1 / 76

KAN GAZLARI

KAN GAZLARI. Doç. Dr. Metin Özkan GATA Göğüs Hastalıkları AD mozkan@gata.edu.tr. Normal Arterial Kan Ga zı Değerleri*. pH 7.35 - 7.45 PaCO 2 35 - 45 mm Hg PaO 2 70 - 100 mm Hg ** SaO 2 9 5 - 98% HCO 3 ¯ 22 - 26 mEq/L %MetHb < 2.0% %COHb < 3.0%

tocho
Download Presentation

KAN GAZLARI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. KAN GAZLARI Doç. Dr. Metin Özkan GATA Göğüs Hastalıkları AD mozkan@gata.edu.tr

  2. Normal Arterial Kan GazıDeğerleri* pH 7.35 - 7.45 PaCO2 35 - 45 mm Hg PaO2 70 - 100 mm Hg ** SaO2 95 - 98% HCO3¯ 22 - 26 mEq/L %MetHb < 2.0% %COHb < 3.0% Base excess -2.0 to 2.0 mEq/L CaO2 16 - 22 ml O2/dl * Deniz seviyesinde ** Yaşa bağlı

  3. Aktüel bikarbonat (HCO3-act)O anda ölçülen gerçek değerdir. Normal değeri 24 (22-26) mmol/L’dir. Düşmesi metabolik asidozu, yükselmesi metabolik alkalozu akla getirir. Standart bikarbonat (HCO3-std) 37°C’ de ve %100 O2 saturasyonunda, PCO2 40mmHg’ya kalibre edilerek ölçülen plazma bikarbonat konsantrasyonudur. Normal değeri 24(22-26)mmol/L Solunumsal kompanzasyon ekarte edildiğinden metabolik komponenti gösterir.

  4. HCO3-actve HCO3-stdarasındaki fark serum HCO3 üzerindeki respratuar etkiyi yansıtır: Respiratuar asidoz : HCO3-act> HCO3-std Respiratuar alkaloz : HCO3-act< HCO3-std Metabolik asidoz : HCO3-act= HCO3-std <Normal Metabolik alkaloz : HCO3-act= HCO3-std >Normal

  5. Baz Fazlalığı (Base Excess) (BE): Baz fazlalığı, tam oksijenize kanın, 37°C’de ve 40mmHg’lık parsiyel CO2 basıncında, pH’sını 7.40’a getirmek için ilave edilen asit veya baz miktarıdır. Normal değeri –2 ve +2 mmol/L arasındadır. BE, metabolik olayların göstergesidir. Negatif BE metabolik asidozu, pozitif BE metabolik alkalozu düşündürür.

  6. SORU-1 Doğru olanı seçiniz. Kan gazı için: • Daha kolay ulaşıldığı için radial arter tercih edilir • Femoral ve brakial arterlere ulaşmak daha kolaydır • En çok ulnar arter tercih edilir

  7. ARTER SEÇİMİ • Genellikle 3 anatomik bölge kullanılır: • Radial • Brakial • Femoral • Radial arter tercih edilir: • Daha yüzeyel • Palpasyonu ve kompresyonu kolay • Eşlik eden büyük bir ven yok • Ulnar arter kollateralleri mevcut

  8. ARTER SEÇİMİ • Brakial ve femoral arterlerden ponksiyon daha kolay ancak kanama ve hematom oluşumu daha sık • Özellikle femoral arter ponksiyonundan sonra arteriyosklerotik plaklardan kopabilecek plak materyali periferik tromboza neden olabilir. • Ponksiyon yerindeki tromboz, distalde iskemi oluşturabilir.

  9. Allen testi

  10. Kontrendikasyonlar BRAKİAL ARTER Terminal arter olduğundan distalinde dolaşım bozukluğu varsa. İnfeksiyon girişi riskini artıracağından dirsek çevresindeki kırıklarda . Ön kolda bir arteriyovenöz fistül varlığında. FEMORAL ARTER Yaygın vasküler hastalık. Plağın yerinden oynaması ve distalde emboli riski yaratması nedeniyle. Artere greft varsa. Çocuk hasta (septik artrit ve sinir yaralanması riski yüksek). RADİAL ARTER Ulnar sirkülasyon bulunmaması. Elde dolaşım bozukluğu(Raynaud’s hastalığı ya da Burger hastalığı gibi). Alttaki kemikte travma. Dializ için arteriyovenöz fistül varlığı.

  11. Arter ponksiyonu sırasında: • Enjektör steril olmalı • Enjektör ve iğne en az 0.1ml heparinle yıkanmalı • Palpabl arterde kollateral dolaşım kontrol edilmeli • Ponksiyon sırasında HT, lokal anevrizma, kanama diyatezi ve antikoagulan kullanıyor olmaması • Arter üzerindeki deri sterilize edilmeli • Ponksiyonu takiben pistona müdahale edilmemeli • Hava kabarcığı olmamalı • Hızla analiz yapılmalı

  12. Kan gazı ölçümünde sonucu etkileyen faktörler Gecikmiş analiz • Kan enjektöre alındıktan sonra da oksijen tüketimi ve CO2 oluşumu devam eder. • Buz içinde iletilen örnekler 1-2 saat içinde değerlendirilebilirken buzsuz örnekler hızla özelliğini kaybeder • PaCO2; 3-10 mmHg/saat • PaO2; başlangıç değeri ve Hb saturasyonuna göre değişir

  13. AKG DEĞERLENDİRME6-Basamaklı değerlendirme: 1. Basamak:  değerler tutarlı mı? Henderseon-Hasselbach eşitliği: [H+] = 24(PaCO2)     [HCO3-] **pH ve [H+] uyumsuzsa AKG uygun değildir. pH = 7.228 PCO2 = 28.5 PO2 = 99.9 HCO3 act = 12.0 HCO3 std = 12.9 [H+] = 24x28.5           12 =57

  14. 2. Basamak: Alkalemi veya asidemi? Asidemiarter kanında H+ > 45 nmol/L, pH < 7.35 Alkalemikanda H+ < 35 nmol/L, pH > 7.45 AsidozPaCO2 >45 mmHg, arteriyel bikarbonat <22 mmol/L, pH değişmeyebilir. Alkalozarteriyel bikarbonat > 26 mmol/L, PaCO2 < 35 mmHg, pH normal sınırlarda olabilir.

  15. Soru-2 pH = 7.228 PCO2 = 28.5 PO2 = 99.9 HCO3 act = 12.0 HCO3 std = 12.9 Primer bozukluk: Solunumsal Metabolik miks

  16. 3. Basamak:Primer Bozukluk Solunumsal mı? Metabolik mi? pH anormal VE pH ve PCO2 aynı yönde değişiyorsa, Primer bozukluk METABOLİKTİR Eşlik eden respiratuar bozukluk?

  17. Soru-3 pH = 7.470 PCO2 = 64.3 PO2 = 42.1 HCO3 act = 45.7 HCO3 std = 43.0 Primer bozukluk: Solunumsal Metabolik miks

  18. Beklenen CO2 Metabolik Asidoz için: Beklenen PCO2 1.5 x HCO 3 + 8(±2) (Winter’s formula) Metabolik Alkaloz için: Beklenen PCO2 40 + 0.6 x HCO 3 PCO2 beklenenden büyükse birlikte respiratuar asidoz PCO2 beklenenden küçükse birlikte respiratuar alkaloz

  19. Soru-3 pH = 7.228 PCO2 = 28.5 PO2 = 99.9 HCO3 act = 12.0 HCO3 std = 12.9 Primer bozukluk: Solunumsal Metabolik miks Beklenen PCO2 = 1.5 x HCO 3 + 8(±2) PCO2 = 1.5 x 12 + 8 = 26

  20. Soru-4 pH = 7.470 PCO2 = 64.3 PO2 = 42.1 HCO3 act = 45.7 HCO3 std = 43.0 Primer bozukluk: Solunumsal Metabolik miks Beklenen PCO2= 40 + 0.6x HCO3 PCO2= 40 + (0.6 x 21.7) = 53.02

  21. 3. Basamak (devam):Primer Bozukluk Solunumsal mı? Metabolik mi? pH anormal VE pH ve PCO2 farklı yönlerde değişiyorsa, Primer bozukluk RESPİRATUARDIR.

  22. Örnek-1 pH = 7.128 PCO2 = 78.5 PO2 = 94.9 HCO3 act = 25.4 HCO3 std = 20.7 Oklar farklı yönde ve pH düşük olduğu için primer olay respiratuar asidozdur.

  23. Örnek-2 pH = 7.50 PCO2 = 35 HCO3 = 27 Oklar farklı yönlerde ve pH yüksek olduğu için primer olay respiratuar alkalozdur.

  24. pH’daki değişim Respiratuar olaylarda beklenen pH hesaplanarak (+) metabolik komponent araştırılır. Akut respiratuar asidoz , pH =0.008 x (PCO2- 40) kadar fark beklenir. Düşüş daha az ise metabolik alkaloz, daha fazla ise metabolik asidoz eşlik etmiştir. Birinci örneği tekrar ele alalım: pH = 7.128 PCO2 = 78.5 PO2 = 94.9 HCO3 act = 25.4 HCO3 std = 20.7 pH =0.008 x (PCO2- 40) = 0.008 x (78.5-40)= 0.308 7.40 – 0.308 = 7.092 olmalıydı. Örneğimizde pH = 7.128 Bu örnekte respiratuar asidoza metabolik alkaloz eşlik etmekte.

  25. pH’daki değişim Respiratuar olaylarda beklenen pH hesaplanarak + metabolik komponent araştırılır. Akut respiratuar alkalozda, pH = 0.008 x (40- PCO2) kadar fark beklenir. Daha az artış metabolik asidoz, daha fazla artış ise metabolik alkalozun eşlik ettiğini gösterir. Kronik olaylarda ise 0.003’le çarpılır. İkinci örneği tekrar ele alalım: pH = 7.50 PCO2 = 35 HCO3 = 27 pH = 0.008 x (40- PCO2) = 0.008 x (40-35)= 0.04 7.40 + 0.04 = 7.44 olmalıydı. Örneğimizde pH = 7.50 olduğu için olaya metabolik alkalozda eşlik etmiştir.

  26. Respiratuar asidozda, > 0.8 birlikte metabolik asidoz = 0.8 Akut respiratuar asidoz pH / PCO2 x 100 = 0.4-0.8 kısmen kompanse RA < 0.3 birlikte metabolik alkaloz Respiratuar alkalozda, > 0.8 birlikte metabolik alkaloz = 0.8 akut respiratuar alkaloz pH / PCO2 x 100 = 0.3-0.8 kısmen kompanse RA < 0.2 birlikte metabolik asidoz

  27. Respiratuar asidozda, pH = 7.128 PCO2 = 78.5 PO2 = 94.9 HCO3 act = 25.4 HCO3 std = 20.7 pH / PCO2 x 100 7.40-7.13=0.27 78.5-40=48.5 0.27/48.5x100=0.55 kısmen kompanze resp.asidoz Respiratuar alkalozda, • pH = 7.50 • PCO2 = 35 • HCO3 = 27 pH / PCO2 x 100 7.40-7.50=0.10 35-40=5 0.10/5x100=2 Birlikte metabolik alkaloz

  28. 3. Basamak (devam):Primer Bozukluk Solunumsal mı? Metabolik mi? pH normal fakat PCO2 anormalse Miks metabolik-respiratuar bozukluk mevcuttur. PCO2 = miks respiratuar asidoz, metabolik alkaloz PCO2 = miks respiratuar alkaloz, metabolik asidoz Normal PCO2 = normal asit baz durumu Kombine metabolik asidoz-metabolik alkaloz? Bu durumda anyon açığına bakılır.

  29. Örnek pH = 7.406 PCO2 = 59.7 PO2 = 285.3 HCO3 act = 36.7 HCO3 std = 34.3 pH normal sınırlarda PCO2 yüksek olduğu için miks respiratuar asidoz-metabolik alkaloz vardır

  30. 4. Basamak:  Uygun kompanzasyon var mı? Genellikle kompanzasyonla pH normale (7.35 – 7.45) dönmez. Bozukluk Kompanzasyon Metabolik asidoz PaCO2 = (1.5 x [HCO3-]) +8 ± 2 Akut respiratuar asidoz   [HCO3-]= ∆ PaCO2/10 ± 3 Kronik respiratuar asidoz (3-5 gün) [HCO3-]= 3.5(∆ PaCO2/10) Metabolik alkaloz PaCO2 = 0.6(∆HCO3-) Akut respiratuar alkaloz   [HCO3-]= 2(∆ PaCO2/10) Kronik respiratuar alkaloz [HCO3-] = 5(∆ PaCO2/10) to 7(∆ PaCO2/10) Eğer saptanan kompanzasyon beklenen kadar değilse birden fazla asit-baz bozukluğu vardır.

  31. 5. Basamak: Anyon gap’i sapta (metabolik asidoz varsa): AG= [Na+]-( [Cl-] + [HCO3-] )=12 ± 2 Normal anyon gap yaklaşık 12 meq/L. Hipoalbuminemi varsa; her 1 gm/dL azalma için anyon gap 2.5 meq/L azalır. Örnek, plazma albumini 2.0 gm/dL olan bir hasta için anyon gap yaklaşık 7 meq/L. olmalı

  32. Anion Gap NORMAL: • [Cl-] artışı ile seyreder • GI HCO3- kaybı • Diayare, ileostomi, proksimal kolostomi, ureteral diversion • Renal HCO3- kaybı • proksimal RTA • Karbonik anhidraz inhibitorü (acetazolamide) • Renal tubuler hastalık • Akut tubuler nekroz • Kronik renal hastalık • Distal RTA • Aldosteron inhibitörleri veya yetersizliği • NaCl infüzyonu, TPN, NH4+ uygulanması ARTMIŞ: Methanol zehirlenmesi Üremi Diyabetik ketoasidoz, akolik ketoasidoz, Paraldehit toksikasyonu İzoniazid Laktik asidoz (en sık neden) Ethanol veya etilen glikol zehirlenmesi Salisilat zehirlenmesi • Azalmış • Artmışölçülemeyen katyonlar (Ca++, K+, Mg++) • Fazla miktarda katyon verilmesi • Albuminde azalma • Hiperviskozite ve ciddi hiperlipidemi

  33. 6. Basamak: Anyon Gap artmışsa: Anyon gap’teki artış ile [HCO3-]’daki azalma arasındaki ilişkiyi inceleyin ∆AG/∆[HCO3-] Komplike olmayan bir anyon gap metabolik asidoz varsa Bu oran 1.0 - 2.0 arasında olmalı Bu oranlar dışına çıkıyorsa diğer bir metabolik bozukluk vardır. ∆AG/∆[HCO3-] < 1.0 ise eşlik eden non-anyon gap metabolik asidoz olabilir ∆AG/∆[HCO3-] > 2.0 ise eşlik eden metabolik alkalozis olabilir NOT: Hipoalbuminemi varsa beklenen anyon gap ona göre hesaplanmalı

  34. Oksijenasyon Pa02 Pa02 ile Fi02 arasındaki ilişki Sa02 = 70 - 100 mm Hg P(A-a)O2= 5 to 25 mm Hg Ca02= (Hb x 1.34 x Sa02) + (0.003 x Pa02) CaO2= ~ 16 - 22 ml O2/dl Oda havasındaki : Fi02~ %20 Normal koşullarda; : Pa02 ~ 4-5 X Fi02 Oksijenizasyon oranı : Pa02 / %Fi02 = 5

  35. PaO2: Normali: 95-100mmHg (12.6-13.3kPa) Yaşa göre tahmini değer: PaO2=100mmHg-(yaşx0.33)

  36. İnspire O2 – PaO2 İlişkisi FIO2 (%) Beklenen Min PaO2 (mm Hg) 30 150 40 200 50 250 80 400 100 500 Eğer PaO2 < FIO2 x 5 ise hasta muhtemelen oda havasında Hipoksemiktir.

  37. Hipoksi Hafif: 80-60mmHg Orta: 60-40mmHg Ağır: <40mmHg

  38. Solunum yetmezliği PaO2<60mmHgSolunum yetmezliği Not: Deniz seviyesi, oda havası, diğer hastalıklar ekarte edilmiş (kalp hast.)

  39. PaCO2Alveoler ventilasyonun göstergesidir. Normal değeri 40 mmHg ; yaşdan etkilenmez. Venöz kanda (PvCO2) 45mmHg’dir. • VCO2 x 0.863 • PaCO2 = ------------------- • VA VCO2 = CO2üretimi VA = VE – VD VE = dakika (total) ventilasyon (= Sol. sayısı xtidal volüm) VD = ölü boşluk ventilasyonu (= sol. sayısı x ölü boşluk vol.) 0.863 VCO2ve VA birimlerini mm Hg’a çevirir

  40. Solunum yetmezliğinin sınıflandırılması TipⅠ TipⅡ PaO2 (mmHg) <60 <60 PaCO2 (mmHg) ≤50 >50

  41. Diğer parametreler SaO2: Normali: 0.95-0.98 Önemi: Hipoksiyi göstermede önemli ancak sensitivitesi düşük ODC (Oksijen DisosiasyonEğrisi):

  42. SaO2ve Oksijen içeriği Ne PaO2ne de SaO2kanda ne kadar O2 olduğunu göstermez. Bunu “oksijen içeriği” (oxygen content) CaO2 (units = ml O2/dl) gösterir. CaO2 = hemoglobine bağlı O2 + plazmada çözünmüş O2 CaO2 = (Hb x 1.34 x SaO2) + (.003 x PaO2) CaO2= 16 - 22 ml O2/dl

  43. Oksijen DisosiasyonEğrisi: SaO2- PaO2 %15 gm ve%10 gm hemoglobin seviyesindeki CaO2 ml O2/dl. Olarak gösteriliyor.

  44. SaO2 – Hesaplanmalı mıÖlçülmeli mi? SaO2 “CO-oximeter.” ile ölçülür. Kan gazı cihazları sadece pH, PaCO2,ve PaO2,ölçerken CO-oximeter; SaO2, karboksihemoglobin, methemoglobin ve hemoglobin içeriğini ölçer. SaO2hesaplanmayıp ölçüldüğünden emin olun, yeni bir bilgi vermediği gibi CO zehirlenmesinde veya methemoglobinemide bilgi vermez. CO ve metHb PaO2’yi etkilemez fakat SaO2yi düşürür.

  45. İlk kan gazında PaO2 80 mm Hg, PaCO2 38 mm Hg, pH 7.43. SaO2 ilk kan gazında O2-disosiasyon eğrisinden %97 olarak saptanmış ve normal olarak değerlendirilmiş Hasta evine gönderiliyor ancak bir süre sonra mental konfüzyonla tekrar geldiğinde bu kez SaO2 ve COHb Ölçülmüş (SaO2 “X” ile gösteriliyor): PaO2 79 mm Hg, PaCO2 31 mm Hg, pH 7.36, SaO2 53%, karboksihemoglobin%46. İlk değerlendirmede SaO2 ölçülmediği için CO zehirlenmesi atlanmıştı!

  46. P (A-a)O2 ( Alveolar- arteriel oksijen basınç gradiyenti) Düşük PaO2 ekstrapulmoner - pulmoner nedenlerden hangisinden kaynaklanmaktadır? P(A-a)O2 = 149-(PaO2+PaCO2) Normal: 15-20mmHg

More Related