BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİ

1. BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİ

2. BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİ • Hastalıklarda beslenmeye dair bileşenlerin araştırılması • A Vitamini ve Akciğer Kanseri • Diyetteki Yağ ve Meme Kanseri • Diyet ve Koroner Hastalıklar • Folik Asit ve Nöral Tüp Defektleri

3. EPİDEMİYOLOJİ-GIDA? • Ne zamandan beri ? • Alışkanlıklarındaki değişiklikler? • Ne miktarda yediği? • Başka gıdaları azaltmış mı? • Hazırlanışı • Yeme alışkanlıkları ile ilişkili • Etnik köken • Sosyoekonomik durum • Sigara içme

4. BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİNE GENEL BAKIŞ • 200 yıldır epidemiyolojik yöntemlerle çeşitli esansiyel besinlerin tanımlanması • Lind-1753- ilk kontrollü klinik deneyler denebilir • Limon ve diğer narenciyeler- skorbütte “en hızlı ve en iyi etki” C vitamini • Takaki- 1800 lerin sonu-Beri beri- denizcilerde • görülmesi- diyetlerinde bir maddenin eksikliği • Takaki’den1961de Williams’a : Sadece pirinçle beslenmeleri giderilip sebze ve süt eklenmesi ile düzelmelerin olması • Tiamineksikliği….1973, Davidson • Orta Çin Bölgesinde, Keshan Hastalığı: selenyum eksikliği, Guangi-Qi, 1987

5. Beslenme- hastalık epidemiyolojisi • Son 40 yılda temel alan: kronik hastalıklar • Kalp hastalıkları • Kanserler • Osteoporoz • Felç • Diabet • Çoklu nedensellik (Sadece diyet değil) • Genetik • Mesleki • Psikososyal • Enfeksiyöz • Fiziksel aktivite • Davranışsal • Latent dönemleri çok uzun

6. Bireyler beslenme alışkanlıkları ile ilgili yaptıkları değişiklikleri genellikle zaman içinde tam olarak tanımlayabilecekleri noktaya oturtamazlar. • Yeme alışkanlığı yıllar içinde gelişen bir durumdur. • Genellikle yediğimiz gıdanın içeriğinin çok da farkında değiliz. • Bireylerin bildirimi • Kanda yapılan biyokimyasal ölçümlerle • Diyetin ölçülmesi için geliştirilmiş pratik bir yöntemin olamayışı beslenme epidemiyolojisinin en önemli kısıtlılıklarından • Doğru ölçmek • Ucuz olmalı

7. Kanser çalışmaları ile ilgi yeniden artıyor • Diyetin değerlendirilmesine dair teknik geliştirme çalışmaları hız kazanıyor. • Gıda alımı • Antropometrik ölçümler • Biyokimyasal analizler

8. DİYET VE HASTALIK İLİŞKİSİNE EPİDEMİYOLOJİKYAKLAŞIM • Olgu kontrol ve Kohort • Kontrollü deneyler • Korelasyon çalışmaları • Özel maruziyet grupları • Göç çalışmaları

9. OLGU ÖRNEKLERİ • A vitamini ve Akciğer kanseri • Diyetteki yağ ve Meme Kanseri • Diyet ve koroner hastalıklar • Folik asit ve nöral tüp defektleri

10. Kohort • Hirayama-1979 • 10 yıllık izlem • 265 118 kişiden 807 sinde AC Ca • Yeşil ve sarı yapraklı sebzeyi hergüntüketmenin sigara içen ve içmeyenlerde riski azalttığı • AmericanCancerSociety • 1 milyon erkek ve kadın • 10 yıllık izlem • 2952 ölüm –AC Ca • Haftada 5-7 kez yeşil salata , meyve ve meyve suyu tüketiminin haftada 3 ten az tüketenlere kıyasla güçlü bir koruyucu etkisi olduğu • Sorumlu C vitamini?

11. Olgu kontrol örnekleri • Vitamin A aktivitesi ölçülerek indirekt olarak karoten/karotenoid alımı tahmin edilmiş. • Öncül vitamin A etkisiz • Karotenoidler koruyucu • A vitamini kan düzeyleri- Ac Ca riski arasında ilişki? • Olgularda Vitamin A düzeyleri %25 daha düşük bulunmuş, ama karotenoidlerin düzeyi farksız çıkmış. • Tümör vitamin A yı kullanıyor olabilir mi?

12. Diyetle alimin AC Ca insidansina etkisi????? • Kanda farklı karotenoidlerin ayırdedilmesi 1980lerin sonlarında. ß karotenler öne çıkıyor • Sigara içimine bağlı bir metabolik etki ß karoten düzeyini azaltıyor olabilir mi?? • Sigara içenlerle içmeyenler arasında ß karoten düzeyi farklı bulunmuş. • Sigara içenlerin meyve sebze az yediklerinden olabilir mi?

13. Folik asit-nöral tüp defektleri • 28. günde emb. tübün kapanmaması • Klinik gözlem • Temel beslenme biyokimyası • Randomize çalışmalar • Moleküler genetik • Beslenme yetersizliği?

14. Folik asit-nöral tüp defektleri

15. Beslenme-kanser Meyve ve sebze tüketimi ve kanserin önlenmesi • Yeşil renkli sebzeler ve havuç tüketimiyle meme kanseri arasındaki negatif ilişki en tutarlı ilişki gibi görünmektedir (Greenwald et al., 2001). • Turpgiller ve sarı renkli sebzeler ile domates tüketiminin prostat kanseri üzerine olumlu etkileri olduğu bulunmuştur ( Greenwald et al., 2001). • Özellikle Turpgiller (Brassica) ve domates tüketiminin akciğer kanseri üzerine güçlü etkisi olduğu gösterilmiştir (Brennan et al., 2000; Voorrips et al., 2000).

16. DİYET LİFİ • 25 yıl boyunca takip edilen yedi ülke çalışmasına göre erkeklerde diyet lifi tüketimi 10 g/gün artırıldığında kolerektal kansere bağlı ölüm riskinde %33 azalma saptanmıştır (Jansen et al., 1999). • Oysa 16 yıl takip edilen bir diğer çalışmada ( Nurses Health Study) kadınlarda diyet lifi tüketimiyle kolerektal kanser riski arasında bir ilişki saptanmamıştır (Greenwald et al., 1999).

17. 10 vaka kontrol çalışmasının 9 tanesinde tahıl tüketimi veya diyet lifi tüketimiyle meme kanseri arasında negatif bir ilişki saptanmış, oysa 4 prospektif cohort çalışmada diyet lifi tüketimiyle meme kanseri arasında herhangi bir ilişki saptanmamıştır (Gerber, 1998).

18. E vitamini • Sigara içen kişilerde E vitamini desteği kullanma ile metastatik veya fatal prostat kanser riski arasında negatif ilişki ( Chan et al., 1999) • Geniş kapsamlı klinik müdahale çalışmasında, günlük E vitamini desteği alan ve sigara içen erkeklerde % 34 düzeyinde daha az prostat ve % 16 düzeyinde daha az kolerektal kanser vakası (Heinonen et al., 1994) saptanmıştır.

19. C vitamini • Epidemiyolojik çalışmalar C vitamini içeren meyve ve sebzelerin mide, ağız, farinks, özafagus, akciğer ve pankreas kanser risklerini azalttığını göstermiştir (WCRF, 1997). • Vaka kontrol çalışmalarında ise gastrik kanser için % 40- 60 ve ağız/farinks kanseri için %66 risk azalması saptanmıştır (Ekstrom et al., 2000; Negri et al., 2000).