1 / 42

Rekstrarstjórnun, skilgreiningar

Rekstrarstjórnun, skilgreiningar. Rekstur er umbreyting (framleiðsla, þjónusta, flutningar, heilsugæsla, vöruhús, verslun, fjarskipti, ...) Inntak er aðföng : Fé, fólk, hráefni Úttak er afurðir : Vörur og/eða þjónusta Umbreytingin fer fram í ýmsum kerfum

tabib
Download Presentation

Rekstrarstjórnun, skilgreiningar

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Rekstrarstjórnun, skilgreiningar • Rekstur er umbreyting (framleiðsla, þjónusta, flutningar, heilsugæsla, vöruhús, verslun, fjarskipti, ...) • Inntak er aðföng: Fé, fólk, hráefni • Úttak er afurðir: Vörur og/eða þjónusta • Umbreytingin fer fram í ýmsum kerfum • Rekstrarstjórnun er stjórnun þessara kerfa • Kerfishugsun, vísindaleg aðferðafræði

  2. Framleiðsla vs þjónusta • Afurðir framleiðslu eru vörur • Vörur eru áþreifanlegar • Vörur er hægt að geyma á lager og flytja milli staða • Skörun mikil, oftast einhver þjónusta með vörum

  3. Nokkur mikilvæg hugtök • Nýtni, e. Efficiency, “Gera hlutina rétt” • Framleiðni, e. Productivity = Úttak/Inntaki • Skilvirkni,e. Effectiveness, “Gera réttu hlutina” • Virði, e. Value = Gæði m.v. verð • Virðisaukning, e. Value Adding = Verð sem markaður vill borga - framleiðslukostnaður • Framlegð, e. Contribution = Tekjur – Brl. Kostn. • Vörukeðja, e. Supply Chain: Heildarferli umbreytinga og flutninga frá birgjum til markaða

  4. Framleiðsla • Vinnsluaðgerðir: • Umbreyting (Conversion) • Smíði (Fabrication) • Samsetning (Assembly) • Samfelld ferli vs stakræn: • Samfelld: Mjólkurvinnsla, álframleiðsla • Stakræn: Fiskvinnsluvélar, tölvur

  5. Stjórnun framleiðslu, m.a. • Stefnumótun, ákv. um afkastagetu • Vöruþróun, hönnun framleiðsluferla • Fyrirkomulag, efnisflutningar • Áætlanagerð (AP, MPS) • Stjórnun vörukeðjunnar, spár, áætlanir, aðfangastýring (MRP, JIT, TOC) birgðir, flutningar • Eftirlit, umbótaferli

  6. Fyrirkomulag, kerfi • Verkefni, Föst staðsetning • Verkstæði, Ferlafyrirkomulag • Lotuframleiðsla, Afurðafyrirkomulag • Samsetningarlínur, Afurðafyrirkomulag • Samfellt flæði, Afurðafyrirkomulag • “Group Technology”, Sellu-fyrirkomulag

  7. Few Major Products, Higher Volume High Volume, High Standard- ization Low Volume, One of a Kind Multiple Products, Low Volume Flexibility (High) Unit Cost (High) I. Job Shop Commercial Printer French Restaurant II. Batch Heavy Equipment Coffee Shop III. Assembly Line Automobile Assembly Burger King IV. Continuous Flow Sugar Refinery Flexibility (Low) Unit Cost (Low)

  8. Scientific Computers TQM & Quality Management (MRP) Certification Moving Assembly JIT/TQC & Business Process Line Automation Reengineering Hawthorne Manufacturing Electronic Studies Strategy Enterprise Operations Service Quality Global Supply Research and Productivity Chain Mgmt. Historical Underpinnings OM's Emergence as a Field Söguleg þróun Oper. Man.

  9. “Lögmál reksturs” • 1. WIP = Prod.Rate*Throughput Time • Little 1961: L =  * W • 2. Varðveisla efnis (birgðajafnvægi) • 3. Stór kerfi => Minni áreiðanleiki, R =  ri • 4. Veldisvöxtur flækju M þættir, N stöður => NM

  10. Lögmál reksturs 2 • 5. Öllu mun hnigna (kyrrstaða gengur ekki) • 6. Tækniþróun=>Samfelldar umbætur • 7. Kerfisþættir sýna slembið atferli ( er heimurinn slembinn eða of flókinn?) • 8. Takmörk mannlegrar rökvísi (Simon 1969: Uppfylla viðmið, ekki hámarka)

  11. Hvað má læra af þessu? • Sameina ! • Einfalda ! • Útrýma, skera burt ! • Samt sem áður er heimurinn flókinn: Við þurfum líkön! • => MS/OR • (Úr bók Askin & Standridge)

  12. Hvers vegna læra MS/OR? • 1. Æfa rökræna hugsun við lausn flókinna vandamála • 2. Bæta við innsæi og tilfinningu fyrir viðfangsefnum og lausnum • 3. Skerpa færni með tölur (quantitative) • 4. Efla Excel færni • 5. Kynnast “verkfærakistunni” • (sjá W&A bls. 21-23)

  13. Líkön • Áþreifanleg: Skala, Hliðstæður • Táknræn (symbolic): • Teikningar • Tölvuforrit • Stærðfræðileg: • Analytical (Deduction) • Experimental (Induction)

  14. Hvers vegna nota líkön • Besta eða ná ákveðnum viðmiðum • Segja fyrir um eitthvað (Spá, Hermun) • Eftirlit (SPC) • Innsýn, skilningur (ferlið líkangerð skiptir meiru en líkanið) • Réttlæting, söluverkfæri (Hermun)

  15. Líkangerð • Viðfangsefnið - Kerfisgreining • Hugtakalíkan - Líkansmíði • Frumgerð líkans - Gagnasöfnun • Keyrsluhæft líkan - Sannprófun • Rétt líkan - Lausnaraðferð • Lausn á líkaninu, næmni - Kynning • “Seld” lausn - Innleiðsla, hagnýting • Lausn á viðfangsefninu

  16. Tegundir reiknilíkana • “Prescriptive” (bestun) vs “Descriptive” (lýsandi líkön) • Kyrrstæð vs Kvik • Samfelld vs Stakræn • Slembin vs Löggeng • Línuleg vs Ólínuleg

  17. “Prescriptive” Líkön (bestun) • Markfall (Max, Min) • Ákvörðunarbreytur (Samf., heiltölur) • Skorður (Lausnarými) • Stuðlar (Gögn) • Lausnaraðferð (Analytic, Numeric) • Lausn (Bestu gildi á breytum) • Næmnigreining

  18. Flokkun bestunarlíkana • “Analytical” bestun • Mathematical Programming • Netlíkön, sum • Leitaraðferðir (Heuristics ) • Ákvarðanafræði • Dæmi: Birgðastýring

  19. Dæmi um bestun: EOQ • Markfall: minTC(Q) = S*D/Q + H*Q/2 • Breyta: Q • Skorður: Qmin < Q < Qmax • Gögn: D, P, S, H, Qmin, Qmax • Lausnaraðferð: Diffrun • Lausn: EOQ = sqrt(2*D*S/H) • Næmni: TC(Q)/TC(EOQ)

  20. Flokkun lýsandi líkana • Hermun (Simulation) • Biðraðafræði (Waiting Lines) • Spálíkön (Forecasting) • Sum netlíkön • Spilfræði (Game Theory) • Arðsemilíkön

  21. Hermun • “Þegar allt annað bregst”! • Lýsandi, “Hvað-ef” • Samfelld (Rándýr-bráð) • Stakræn: • Tímarás vs Atburðadrifin • Monte Carlo tækni, gervislembur

  22. Arðsemilíkön • Líkan af fjárfestingu og rekstri • Lýsandi, kvik líkön • Stakræn hermun fyrirtækjareksturs • Tímarás (ár fyrir ár) • Venjulega löggeng

  23. Mathematical Programming • Línuleg bestun (LP) • Heiltölubestun (IP, MIP) • Ólínuleg bestun (NLP) • Kvik bestun (DP) • Slembin bestun (SP) • Flutningalíkan • Úthlutun

  24. Netlíkön • Minnsta spönn • Stysta leið • Mesta flæði • CPM/PERT (lengsta leið) • Leiðaskipulag (VRP) • Vandi farandsalans (TSP)

  25. Leitaraðferðir • Þróunaraðferðir: • Erfðaalgrím (GA) • Hermd kólnun (SA) • Bannleit (TS) • Önnur “Heuristics”

  26. Ákvarðanafræði • Ákvarðanatré • Vandi blaðastráksins • MCDM, “Multi Criteria Decision Making” • Þrepagreiningaraðferð (AHP) • Markmiðabestun (GP)

  27. Dæmi um reiknilíkön • Arðsemilíkön (Excel) • Afurðasamsetning (LP) • Hráefnablöndun (LP) • Yfirlitsáætlanir (LP) • Lotuskipulag (IP, DP, …) • Dreifing (Flutningalíkan) • Staðarval (LP, IP) • Mönnunaráætlun (Hermun)

  28. Dæmi um reiknilíkön 2 • Verðbréfakarfa (NLP) • Val fjárfestinga (IP) • Umferðaleiðsögn (Stysta leið) • Útkeyrsla á vörum (VRP, TSP) • Lagnakerfi (Minnsta spönn) • Flöskuhálsaleit (Max Flow) • Gámahleðsla (Heuristics) • Lágmörkun afskurðar (Heuristics)

  29. Stjórnun vörukeðju, SCM • Stefnumótun • Spár • Yfirlitsáætlun (AP) • Framleiðsluáætlanir (MPS) • Aðfangastýring (MRP, JIT) • Afkastastýring (CRP, TOC) • Verkröðun • Eftirlit með ferlum (SPC) • Vörudreifing

  30. Stefnumótun • Fleiri en eitt markmið, sum huglæg • Jafnvel > 1 ákvörðunartaki • Margir valkostir • Dæmi: Staðarval • MCDM, AHP • Arðsemireikningar, Pareto (Excel)

  31. Spár • “Qualitative” aðferðir: • Síðasta ár + x% • Markaðskannanir • Delphi aðferðin • “Quantitative” líkön: • Leitni, vöxtur (+/-) • Árstíðasveiflur • Spáfrávik • MA, ES, Regression, …

  32. Afurðir og hráefni • Afurðasamsetning • Hráefnablöndun • Flokkun hráefnis • Lágmörkun afskurðar • Hleðsla, pökkun, samval • Bestun (LP, IP), leitaraðferðir

  33. Yfirlitsáætlun (AP) • Árstíðatoppar • Ígildiseining • Framleiðsla, birgðir, mannafli • Yfirvinna, vaktir • Aðkeypt, biðpantanir, skortur • Excel • LP, Flutningaaðferð

  34. Framleiðsluáætlanir (MPS) • Yfirlitsáætlunin gefur rammann • 4 – 6 vikur • Max (Innkomnar pantanir, Spár) • Fryst tímabil • Lotustærðir • IP, MIP

  35. Aðfangastýring (MRP, JIT) • Lágmarka birgðir • Forsendur: • Birgðakerfi • Efnislistar (BOM) • Framleiðsluáætlanir (frystar) • Öguð vinnubrögð • Lotuskipulag (IP, DP)

  36. Birgðastýring • Forsenda: Spár • Lágmörkun heildarkostnaðar • Lotustærðir, pöntunarmagn (Q) • Hvenær pantað, pöntunarmark (R) • Vörufjölskyldur, gámaflutningar • Bestun

  37. Afkastastýring (CRP, TOC) • Jöfnun álags á vinnustöðvar • Byggir á ferilgreiningu • Finna flöskuhálsana (TOC) • “The Goal” eftir Eli Goldratt • Hermun

  38. Verkröðun • Skilafrestir, afhendingatímar • SPT, EDD, LPT, … • Flókin vandamál (nxm) • Lágmörkun uppsetningatíma (TSP) • Vaktaskipulag • Leitaraðferðir (GA, SA, TS)

  39. Eftirlit með ferlum (SPC) • Sérstakar vs venjulegar orsakir • Mælingar, sýnatökur • Stýririt (XR-, c-, p-rit) • Dæmi: Árangur ÚA, blokkavigt • Tölfræði

  40. Vörudreifing • Hámarka þjónustu, lágmarka kostnað • Útkeyrsla á vörum • Söfnun (mjólkur, sorps, …) • Skipulag flutninga • Staðarval, t.d. neyðarþjónustu • Netlíkön, VRP, TSP, LP, IP

  41. Þjónustukerfi • Halda jöfnu þjónustustigi • Hönnunarforsendur • Áætlun um mannaflaþörf • Vaktaskipulag • Dæmi: Símaþjónusta Flugfélags (spálíkön, hermun, LP, úthlutun) • Biðraðafræði, hermun

  42. Ítarefni • R. L. Rardin: “Optimization in Operations Research” • Hillier & Lieberman: “Introduction to Operations Research” • Winston: “Operations Research. Applications and Algorithms” • Law & Kelton: “Simulation Modeling and Analysis” • Askin & Standridge: “Modeling and Analysis of Manufacturing Systems”

More Related