Tworzymy kolej podmiejską w Koninie

1. Tworzymy kolej podmiejską w Koninie Adam Fularz, Centrum Statystyki Kolejowej

2. Stan gospodarki • Wg Wskaźnika Jakości Życia z roku 2004 (Quality of Life Index, The Economist) Polska zajmuje odległe 48 miejsce na 111 badanych krajów, sytuując się za Filipinami, Chile, Sri Lanką, Tajlandią, Argentyną, Panamą i Urugwajem, ale tuż przed Chorwacją, Tynidadem, Peru i Turcją.

3. Gospodarka cd. • Czechy są pod względem wielkości PKB lepsze od Polski o 50 %, Estonia, Słowacja i Węgry o około 40 %, Litwa i Łotwa wyprzedzają nas o około 10 %. • Polska jest na poziomie rozwoju Republiki Południowej Afryki, i ma się tylko o kilka- kilkanaście procent lepiej od Chile, Malezji, Botswany i Meksyku, a nawet biednej dziś Rosji.

4. Definicje • Szybka Kolej Miejska. • Wysokowydajny system kolejowy przeznaczony dla lokalnego transportu osobowego w dużych miastach i zespołach miejskich. Dla szybkich kolei miejskich charakterystyczne są małe interwały pociągów i wysokie prędkości komunikacyjne (handlowe). • wg słownika pojęć technicznych kolejnictwa niemieckiegoPor: Jörn Pachl, Glossar der Systemtechnik des Schienenverkehrs • Ostatnio upowszechnia się pojmowanie SKM jako kolei działającej w aglomeracji na bazie kolei sieci krajowej (zapewne wpływ od dawna używanej nazwy SKM dla kolei Gdańsk-Gdynia).

5. Ogólne uwagi • Koleje miejskie tam, gdzie rozwinięty rynek na kolejach

6. Konkurencja

7. Japonia • Udział podróży koleją w strukturze podróży wykonywanych przez Japończyków wynosi 26 % wg liczby pasażerów i 27 % wg liczby pasażerokilometrów wykonanych przez środki transportu. • Koleje wciąż mają silną pozycję w miastach i przewożą ponad 49 % ruchu pasażerskiego w trzech największych aglomeracjach japońskich - Tokio, Osaka, Nagoja. Oznacza to udział w całości pracy przewozowej równy udziałowi samochodu. Szczególnie w Tokio koleje dominują, obsługując 54 % całości ruchu.

8. Case study: Niemcy • Już 60 km za polską granicą na Odrze rozpościera się system Szybkiej Kolei Miejskiej w Berlinie (S-Bahn Berlin GmbH), który przewozi rocznie 291 mln pasażerów, a więc o 30 % więcej niż wszystkie koleje w całej Polsce razem wzięte. • W RFN jest 17 takich systemów.

9. Case study: Niemcy • Koleje miejskie typu S-bahn stanowią około 8 % ogólnej sumy 260 przewoźników działających na zliberalizowanym niemieckim rynku kolejowym. Większa część tego sektora jest własnością państwową. • Tabela: Przewozy pasażerskie na kolejach niemieckich (dane w milionach podróży) • Rok 1994 1995 1996 1997 1998 1999 • Przewozy pasażerów 1.569 1.900 1.977 1.980 1.919 1.943 • na kolejach publicznych • (wg "Wirtschaft in Zahlen 2001", Bundesministerium fuer Wirtschaft und Technologie, Berlin 2002) • Opracowanie analizy porównawczej sektora prywatnego i państwowego na kolejach jest w zasadzie możliwe tylko opisując sytuację w RFN, ponieważ ten 82- milionowy kraj posiada odpowiednio dużą sieć kolejową i jest największym rynkiem kolejowym Europy. • Systemy SKM w Niemczech noszą nazwę S-Bahn (Stadtschnellbahn) i jest ich ponad 17. Są to specjalne koleje miejskie przeznaczone do obsługi ruchu aglomeracyjnego, zorganizwoane najczęściej w formie odrębnych przedsiębiorstw. • Częstotliwość kursowania co 10- 20 minut oraz wysoka prędkość handlowa sprawiają iż są one kręgosłupem komunikacyjnym wielu aglomeracji niemieckich. • Koleje mają ogromne znaczenie w przewozach aglomeracyjnych, w wielu miastach stanowiąc absolutny trzon komunikacji zbiorowej. Dzieje się tak ponieważ systemy szynowe na wydzielonych, bezkolizyjnych torowiskach pozwalają na najszybsze przedostanie się przez zatłoczony układ komunikacyjny. • Rozróżnia się systemy kolei miejskiej w sensie tzw. pierwotnej koncepcji (niemalże całkowicie wydzielone linie, tylko Berlin i Hamburg) oraz systemy oparte na sieci kolei krajowej. Przykładem takiego rozwiązania jest casus Monachium, ale także podobny do monachijskiego system zbudował Frankfurt nad Menem (1978 r.), Sztutgart (1983 r.) – i w sensie przestrzennym – Hamburg. W Lipsku kolej znajduje się w trakcie rozbudowy. • Należy wskazywać na fakt, iż często pociągi S-Bahnu korzystają z tras kolejowych na których kursują też inne pociągi. • na trasach środmiejskich wysokaczęstotliwość, na trasach pozamiejskich czasami tylko 1 – 2 pociągi na godzinę.

10. RFN • Berlin • S-Bahn w sensie pierwotnej koncepcji (wyłącznie na własnych torach) (zasilanie: trzecia szyna, 750 V =) Wyjątki: Wyjazd ze stacji Strausberg w kierunku Strausberg Nord: wspólny tor na długości kilkuset metrów z linią Berlin - Kostrzyn. • Hamburg • S-Bahn w sensie pierwotnej koncepcji (wyłącznie na własnych torach) (zasilanie: trzecia szyna, 800 V =) Wyjątki: Linia S4 do Ahrensburg to zwykłe pociągi regionalne z lokomotywą serii 218 na torach linii Hamburg - Luebeck • Monachium • system S-Bahn z tunelem średnicowym w centrum, własnymi torami na odcinkach bliżej miast oraz ruchem na "zwykłych" liniach na mniej obciążonych relacjach • Stuttgart • system S-Bahn z tunelem średnicowym w centrum, własnymi torami na odcinkach obciążonych oraz ruch na "zwykłych" liniach na rzadziej używanych liniach: (EZT serii 420 i 423) • Norymberga • system S-Bahn bez tunelu w centrum z własnymi torami na odcinkach bliżej miast oraz ruchem na zwykłych torach w mniej obciążonych relacjach: • (tabor: 3- i4-wagonowe pociągi z lokomotywą serii 143) • Heidelberg/Mannheim/Ludwigshafen • S-Bahn będzie od roku 2003z EZT 423

11. RFN • Frankfurt nad Menem • System S-Bahn z tunelem średnicowym w centrum, własnymi torami na odcinkach miejskich oraz ruch na "zwykłych" torach na mniej obciążonych liniach: (tabor: EZT serii 420) • Kolonia • System S-Bahn bez tunelu w centrum, własnymi torami na odcinkach miejskich i podmiejskich oraz ruchem po torach zwykłych dzieląc je z komunikacją regionalną na mniej obciążonych liniach.(tabor: EZT serii 423 oraz 3- i 4-wagonowe pociągi z lokomotywą serii 143) • Hannover • System S-Bahn bez tunelu w centrum, z własnymi torami na odcinkach bliżej miasta oraz ruchem wspólnym z koleją dalekobieżną na innych, mniej obciążonych liniach. (tabor: EZT 424) • Zagłębie Ruhry • Istnieje tutaj podstawowy system S-bahnu (szybkiej kolei miejskiej na własnym torowisku, równolegle do torów kolei dalekobieżnej) pomiędzy poszczególnymi częściami konurbacji.Ruch S-bahnu jest prowadzony też po torach zwykłych na odcinkach mniej obciążonych ruchem. Nazwa potoczna systemu to VRR, Verkehrsverbund Rhein- Ruhr, rozciąga się on od Duesseldorfu/Neuss do Hagen/Dortmund, bez większych tunelów (tabor: EZT 423 oraz 3- i4-wagonowe pociągi z lokomotywą serii 143) • Lipsk Drezno Halle (Saale) Magdeburg RostockWschodnioniemieckie systemy szybkiej kolei miejskiej i regionalnej o nazwie handlowej S-Bahn, chociaż tabor jest tradycyjny, jak w pociągach regionalnych.(piętrowe składy z lokomotywą serii 143).Sposób wydzielenia torowisk, częściowo również odstęp miedzy pociągami, przyspieszenie nie odpowiadają standardom S-Bahn. Obecnie działają następujące systemy: Lipsk (Leipzig) (tunel średnicowy w fazie projektu technicznego) Dresden Halle (Saale) Magdeburg Rostock • Karlsruhe • Pociągi-tramwaje AVG i VBK w regonie Karlsruhe ("Karlsruher Modell") w rozkładzie jazdy oznaczone są jako "S-Bahn".

12. SKM w Berlinie • Od 1995 r. spółka „S-Bahn Berlin GmbH” –100% DBAG. • Infrastruktura DB Netz AG. • W 2000 r. „S-Bahn” przewiozła 291 mln pasażerów (w 2002 r. „U-Bahn” – 399 mln). • Rozwój: już w 1933 sieć obejmowała 233 km. • 1943: 737 mln podróży

13. Inne • S-Bahn Hannover • wystawa EXPO 2000 w Hannowerze • S1 Stadthagen- Hannover Hbf- Weetzen -Haste • S2 Nienburg- Wunstorf- Hannover- Hbf-Haste • S3 Hannover Hbf- Lehrte- Celle • S4 Bennemühlen- Hannover Hbf- Hameln • S5 Flughafen Langenhagen- Hannover Hbf- Hameln • Sieć kolei miejskiej kosztowała 690 mln DM. • S-Bahn Kolonia • Kolej S-Bahn nie jest głównym środkiem transportu aglomeracyjnego, niemniej ma duże znaczenie. • Linie S11, S12, S6. Operatorem jest DB Regionalbahn Rheinland GmbH. • S-Bahn Sztuttgart • S1 Plochingen - Stuttgart - Herrenberg (Sindelfingen - Böblingen) • S2 Schorndorf - Stuttgart - Flughafen - Filderstadt • S3 Backnang - Stuttgart (- Flughafen ) • S4 Bietigheim - Stuttgart • S5 Marbach - Stuttgart • S6 Weil der Stadt - Leonberg - Stuttgart (Korntal - Feuerbach)

14. Inne • S-Bahn Norymberga • S1 Nürnberg - Lauf • S2 Nürnberg - Feucht - Altdorf • S3 Nürnberg - Schwabach - Roth • S-Bahn Rhein/Main (Frankfurt nad Menem) • W roku 1978 otwarto dla ruchu podziemny odcinek trasy kolejowej ze stacjami Taunusanlage i Hauptwache do Hauptbahnhof Frankfurt am Main. System S-Bahn składa się z tunelu średnicowego w centrum, własnych torów na odcinkach miejskich. • operatorem jest S-Bahn Rhein-Main GmbH/AG. • S-Bahn jest osią układu komunikacyjnego, przewożąc 100 milionów podróżnych rocznie lub 12 tysięcy na godzinę, na 260 kilometrach torowisk. • Kolej SKM generuje 1/3 kosztów obsługi komunikacyjnej tego nękanego kongestią drogową obszaru, ale też przynosi 2/3 dochodów. Związek RMV będzie szczególnie mocno inwestował w linie kolej S-bahn, ostatnio wprowadzono takt 30-minutowy także w godzinach wieczornych. • S-Bahn Drezno • Kolej miejska w Dreźnie składa się z 3 linii: S1 z Miśni (Meissen Triebischtal) przez Drezno do Pirna, S2 z Arnsdorf (koło Drezna) oraz portu lotniczego Dresden Flughafen do Heidenau oraz S3 z Tharandt do Drezna (Dresden Hbf). • W korytarzu Drezno- Pirna mamy do czynienia z typowym dla epoki industrialnej workiem urbanizacji narosłym wokół linii kolejowej. Obecnie, by poprawić jakość obslugi koleją miejską tego korytarza, linia jest rozbudowywana do czterotorowej, z dwomna wydzielonymi torami dla kolei miejskiej na długości 19 km. Kolej miejska będzie mogła wówczas kursować co 7,5 minuty w szczycie do Heidenau i co 15 minut poza szczytem oraz co 15 minut do Pirny.

15. Inne • S-Bahn Halle (Saale), S-Bahn Magdeburg, S-Bahn Rostock • Wschodnioniemieckie systemy kolei podmiejskich o nazwie handlowej S-Bahn cechują się pewnymi cechami kolei miejskich (częstotliwość), choć wykorzystywany jest tradycyjny tabor, jak w pociągach regionalnych. Często spotykany jest tu model obsługi wykorzystujący piętrowe składy podmiejskie z lokomotywą serii 143. Sposób wydzielenia torowisk, częściowo również odstęp miedzy pociągami oraz przyspieszenia nie odpowiadają standardom tradycyjnych kolei S-Bahn. • Często linie obsługiwane są w takcie 20- minutowym lub poza szczytem w takcie półgodzinnym. W mieście Rostock nowy prywatny przewoźnik zamierza przejąć system kolei miejskiej i wprowadzić tramwaje dwusystemowe. Władze zamawiające usługi przewozowe najprawdopodobniej wycofają się w związku z tym ze współpracy z koleją federalną, która nie rozwijała w tym mieście systemu kolei miejskiej. • S-Bahn Lipsk • S-Bahn Leipzig właśnie się znacznie rozbudowywuje, powstaje bowiem tunel średnicowy pod centrum miasta, będący obecnie w fazie projektu technicznego. Obecnie działają trzy linie: S1 z Borna przez dworzec główny Lepizig Hbf do stacji końcowej Leipzig Miltitzer Allee, S2 z Leipzig- Plagwitz do Gaschwitz oras linia S3 z Wurzen do Leipzig Hbf. Linie S1 i S2 kursują w szczycie co 20 minut w obrębie aglomeracji, poza terenem aglomeracji często tylko co godzinę.

16. Miejskie prywatne • Regio-Bahngesellschaft Kaarst-Duesseldorf-Mettmann mbH • Kolej regionalna Rheinisch-Bergische Eisenbahn-GmbH (Connex Regiobahn) obsługuje intensywny, z częstotliwością co 20 minut, (55 par pociągów dziennie) ruch pociągów osobowych na linii Kaarst-Neuss- Düsseldorf (17 km) oraz Mettman-Düsseldorf (16 km), jako linia S 28 Szybkiej Kolei Miejskiej w obszarze komunikacyjnym Rhein-Ruhr. • Linia w kierunku Mettman ma być przedłużona do Wuppertalu kosztem 15 mln euro. Wykorzystuje się 8 nowoczesnych pojazdów szynowych typu Talent, poducent jest Bombardier. • Pasażerów zachęcają czerwone i bardzo wygodne przystanki, zresztą podróżni długo nie czekają, pociągi kursują co 20 minut w dzień, co 30 minut po 20 wieczorem, a ponadto ofertę poszerzają kursy nocne w weekendy do 2 w nocy. Już 100 dni po rozpoczęciu intensywnego ruchu prognozy na temat liczby pasażerów przekroczono o 50 %, zamiast spodziewanych 3300 osób dziennie z kolei korzystało 5211 pasażerów. Kraj związkowy Nadrenia- Westfalia dofinansował remont infrastruktury (dodano 8 nowych przystanków) oraz zakup pojazdów kwotą 60 mln euro.

17. Dwusystemowe • Albtal- Verkehrsgesellschaft mbH Karlsruhe • Operator tego systemu, przedsiębiorstwo AVG jest w 100% we właśności publicznej, zarządca infrastruktury kolejowej. • Obsługuje 301 kilometrów tras na liniach normalnotorowych wokół Karlsruhe. Pierwsza linia AVG prowadziła z Karlsruhe przez Ettingen do Bad Herrenalb/ Ittersbach. Od roku 1996 rozszerzano znacznie pole działania wykorzystując tramwaje dwusystemowe kursujące na liniach kolei DB. Linie lokalne zostały przejęte od kolei federalnej (dzierżawa lub kupno), natomiast ruch na liniach głównych odbywa się na zasadzie wolnego dostępu. AVG obsługuje obecnie linie z Karlsruhe do Bruchsal- Menzingen/ Odenheim, Bretten- Eppingen / Heilbronn, Pforzheim / Bad Wildbad i Bietigheim/Bissingen, Baden- Baden, Forbach (docelowo Freudenstadt), Wörth. • Pociągi- tramwaje wjeżdżają do centrum miasta Karlsruhe po torach tramwajowych. Pociągi- tramwaje AVG oferują dużo lepszą ofertę, i ruch pasażerski zwielokrotnił się na niektórych liniach (wzrost o ponad 500 %). Statystyki za rok 1999 mówią o 44.3 mln podróży rocznie, co w porównaniu z 40.7 mln rok wcześniej pokazuje dynamikę wzrostu. Wykonano 272 mln pasażerokilometrów w 1999 roku (wszystkie dane łącznie z przewozami taborem 27 autobusów).

18. Podmiejskie prywatne • S-Bahn Ortenau GmbH • Kolej Ortenau S- Bahn obsługuje z wysoką częstotliwością pojazdami szynowymi RegioShuttle RS1 sieć 104 km podmiejskich linii kolejowych wokół Offenburga i jest spółką- córką kolei SWEG. • Breisgau S-Bahn GmbH • Ta kolej podmiejska to spółka- córka dwóch kolei, SWEG oraz Freiburger VerkehrsAG. Kolej ta zapewnia od 1997/8 roku ruch pociągów pasażerskich z częstotliwością mniej więcej co 30 minut na 22.5- kilometrowej linii pomiędzy Freiburgiem i Breisach. Używa się pojazdów szynowych RegioShuttle RS1. Koncepcja marketingowa to zastosowanie nowoczesnych pojazdów szynowych, atrakcyjny wygląd przystanków, miła obsługa. Pierwsze lata obsługi pokazały szybko rosnące liczby pasażerów. Breisgau S-Bahn GmbH jest z pewnością na dobrej drodze. Na początku wykonywano 16 kursów par pociągów dziennie, dziś 32. • Tabela: Wzrost liczby pasażerokilometrów. • rok 1997 : 5.163.200 (II półrocze) • rok 1998 : 9.200.200 • rok 1999 : 10.245.500 • rok 2000 : 10.526.300 • rok 2001 : 10.631.000 (plan)

19. SKM POLSKA • Trójmiejska SKM przyniosła w 2002 roku 2 mln 467 tysięcy PLN zysku- jest rentowna jako jedyny przewoźnik pasażerski w Polsce. Na kolei WKD stopień pokrycia kosztów wynosi 96,2 %. • Tabela: Rentowność przewoźników miejskich w Polsce, 2002, w tysiącach PLN

20. SKM Konin

21. Charakterystyka linii

22. Kilometraż • stacja km • Konin 0 • Konin Niesłusz 0.978 • Konin Marantów 3.198 • Maliniec 4.414 • Gosławice 7.276 • Pątnów 9.695 • Pątnów Elektrownia 11.229 • Kazimierz Biskupi 14.226

23. Zalety • Szybszy czas przejazdu- do Gosławic ok. 6-7 minut, a więc 3 razy szybciej (autobus linii 56 potrzebuje około… 19 minut) • Większa wygoda podróżowania, mniejsze korki na sieci drogowej • Intensywny rozwój miasta w kierunku północnym oraz wokół dworca PKP. • Łatwość wdrożenia projektu- wahadło.

24. Wady • Problemy w znalezieniu operatora (poza PKP) • Koszty- ok. 2,5- 4 mln PLN na tabor (ale można pozyskać używany) • Możliwa konieczność remontu infrastruktury. Koszty budowy przystanków (ok.. 400 tys. PLN) i sygnalizacji. • Kolizje z ruchem samochodowym- BRD

25. Tabor • 2,5- 4 mln/szt Bez rezerwy • Ruch wahadłowy • Awaria- kom. zastępcza, autobus

26. Koszty i wpływy- szacunki • Płace 200 tys. PLN rocznie • Paliwo 280 tys. PLN rocznie • 233 600 pociągokm rocznie. Samorząd powinien przejąć linię od PKP by nie płacić za jej użytkowanie (283 tys. PLN á 2,42 PLN/km). • Wpływy (64 kursy dziennie, ruch co 30 minut, wpływ 30 PLN/kurs): 700 tys. PLN rocznie. • Deficyt: -13 tys. PLN rocznie, lecz nie byłoby go gdyby tory były oddzielnie zarządzane. Wówczas zyski. Brak koszów zarządu i adm.

27. Możliwości rozwoju

28. Dziękuje za uwagę • Podziękowania dla Götza Walthera z VDV za korektę i ogromną pomoc.