Prawo zobowiązań cz. II

1. Prawo zobowiązań cz. II

2. Świadczenie w miejsce wykonania – datio in solutum • celem zwolnienia się z zobowiązania, dłużnik spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie od pierwotnie ustalonego • np. A zobowiązał się do zapłaty B kwotę 100zł., następnie A za zgodą B w celu zwolnienia się z zobowiązania przenosi na rzecz B własność konia wartego 100 zł.

3. Odnowienie – novatio • umowa zawarta miedzy wierzycielem a dłużnikiem, w której strony postanawiają, za dotychczasowe zobowiązanie zostaje umorzone w związku z powstaniem nowego stosunku zobowiązaniowego. Ten nowy stosunek zobowiązaniowy powinien różnić się od dawnego: 1) albo innym świadczeniem, lecz juz nie samym tylko zmienionym sposobem jego wykonania (terminem, miejscem), 2) albo inna podstawa prawna nawet przy niezmienionym świadczeniu dawnym, A jest winien B z tytułu reszty ceny sprzedaży 100 zł. 1) strony postanawiają że treścią nowego zobowiązania będzie przeniesienie własności konia 2) A nadal jest zobowiązany do zapłaty A 100 zł., ale nie z tytułu umowy sprzedaży, ale np. z tytułu umowy darowizny.

4. Pojęcie umowy i jej skutki prawne • UMOWA – zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron, których celem jest wywołanie określonych w treści umowy skutków prawnych o charakterze majątkowym. • następuje powstanie, zmiana lub zniesienie wzajemnych praw i obowiązków stron

5. oprócz skutków prawnych wynikających bezpośrednio z treści umowy wywołuje ona również inne skutki prawne – wynikające z: • przepisów ustaw • zasad współżycia społecznego • ustalonych zwyczajów

6. Zasada swobody umów • Swoboda umów- kompetencja do kształtowania przez podmioty wiążących je stosunków prawnych w drodze dwu lub wielostronnych oświadczeń woli. W jej zakresie wyróżnia się swobodę kształtowania treści umów oraz swobodę zawierania umów. • Autonomia woli-pojęcie szersze od swobody umów obejmuje także inne niż umowa postacie kształtowania stosunków cywilnoprawnych mocą własnych decyzji zainteresowanych podmiotów.

7. Zakres swobody umów-zasada swobody umów Art. 353§1.Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Art.. 58 Cel czynności prawnej ma doniosłość prawną. W razie sprzeczności umowy z normą względnie wiążącą norma ta nie znajduje zastosowania, a treść stosunku zobowiązaniowego reguluje umowa, na odwrót jest przy konflikcie z normą imperatywną czy semiimperatywną. (SN) Umowy dławiące- niezgodne z zasadami współżycia społecznego, polegają na jednostronnie narzuconej formie zaspokajania potrzeb ludności na trudno dostępne dobra (chodziło o garaże) wraz z rażącą nieadekwatnością świadczeń wzajemnych.

8. Granica swobody umów • stanowi ją poszanowanie interesów osób trzecich i łączącą się z tym zasadą bezpieczeństwa obrotowego (właściwość). Niedopuszczalnym jest aby stosunek umowny ukształtował sytuację stron w ten sposób że jedna z nich mogłaby dowolnie określać swoje obowiązki lub obowiązki drugiej strony (SN). • (SN) wynikająca z art. 353§1 swoboda kontraktowania obejmuje także możliwość kreowania czynności abstrakcyjnych, nie ma bowiem żadnych przeszkód aby strony stosownie do swej woli konstruowały zobowiązania wyabstrahowane , odłączone od istniejącego stosunku prawnego, albo istniejące niezależnie od niego.-to było w sprawie gwarancji bankowej-w odniesieniu do stosunków obrotu profesjonalnego.

9. Zasadapacta sunt servanda- • umów należy dotrzymywać. • umowa zawarta z przekroczeniem którejkolwiek z granic umów jest w myśl art. 58 bezwzględnie nieważna, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

10. Niemożność świadczenia • Pole swobody umów ograniczają także przepisy o niemożliwości świadczenia. Art. 387 § 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.-termin przedawnienia 3 lata.

11. Zawarcie umowy polega na złożeniu przez strony umowy zgodnego oświadczenia woli a co w sytuacji gdy umowa zawierana jest masowo??? ogólne warunki umów regulaminy

12. Wzorce umów • właściwe poinformowanie drugiej strony o wzorcu umowy = podstawową przesłankę skuteczności prawnej wzorca. • wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. • jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej wzorce umowne powinny być doręczane w całości. Wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. • postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta, nie tyczy to przedsiębiorcy. • umowa jest ważna zaś wzorzec w tych miejscach gdzie jest sprzeczny z umową jest bezskuteczny. Konsumentowi należy doręczyć wzorzec. Zmiana treści istniejącego stosunku zobowiązaniowego przez wydanie wzorca po raz pierwszy albo kolejny, dopuszcza jej wyłączenie na podstawie klauzuli modyfikującej, zawartej w umowie lub we wzorcu, albo na podstawie, szczególnego przepisu prawnego,

13. Sposoby zawarcia umowy

14. Oferta • jest to oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta) skierowane do innej osoby fizycznej lub prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia. Gdy oferta zawiera określony termin, to oferent jest nią związany aż do upływu oznaczonego terminu • Jeżeli oferta nie zawierała określenia terminu, to należy odróżnić dwie sytuacje: • oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą telefonu. Oferta taka przestaje wiązać, jeżeli nie zostanie przyjęta niezwłocznie, • oferta została złożona listownie, telegraficznie itp. Oferta taka przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź, wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Przyjęcie oferty powoduje zawarcie umowy, jeżeli oferta zostanie zaakceptowana w całości i bez zastrzeżeń.

15. Przetarg • jest szczególnym trybem zawierania umów i stanowi coraz częstszy sposób zawierania umów. Na przetarg składają się następujące etapy: • 1) ogłoszenie przetargu, • 2) składanie ofert, • 3) przyjęcie wybranej oferty.

16. Przetarg ustny • nazywamy licytacją lub aukcją, polega on na tym, że ogłaszający przetarg oczekuje coraz korzystniejszych ofert. Złożona oferta obowiązuje aż do momentu złożenia korzystniejszej oferty przez innego licytanta, albo, gdy przetarg zostanie zamknięty bez wybrania oferty. Do zawarcia umowy dochodzi w momencie wyboru oferty, stwierdzanego tzw. przybiciem.

17. Przetarg pisemny • polega na pisemnym składaniu ofert, w celu wybrania najkorzystniejszej oferty. Ofert można składać w określonym terminie. Oferta zostaje przyjęta w trybie sformalizowanym, przewidzianym w ogłoszonych warunkach przetargu. Przetarg może zostać zamknięty bez przyjęcia oferty, jeżeli żadna z ofert nie spełniała jego oczekiwań. Oferta przetargowa przestaje obowiązywać, gdy składający ofertę zostanie powiadomiony o wybraniu innej oferty.

18. Rokowania (negocjacje) • stosowane są wówczas, gdy chodzi o zawarcie umowy skomplikowanej, dotyczącej znaczących przedsięwzięć gospodarczych, dużych inwestycji, wielkich dostaw towarów, współpracy finansowej itp. Do zawarcia umowy dochodzi, gdy strony dojdą do porozumienia we wszystkich sprawach, które były przedmiotem rokowań.

19. Zabezpieczenie wykonania umów

20. Zadatek art. 394 KC • pewna sumie pieniężnąlub rzecz dana przy zawarciu umowy, • Zastrzeżenie zadatku przewyższającego wartość należnego świadczenia można uznać za sprzeczne z natura tego zobowiązania (właściwościami stosunku) i tym samym niedopuszczalne na podstawie art 58 KC. Natomiast zadatek wysokości niższej lub równej wartości świadczenia nie narusza granic, wyznaczonych jego funkcja. • Skutki Szczególna rola zadatku ujawnia się w razie niewykonania umowy z powodu okoliczności, za które dłużnik ponosi wyłączną odpowiedzialność. W przypadku takim wierzyciel może bez wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli go sam dał, może żądać sumy dwukrotnie wyższej (394§1), i to bez względu na to czy poniósł szkodę i w jakiej wysokości. Przedawnienie - 10 lat. Dany zadatek pełni tu funkcje surogatu odszkodowania za niewykonane umowy i dlatego wierzyciel nie może domagać się uzupełniającego odszkodowania na zasadach ogólnych. Wierzyciel może obstawać przy umowie domagając się wykonania według reguł ogólnych. Dłużnikowi nie przysługuje prawo do zwolnienia się z zobowiązania przez rezygnacje z przedmiotów danych tytułem zadatku. Zastrzeżenie to umacnia sytuacje prawna wierzyciela. • Jeśli dłużnik spełni świadczenie, zaostrzenie zadatku nie odgrywa roli. Pieniądze lub rzeczy dane tytułem zadatku zalicza się wówczas na poczet świadczenia tej strony która je dala. Jest to jednak możliwe wtedy gdy są one tego samego rodzaju co przedmiot świadczenia. W przeciwnym razie ulęgają zwrotowi (394§2) i nie uwzględnia się ich przy dalszych rozliczeniach miedzy stronami. • Rozwiązanie umowy na skutek zgodnego oświadczenia woli stron albo mocą orzeczenia sadu powoduje zgaśniecie zastrzeżenia zadatku ze względu na to ze stanowi on integralna jej część. W związku z tym art 394§3 karze w takim przypadku zwrócić zadatek. • Taki sam obowiązek zwrotu zadatku przewiduje art 394§3 w razie niewykonania umowy wskutek okoliczności za które zadana ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

21. Kara umowna art. 483 Pojęcie i funkcje • kara umowna (zwana odszkodowaniem umownym) strony postanawiają ze naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej (483§1). • Kara umowna zastępuje odszkodowanie przewidziane w razie niewypełnienia zobowiązania i dlatego dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnic się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (483§2). Jako surogat odszkodowania należy się ona tylko wtedy, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (471). 2. Ochrona dłużnika • a) wierzyciel nie może żądać od dłużnika odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary, chociażby wykazał ze poniósł większą szkodę. Jednakże strony mogą w umowie kwestie te uregulować odrębnie (484§1 zd. 2) • b) dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach : • 1) gdy jest ona rażąco wygórowana w porównaniu z poniesiona szkoda • 2) gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane (484§2) • Kara umowna należy się wierzycielowi bez względy na wysokość poniesionej szkody, natomiast brak szkody stanowi podstawę do obniżenia wysokości kary umownej. 3. Kara ustawowa • Przepisy o karze umownej należy stosować również do przypadków, gdy dłużnik na mocy przepisu szczególnego - bez zastrzeżenia umownego - obowiązany jest do zapłacenia wierzycielowi określonej sumy pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (485)

22. Prawo odstąpienia • zastrzeżenie zawarte w umowie, zgodnie z którym jednej lub obu stronom umowy przysługuje w ciągu oznaczonego terminu prawo do odstąpienia od umowy, • o skorzystaniu z tego prawa należy poinformować drugą stronę umowy przez złożenie oświadczenia woli, • zastosowanie tej instytucji powoduje taki stan rzeczy jak gdyby umowa nie była w ogóle zawarta.

23. Prawo odstąpienia za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne) 1. Pojecie • Ustawa zezwala na zastrzeżenie prawa odstąpienia (art 395). Prawo to polega na tym ze stosownie do treści dokonanego zastrzeżenia - jedna albo każda ze stron umowy może od niej odstąpić bez konieczności uzasadnienia tej decyzji (395§1). Art 395§1 wymaga by w zastrzeżeniu o umownym prawie odstąpienia podany był termin, w ciągu którego uprawniony może odstąpić od umowy. 2. Skutki • W razie wykonania prawa do odstąpienia od umowy umowie uważa się za niezawarta (skutek ex tunc). Uprawniony może od umowy odstąpić również po całkowitym lub częściowym jej wykonaniu, jeżeli nie minął zastrzeżony termin. Art 395§2 rozwiązuje ten problem w ten sposób ze nakazuje stronom zwrócić to wszystko co sobie świadczyły i to w stanie niezmienionym, chyba ze zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Ponadto za korzystanie z rzeczy należy się odpowiednie wynagrodzenie. Art 396. W zastrzeżeniu tym strony uzależniają prawo do odstąpienia od zapłaty określonej sumy pieniężnej. 3. Odstępne • Oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego - art. 396 KC

24. Umowa przedwstępna – pactum de contrahendo art. 389 KC • jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, • zawarcie umowy przyrzeczonej jest świadczeniem, • ,oże mieć charakter jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujący. • Przyjęcie przez sprzedawcę przedpłaty na przyczepę kampingową w wysokości odpowiadającej jej cenie stanowi zawarcie definitywnej umowy sprzedaży, a nie tylko umowy przedwstępnej (SN)

25. Art. 389 § 1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określaćistotne postanowienia umowy przyrzeczonej • Jeżeli umową definitywną jest Np. sprzedaż to w umowie przedwstępnej należy określić, co najmniej rzecz i cenę. • Dla jej zawarcia ustawa nie przewiduje formy szczególnej. Nie musi być uwzględniony termin, aczkolwiek może być. Wtedy jego ewentualny upływ powoduje wymagalność roszczenia uprawnionego i wyznacza początek biegu terminu przedawnienia. • Art. 389 § 2. Jeżeli termin, w ciągu, którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.

26. Skutki nie zawarcia umowy • słabszy- obowiązek naprawienia szkody, • silniejszy-nie zawarcie umowy art. 64 - tylko wtedy, gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej. Np. forma szczególna- przeniesienie nieruchomości. Jeszcze możliwe jest zastosowanie art. 475 - Np. dłużnik nie dopełnił czynności koniecznych do uzyskania niezbędnego zezwolenia administracyjnego. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.

27. Odpowiedzialność kontraktowa System prawny łączy z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania odpowiedzialność odszkodowawczą dłużnika, określaną mianem odpowiedzialności kontraktowej. Jej przesłankami są: 1) Zdarzenie, z którym system prawny wiąże czyjąś odpowiedzialność; 2) Związek przyczynowy miedzy tym zdarzeniem a powstałą szkodą • Odpowiedzialność kontraktowa obejmuje tylko szkody majątkowe. • Zgodnie z regułą art. 361 § 2 dłużnik odpowiada zarówno za: a) stratę - wartość utraconego przez wierzyciela świadczenia lub zmniejszona wartość świadczenia, wynikająca z nienależytego jego spełnienia. Mogą to być także wydatki poniesione dla zrekompensowania szkody oraz tzw. szkody następcze, stanowiące rezultat niewłaściwego wykonania zobowiązania - zwłaszcza złej jakości przedmiotu świadczenia b) utracone przez wierzyciela korzyści - przy ich określaniu trzeba mieć na uwadze czy istnieje dostatecznie wysoki stopień prawdopodobieństwa uzyskania spodziewanych korzyści. Jest to np. utrata korzyści z dalszej umowy, jaką zrealizowałby wierzyciel, gdyby dłużnik należycie wykonał swe zobowiązanie

28. Rodzaje umów i ich funkcje • liczba podmiotów, na których spoczywa obowiązek świadczenia - umowy jednostronnie zobowiązujące, - umowy dwustronnie zobowiązujące (umowy wzajemne) • kwestia uregulowania w obowiązujących przepisach - umowy nazwane - umowy nienazwane - umowy mieszane • uzyskanie korzyści majątkowej przez jedną lub obie strony - umowy odpłatne - umowy nieodpłatne