PLANOWANIE LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PONADGIMNAZJALNEJ

1. PLANOWANIE LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PONADGIMNAZJALNEJ CZ. I. TYPY LEKCJI CELE NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA Opr. dr Anna Adamczuk-Stęplewska

2. LEKCJA JĘZYKA POLSKIEGO Musi być zaplanowana w ten sposób, aby zapewnić wszechstronny rozwój ucznia To zdarzenie i proces zamykający się w czasie 45 min. Lekcję budują treści nauczania oraz elementy pełniące funkcję dydaktyczną Etapy lekcji: • przygotowawczy (cz. wstępna) • zasadniczy (cz. właściwa) • podsumowanie, wnioskowanie (cz. końcowa)

3. Efektywność lekcji j. polskiego Na efektywność lekcji j. polskiego składają się następujące aspekty: • komunikacyjny, • podmiotowość ucznia, • celowość działań

4. Specyfika j. polskiego jako przedmiotu nauczania (Z. Uryga) Wielowymiarowość przedmiotu j. polski: • Instrumentalny (kompetencje) • Historyczny (treści kształcenia) • Filozoficzno-społeczny (problematyzacja i pedagogizacja treści nauczania) • Estetyczny i /emocjonalny/ (odbiór treści kształcenia)

5. TYPOLOGIE LEKCJI Typy lekcji wyróżnione ze względu na funkcje dydaktyczne (C. Kupisiewicz i M. Nagajowa): • Zaznajamianie z nowym materiałem (mają jednakową strukturę) • Powtórzeniowo – systematyzujące (nie mają wyraźnie ustalonej struktury) • Poświęcone kontroli i ocenie (jw.)

6. TYPOLOGIE LEKCJI Typy lekcji uwzględniające wielostronność kształcenia (W. Okoń): • podająca (historyczny wymiar przedmiotu), • problemowa (filozoficzno-społeczny wymiar przedmiotu), • „ekspozycyjna” (waloryzująca) – estetyczny wymiar przedmiotu • operacyjna (praktyczna) – instrumentalny wymiar przedmiotu.

7. TYPOLOGIE LEKCJI Ze względu na wielostronny ogląd: • Lekcje otwarte i zamknięte (budowa lekcji i sposób realizacji treści nauczania) • Lekcje jednowątkowe i wielowątkowe (treści nauczania i ich wzajemne relacje) • Lekcje panoramiczne i analityczne (sposób opracowania materiału)

8. PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI • Merytoryczne (materiał rzeczowy, treści nauczania) • Metodyczne (budowa lekcji, sposób opracowania treści nauczania, wykaz kształconych kompetencji) • Pedagogiczne (komunikacja, interakcja)

9. 6 KROKÓW PRZYGOTOWANIA DO LEKCJI (M.Rusek) • Co? (treści nauczania) • Dlaczego? Po co? (cele, efekty) • Jak? (sposób realizacji celów, pomysł na lekcję) • Jak pomysł wcielić w życie? • Jaki będzie przebieg lekcji? • Jakie środki dydaktyczne i materiały pomocnicze będą potrzebne na lekcji.

10. CELE NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA (B. Niemierko) Cele nauczania określają rzeczywisty zamiar doprowadzania uczniów do odpowiednich umiejętności w określonym czasie, są sformułowane konkretnie, wyrażają potrzeby i zainteresowania uczniów. Cele ogólne – kierunki dążeń pedagogicznych Cele operacyjne – zamierzone osiągnięcia

11. OPERACJONALIZACJA CELÓW NAUCZANIA I KSZTAŁCENIA • Sprecyzowanie (wyrzucamy ogólniki) • Uszczegółowienie (opisujemy wyrażenie zasadnicze) • Konkretyzacja (sytuacja, działania, stan końcowy) • Upodmiotowienie (indywidualizacja)

12. ZASADY FORMUŁOWANIA CELÓW • Napisz cel ogólny. • Wyobraź sobie uczniów, którzy osiągnęli ten cel i zapisz ich zachowania. • Dokonaj selekcji zapisów (wybierz z nich te dot. czynności uczniów). • Dokonaj taksonomii celów. • Sformułuj cele operacyjne. • Sprawdź operacyjność i trafność celów operacyjnych (możliwość ich sprawdzenia i oceny).

13. TAKSONOMIA CELÓW NAUCZANIAI KSZTAŁCENIA ORAZ CELÓW PRAKTYCZNYCH Poziom I. /sterowanie/ A. Zapamiętanie wiadomości/naśladowanie działania B. Zrozumienie wiadomości (przedstawienie wiadomości, streszczenie, ekstrapolacja)/odtwarzanie działania Poziom II. /sterowanie/ C. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (wykonywanie przećwiczonych czynności)/ sprawność działania w stałych warunkach Poziom III. /samodzielność/ D. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (analiza, synteza, ocena)/ sprawność działania w zmiennych warunkach.

14. CELE KSZTAŁCENIA !!! Wszelkie kształcenie ukierunkowane jest na cele Od rozumienia celów oraz umiejętność posługiwania się nimi zależy wartość pracy nauczyciela. Cele kształcenia odnoszą się do uczniów i opisują zmiany, jakie chcemy w nich uzyskać !!!

15. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA Wskazują ogólne kierunki dążenia. Cele ogólne powinny: • być bogate znaczeniowo, • odnosić się do ważnych wartości np. społecznych, • być perswazyjne i zwięzłe, • precyzyjne (dla łatwego określenia normy osiągnięć), • jasno określać adresata.

16. WYZNACZANIE GŁÓWNYCH ZAGADNIEŃ PLANOWANEJ LEKCJI (PLANOWANIE METODYCZNE) Ustalenie celu (zagadnienia) ogólnego lekcji (celu lekcji) • Jakiemu zagadnieniu poświęcona jest lekcja? • Jakie zadanie/a główne mają zrealizować uczniowie? • W oparciu o jaki materiał powyższe zadania można zrealizować?

17. WYZNACZANIE CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH PLANOWANEJ LEKCJI (PLANOWANIE METODYCZNE) Wyznaczanie celów lekcji (operacjonalizacja). Uczeń potrafi: • czytać… • zanalizować, zinterpretować… • określić funkcję środków stylistycznych… • omówić rolę kontekstów… • porównać… • dostrzec obecność toposów… • dokonać syntezy… • wyjaśnić…, wytłumaczyć… • zredagować…, napisać… - itp.

18. INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ W oparciu o podany temat lekcji: • zapoznaj się z materiałem literackim i kulturowym dot. podanej tematyki w podręczniku, - zwróć uwagę na obudowę metodyczną treści nauczania, • przeanalizuj zagadnienia wpisane w plan wynikowy, • wyznacz zagadnienia ogólne wyznaczające kierunek planowanej lekcji, • określ zbiór celów operacyjnych.