การป้อนยาทางสายให้อาหาร

1. การป้อนยาทางสายให้อาหารการป้อนยาทางสายให้อาหาร บุษบา จินดาวิจักษณ์ ภ.บ., วท.ม. (เภสัชศาสตร์), Ph.D. รองศาสตราจารย์ สาขาเภสัชกรรมคลินิก ภาควิชาเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล 29 กรกฎาคม 2553

2. วัตถุประสงค์ของการบรรยายวัตถุประสงค์ของการบรรยาย เพื่อให้ผู้ฟัง • ทราบปัญหาการให้ยาทางสายให้อาหาร • ทราบว่า • ยารูปแบบใดป้อนเข้าทางสายให้อาหารได้ • ยารูปแบบใดห้ามป้อนเข้าทางสายให้อาหาร • สามารถแก้ไขปัญหาเมื่อต้องป้อนยาเข้าทางสายให้อาหาร

3. ผู้ป่วยมีสายให้อาหาร ต้องการให้ยาแก่ผู้ป่วย จะมีปัญหาอะไรไหม ?

4. การให้ยาต่อ จำเป็นไหม ให้ยารูปแบบอื่นแทน ได้ไหม มียาน้ำ ไหม ให้ยาอื่นซึ่งเป็นยาน้ำ แทนได้ไหม ต้องให้ยา ทางสาย ให้อาหาร เมื่อจะให้ยาทางสายให้อาหาร คำถาม

5. ยากิน ? ยาฉีด ? ยากิน ? ยาฉีด ? ผู้ป่วยมีสายให้อาหาร + ต้องให้ยาทางสายให้อาหาร จะเอายารูปแบบไหนให้ผู้ป่วย ? ยากิน

6. ผู้ป่วยมีสายให้อาหาร จะให้ยากินเข้าทางสายได้อย่างไร ? มีข้อต้องระวังในการป้อนยาทางสายให้อาหาร หรือไม่ ?

7. กรณีศึกษา

8. กรณีศึกษา - Nexium MUPS แพทย์สั่งให้ ยาเม็ด Nexium MUPS 40 mg วันละ 1 ครั้ง แก่ผู้ป่วยรายหนึ่งในหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤต เพื่อป้องกัน stress-induced gastrointestinal tract bleeding ผู้ป่วยรู้สึกตัวดี สามารถกลืนยาได้ จึงกินยาเม็ด Nexium MUPS ตามปกติ

9. กรณีศึกษา - Nexium MUPS หลังจากนั้น 2 วัน แพทย์ใส่สาย NG tube แก่ผู้ป่วยเพื่อให้ enteral nutrition และยังคงสั่งให้ยาเม็ด Nexium MUPS แก่ผู้ป่วยต่อไป จะให้ยาแก่ผู้ป่วย อย่างไร

10. ข้อบ่งใช้ Peptic ulcer GERD Stress ulcer Zollinger-Ellison Syndrome เป็นยาเม็ด ประกอบด้วยยาเม็ดเล็กๆ (pellets) ของตัวยา esomeprazole ที่หุ้มด้วย เปลือกเอ็นเทอริก (enteric- coated pellets) จำนวนมาก (multi-unit pellet system, MUPS) ยาเม็ด Nexium MUPS

11. เป็นยารูปแบบพิเศษ ตัวยา ไม่ทนกรด ตัวยาดูดซึมดีที่ลำไส้เล็ก เปลือกเอ็นเทอริกที่หุ้มตัวยา ทนกรด ไม่ทนด่าง ยาเม็ด Nexium MUPS ต้องกลืนทั้งเม็ด

12. pH 1-3 (empty stomach) อาหาร pH 3-5 (stomach) pH 4.6-6 (duodenum) pH 8 (jejunum) enteric coat ละลายที่ pH > 5

13. เป็นยารูปแบบพิเศษ ตัวยา ไม่ทนกรด ตัวยาดูดซึมดีที่ลำไส้เล็ก เปลือกเอ็นเทอริกที่หุ้มตัวยา ทนกรด ไม่ทนด่าง ยาเม็ด Nexium MUPS ต้องกลืนทั้งเม็ด

14. วิธีให้ยาเม็ด Nexium MUPS ทางสายยาง วิธีทั่วไป

15. วิธีให้ยาเม็ด Nexium MUPS ทางสายยางคำแนะนำในเอกสารกำกับยา • ใส่เม็ดยาทั้งเม็ดลงในกระบอกฉีดยา • ดูดน้ำเข้ามาในกระบอกฉีดยา 25 ซีซี • เขย่ากระบอกฉีดยาทันที จนเม็ดยาแตกออกเป็น pellets เล็กๆ หมด • สอดปลายกระบอกฉีดยาเข้ากับสายยาง • เขย่ากระบอกฉีดยาและฉีดน้ำยาเข้าทางสายยางทันที

16. วิธีให้ยาเม็ด Nexium MUPS ทางสายยาง คำแนะนำในเอกสารกำกับยา ปิดด้วย syringe cap ดูดน้ำใส่ใน กระบอกฉีดยา ใส่เม็ดยาลงใน กระบอกฉีดยา ให้ยาทาง NG tube ให้ยาทาง PEG tube เขย่า

17. Nexium MUPS (esomeprazole) Miracid capsule (omeprazole)

18. ตัวยา ไม่ทนกรด ตัวยาดูดซึมดีที่ลำไส้เล็ก เปลือกเอ็นเทอริกที่หุ้มตัวยา ทนกรด ไม่ทนด่าง ยาเม็ด Nexium MUPS pH 1-3 (empty stomach) อาหาร pH 3-5 (stomach) pH 4.6-6 (duodenum) pH 8 (jejunum) enteric coat ละลายที่ pH > 5

19. กรณีศึกษา - Nexium MUPS ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องและน้ำหนักลดลงเรื่อยๆ ตรวจพบว่ามีก้อนในกระเพาะอาหาร แพทย์ทำการผ่าตัดกระเพาะอาหารเอาก้อนเนื้องอกออก เปลี่ยน NG tube เป็น PEJ tube และยังคง ให้ยาเม็ด Nexium MUPS แก่ผู้ป่วยต่อไป จะให้ยาแก่ผู้ป่วย ด้วยวิธีเดิมได้หรือไม่ ?

20. จะให้ยาแก่ผู้ป่วยด้วยวิธีเดิม ได้หรือไม่ NG tube PEJ tube

21. ถ้าบดเม็ดยา Nexium MUPS เติมน้ำลงไปในโกร่งแล้วใช้กระบอกฉีดยาดูดน้ำยาฉีดน้ำยาเข้าทางสายให้อาหาร ทำได้ไหม ?

22. ยาอื่นๆ • Losec MUPS  tablet (omeprazole) • Controloc  gastro-resistant tablet (pantoprazole) • Prevacid FDT  (lansoprazole)

24. กรณีศึกษา - Nexium MUPS ถ้าบดเม็ดยา ให้ทาง NG tube บดเม็ดยา ฟิล์มแตกออก เปิดเผยตัวยา ใช้ยาไม่ได้ผล • ตัวยาไม่ทนกรด • ตัวยาดูดซึมดีที่ลำไส้ • ฟิล์มที่เคลือบไม่ทนด่าง

25. กรณีปกติ ไม่มีสายให้อาหาร จะกินยากับน้ำส้มได้หรือไม่ ? ทำได้ แต่การกินยากับน้ำเปล่า ดีที่สุด

26. กรณีศึกษา

27. กรณีศึกษา - Aspent M แพทย์สั่ง Aspent M 15 mg ให้แก่ผู้ป่วยเด็กรายหนึ่ง ผู้ป่วยรายนี้มี NG tube คาอยู่

28. Aspent M • Aspent M เป็นยาเม็ดเคลือบเอ็นเทอริกของตัวยา aspirin มีตัวยา aspirin เม็ดละ 60 mg • Aspirin ทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร • Enteric coat ทนกรดน้ำย่อย จึงสามารถเก็บ aspirin • ไว้ภายใน เมื่อเม็ดยาอยู่ในกระเพาะอาหาร

29. pH 1-3 (empty stomach) อาหาร pH 3-5 (stomach) pH 4.6-6 (duodenum) pH 8 (jejunum) enteric coat ละลายที่ pH > 5

30. กรณีศึกษา - Aspent M เลือกทำแบบใด ? • บดยา Aspent M ให้เป็นผง แบ่งเป็น 4 ส่วน นำ 1 ส่วนมาผสมน้ำแล้วป้อน • เปลี่ยนไปใช้ aspirin tablet ขนาด 1 grain (60 mg) บดเป็นผง แบ่งเป็น 4 ส่วน นำ 1 ส่วนมาผสมน้ำแล้วป้อน ค. เปลี่ยนไปใช้ aspirin tablet ขนาด grain V (300 mg) บดเป็นผง แบ่งเป็น 20 ส่วน นำ 1 ส่วนมาผสมน้ำแล้วป้อน

31. กรณีศึกษา – Aspent M บดเม็ดยา ให้ทาง NG tube บดเม็ดยา ฟิล์มแตกออก เปิดเผยตัวยา ระคายกระเพาะอาหาร • ตัวยาระคายกระเพาะอาหาร • ฟิล์มที่เคลือบไม่ทนด่าง

32. กรณีศึกษา

33. กรณีศึกษา Nuelin SR  ผู้ป่วยชายอายุ 81 ปี เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ได้ยาเม็ด Nuelin SR รับประทานวันละ 2 ครั้งๆ ละครึ่งเม็ด คุมอาการได้ดี 2 สัปดาห์ก่อนผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อยลง และปฏิเสธการรับประทานอาหาร ญาติพาไปพบแพทย์ ได้รับการใส่สาย NG tube และแพทย์สั่งให้อาหารเหลว แล้วให้กลับบ้าน หลังจากนั้น 1 สัปดาห์ ผู้ป่วยกลับมาเข้าโรงพยาบาลด้วยอาการใจสั่น และอาเจียน

34. กรณีศึกษา Nuelin SR  • ผู้ป่วยเข้าโรงพยาบาลด้วยอาการใจสั่น และอาเจียน อาการพิษของ theophylline • ทำไมจึงเกิดอาการพิษ ? • Nuelin SR เป็นยาเม็ดออกฤทธิ์นาน • มีตัวยา theophylline เม็ดละ 200 mg

35. Drug level toxic toxic Immediate-release dosage form Extended-release dosage form Higher strength

36. toxic Swallow whole extended-release tablet toxic Swallow as crushed tablet

37. กรณีศึกษา - Nuelin SR  ผู้ป่วยชายอายุ 81 ปี เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ได้ยาเม็ด Nuelin SR รับประทานวันละ 2 ครั้งๆ ละครึ่งเม็ด คุมอาการได้ดี 2 สัปดาห์ก่อนผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อยลง และปฏิเสธการรับประทานอาหาร ญาติพาไปพบแพทย์ ได้รับการใส่สาย NG tube และแพทย์สั่งให้อาหารเหลว แล้วให้กลับบ้าน หลังจากนั้น 1 สัปดาห์ ผู้ป่วยกลับมาเข้าโรงพยาบาลด้วยอาการใจสั่น และอาเจียน ไม่มีใครบอกญาติว่าจะป้อนยาอย่างไร

38. กรณีศึกษา - Nuelin SR  ห้ามบดเม็ดยา หักเม็ดยาได้ เปลี่ยนไปให้ยาเม็ดธรรมดา ปรับขนาดยาให้ใหม่ ติดตามผลการรักษา ระวังการเกิดอาการไม่พึงประสงค์

39. กรณีศึกษา

40. กรณีศึกษา - Adalat CR ถ้าต้องให้ยาเม็ด Adalat CR 30 mg วันละ 1 เม็ด แก่ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ที่ใส่ NG tube จะให้ยาอย่างไร ? • Adalat CR • เป็นยาที่ออกแบบพิเศษ • ออกฤทธิ์นาน • มีตัวยา nifedipine

41. กรณีศึกษา - Adalat CR

42. กรณีศึกษา - Adalat CR ถ้าต้องให้ยาเม็ด Adalat CR 30 mg วันละ 1 เม็ด แก่ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ที่ใส่ NG tube จะให้ยาอย่างไร ? • บดเม็ดยาให้เป็นผง • แล้วผสมน้ำ • ข. นำเม็ดยาไปแช่น้ำ

43. toxic Swallow whole extended-release tablet toxic Swallow as crushed tablet

44. กรณีศึกษา - Adalat CR เปลี่ยนไปใช้ Adalat 10 mg 3 เม็ด ? เปลี่ยนไปใช้ยาตัวอื่น เช่น amlodipine ?

45. กรณีศึกษา - Adalat CR  ห้ามบดเม็ดยา หักเม็ดยาไม่ได้ เปลี่ยนไปให้ยาตัวอื่นที่มีฤทธิ์เหมือนกัน แต่มีระยะเวลาออกฤทธิ์ที่ยาวกว่า (ตามธรรมชาติ) ติดตามผลการรักษา

46. กรณีศึกษา - Nuelin SR และ Adalat CR  • ห้ามบด ห้ามทุบ • หักได้ ถ้ามีรอยบาก

47. กรณีศึกษา

48. กรณีศึกษา - Dilantin ผู้ป่วยโรคลมชักรายหนึ่ง รับประทานยา Dilantin (100 mg) วันละ 3 แคปซูล ก่อนนอน แต่ตอนนี้ผู้ป่วยใส่สาย NG tube จะป้อนยานี้แก่ผู้ป่วยอย่างไร ? ก. แกะแคปซูลของ Dilantin 100 mg 3 แคปซูล เอาผงยา รวมกัน ผสมน้ำ แล้ว ให้เข้า NG tube Dilantin kapseal phenytoin sodium 100 mg ยาแบบextended-release

49. ห้ามแกะแคปซูล

50. toxic Swallow whole extended-release tablet toxic Swallow as crushed tablet