Gospodarka II RP

1. Gospodarka II RP

2. Powierzchnia • Obszar (388, 6 tys. km kw., a po zajęciu Zaolzia 389, 7 tys. km2) i podział administracyjny II RP (16 województw)

3. Ludność II RP stopień urbanizacji kraju i gęstość zaludnienia w poszczególnych województwach: • ludność II RP: • 27,2 mln w 1921 r., • 35 mln w 1939 r. (6 miejsce w Europie pod względem liczby mieszkańców), • średnia gęstość zaludnienia w II RP: • 71 osób na km w 1921, 90 osób w 1939 r., • województwo śląskie – 299 osób na km, • województwo poleskie – 31 osób na km, • w 1921 r. 75 % ludności II RP mieszkało na wsi

4. Etapy w historii gospodarczej II RP • okres unifikacji gospodarczej państwa, inflacji i hiperinflacji • od przeprowadzenia reformy walutowej (1924) do rozpoczęcia wojny celnej z Niemcami (1925) • koniunktura gospodarcza w latach 1926/1927 – 1928 • gospodarka II RP w okresie wielkiego światowego kryzysu gospodarczego (1929 – 1935) • - okres osiągnięć gospodarczych II RP w ramach „czteroletniego planu inwestycyjnego” od 1936 r.

5. Trudności w unifikacji gospodarczej II RP • dysproporcje miedzy „Polską A” (województwa zachodnie) i „Polską B” (województwa wschodnie) jako dziedzictwo okresu zaborów, • różnice w poziomie rozwoju rolnictwa w poszczególnych regionach jako dziedzictwo okresu zaborów • różnice w stopniu urbanizacji poszczególnych regionów ( województwo śląskie – 299 osób na km, województwo poleskie – 31 osób na km) • różnice w stopniu industrializacji poszczególnych regionów (wymienić najważniejsze ośrodki przemysłu) • gęstość sieci kolejowej (dawny zabór pruski i Górny Śląsk – najbardziej rozwinięta sieć kolejowa)na podstawie gęstości sieci kolejowej można odtworzyć granicę z 1914 na ziemiach polskich

6. Hiperinflacja i reforma walutowa • wskaźniki hiperinflacji: maj 1923 1$ - 52 tys. marek pol., grudzień 1923: 1$ – ponad 4300000 marek pol.

7. Reforma walutowa premiera Władysława Grabskiego w 1924 r.: • wymiana waluty (markę polską wymieniono na złotówkę): 1.800.000 mk. p. – 1zł., 1$ - 5,18 zł. • likwidacja Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (emitującej markę polską) i powołanie w jej miejsce Banku Polskiego (emitującego złotówkę)

8. Budowa Gdyni – miasta i portu • od 1923 r. w wyniku decyzji rządu z 1920 i ustawy sejmu z 1922 r. • przyczyny: wrogi stosunek władz WMG wobec Polski oraz trudności w korzystaniu portu gdańskiego spowodowały konieczność budowy portu na polskiej części wybrzeża

9. Wojna celna z Niemcami (1925 – 1934) • skutki (negatywne i pozytywne): ograniczenie polskiego eksportu do Niemiec (zwł. węgla i wyrobów hutniczych), czasowe pogorszenie koniunktury w polskiej gospodarce (do 1926 r.), co przyczyniło się do upadku kolejnych rządów - W. Grabskiego (XI 1925) i A. Skrzyńskiego (V 1926), uniezależnienie polskiej gospodarki od Niemiec

10. 28 XII 1925 – ustawa sejmu o wykonaniu reformy rolnej • parcelacji podlegały nadwyżki ziemi z majątków przekraczających 180 ha w Polsce centralnej, 300 ha w województwach wschodnich, 700 ha w przypadku majątków uprzemysłowionych • rocznie miano rozparcelowywać 200 tys. ha, za odszkodowaniem, po cenach rynkowych • reforma była więc korzystna dla dotychczasowych właścicieli rozparcelowywanej ziemi oraz dla potencjalnych jej nabywców, czyli bogatych chłopów • stopień wykonania reformy rolnej: była realizowana dosyć opieszale, w 1939 r. wielcy właściciele posiadali 1900 tys. ha ziemi ponad normy ustalone w ustawie z 1925 r

11. Ożywienie gospodarcze w latach 1926 – 1928 • gospodarka polska dwudziestolecia międzywojennego ma najlepsze wskaźniki w 1928 r. • Eugeniusz Kwiatkowski (minister przemysłu i handlu w l. 1926 – 1930) • inwestycje w polskiej gospodarce w latach 1926 - 1928 (m.in. dalsza rozbudowa Gdyni, budowa państwowych Zakładów Azotowych w Mościcach pod Tarnowem) • propagandowe znaczenie dla sanacji poprawy sytuacji gospodarczej kraju w latach 1926 - 1928

12. Polska gospodarka w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego 1929 – 1935 • kryzys gospodarczy w Polsce trwał dłużej niż w państwach wysoko rozwiniętych gospodarczo • najważniejsze przejawy kryzysu (gwałtowne zmniejszenie produkcji, odpływ kapitału zagranicznego, wzrost bezrobocia) • wskaźniki polskiej gospodarki w roku 1932 – „dno kryzysu”, (bezrobocie zarejestrowane – ok. 750 tys., wielkość produkcji – w 1932 r. 59 % wielkości produkcji z 1928 r.)

13. Polska gospodarka cd. • ostrzejszy przebieg kryzysu w rolnictwie niż w przemyśle (rozwarcie „nożyc cen”, szybszy spadek cen artykułów rolnych niż artykułów przemysłowych) • kartelizacja przemysłu (powstawanie karteli w celu zapobieżenia dalszemu spadkowi produkcji przemysłowej oraz w celu zahamowania spadku cen artykułów przemysłowych, w 1934 r. było w Polsce 125 karteli) • kartel– organizacja łącząca przedsiębiorstwa, której celem jest ustalanie wielkości produkcji oraz wspólnej ceny wyprodukowanych towarów

14. Osiągnięcia gospodarcze • - interwencjonizm państwowy (wpływ myśli ekonomicznej J.M. Keynesa ) jako sposób walki ze skutkami wielkiego światowego kryzysu (zob. notatkę do tematu Wielki światowy kryzys) • przejawy interwencjonizmu państwowego w polityce gospodarczej Eugeniusza Kwiatkowskiego (minister przemysłu 1926 – 1930, wicepremier i minister skarbu od 1936

15. Osiągnięcia gospodarcze • budowaCentralnego Okręgu Przemysłowego (COP-u) od 1937 r.: obszar 15,4% terytorium II RP, 18% ludności • najważniejsze ośrodki przemysłowe i fabryki COP-u : Stalowa Wola, Rzeszów, Dębica (huta aluminium, fabryka kauczuku syntetycznego