1 / 58

Zbiorniki wodne

Zbiorniki wodne. Morza i oceany Jeziora Zbiorniki zaporowe Stawy Rzeki. Dziedziny ekologiczne w morzu Podział środowiska morskiego . Środowisko morskie Rozmieszczenie życia.

solange
Download Presentation

Zbiorniki wodne

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Zbiorniki wodne Morza i oceany Jeziora Zbiorniki zaporowe Stawy Rzeki

  2. Dziedziny ekologiczne w morzuPodział środowiska morskiego

  3. Środowisko morskieRozmieszczenie życia • Na ponad milion gatunków zwierząt w faunie światowej jedynie 16% żyje w oceanach, z tego przytłaczająca większość, bo około 98% zasiedla dno oceaniczne, a pozostałe 2% występuje w otwartych wodach oceanów. • Oceany zasiedlone są nierównomiernie (zależy zasadniczo od szerokości geograficznej oraz głębokości).

  4. Fitoplankton • Fitoplankton oceaniczny budują okrzemki (Bacillariophyeae), bruzdnice (Pyrrophyta), wiciowce wapienne (Coccolithineae) i krzemionkowce (Silicolagallatae). • Zaznacza się zróżnicowanie przestrzenne w rozmieszczeniu fitoplanktonu. Okrzemki są typowe dla wód zimnych, zaś bruzdnice i wiciowce dla ciepłych.

  5. Zooplankton • Zooplankton obejmuje gatunki pierowtniaków (Protozoa), jamochłonów (Coelenterata), żebropławów (Ctenophora), pierścienic (Annelida), strzałek (Chaetognatha), mięczaków (Mollusca), stawonogów (Arthropoda) i szkarłupni (Echinodermata - formy larwalne). • W planktonie też występują pierwotniejsze formy strunowców - osłonice (Tunicata) oraz ikra i stadia młodociane ryb.

  6. Nekton • Do nektonu morskiego zalicza się: • ryby, • kalmary, • morskie gady, • ssaki.

  7. Fitobentos • Fitobentos morski obejmuje glony z trzech gromad - zielenic (Chlorophyta), brunatnic (Phaeophyta) i krasnorostów (Rhodophyta) oraz nieliczne gatunki roślin naczyniowych. • Występują one we wszystkich morzach, jednak ich rozmieszczenie uzależnione jest od strefy klimatycznej, głębokości wody i innych czynników ekologicznych.

  8. Zoobentos • W skład zoobentosu wchodzą gatunki pierwotniaków (Protozoa), gąbek (Poriferia), koralowców (Anthozoa), ukwiałów (Actinaria) wstężniaków (Nemertini), pierścienic (Annelida), mięczaków (Molusca), stawonogów (Arthropoda), jeżowców (Echinoidea), liliowców (Crinoidea), rozgwiazd (Asteroidea) i wężowideł (Ophiuroidea).

  9. Jezioro - definicja • Jezioro jest to zbiornik wody wykazujący pionową strefowość czynników ekologicznych, wykształcony w naturalnym zagłębieniu na powierzchni Ziemi, nie mający bezpośredniego, szerokiego połączenia z morzem.

  10. Podział jeziorkryterium: stopień otwarcia • Jeziora zamknięte - bezodpływowe: szczególnie liczne w strefie klimatu ciepłego o podwyższonym zasoleniu. Jeziora otwarte, czyli odpływowe (z jeziora wypływa rzeka), lub przepływowe (do jeziora wpływa i wypływa rzeka) są typowe dla klimatu umiarkowanego i wilgotnego (np. jeziora bałtyckie).

  11. Podział jeziorkryterium: pochodzenie • Tektoniczne • Polodowcowe • Wulkaniczne • Krasowe • Rzeczne • Przybrzeżne

  12. Dziedziny ekologiczne w jeziorzePodział środowiska jeziornego

  13. Toń wodna w jeziorzecharakterystyka • Stratyfikacja procesów hydrobiologicznych • Większa stabilność procesów i zjawisk ekologicznych niż przy brzegu (strefa nerytyczna) • W strefie nerytycznej wpływ brzegu i dna (np. obecność w planktonie form z bentosu - spowodowane jest to zachodzącym tu intensywnym mieszaniem wody). • .

  14. Litoral jeziornycharakterystyka • najbardziej zróżnicowana strefa w jeziorze; • wszystkich grup roślin i zwierząt wodnych; • ważnym składnikiem fauny litoralu są zwierzęta ziemnowodne, a w tym przede wszystkim, reprezentowane przez wiele grup, owady. Jedne z nich są typowym składnikiem bentosu, np. larwy chruścików lub ochotek, inne zaś swobodnie poruszają się w wodzie.

  15. Sublitoral jeziornycharakterystyka • Strefa przejściowa między płyciznami litoralu a głębią profundalu. • Wraz z wzrastającą głębokością zwiększa się stabilność czynników ekologicznych i maleje liczba gatunków; • Granica między warstwą trofogeniczną a trofolityczną - w głębszych rejonach odbywają się intensywne procesy rozpadu - destrukcji materii organicznej.

  16. Profundal jeziornycharakterystyka • Strefa denna, wyścielona osadami o pochodzeniu głównie organicznym i autochtonicznym. • Stabilności czynników środowiskowych. • Zachodzą głównie procesy rozkładu. • Fauna w profundalu występuje w skupiskach, między którymi rozciągają się znaczne obszary "pustynne".

  17. Czynniki ekologiczne regulująceprodukcję biologiczną (wg Naumanna) • zawartość biogenów, • wysycenie gazami, • ilość materii organicznej, • temperatura, • natężenie światła.

  18. Zróżnicowanie natężeniaczynników środowiskowych • Gdy któryś z czynników występuje w dużej ilości to mówi się, że jest w politypie, gdy w małej - w oligotypie, a pośrednio - w mezotypie. • Określenie liczbowe poszczególnych typów jest trudne i jest swoiste dla danego rejonu geograficznego.

  19. Klasyfikacja jezior wg Thienemanna • Kryterium podziału: stopień wykształcenia danego czynnika środowiskowego: • JEZIORA HARMINIJNIE WYKSZTAŁCONE • JEZIORA JEDNOSTRONNIE WYKSZTAŁCONE

  20. Jeziora harmonijnie wykształcone • charakteryzują się równomierną obecnością wszystkich czynników ekologicznych. Czynniki te mogą występować w dużych ilościach, wówczas będą to jeziora eutroficzne, lub w małych ilościach - jeziora oligotroficzne. Stany pośrednie obejmują jeziora mezotroficzne.

  21. Jeziora jednostronnie wykształcone • Gdy jeden z czynników ekologicznych jest w nadmiarze.. • Między innymi duże ilości: • humusu - jeziora dystroficzne, • wapnia - jeziora alkalitroficzne, • żelaza - jeziora siderotroficzne, • glinu - jeziora argillotroficzne, • niskie pH wody - jeziora acidotroficzne.

  22. Charakterystyka głównych typów jezior I

  23. Charakterystyka typów jezior II oligotrof, eutrof, dystrof.

  24. Charakterystyka typów jezior III oligotrof, eutrof, dystrof.

  25. Charakterystyka typów jezior IV oligotrof, eutrof, dystrof.

  26. Sukcesja harmoniczna jeziorwzrost żyzności • jeziora oligotroficzne -> • jeziora -mezotroficzne -> • jeziora -mezotroficzne -> • jeziora eutroficzne -> • jeziora stawowe ->

  27. Sukcesja nieharmoniczna • Istnieje jednak wiele czynników środowiskowych, które prosty ciąg w rozwoju jezior modyfikują, np. • torfowiska niskie. • dopływ humusu może spowodować dystrofię każdego z wymienimych typów i w efekcie zarośnięcie jeziora dystroficznego, co prowadzi do powstania torfowiska wysokiego.

  28. Zbiorniki zaporowedefinicja • Zbiorniki zaporowe to najczęściej sztuczne zbiorniki wodne powstałe przez zagrodzenie doliny rzeki tamą, w wyniku czego następuje spiętrzenie wody

  29. Zbiorniki zaporowecharakterystyka • swoiste cechy, które różnią je od jezior i rzek. Cechami tymi są: • - asymetria dna - najgłębsze jest przy tamie; • - zmienny poziom wody; • - górna warstwa wody płynie, głębsze warstwy stagnują (zależne od stopnia otwarcia tamy).

  30. Zbiorniki zaporowezmiany środowiskowe • Darń roślinna ulega rozkładowi i mineralizacji. • Zanik tlenu w strefie przydennej i pojawienie się siarkowodoru, zwiększenie się ilości bakterii, podniesienie zawartości żelaza, a nawet manganu. • Napłpływ allochtonicznej materii organicznej.

  31. Zbiorniki zaporowebiocenozy • Długotrwałe zakwity okrzemek, sinic i zielenic, w zooplanktonie - wrotki. • Glony nitkowate ( zielenice) oraz roślinność naczyniowa liczne po zalaniu zbiornika. • Niestabilność biocenoz wskutek zmiennego poziomu wody w zbiornikach zaporowych. • Dla małych zbiorników zaporowych typowe są okoń i płoć, w większych - leszcz.

  32. Stawy - definicja • Brak strefy głębinowej to cecha odróżniająca stawy od jezior. • Dostęp światła do dna pozwalający na rozwój roślinności zakorzenionej na całej jego powierzchni. • Warunki środowiskowe w stawach są podobne do tych, jakie panują w strefie przybrzeżnej jezior.

  33. Stawy - specyfika środowiskowa • Wahania temperatury są znaczne, a amplituda między dniem i nocą sięga kilku stopni Celsjusza. • W stawach nie wykształcają się długotrwałe uwarstwienia termiczne. • W lecie przy dnie woda jest chłodniejsza niż na powierzchni, jednak temperatura jest zawsze wyższa od 4oC. • W zimie wody przydenne oziębiają się poniżej 4oC.

  34. Stawy - specyfika ekologiczna • Wahania roczne zawartości biogenów; • Wiosną mało - spływ wód roztopowych; • Latem i jesienią dużo - parowanie i dopływ wód żyznych z pól - zakwity glonów, sinic; • Okresy beztlenowe, szybko ustępujące - częste i pełne wymieszanie wód. • Warunki w stawach są bardzo zmienne.

  35. Stawy - charakterystyka biocenoz • Charakterystyczne są rośliny naczyniowe • (np.: turzyce, skrzypy, sitowie, trzcina, pałka wodna, wełnianka, jeżogłówka); • Obecne licznie: zielenice nitkowate (sprzężnice), w planktonie: sinice, okrzemki, zielenice, wrotki, skorupiaki; • Liczna fauna poroślowa - różnego typu robaki, a szczególnie wrotki i skąposzczety, skorupiaki oraz larwy owadów.

  36. Podział stawów wg Wurtzakryterium: cechy ekologiczne • Oligotroficzne • Mezotroficzne • Eutroficzne • Politroficzne

  37. Stawy oligotroficzne • - wykształcone na podłożu piaszczystym lub żwirowym, o wodzie obojętnej, dobrze natlenionej, ubogie produkcyjnie z różnorodną florą glonów, bez wyraźnej dominacji jakiejś grupy; • - wykształcone na podłożu piaszczystym lub gliniastym, o wodzie kwaśnej, słabo zamulonej, położone śródleśnie, z różnorodną florą glonów, bez wyraźnej dominacji; • - wykształcone na torfowiskach, z zalegającą na dnie słabo zmineralizowaną materią organiczną, dominują desmidie i okrzemki z Pennales.

  38. Stawy mezotroficzne • o słabo zamulonym dnie i dobrze natlenionej wodzie, nawet przy dnie; dominują chryzofity, obecne są bruzdnice i okrzemki, notowany często Botryocoocus.

  39. Stawy eutroficzne • - słabo eutroficzne, z obfitą roślinnością naczyniową, na łodygach której licznie występuje peryfiton, dominują bruzdnice i okrzemki; • - średnio zeutrofizowane z obfitą roślinnością podwodną, w wodzie zasadowej dominują zielenice chlorokokkowe, zaś w kwaśnej bruzdnice, częste zakwity: wiosną - Volvox, latem - Dinobryon, jesienią - Microcystis; • - silnie zeutrofizowane z dominacją sinic (Anabaena) oraz liczną obecnością okrzemek, toczkowych i euglenin.

  40. Stawy politroficzne • z dużymi pokładami mułu na dnie i częstymi zanikami tlenu, dominuje sinica Aphanizomenon flos-aquae oraz toczkowe, chlorokokkowe i eugleniny.

  41. Rzeki - definicja • Rzeki różnią się od zbiorników wód stojących ciągłym ruchem postępowym wody oraz kolejno ustawionymi za sobą biotopami. • Oddziaływania między biotopami są jednokierunkowe, a nie wielokierunkowe tak jak w jeziorze. • Powoduje to wykształcenie odmiennych niż w zbiornikach wody stojącej, układów biocenotycznych.

  42. Elementy biocenotwórcze w rzekach • Duża zmienność linii brzegowej, niestabilność dna oraz wahania poziomu wody. Jest to szczególnie ważne w okresach wezbrań i powodzi, kiedy brzegi i dno są rozmywane, a osiadłe zbiorowiska roślin i zwierząt przestają istnieć. • Natomiast w okresach suszy, przy znacznym obniżeniu lustra wody przybrzeżne biocenozy giną z przesuszenia.

  43. Podział biotopowy rzekiwg Illiesa • krenon - odcinek źródłowy, • rhitron - potokowy, • potamon - rzeczny • Odcinek ujścia rzeki to estuarium

  44. Źródła - definicja • miejsca wypływu wody podziemnej na powierzchnię skorupy ziemskiej, • mogą być z punktu widzenia geomorfologii, różnie wykształcone. Zależy to od układu warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych, a przede wszystkim od miejsca, w którym warstwa przepuszczalna wychodzi na powierzchnię.

  45. Źródła - specyfika ekologiczna • Wody źródlane charakteryzują się małymi wahaniami temperatury w ciągu całego roku - latem są one zimne, zimą ciepłe i nie zamarzają. Zasiedlają je więc organizmy stenotermiczne; • Są zasobne w elektrolity.

  46. Trzy typy źródełwg Thienemanna • Zasobność w biogeny jest różna: • helokrenowe są zwykle ubogie - słabo rozwinięta roślinność; • reokrenowe - ubogie; • Najzasobniejsze w biogeny są źródła limnokrenowe.

  47. Flora i fauna źródeł(nie jest dokładnie zbadana) • Spośród glonów występują w nich okrzemki (Meridion circulare, Diatoma hiemale var. mesodon i inne), zielenice (Draparnaldia) i krasnorosty (Batrachospermum). • Obecne są mchy (Cratoneuron, Bryum, Philonotis) oraz - z roślin kwiatowych - rukiew wodna (Cardamine amara). • Fauna to drobne skąposzczety, skorupiaki, larwy różnych gatunków owadów.

  48. Zmienność warunków środowiskowych w rzece • Prąd i temperatura wody zmieniają się w sposób ciągły wzdłuż biegu rzeki (zmienność ta jest taka sama we wszystkich rzekach, niezależnie od ich położenia geograficznego). • Odcinek potokowy i rzeczny - odmienne. • Odcinek potokowy - kraina mikrofitów, względnie kraina ryb łososiowatych. • Odcinek rzeczny - kraina makrofitów albo ryb karpiowatych

  49. Zmienność czynników środowiskowych wraz z biegiem rzeki

  50. Charakterystyka biocenotyczna odcinka potokowego I • Glony o płaskich, skorupiastych plechach, przylegających do twardego, skalistego dna: sinice (rząd Chamaesiphonales) lub krasnorost Hildenbrandtia rivularis. Liczne są także brunatne naloty okrzemek oraz bardzo charakterystyczny dla górnego biegu rzeki darnisto-nitkowaty złotowiciowiec Hydrurus foetidus.

More Related