DE BELEVING VAN JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS (10-18 JAAR)

CONGRES SAMEN GERAAKT17 FEBRUARI 2009“Het merendeel zie ik gewoon niet meer.”De gevolgen van een ernstig verkeersongeval op het sociale leven van kinderenHilde Lauwers

DE BELEVING VAN JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS (10-18 JAAR) EEN KWALITATIEF ONDERZOEK NAAR DE ERVARING VAN EEN VERKEERSONGEVAL EN DE NASLEEP ERVAN ≠ meten “Not everything that can be counted counts, and not everything that counts can be counted” A. Einstein = betekenisgeving, eigen perspectief, begrijpen, contextualiseren, aandacht voor complexiteit

DE BELEVING VAN JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS (10-18 JAAR) EEN KWALITATIEF ONDERZOEK NAAR DE ERVARING VAN EEN VERKEERSONGEVAL EN DE NASLEEP ERVAN Betrokken partners Onderzoekscentrum Kind & Samenleving Universiteit Gent FWO – Levenslijn Kinderfonds

ONDERZOEKSPOPULATIE: 26 JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS EN HUN OUDERS • Bart, Luca, Kaat, Aiden, Katrien, Katrijn, Tom, Lance, Nico, Veke, Nona, Louise, Lize, Philip, Liselot, Mickey, Celine, Glenn, David, Cheyenne, Laura, Ase, Charlotte, Michael, Fahrudin en Billie • => Meerdere diepte-interviews • Verhouding jongens / meisjes Aard van weggebruiker

ONDERZOEKSPOPULATIE: 26 JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS EN HUN OUDERS • Leeftijd ten tijde van het interview Leeftijd ten tijde van het ongeval

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • De beleving van een verkeersongeval is erg complex • op veel levensdomeinen een (grote) invloed • Wetenschappelijk onderzoek: • - Medische wetenschappen • psychologische wetenschappen: trauma en traumaverwerking • Maar: weinig kennis over invloed op de sociale relaties • onder grote druk

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 1. Kinderen en jongeren: een korte schets 2. Veranderingen als gevolg van het ongeval: een korte schets Vandaag geen theoretische uiteenzetting wel: kinderen en jongerenaan het woord

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 1. Gezinsrelaties: ouders Mijn mama is soms wel een beetje verstikkend.Ze blijft me verzorgen.Billie 15 jaar – na 2 j. Die zijn altijd heel bezorgd. Als ik nog maar een beetje koorts heb, is het al van ‘oei, we gaan naar de dokter bellen’. Terwijl ze me vroeger gewoon naar bed hadden gestuurd.Lize 16 jaar – na 3 j. Mijn moeder heeft loopbaanonderbreking genomen. Een maand of zes. Ze bleef dan thuis om mij te helpen. Dat was wel ambetant voor haar. Die zag nog enkel mij, mijn zus en papa. Ze zag amper nog anderemensen.Tom 13 jaar – na 1,5 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 1. Gezinsrelaties: ouders Door het ongeval zijn mijn ouders gescheiden… omdat mijn moeder altijd bij mij in het ziekenhuis was. Dan is de communicatie tussen mijn mama en papa fout gegaan. Ik voel me daar soms wel een beetje schuldig over.Mickey 13 jaar – na 5 j. Ik ben bezorgder geworden. Onlangs ging mijn papa en mijn zus een toerke doen met de nieuwe motor. Ze bleven langer weg dan ik had gedacht. Ik sta dan voor het raam, denk aan wat er allemaal kan gebeuren.Nona 17 jaar – na 5 j. We sturen elkaar sms’jes. Zodat we van elkaar weten waar we zijn. ‘Ik zit nu op de bus’, ‘ik ben bijna thuis’ en zo. We zeggen ook altijd: ‘wees voorzichtig’ en ‘kijk uit’. Vroeger was dat niet zo.Liselot 13 jaar – na 4 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 1. Gezinsrelaties: broers en zussen Toen ik terug thuis kwam was ik het niet meer gewoon dat mijn mama ook aandacht had voor anderen. In het ziekenhuis leek ik wel enig kind. Ik heb dat terug moeten leren.Billie 15 jaar – na 2 j. Na het ongeval hebben we veel ruzie gehad. Ik denk omdat me mekaar zolang niet meer hadden gezien, en dat was raar. Maar nu is het al veel verbeterd.Luca 14 jaar – na 1,5 j. Mijn zus denkt dat ze de baas is over mijn lichaam. Toen mijn vader in de kist lag en ik hem nog één keer wou zien, mocht ik niet van haar. Ze hield me vast. Mijn moeder nam we wel in verdediging en toen kon ik toch gaan. Mijn zus laat mij nooit los. Dat is ambetant. ‘Blijf bij mij! Hij is van mij!’ Ja, echt!Michael 13 jaar – na 1 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 1. Gezinsrelaties: broers en zussen • Ik vind het immens belangrijk dat als iemand vertrekt, dat je niet met ruzie vertrekt. Of als er iets op je maag ligt, dat kan positief of negatief zijn, dat dat altijd gezegd wordt. Want als je vertrekt, kan het altijd zijn dat je nooit meer terugkomt.Billie 15 jaar – na 2 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 2. Vrienden • Er waren gasten vanuit de kleuterklas, die ik eigenlijk amper nog zag. Maar die stonden wel drie of vier keer aan mijn bed. Met hun is het terug zoals vroeger geworden.Zo zie je ook wel wie uw echte vrienden zijn.Bart 18 jaar – na 2 j. • Ik heb een vriendin van in het lager onderwijs. Dat is echt mijn beste vriendin en daar kan ik mee praten. Die luistert ook echt. Charlotte 14 jaar – na 1 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 2. Vrienden • Ik ben toch een paar vrienden verloren. Die dachten dat ik mij aanstelde. Die zeiden: ‘Dat is toch al lang voorbij.’Aiden 16 jaar – na 5 j. • Ik blijf boven ‘s middags, ik ga niet eten onder de luifel of in de refter. Ik ken wel mensen, die ik vroeger eigenlijk super veel zag, al super lang niet meer gezien. Maar ja die komen niet af, laat ons het zo zeggen. Sommigen komen wel eens af zo maar meestal niet echt. Want dat is dan hunne middag opofferen om bij u te zitten. (…) De meerderheid zie ik gewoon niet meer, nee. Zo efkes in een flits in de gang soms. Maar ge merkt ook dat je daar niet meer bij zit. Die, ze praten, ge hoort dan zo dinges vertellen maar op den duur weet ge daar toch niks meer van en ja. Nona 17 jaar – na 5 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 2. Vrienden • Ik ben enorm veel vrienden verloren. Ik hoorde er niet meer bij. Ik was te lang weggeweest. Die hadden het over andere dingen. Ik was superblij als ik terug kon fietsen, terwijl dat voor hun heel gewoon was.Billie 16 jaar – na 2 j. • Mijn vriendinnen van het middelbaar zijn zo oppervlakkig. Die willen dat ook niet echt allemaal weten.Charlotte 14 jaar – na 1 j. • Ik was niet meer die gewone 16-jarige, met al die roddels en achterklap. Ik was daar niet meer mee bezig.Billie 16 jaar – na 2 j. • Die zaten nog maar in het tweede leerjaar. Die wisten niet wat er was. Ik heb daar niks over verteld. David 11 jaar – na 4 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 2. Vrienden • Ze lachten mij dan uit. Als we op school een dansje moesten doen, dan zagen ze mijn littekens. En dan lachten ze me uit. Mama zei dan dat ik mij daar niks van moest aantrekken. Katrien 10 jaar – na 4 j. • Die waren aan het kijken en kotsgeluiden aan het maken. Ze waren niet aan het lachen of zo. Gewoon droogweg van die geluiden aan het maken. En nog maar pas geleden hoorde ik ze zeggen: ‘Die stomme rolstoeltrut.’ Zo van die dingen. Nona 17 jaar – na 5 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 3. Vrije tijd Ik fiets nooit meer. Mijn mama heeft liever dat ik met de bus ga. Ze heeft een boek gelezen over kinderen die in coma geraakten na een fietsongeval. En daarom moet ik een helm dragen. Maar niemand draagt een helm. Nee, ik fiets nooit meer.Charlotte 14 jaar – na 1 j. Ik ben drie jaar niet meer met de fiets mogen gaan. Dat begrijp ik niet. Misschien de eerste paar maanden, maar geen drie jaar! Ik wou ook een beetje met de fiets rijden. Mijn vrienden gingen met de fiets naar het park en ik mocht dan niet mee van mijn mama. Ik mocht alleen als zij mee kon. Van mijn vader mocht ik een keer met de fiets, maar toen kwam mijn mama en mocht het niet meer. Zij is heel ongerust, een beetje te veel.David 11 jaar – na 4 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN • 3. Vrije tijd • Meestal ben ik gewoon thuis, op de computer bezig, en soms een keer naar de film, maar niet zoveel. Het is ambetant om weg te gaan omdat mijn ouders mij altijd moeten brengen en halen. En ik moet zien dat ik kan zitten.Nona 17 jaar – na 5 j. • Met atletiek ben ik gestopt omdat ik niet meer naar de plek van het ongeval durfde te gaan. Ik kreeg dan kei veel schrik. Dat ongeval zat precies aan de plek vast. Dat dat terug zou gebeuren als ik daar zou aankomen. Dan was dat: zo rap mogelijk weg als ik in de buurt kwam. Dat dat achter mij ligt en dat ik niet meer terug moet. Pas na een jaar durfde ik terug. Aiden 16 jaar – na 5 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 3. Vrije tijd Ik deed paardrijden, turnen en skaten. Maar ik heb dat allemaal moeten laten vallen. Ik mag het niet meer doen. Ik zak nog altijd door mijn elleboog.Liselot 13 jaar – na 4 j. Turnen deed ik supergraag. Koprol, handstand…ik was daar heel goed in. Maar nu mag ik niet meer meedoen. Ik kan het maar ik mag niet. Ik zou mij kunnen overbelasten, en wie weet wat dan de gevolgen zijn.Veke 17 jaar – na 1,5 j. Het gaat nooit meer hetzelfde zijn. Ik heb me daar bij neergelegd. Ik ga nog wel eens proberen met kickboxen, maar wedstrijden… nee, dat zit er niet meer in.Bart 18 jaar – na 2 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 3. Vrije tijd Ik ben terug begonnen met piano. Maar vanuit een rolstoel is dat anders. Je kan de pedalen niet gebruiken. De lerares kiest dan wel stukken uit voor zonder pedaal, maar ik ga nooit meer zo mooi kunnen spelen als de anderen.Lize 16 jaar – na 3 j. Ik probeer nu wat te oefenen met basket. Dan gooi ik mijn krukken aan de kant en gooi ik gewoon. Maar het duurt wel lang om de bal terug te halen.Tom 13 jaar – na 1,5 j.

DE GEVOLGEN VAN EEN ERNSTIG VERKEERSONGEVAL OP HET SOCIALE LEVEN VAN KINDEREN 3. Vrije tijd Ik kan natuurlijk niet weggaan tot een gat in de nacht. Mijn been kan dat echt niet aan. Dus ik moet leren korter en intensiever te genieten. Maar 4 uur lukt nog wel. De krukken zijn wel ambetant. ‘t Is ook idioot om in de vestiaire je kruk te gaan afgeven. Soms doen mijn vrienden dat voor me.Lize 16 jaar – na 3 j. Ik kan niet meer springen, dus dingen als volleybal zitten er niet in. En het mag ook allemaal niet te wild zijn, zoals voetbal. Het is moeilijk om een nieuwe sport te vinden.Laura 16 jaar – na 2 j. Ik heb een keer rolstoeldansen gedaan. Maar dat deed ik niet graag. Na één les ben ik gestopt. Dat trok op niks.Lize 16 jaar – na 3 j.

Het ongeval stopt niet na dat het lichamelijk herstel gebeurd is, en de belangrijkste schok verwerkt is. Nog ver na het ongeval worden deze kinderen en jongeren geconfronteerd met de gevolgen van het ongeval. Er zijn niet alleen gevolgen op fysiek en mentaal gebied, ook hun sociale leven komt door het ongeval onder zware druk te staan.

DE BELEVING VAN JONGE VERKEERSSLACHTOFFERS (10-18 JAAR)