduğunu anladık.”(Buhârî, Libâs, 31)

43. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri • Hatanın telafisi ve yanlış alışkanlığın doğrusu ile değiştirilmesi konusunda kilit kelimedir. • Dış disiplinin aksine, iç disiplin geliştirmeyi kolaylaştırır. • Kişinin kontrol mekanizmalarını harekete geçirir, yanlışın düzeltilmesi yolunda kabul ve irade sağlar.

44. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri O HALDE, Yanlışın üzerine gitmek istiyorsak, yanlışın sahibinde farkındalık oluşturup, onun değişim yolundaki gayretini tetiklemek zorundayız.

45. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri ZİHİN KALIPLARI • Davranışlarımıza yön verir. • Din, kültür, gelenek ve örf gibi birden çok kaynaktan beslenir. • Hatalı davranışı doğuran düşünce kalıbı değişmedikçe, bu kalıptan beslenen hatalı tutum ve davranışlar da düzelmez. • Şiddetin ev içinde yaşanabilir ve doğal olduğuna dair düşünce kalıplarına sahip olan bir insan, aile fertlerine şiddet uygulamaktan çekinmez.

46. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri Yanlışa engel olmaya çalışırken; • Zihin kalıplarını göz ardı etmek, • düşünceye değil de davranışlara odaklanmak, • emir ve yasak dilinden başka yöntem bilmemek, • Ceza odaklı çalışmak başarısızlığın garantisi gibidir.

47. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri O HALDE, Şiddete karşı mücadele, şiddeti besleyen zihin kalıplarıyla mücadeleyi gerektirmektedir.

48. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri Şiddet: Öğrenilen Bir Davranış Formu “Aile içinde uygulanan şiddet, strese karşı öğrenilmiş bir tepkidir.” Bir insan, şiddeti • Gözlemleyerek, • Model alarak, • Ebeveyni arasında yaşanan şiddete şahit olarak • Şiddetin birebir hedefi olarak • Şiddeti olumlayan sözler duyarak öğrenir ve benimser.

49. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri • Bugün insanımızı şiddete sürükleyen algı bozuklukları nelerdir? • Aile içi şiddetin bir pişmanlık sebebi olmaktan çıkmasında hangi geleneksel yargılar etkilidir? • Şiddetin yayılmasında hangi kültürel kalıplar referans alınmaktadır?

50. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelenin İslamiTemelleri ŞİDDETİ DOĞURAN ZİHİN KALIPLARI • Değer algısı • Konum karmaşası • Mülkiyet iddiası • Yanlış namus telakkisi