Historie en toekomst van de Dwingeloo radiotelescoop - door en voor amateurs en onderwijs

1. Historie en toekomst van de Dwingeloo radiotelescoop - door en voor amateurs en onderwijs Robert Langenhuysen PA0RYL VERON DvdRA Apeldoorn

2. Elk golflengtegebied geeft andere informatie

3. Daarom Radiostronomie!

4. Radio X-ray

5. Oorsprong Radioastronomie • Kenelly 1890 (Edison’s assistant) • “Simultaneously to the Electromagnetic perturbations coming from the Sun, and that we perceive, as you know, in the form of light and heat, perturbations on longer wavelength are perfectly plausible. If it was so we could convert them to sound” • Karl Jansky 1932 Vanuit Bell Labs onderzoek naar ‘static’ rond 15 m Ontdekt o.a. ruis die elke dag 4 minuten verschuift (dus buitenaards)

6. Bruce Array (15 m curtain)

7. Grote Reber W9GFZ • Rond 1937 • Maakte zijn eigen apparatuur • DX-jager, 60 landen, WAC • Zocht een nieuwe uitdaging • Maakte ontvangers voor • 3,3 GHz • 900 MHz • 160 Mhz

8. Alleen eleveerbaar W9GFZ bouwde in 1937 eerste 10 m diam. eleveerbare parabool- antenne

9. Grote Reber W9GFZ • Nam op • 160 MHz • waar: • de zon • onweer Io bij Jupiter • Melkweg • Cygnus-A

11. As van W9GFZ bij Dwingeloo Telescoop

12. Nederland stapt in ! • Jan Hendrik Oort (Leiden 1944) • geïnspireerd door Jansky en Reber • vraagt om 10-20 m schotel • Henk van de Hulst (Leiden 1944) • voorspelt de 21 cm waterstoflijn • Minnaert (Utrecht) • interesse in radiostraling van de zon • Universiteiten Leiden en Utrecht richten op: “Stichting Radiostraling Zon & Melkweg” (1948) • voorloper van ASTRON

13. Kootwijkse Periode 1948 - 1955 Stichting Radiostraling Zon en Melkweg • Prof. H.J. Oort • Prof. Minaert • Ir. A.H. de Voogd • C.A. (Lex) Muller (PA0CAM) • George de Bruin (PA0YG)

14. George de Bruin (PA0YG)

15. De bouw van Dwingeloo1954 - 1956 • Werkspoor is in 1946 begonnen met het eerste ontwerp, uiteindelijke ontwerp klaar in 1954 • Het bouwen kostte 50% van het totale jaarbudget voor de wetenschap • Diameter 25 meter; 10 maanden lang de grootste draaibare paraboolantenne van de wereld (daarna kwam Joddrell Bank)

16. 1955 met vlaggenmast • Crabnevel verduistering door de maan gevolgd op λ=0,75 m

17. Inauguratie Dwingeloo Telescoop • Officieel geopend op 17 april 1956 door H.K.H. Koningin Juliana • Gedurende 10 maanden de grootste radiotelescoop ter wereld • Fascinerende eerste resultaten

18. Al snel met driepoot

19. En daarna nog steviger

20. Oudste draaibare 25 m paraboolantenne ter wereld

21. 1964 Ontdekking Big Bang • Robert Wilson (L) en Arno Penzias (R) voor de Bell Labs hoornantenne waarmee zij de kosmische achtergrondstraling ontdekten die leidde tot de Big Bang theorie. In 1978 kregen zij hiervoor de Nobelprijs voor natuurkunde

22. Interferometrische antennes • Deze luiden het tijdperk van moderne radioastronomie in • Westerbork • VLA New Mexico • Caltech OVRO • LOFAR • Kijken naar de rand van het heelal (oerknal) • In de toekomst een oplossend vermogen veel beter dan met de Hubble telescoop

23. Voorbeelden LOFAR Westerbork Hawaii

24. Abell 3376 • 2 nov 2006: VLA ontdekt gigantische ringen rond cluster van Melkwegstelsel • in blauw: optisch beeld • in rood: radiobeeld • 600 miljoen lichtjaar afstand: DX!

25. Dwingeloo na 25 jaar • Een zilveren spiegel

26. Dwingeloo na 50 jaar • Een zilveren spiegel met een gouden rand

27. Toekomst van Dwingeloo?

28. Rust Roest

30. En als we niets doen … 16 nov. 1988 15 nov. 1988

31. 2005: ASTRON en VERON bespreken de toekomst van Dwingeloo

32. IntentieverklaringASTRON - VERON18 april 2006

33. Officiële Start van CAMRAS 29 januari 2007 Officiele inauguratie van CAMRAS in aanwezigheid van de Minister van OC&W VERON DvdRA Apeldoorn

34. CAMRAS • Prof C.A. (Lex) Muller (PA0CAM) s.k. 2004 • Apparatuur van Dwingeloo was zijn levenswerk • Gebruikte Dwingeloo Radiotelescoop (buiten mededinging) voor amateur contests.

35. CAMRAS Doelstellingen

36. CAMRAS programma’s

37. CAMRAS organisatie

38. Programma’s en projecten • Programma I (Applicaties) • Onderwijs (PE2HRM e.a) • Radiotechniek (PA3FXB e.a.) • Radioastronomie (J.A. de Boer e.a.) • Programma II (Restauratie) • Instrumentatie (PE1RXJ, PA0HRK e.a.) • Constructie (PA0WTA, PE1KEH e.a.) • Console (PE1RXQ e.a) • Programma III (Algemene ondersteuning) • Fundraising (PA0RYL e.a. ) • P.R. (PA0ME e.a.) • Projectbureau (PA0DLO e.a.)

40. De apparatuur

41. Focal box

42. Technische Specificaties • Gewicht +/- 120.000 Kg • 25 meter diameter • Altitude - azimuth telescoop gemonteerd op rail • Locatie: Dwingeloo, JO32ET • Receivers / transmitters in prime focus • Gaas: vierkante maas van 7,7 mm • 0,8 mm RVS • Elevatie van 0 to 85 graden • Azimut van -269 (oost) door 0 (south) naar +269 (west) • Hoogste volgsnelheid: 30 deg/min in azimut

43. Specificaties (vervolg) • Oppervlakte nauwkeurigheid: ~1 mm • Richtnauwkeurigheid: ~1 boogminuut • Aperture efficientie: • 0,64 at 18/21 cm • 0,4 at 6 cm • Frontend bij 18cm: • 1580-1725 MHz Tsys = 35K • Frontend bij 21cm: • 1375-1425 MHz Tsys = 35K

44. Gain van Dwingeloo • 2m 27,2 dBd • 70cm 36,5 dBd • 23cm 46,2 dBd • 13cm 51,2 dBd • 9cm 53,3 dBd • 6cm 55,9 dBd • 3cm 56,7 dBd

45. Korte termijn CAMRAS Ontwikkeling doelstellingen • Breng de antenne mechanika en electronica weer in een prima werkende en geconserveerde toestand. • Implementeer een systeem dat de antenne automatisch hemellichamen laat volgen. • Implementeer ontvangers die signalen kunnen ontvangen in het VHF, UHF en SHF gebied alsmede 21 cm. • Implementeer web software die service engineers en gebruikers in staat stelt de ontvangers op afstand te kunnen bedienen en gegevens op te slaan.

46. Mechanische Restauratie • Plaatselijk corrosieverwijdering en nieuwe beschermlaag • Kleine mechanische reparaties • Revisie bewegingsmechaniek • Opknappen laboratorium

47. Electronische Restauratie • In kaart brengen apparatuur • Conserveren en zonodig herstellen van apparatuur • Update apparatuur m.b.v. eigen ontwikkeling

48. Radioastronomie en de jeugd Maak met je klas een scan van de Melkweg “Hallo –hier is Jupiter” – nog een school project Eerste jaars astronomie …het ‘21 cm practicum’ Hoor een echo van jezelf via de Maan tijdens de JOTA…

49. en voor de amateurs Doe radioastronomische observaties thuis, via het internet Voer een echte Pulsar observatie uit Moonbouncing voor iedereen; ook zonder enorme antennes

50. Amateur Radio Astronomie • Zonne onderzoek • 21 cm neutraal waterstof • Amateur VLBI • Multispectrale kaart van de hemel (repetitief) • (Super) Novae en Gammaray Bursters