Diagnostyka dysplazji stawu biodrowego i łokciowego psów

1. Wojciech Atamaniuk Diagnostyka dysplazji stawu biodrowego i łokciowego psów Katedra i Klinika Chirurgii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu Kierownik: prof. dr hab. Kornel Ratajczak

2. Co to jest dysplazja ? • W sensie histopatologicznym jest to nieprawidłowa budowa lub struktura narządu, tkanki lub komórki, • W sensie klinicznym jest to zespół zmian które doprowadzają do nieprawidłowej budowy narządu, oraz jego konsekwencje.

3. Prawidłowy staw biodrowy

4. Predyspozycje rasowe Obowiązkowi badania radiologicznego stawów biodrowych podlegają w Polsce przed zakwalifikowaniem do hodowli następujące rasy: • bernardyn • berneński pies pasterski • bokser • briard • doberman • hovawart • mastino napoletano • nowofundland • owczarek flandryjski • owczarek francuski Beauceron • owczarek kaukaski • owczarek niemiecki • polski owczarek nizinny • owczarek podhalański • owczarek południowo-rosyjski • owczarek staroangielski • owczarek szkocki collie • rottweiler • sznaucer olbrzym • owczarek środkowoazjatycki • retrievery

5. Dysplazja biodrowa • Zadaniem badania radiologicznego jest ukazanie: • nadwichnięcia stawu biodrowego w okresie osteogenezy, • morfologicznych następstw choroby w starszym wieku psa.

6. zmiana budowy (dysplazja) stawów biodrowych Dysplazja biodrowa istotą dysplazji biodrowej jest luźna torebka stawowa oraz więzadła stawowe powstanie zmian zwyrodnieniowych niestabilność, nadwichnięcie stawu biodrowego

7. Dysplazja biodrowa

8. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA)

9. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Jest to najbardziej popularna metoda badania rtg stawów biodrowych, • Ocena stawów jest subiektywna, opiera się na ocenie kilku podstawowych elementów, • Warunkiem oceny bioder w projekcji OFA jest wykonanie prawidłowego zdjęcia • Symetryczna miednica, • Ułożenie rzepek pośrodku nasad kości udowych, • Równoległe ustawienie trzonów kości udowych, • Zdjęcie obejmujące oprócz bioder stawy krzyżowo – biodrowe i kolana.

10. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Projekcja OFA służy również do oceny zmian które mogą wpływać na rozwój dysplazji oraz innych chorób stawu biodrowego: • Kręg przejściowy

11. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Projekcja OFA służy również do oceny zmian które mogą wpływać na rozwój dysplazji oraz innych chorób stawu biodrowego, np: • Kręg przejściowy, • Coxa valga

12. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Projekcja OFA służy również do oceny zmian które mogą wpływać na rozwój dysplazji oraz innych chorób stawu biodrowego, np: • Kręg przejściowy, • Coxa valga, • Coxa vara, • Aseptyczna martwica głowy kości udowej

13. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Projekcja OFA służy również do oceny zmian które mogą wpływać na rozwój dysplazji oraz innych chorób stawu biodrowego, np: • Kręg przejściowy, • Coxa valga, • Coxa vara, • Aseptyczna martwica głowy kości udowej, • Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych,

14. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) • Projekcja OFA służy również do oceny zmian które mogą wpływać na rozwój dysplazji oraz innych chorób stawu biodrowego, np: • Kręg przejściowy, • Coxa valga, • Coxa vara, • Aseptyczna martwica głowy kości udowej, • Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych, • Złamania

15. Błędy w ułożeniu pacjenta

16. Błędy w ułożeniu pacjenta

17. Błędy w ułożeniu pacjenta

18. Różnice rasowe

19. Projekcja brzuszno-grzbietowa z ekstenzją stawów biodrowych i kolanowych (projekcja OFA) a. krawędź doczaszkowa panewki; b. krawędź doczaszkowo – boczna panewki; c. krawędź dogrzbietowa panewki; d. krawędź doogonowa panewki; e. krawędź dobrzuszna panewki; f. wcięcie panewki; h. głowa kości udowej; i. szyjka kości udowej; j. dołek głowy kości udowej; k. dół krętarzowy; l. granica między szyjką i głową kości udowej (+++).

20. Prawidłowy staw biodrowy A - szpara stawowa B - dogrzbietowa krawędź panewki

21. Prawidłowy staw biodrowy

22. Zmiany dysplastyczne wg Slattera lekka dysplazja biodrowa A - szpara stawowa B - dogrzbietowa krawędź panewki C - linia Morgana

23. Zmiany dysplastyczne wg Slattera średnia dysplazja biodrowa A - szpara stawowa B - dogrzbietowa krawędź panewki C - linia Morgana D - krawędź dogrzbietowa szyjki kości udowej E - mineralizacja kości miednicy

24. Zmiany dysplastyczne wg Slattera ciężka dysplazja biodrowa A - szpara stawowa B - dogrzbietowa krawędź panewki C - linia Morgana D - krawędź dogrzbietowa szyjki kości udowej E - mineralizacja kości miednicy F - krawędź doczaszkowa panewki

25. Ilościowa ocena stawów biodrowych, polega na wykonaniu trzech zdjęć rtg w ułożeniu: brzuszno - grzbietowym (projekcja OFA) z kompresją głów kości udowych z dystrakcją Pierwsze dwa służą do oceny zmian zwyrodnieniowych stawu, Trzecie służy do wykonania pomiarów niezbędnych do obliczenia tzw. indeksu dystrakcyjnego (DI). DI określa luźność stawu oraz ile procent głowy kości udowej wystaje poza panewkę, Metoda Penn HIP(University of Pennsylvania Hip Improvement Program)

26. Kąt Norberga – to kąt rozwarty pomiędzy linią A i C ( >105º) Kąt redukcji – to kąt między linia C i B ( >15º) B B C C A

27. dystrakcja kompresja OFA

28. Penn Hip Zaleta:możliwość oceny stawów biodrowychnawet u szczeniąt < 4 miesiąca życia Wada:konieczność pełnej anestezji

29. Penn Hip

30. Prawdopodobieństwo wystąpienia osteoartrozy (DJD) na podstawie wyniku indeksu dystrakcyjnego: < 0.3 – bardzo małe 0.3 – 0.5 – średnie 0.5 – 0.7 – duże > 0.7 – b. duże

31. www.pennhip.org

32. Metoda oceny radiologicznej dogrzbietowej krawędzi panewki Znieczulenie ogólne Pies ułożony w pozycji mostkowej z nogami wyciągniętymi dogłowowo wzdłuż ciała Pas przyciągający kończyny do tułowia Metoda DAR (Dorsal Acetabular Rim)

33. Ocena projekcji DAR: • Usytuowanie głowy kości udowej względem dogrzbietowego brzegu panewki • Kształt dogrzbietowego brzegu panewki • Obecność zmian wytwórczych na dogrzbietowym brzegu panewki • AS (Acetabular Slope) kąt nachylenia DAR

34. Metoda DAR (Dorsal Acetabular Rim)

35. Inne metody badania stawów biodrowych • Metoda Flückigera, • Metoda grzbietowo – bocznego podwichnięcia głowy kości udowej, • Metoda Janickiego

36. Prawo złotego podziału (metoda Janickiego) Złoty podział- podział odcinka lub figury geometrycznej w taki sposób, że wymiar mniejszej części otrzymanej w wyniku podziału ma się tak do części większej jak większej do całości przed podziałem Φ=1,618 18 18…

37. Prawo złotego podziału (metoda Janickiego) W prawidłowej miednicy psa istnieje proporcja między całkowitą długością cienia miednicy a długością odcinka łączącego przedni skraj kości biodrowej ze środkiem panewki położonej w tej samej połowie miednicy

38. Prawo złotego podziału (metoda Janickiego) wadliwie zaprojektowane położenie panewki przy jednoczesnej prawidłowej konstrukcji pozostałej części szkieletu i umięśnienia patologiczne naprężenia pogłębianie się zniekształceń zaburzenia funkcji stawów wadliwa postawa całej kończyny miednicznej

39. ZŁOTY PODZIAŁ ZŁOTY PODZIAŁ panewka przesunięta ku przodowi 1,500 1,618 1,700 panewka przesunięta ku tyłowi

40. Klasyfikacja dysplazji

41. Klasyfikacja dysplazji FCI – A, SV – normal, UK/AU/NZ – 1-3, OFA – excellent, good Prawidłowy staw biodrowy posiada głęboką, półkolistą panewkę. Krawędź doczaszkowa panewki ma kształt półkolisty, jest skierowana w stronę krętarza większego. Kształt kości podchrzęstnej panewki w części doczaszkowej jest równoległy do wypukłości głowy kości udowej, mineralizacja kości powinna być w tym miejscu półksiężycowata, najgrubsza w środku, stopniowo zwężająca się na końcach. Żadnych osteofitów.Głowa kości udowej ma mieć gładką, kulistą powierzchnię (z wyjątkiem miejsca, gdzie znajduje się dołek głowy), równoległą do doczaszkowej krawędzi panewki. Środek głowy kości udowej powinien znajdować się wewnątrz panewki, za linią krawędzi dogrzbietowej panewki (widocznej na dobrej jakości radiogramach). Kąt Norberga jest większy lub równy 1050.

42. Klasyfikacja dysplazji FCI – B, SV – fast normal, UK/AU/NZ – 4-8, OFA – good, fair Nieznaczna „luźność” (niezgodność powierzchni stawowych) stawu biodrowego widoczna jako niewielkie poszerzanie się szpary stawowej w kierunku przyśrodkowym (przy braku koślawości bioder). Kąt Norberga wynosi co najmniej 1050 LUB kąt Norberga wynosi mniej niż 1050 w przypadku doskonałego wpasowania głowy w panewce. Brak osteofitów.

43. Klasyfikacja dysplazji FCI – C, SV – noch zugelassen , UK/AU/NZ – 9-18, OFA – borderline, mild Oczywista niezgodność (nadwichnięcie) stawu – rozszerzanie się szpary stawowej do przyśrodka i możliwe również do boku. Kąt Norberga większy niż 100°. Niewielka asymetria zagęszczenia kości podchrzęstnej panewki od strony doczaszkowej. Dlikatne cechy zwyrodnienia stawu (ledwo widoczne w postaci osteofitów na gowie i szyjce kości udowej oraz na krawędziach panewki).

44. Klasyfikacja dysplazji FCI – D, SV – mittlere , UK/AU/NZ – <18, OFA – moderate Wyraźne nadwichnięcie stawu biodrowego z rozejściem się linii szpary stawowej z powodu starcia krawędzi doczaszkowej panewki. Kąt Norberga większy niż 90°. Zagęszczenie kości podchrzęstnej panewki ulega wyprostowaniu, jest b. cienka przyśrodkowo, silnie zgrubiała doczaszkowo i bocznie. Wyrażne zmiany zwyrodnieniowe w postaci osteofitów na głowie i szyjce kości udowej oraz na krawędziach panewki. Nierówności widoczne na krawędziach szyjki kości udowej. Panewka miednicy jest ewidentnie płytsza i szersza niż zwykle.

45. Klasyfikacja dysplazji FCI – E, SV – schwere , UK/AU/NZ – <18, OFA – severe Dalsze zniekształcenie krawędzi doczaszkowej panewki oraz jej silne spłycenie i poszerzenie. Kontakt między głową kości udowej a panewką ogranicza się do 0,5cm linii w doczaszkowej części stawu. Kąt Norberga jest mniejszy niż 90°. Gruby mankiet osteofitów wokół szyjki kości udowej, wypenienie wklęsłości na dogrzbietowej krawędzi szyjki, między głową a krętarzem. Tylko około 25% głowy kości udowej leży w obrębie panewki (przyśrodkowo od krawędzi dogrzbietowej panewki). Głowa kości udowej jest zniekształcona, przybiera formę kapelusza grzyba. Osteofity na krawędzi doczaszkowej panewki.

46. Dysplazja łokciowa (ED) Jest to zespół chorób stawu łokciowego występujących w okresie wzrostu powodujących ból, kulawiznę a w rezultacie zwykle zwyrodnienie stawu.

47. O – olecranon AP – processus anconeus C – processus coronoideus medialis R – radius E – epicondylus medialis

48. O – olecranon AP – processus anconeus C – processus coronoideus medialis R – radius E – epicondylus medialis

49. C – processus coronoideus medialis R – radius E – epicondylus medialis L – epicondylus lateralis

50. C – processus coronoideus medialis R – radius E – epicondylus medialis L – epicondylus lateralis