Przestępczość zorganizowana Ujęcia, typy, przykłady (fotografie z Internetu)

1. Przestępczość zorganizowanaUjęcia, typy, przykłady (fotografie z Internetu) P_W01: student potrafi wykazać się znajomością pojęć (terminów) służących opisowi zjawiska przestępczości P_W02: student potrafi zdefiniować wybrane pojęcia służące opisowi metodyki zwalczania zjawiska przestępczości

2. Pojęcie przestępczości zorganizowanej • W kryminologii określenie to (jako umowne) pojawiło się po II wojnie światowej • Odnosiło się do: • międzynarodowych powiązań między przestępcami działającymi wcześniej w poszczególnych krajach i/lub... • przenikania przestępców do świata polityki i biznesu

3. Przestępczość zorganizowana • Kategoria niejasna. Autorzy zgadzają się, że: • jest to działalność przestępcza zespołowa, • więź łącząca członków zespołu pozwala im na skuteczniejsze popełnianie przestępstw

4. Przestępczość zorganizowana • Nie ma zgody w kwestiach następujących: • Czy struktura zespołumusi być co najmniej dwupoziomowa, czy wystarczy jednopoziomowa? • Czy zespół winien być nastawiony na ciągłe popełnianie przestępstw, czy wystarczy porozumienie w celu popełnienia jednego (kryterium trwałości zespołu)? • Czy musi istnieć sieć powiązań ludzi ze świata polityki, administracji, gospodarki, czy nie jest to warunek konieczny (kryterium zakresu powiązań)?

5. Przestępczość zorganizowana • Model wąski – mafijny (hierarchia, trwałość, powiązanie ze światem polityki, gospodarki) • Model szeroki – grupowy (struktura dowolna, trwałość dowolna, zakres powiązań – również dowolny...)

6. Pojęcie przestępczości zorganizowanej • Na marginesie: • banda – zbiorowość, której członkowie indywidualnie lub zbiorowo systematycznie naruszają przepisy prawa; • są bandyprzestępcze (rozboje, włamania), złodziejskie (drobne kradzieże), konfliktowe (stosują przemoc), chuligańskie (niszczą), wycofania (narkomańskie) • gang to raczej struktura zorganizowana, wieloczłonowa, prowadząca ciągłą działalność przestępczą

7. Historyczne przykłady przestępczości zorganizowanej • Mafia [sycylijska] Maafir – dynastia z Palermo; Mahias – zachowanie bezczelne; Maha – kamieniołom, miejsce schronienia opryszków • Kompanie Zbrojne – od XVI w. instrument lokalnych władz, stosowany do poskramiania miejscowych bandytów czy raczej zapewnienia spokoju lokalnym notablom, arystokracji • Występowało przenikanie się obu struktur

8. Historyczne przykłady przestępczości zorganizowanej • Giovanni Falcone: „Mafia jest organizacją wzajemnej pomocy, działającą kosztem społeczeństwa obywatelskiego i na wyłączną korzyść jej członków” • Cechy organizacji mafijnej: • Przemoc (środek dyscyplinowania, kontroli, mediacji/wymuszania) • Vendetta (zasada honorowej zemsty na sprawcy) • Omerta (nakaz milczenia)

9. Dzisiejsza specyfika organizacji mafijnych: • handel narkotykami, prostytucja, hazard • budownictwo (zwłaszcza drogowe)rejestrowanie firm na tzw. słupy; eliminowanie konkurencji; pranie brudnych pieniędzy; łamanie, ignorowanie prawa pracy • przemysł spożywczy • zagospodarowanie odpadów i ich recykling • przemysł rozrywkowy

10. Bliźniacze lub podobne organizacje z innych rejonów Włoch i świata: • Ndrangheta z Kalabrii (od: bohaterstwo, męstwo, cnota): 144 rodziny; obrót bronią, narkotykami • Camorra (od capo – szef, morra – gra hazardowa) z okolic Neapolu (106 rodzin); przemyt, handel narkotykami, kontrolowanie grup złodziejskich • Sacra Corona Unita z okolic Bari (20 rodzin) • Cosa Nostra (USA; „nasza rzecz”) – włoskie przestępcze grupy oparte o powiązania rodzinne; nabrały znaczenia w okresie prohibicji - od 1920 r. (na dostarczaniu alkoholu, tzw. rekecie, hazardzie, zakładach bukmacherskich, praniu pieniędzy)

11. Organizacje przestępcze z innych stron świata - Japonia • Yakuza (słowo oznacza osobę, która przegrała [w grze w karty]; ya-ku-za oznacza slangowo kombinację 8-9-3: najgorszą rękę w grze); XVII w., wojna domowa; po niej - mnóstwo bezrobotnych samurajów; rozboje i wymuszenia na porządku dziennym; • potrzebna była zarazem samopomoc i lojalność w obrębie zbiorowości, jakie się wyłoniły; • charakter rodzinny (struktura klanu); związek ze światem polityki, wtopienie w społeczeństwo • hazard, narkotyki, prostytucja, przemysł rozrywkowy

12. Organizacje przestępcze z innych stron świata - Japonia • Boryokudan – od końca XX wieku oficjalna nazwa grup przestępczych (jap. – „grupy przemocy”, ang. violence groups); zastąpiono nią słowo „Yakuza”, mające pozytywne konotacje w Japonii - współczesne japońskie grupy przestępcze to struktury klasycznie gospodarcze, jako takie często legalne; ścigane są tylko ich czyny przestępcze: • dochody z wymuszeń (z użyciem siły) za „opiekę”; rynek narkotykowy; lichwa; firmy „krzaki” • inwestowanie na giełdach, inne operacje finansowe • umiędzynarodowienie działalności (Hongkong, Makau - Chiny, Rosja!!!)

13. Organizacje przestępcze z innych stron świata: Rosja, Chiny, Ameryka Południowa... • Rosja, czyli sojusz trzech grup przestępczych: • byłych przedstawicieli aparatu władzy i służb specjalnych • głównych beneficjentów przemian politycznych i gospodarczych, tj. tzw. oligarchów • naturalnie silnego środowiska przestępczego • Chiny (grupy Triada, Tong - w USA, Kanadzie) • Kolumbia (kartele narkotykowe z Cali i Medelin) • Meksyk

14. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej

15. Konwencja NZ przeciwko przestępczości zorganizowanej z 15.11.2000 r., zwana Konwencją z Palermo • To „posiadająca strukturę grupa składająca się z trzech lub więcej osób, • istniejąca przez pewien czas oraz • działająca w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw (podlegających karze pozbawienia lub ograniczenia wolności na okres 4 lat lub więcej) • dla uzyskania, w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej”

16. Konwencja z Palermo została potwierdzona w kwietniu 2004 r. decyzją ramową Rady UE, a ta za przestępstwa uznała: • fakt kierowania organizacją przestępczą maks. wym. kary >= 10 l. • także zachowanie każdej osoby, która – w sposób zamierzony i mając świadomość celu i ogólnej działalności przestępczej organizacji, albo zamiaru popełnienia przez nią konkretnych przestępstw - aktywnie bierze udział w jej działaniach przestępczych, w tym w: • dostarczaniu informacji lub środków materialnych, • rekrutacji nowych członków, • także wszelkich formach finansowania jej działalności maks. wym. kary nie może być niższy niż 5 l.

17. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej • USA - przestępczość zorganizowaną cechuje: • Zaspokajanie potrzebspołeczeństwa na usługi zabronione prawem!!! • Ukierunkowanie na formy działalności przestępczej najmniej ryzykowne, najzyskowniejsze, o maksymalnie ograniczonych kosztach i nakładzie pracy • Uznanie grupy za solidarną wspólnotę interesów, zespoloną poczuciem przynależności

18. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej 4. Podział ról w grupie i postępująca specjalizacja 5. Przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie i lojalność wobec niej 6. Wymuszanie przemocą przestrzegania zasad grupowych 7. Przenikanie do świata polityki i gospodarki, organów wymiaru sprawiedliwości (dla bezpieczeństwa i efektywności) 8. Wykorzystywanie postępu technicznego, ponadregionalny/międzynarodowy charakter

19. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej • Wg Amerykanów (Komisja Specjalna ds. Stosowania Prawa i Wymiaru Sprawiedliwości), przestępczość zorganizowaną cechuje także: • Monopolizacja niektórych sfer działalności gosp., wymuszanie bankructw, oszustwa kredytowe i subwencyjne, manipulacje finansowe, korupcja • Używanie drastycznych środków do realizacji obranych celów • Wykorzystywanie możliwości prowadzenia działalności legalnej

20. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej • Niemcy kojarzą przestępczość zorganizowaną z formami o dużym ciężarze gatunkowym, jak: • Przestępczość narkotykowa • Przestępstwa przeciw własności (kradzieże aut, kradzieże z włamaniem) • Przestępczość gospodarcza (np. płatności bezgotówkowe, pracownicy – imigranci) • Fałszerstwa pieniędzy

21. Przykładowe ujęcia zorganizowanej grupy przestępczej i przestępczości zorganizowanej 5. Przestępstwa związane z życiem nocnym (prostytucja, handel ludźmi, nielegalny hazard) 6. Przemyt ludzi 7. Przestępstwa z użyciem przemocy, zastraszania 8. Nielegalny handel bronią • Przestępczość zorganizowana kojarzona jest w Niemczech także z wywieraniem wpływu na politykę, gospodarkę, media, administrację, gospodarkę...

22. Przestępczość zorganizowana i zorganizowane grupy przestępcze w Polsce

23. Przestępczość zorganizowana i zorganizowane grupy przestępcze w Polsce • Definicja zorganizowanej grupy przestępczej: „Hierarchicznie zorganizowany związek przestępczy, powołany z chęci zysku, dla dokonywania ciągłych i różnorodnych przestępstw, zakładający osiąganie celów przez korupcję, szantaż, użycie siły i broni” • /według powołanej w 1994 r. w Komendzie Głównej Policji służby do walki z przestępczością zorganizowaną/

24. Przestępczość zorganizowana i zorganizowane grupy przestępcze w Polsce • Wzorowane na przyjętych przez Europol, uznane przez CBŚ kryteria identyfikacji zorganizowanej grupy przestępczej i przesłanki do wszczęcia działań wobec niej: • Współpraca więcej niż dwóch osób • Wyznaczenie dla każdej z nich określonego zakresu działania w grupie • Dłuższy lub bezterminowy okres współpracy tych osób

25. Przestępczość zorganizowana i zorganizowane grupy przestępcze w Polsce 4. Stosowanie wewnętrznej kontroli i środków dyscyplinujących (wewn. i zewn. hermetyczność prowadzonych działań) 5. Podejrzenia popełnienia ciężkich przestępstw 6. Działanie na płaszczyźnie międzynarodowej 7. Stosowanie przemocy 8. Struktura grupy wzorowana na podmiotach gospodarczych (hierarchiczna); cechą jest też pomoc dla członków organizacji i ich rodzin…

26. Przestępczość zorganizowana i zorganizowane grupy przestępcze w Polsce 9. Zaangażowanie w proces prania brudnych pieniędzy (lokowanie zysków w legalne przedsięwzięcia) 10. Uzyskanie wpływu na gremia polityczne i/lub gospodarcze, sądownicze, administracyjne 11. Działanie z chęci zysku i/lub osiągnięcia wpływu na władzę • Biuro do walki z P. Zorganizowaną KGP podejmowało działania, gdy stwierdziło, że grupę charakteryzuje przynajmniej osiem takich cech... • Od 2000 r. role Biura dw. z Przestępczością Zorganizowaną i Biura dw. z Przestępczością Narkotykową pełni Centralne Biuro Śledcze

27. Struktura zorganizowanej grupy przestępczej, jej uwarunkowania i determinanty • W warunkach polskich strukturę tę określają: • Zasięg działania (grupy lokalne: dzielnicowe, obejmujące działaniem całe miasto; regionalne, ogólnokrajowe; międzynarodowe) • Skład etniczny (grupy np. polskie, etniczne, międzynarodowe – uwaga na obcokrajowców! ) • Kierunki działania (grupy kryminalne, narkotykowe, zajmujące się przestępczością gospodarczą, multiprzestępcze) • Pozycja lidera/liderów (jeden lider, zespół kierujący czy rozbudowany zarząd)

28. Struktura zorganizowanej grupy przestępczej, jej uwarunkowania i determinanty • W grupie przestępczej spoiwem decydującym o jej zwartości są: • więzi obiektywne (finansowe, uzależnień, rodzinne, przedmiotowe - cele, więzi wynikające z konieczności obrony przed innymi grupami) • więzi subiektywne (identyfikacji: więź dystrybutywna i kolektywna; strachu) • więzi behawioralne (prowadzona działalność, towarzyskie)

29. Struktura zorganizowanej grupy przestępczej, jej uwarunkowania i determinanty • Typowe struktury organizacyjne • Struktura gwiaździsta (z wyraźnie wyodrębnionym centrum i z powiązanymi z nim osobami/zespołami osób – Cosa Nostra) • Sieć (struktura siatkowa – brak wyraźnego centrum, istnieje kilka równorzędnych osób/grup współpracujących ze sobą – norweski gang Tveita) • Struktura liniowa (ciąg osób, zespołów; bez kontaktu pomiędzy granicznymi ogniwami – zob./czyt. F. Forsyth, Dzień Szakala)

30. Rodzaje (kierunki) przestępczości zorganizowanej (wg CBŚ)http://cbs.policja.pl/cbs/podstawowe-zadania/9889,Podstawowe-zadania.html • Przestępczość KRYMINALNA (obejmuje m.in.: zabójstwa, rozboje, wymuszenia rozbójnicze, porwania dla okupu, handel ludźmi, kradzieże aut, fałszowanie pieniędzy, przestępczość przeciwko dobrom kultury – głównie zabytkom ruchomym, terroryzm) • Przestępczość NARKOTYKOWA (produkcja, handel, przemyt narkotyków) • Przestępczość EKONOMICZNA (pranie brudnych pieniędzy, afery bankowe, giełdowe, korupcja itp.)

31. Skutki zorganizowania przestępców • To tzw. efekty uzmysławiające szczególne zagrożenie, jakie stwarza przestępczość zorganizowana • Efekt organizacyjny - właściwy podział zadań, uprawnień i obowiązków pozwala osiągać lepsze rezultaty bez zwiększania nakładów, osiągać cele niedostępne dla jednostek • Efekt ochronny - zorganizowanie grupy pozwala jej członkom lepiej zabezpieczać się przed wykryciem, osądzeniem (zob. łódzka ośmiornica)

32. Skutki zorganizowania przestępców 3. Efekt demoralizacji– udział w zorganizowanej grupie przestępczej wiąże się z kontrolą i wpływem (demoralizującym) grupy na poszczególnych członków; grupa stanowi też grupę demoralizującego odniesienia dla osób nie związanych z przestępczością 4. Efekt korupcji– dzięki zorganizowaniu (oznaczającemu też większy zasięg działania), grupa ma większe możliwości wciągania w swoją działalność osób ze świata polityki, administracji, gospodarki