1 / 40

Su Hasadı Yöntemleri

Su Hasadı Yöntemleri. Doç. Dr. Derya EŞEN Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi. Giriş. İnsanoğlu için 21. yüzyılın en çetin sorunu su kıtlığı olacaktır ( Prinz 2002)

skip
Download Presentation

Su Hasadı Yöntemleri

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Su Hasadı Yöntemleri Doç. Dr. Derya EŞEN Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi

  2. Giriş • İnsanoğlu için 21. yüzyılın en çetin sorunu su kıtlığı olacaktır (Prinz 2002) • Yıllık yağışın potansiyel toplam buharlaşmaya oranı (kuraklık endeksi) 0.05 ile 0.65 arasına düşen kutup ve yarıkutup alanlar dışındaki alanlar kurak alanlardır [BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi (UNCCD)] • Buna göre dünya yüzeyinin yaklaşık %41’i (>6 milyar ha) ve dünya nüfusunun nerdeyse üçte biri (2 milyar) kurak alandır (FAO 2012)

  3. Giriş • Türkiye’nin % 65’i kurak ve yarıkurak alan (KYK) (ÇEM 2011) • 05–08 Aralık 2011 Ürgüp/Nevşehir‟de KYK Alan Yönetimi Çalıştayı • Bu alanların iyileştirilmesi ve sürdürülebilir yönetimi ile ilgili öncelikli çalışma konuları belirlenmiş

  4. Giriş • 5. Proje uygulanan sahalarda yönetim planının (agro-silvo-pastoral) tarımsal ormancılık sistemleri geliştirilerek yapılması, bu yolla kırsal kesim halkının çok yönlü gelirelde etmesi sağlanmalı, • 17. Havza yönetiminde çözüm odaklı ve uygulamaya yönelik araştırmalar geliştirilerek uzman kapasitesi arttırılmalı • 23. Kurak ve yarı-kurak ekosistemlerde alternatif üretim kaynakları tespit edilmeli • 18.Havza bazında yapılacak tarım ve ormancılık çalışmalarında kullanılacak türler belirlenirken ekosisteme uyumlu ve kırsal kalkınmaya destek olabilecek türler seçilmeli

  5. Gerekçe (ÇEM 2011) • 18. Kurak ve yarı kurak alanlarda toprakta tutulan suyun yitirilmesini engelleyen toprak işlemesiz (doğrudan ekim) veya en az toprak işlemeli sistemlere öncelik verilmeli • 19. Kurak ve yarı kurak mera alanlarında rüzgâr perdeleri kurulmalı, • 6-Kurak ve yarı kurak alanlarda, sürdürülebilir alan yönetimi planlaması yapılırken, yöre insanlarının sosyo-ekonomik durumlarını iyileştirecek uygulamalara yönelinmeli • 7-Kurak ve yarı kurak alanlarda yapılacak özel ağaçlandırma çalışmalarında, eğer yetişme ortamı uygun ise, %10‟ a kadar meyve ağacı dikimine de izin verilmesi yönünde çalışmalar yapılmalı

  6. Gerekçe (ÇEM 2011) • 13. Kurak ve yarı kurak alanlarda orman tesis edilirken azami özen gösterilmelidir (dikilecek türlerin orijini, yaşı, türü,kurak mıntıkalara uygun yetiştirilme tekniği, nakli, dikim zamanı, dikimi ile bakım metotlarının ot alma, malçlama, sulama, çapa, tam alanda makineli bakım ve koruma vb), • 17. Toprakta tuzluluğun ve alkaliliğin önlenmesi amacıyla ana ağaç türlerinin yetiştirilmesine yönelik araştırmalar yapılmalı

  7. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ • Geleneksel sulama yöntemlerinde, topraktan süzülen, yer altı veya üstü (nehir, göl vb.) kaynaklara kavuşan yağış suları kullanılır • Su hasat yöntemleri (SHY), yağış sularını toprağa girmeden yüzeysel akış veya taşkın formunda toplamayı esas alır • Kullanım değeri olmayan alana düşen yağışı dikim yapılan komşu sahaya aktararak fidanların kullanımına sunan bir sistemdir • Küresel ölçekte KYK ağaçlandırmalarının başarısını büyük ölçüde artırmıştır

  8. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ • Bir SH tesisinde “toplama yada besleme alanı (TA)” ile “depolama tesisi (DT) ”ve “hedef alan (HA)” mevcuttur • TA üzerine yağan yağış sularını toplayarak DA’na alanına aktarır • Aktarılan yüzeysel akışı HA’na dikilen fidanların kullanacağı zamana kadar DT’inde saklanır

  9. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ • Alternatif su kaynaklarının çok uzak ve erişimin pahalı olduğu durumlarda SHY ağaçlandırma çalışmaları için çok daha ucuz bir su kaynağı sunar • KYK alanlarda SHY kullanılarak derin yer altı sularının (Konya ve çevresinde sıkça görülen) hoyratça tüketilmesinin de önüne geçilir • Yağış sularını toprağa girmeden yüzeysel akış veya taşkın formunda toplamayı esas alır

  10. 1. SHY:NEGARİM • Negarim SHY: Son dönemlerde önem kazanan bir SHY. • Yüksekliği 25 cm’yi geçmeyen toprak set ya da sırtlarıyla çevrelenen ve mikrohavzanın en düşük kotlu köşesinde bir infiltrasyon (fidan dikim) çukuru olan baklava şekilli minyatür havzalardır (FAO 1991, 2012).

  11. 1. SHY:NEGARİM • Bu tesisler yıllık yağışın 150 mm’e kadar düştüğü 1,5-2 m toprak derinliğine sahip eğimin %5’i geçmediği düzgün satıhlı KYK’da kullanılır (FAO 1991, 2012). • KYK havzalarda yağış sonrası yüzeysel akışı düzenli biçimde yönlendirerek asli bitki türleri (kökler) tarafından kullanılmak üzere depolamayı amaçlar (FAO 1991, 2012).

  12. 1. SHY:NEGARİM • Bu yapılar 5-10 m eninde 10-25 m boyunda tesis edilir • Havzalar ağaç türüne ve fidan sayısına bağlı alarak 10-100 m2 arasında değişir.

  13. 1. SHY:NEGARİM • Bu sistemin en önemli yararı çok iyi bir toprak muhafazası sağlamasıdır. Diğer bir faydası da fazla bakım gerektirmeden uzun yıllar boyunca kullanılabilmesidir

  14. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ:Negarim • Bazen değişik tipleri de kullanılabilmektedir

  15. 1. SHY:NEGARİM • İnfiltrasyon çukuru mikrohavza büyüklüğüne bağlı olarak 1,4 x 1,4 x 0.4 ile 3 x 3 x 0.4 cm arasında değişir. • Genelde her bir havzaya birisi yedek iki fidan dikilmesi önerilir

  16. 1. SHY: Eşyükselti Eğrisi Setleri(EYS) • Eşyükselti eğrisi setleri (Contourbundsorridges) 200-750 mm yıllıkyağışa, 1,5-2 mtoprakderinliğineve%1-50 eğimlialanlardakullanılır • EYS, mikrohavzalarınbasitleştirilmişbirformudur(Oweisve ark. 2001; Prinz, 2002; FAO 2012).

  17. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ: EYS • 5-20 m araylaoluşturulananasetlerbirbirlerineyakınmesafedeeşyükseltieğrilerineparalelolarakoluşturulur • Ana setlerinyüksekliğigenelolarakeğimliarazilerde her 1 m’likdüşüşünekarşı 75-100 cm yüksekliktetesisedilir • Düzveyadüzeyakınarazilerdeise her 100 m’likmesafedebir 60 cm yüksekliğindebir set yapılmasınıönermektedir • Anasetlerarasına, 2-5 m mesafeyleveyaklaşık 2 m uzunluğundaküçüktalitopraksetler (bağlar) tesisedilirkibutalisetlersetlerarasınıminihavzalara (10-50 m2) ayırır • İnfitrasyon çukuru (80x80x40 cm) iseanavetalisetin (bağ) kesişmenoktasındatesisedilir

  18. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ: EYS

  19. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ: EYS Kenya’daotsubitkilerle (Napier otu, solda) vetaşla(altta) tahkimedilmişEYS’ler(FAO 2012). • Bu sistemdahaaztoprakişlemesisebebiyleNegarim’egöredüşükmaliyetlevedahagenişalanlaratesisedilir • Anasetlerarasınatarımveyayembitkileriekilereksistemzenginleştirilebilir (Oweisve ark. 2001; Prinz, 2002; FAO 2012).

  20. 1. SHY: Hilal Set (Semi-circular) Sistemi (HSS) • HSS,KYKalanlarınağaçlandırılmasında (ör. badem, Antepfıstığı, zeytin vb.) sıkçakullanılanbirsistemdir • Bu sistem, >200-300 mm yıllıkyağışaveçoksığvetuzluolmayantoprağasahip %0,5-5 eğimliKYK meralarınhızlıvedüşükmaliyetleıslahındakullanılmaktadır. • Dahafazlakazı dolduru gerektirenkapalımikrohavzayöntemlerinegöredahadüşükbirmaliyetesahiptir(Prinz, 2002; FAO 2012).

  21. 1. SHY: HSS

  22. 1. SHY: HSS • Bu sisteminyaygınbirformunda, uçlarıeşyükseltieğrilerinekavuşan 1-8 m genişliktehilalşekilli, 10-75 cm yüksekliktetopraksetlertesisedilir • FAO’nunçalışmalarındatopraksetlerinyüksekliği 10 cm oturmagenişliği 75 cm’dir.

  23. 1. SHY: HSS • Bu sistem, bir alt eşyükseltieğrisinetesisedilensetlerüsttekieşyükseltieğrisinetesisedilensetleriortalayacakşekildedüzenlenir. • Böyleceüsttekisetlerarasındanakacakyüzeyselakışın alt setlerceyakalanmasısağlanır. • Eğimartıkçahilalinçapıdaazaltılır (Oweisve ark. 2001; Prinz, 2002; FAO 2012).

  24. 1. SHY: Kaşlı Teraslar (Eye-browterraces) (KT) • KT,yıllıkyağışın 200-600mm arasındadeğiştiğisahalarabireyselolarakdikilenağaçyadaçalılarayeterlisusağlamaküzeretesisedilir (Prinz 2001). • Bu sistemindiğerbirismi de platform teraslarıdır.

  25. 1. SHY: KT • Üründikimalanının (cropping area) 1-5 m2olduğu, tesisedilenbumikrohavzanınbüyüklüğü 5-50 m2arasındadeğişir. • Bu tesisoldukçaeğimliarazilerde de (%1-50) kullanılabilmektedir (Prinz 2001).

  26. 1. SHY:ValleraniMikrohavzaları • AdınıİtalyanbirmühendisolanVallerani’denalan,ağaçlandırılacakmikrohavzalarınmekanizeolaraktesisedildiğibirsistemdir (Prinz 2001). • Bu sistemyıllıkyağışınvearazieğimininsırasıyla 200-600 mm ile % 0-2arasındadeğiştiğisahalardakullanılmaktadır. • Her birmikrohavzayaklaşık 600 Lyağışsuyunudepolayabilir. • Bu sahalardayapılanağaçlandırmalarınoldukçayüksekbaşarıyaulaştığıbildirilmektedir.

  27. 1. SU HASAT YÖNTEMLERİ: ValleraniMikrohavzaları • Bu sistemsaatte 400 mikrohavzatesisedebilen “yunuspulluğu” adıverilenözelekipmanlatesis edilir • YunuspulluğuözellikleAkdenizveAfrikaülkelerindeyapılanağaçlandırmaçalışmalarındabüyükbirbaşarısergilemiştir.

  28. 1. SHY: Meskat Sistemi • Yağışınvearazieğimininsırasıyla200-400 mm ve%2-15 arasındadeğiştiği KYK kullanılır • Sistemyağışınyakalandığıyaklaşık 500 m2’lik bir “meskat” bölümüileasıldikimlerinyapıldığıvebüyüklüğü 250 m2olan “manka” bölümlerindenoluşmaktadır • Sistem 20 cm yüksekliktebirtoprak set ileçevrelenmektedir • Tunus’tayaklaşık 300 bin ha’lıkalan ağaçlandırılmış

  29. 2. Dayanıklı Yerli ve Yabancı Tür Seçimi ? • Pinusnigra • Cupressussempervirens • Robiniapseudoacacia • Cedruslibani • Eleagnusangustifolia • Pinusbrutia • Pinuspinea • Amygdaluscommunis • Ailanthusaltissima • Acaciacyanophilla • Acaciasenegal(Arap sakızı) • Acaciaseyal(Arap sakızı) • Arganiaspinosa(Argan ağacı) • Eucalyptuscamaldulensis • Prosopis L. • Tamarixspp.

  30. Yabancı Tür ? Acaciasenegal, A. seyal ve Arap sakızı üretimi, Nijerya (FAO 2010)

  31. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Malçlama

  32. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Diriörtü Mücadelesi • KYK, su ve besin elementleri rekabeti hayati önemde • Bu kaynakların asli türlere yönlendirilmesi çok önemli • Etkili ve ucuz DÖ mücadelesi ile bu sağlanabilir • Kimyasal mücadele ile önemli bir alternatif

  33. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: İnorganik Malçlama

  34. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Malçlama

  35. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Organik Malçlama

  36. http://www.nativerevegetation.org/learn/manual/ch_10_1.aspx

  37. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Ağaç Tulumları

  38. 3. Dikim Başarısını Artırıcı Yardımcı Yöntemler: Ağaç Tulumları

More Related