FORMA PRAWNA LGD W OKRESIE 2014-2020

1. FORMA PRAWNA LGD W OKRESIE 2014-2020 Wydział Leader DROWMinisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Maj 2014 r.

2. „Przekształcenie” fundacji w stowarzyszenie Obowiązujące przepisy ustawy o fundacjach ani ustawy prawo o stowarzyszeniach nie przewidują możliwości dokonania „przekształcenia” fundacji w stowarzyszenie.

3. Co stoi na przeszkodzie? Fundacja jest tzw. zakładową osobą prawną, a wobec tego głównym jej substratem jest mienie służące realizacji określonego przez fundatora celu. Stowarzyszenie zaś jest tzw. korporacyjną osobą prawną, a więc istotnym jego wyróżnikiem są jego członkowie. Do ustanowienia fundacji wystarczające jest oświadczenie woli fundatora (osoby fizycznej lub osoby prawnej) o ustanowieniu fundacji złożone w formie aktu notarialnego lub w testamencie, w którym został wskazany cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację, oraz wpis fundacji do KRS.

4. Co stoi na przeszkodzie? Ustanowienie stowarzyszenia wymaga działania większej liczby osób (co najmniej 15). Osoby te, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski. Ponadto, komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, a także informację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. Ponadto, podobnie jak fundacja, stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do KRS. Trudno zatem wyobrazić sobie, aby mocą woli fundatora, której wyrazem są postanowienia statutu fundacji, mogło dojść do jej przekształcenia w stowarzyszenie, którego powstanie jest uzależnione od woli co najmniej 15 osób.

5. Co stoi na przeszkodzie? Dopuszczenie takiej możliwości mogłoby również nosić znamiona obejścia art. 15 ustawy o fundacjach, który określa przyczyny likwidacji fundacji: „Art. 15. 1. W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie. 2. Jeżeli statut nie przewiduje likwidacji fundacji lub jego postanowienia w tym przedmiocie nie są wykonywane, w wypadkach wymienionych w ust. 1 organ, o którym mowa w art. 13, zwraca się do sądu o likwidację fundacji. 3. W wypadkach innych niż przewidziane w ust. 1 likwidacja fundacji może nastąpić tylko na mocy przepisu ustawy. 4. Jeżeli statut fundacji nie określa przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła.”. Przepisy te ustanawiają zatem zamknięty katalog przyczyn likwidacji fundacji, którego rozszerzenie jest dopuszczalne wyłącznie na podstawie przepisów ustawy.

6. Co stoi na przeszkodzie? Likwidacja fundacji z innych powodów mogłaby prowadzić do zniweczenia woli fundatora i dlatego nie jest dopuszczalna. Fundacja powinna zatem działać dopóki nie zostanie zrealizowany cel, dla którego została ustanowiona, lub do czasu gdy zostaną wyczerpane środki i majątek fundacji. Przekształcenie fundacji w stowarzyszenie przed osiągnięciem jej celu lub przed wyczerpaniem środków i majątku fundacji prowadziłoby w istocie do likwidacji fundacji z powodów innych niż określone w przepisach ustawy.

7. Co stoi na przeszkodzie? Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków. W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania członków. Stowarzyszenie jako korporacyjna osoba prawna może zmienić kierunki i cele swojej działalności mocą uchwały walnego zebrania członków, może zatem również zmienić pierwotne przeznaczenie majątku zlikwidowanej fundacji, który stał się majątkiem stowarzyszenia w wyniku przekształcenia tej fundacji w stowarzyszenie. Wobec tego przekształcenie fundacji w stowarzyszenie mogłoby doprowadzić do zniweczenia woli fundatora, co jest sprzeczne z ideą utworzenia fundacji.

8. Co stoi na przeszkodzie? Przekształcenie LGD działającej jako fundacja w LGD działającą jako stowarzyszenie nie prowadzi do następstwa prawnego sensu stricto. Jednak w ocenie MRiRW następcą prawnym jest również podmiot przekształcony – LGD działająca jako stowarzyszenie powstałe w wyniku przekształcenia LGD działającej jako fundacja. Przepisy rozporządzeń 421 i 431 jasno wskazują, że następca prawny LGD nie może wstąpić do toczącego się postępowania na miejsce LGD oraz nie przyznaje się pomocy następcy prawnemu LGD będącej beneficjentem.

9. Rekomendacja MRiRW dla fundacji MRiRW rekomenduje LGD, które obecnie działają w formie organizacyjno-prawnej fundacji, a planują przystąpić do konkursu na wybór LGD do realizacji LSR w okresie 2014-2020, a nie chcą „połączyć się” z inną LGD działającą w formie organizacyjno-prawnej stowarzyszenia, aby zostało powołane nowe „stowarzyszenie specjalne”, w skład członków którego weszłaby fundacja jako osoba prawna. Ścieżka taka była z powodzeniem zastosowana przez część LGD, które w ramach konkursu na wybór LGD do realizacji LSR przeprowadzonego ma przełomie 2008 i 2009 r., zostały wybrane do realizacji LSR i obecnie z powodzeniem działają w formie organizacyjno-prawnej stowarzyszenia, podczas gdy w ramach PPL Leader+ działały w formie organizacyjno-prawnej fundacji.

10. Rekomendacja MRiRW dla LGD, które planują „połączenia” MRiRW rekomenduje LGD, które planują „połączenie” dwóch lub więcej LGD realizujących obecnie LSR, aby została wybrana jedna „LGD wiodąca” działająca w formie organizacyjno-prawnej stowarzyszenia specjalnego (działającego w oparciu o art. 15 ustawy ROW), a pozostałe LGD weszły w skład jego członków jako osoby prawne. Istnieje również możliwość powołania nowego „stowarzyszenia specjalnego”, w skład członków którego te LGD weszłyby jako osoby prawne. Uwaga: w ocenie MRiRW nie ma przeszkód formalno-prawnych, aby nawet w obecnej chwili (tj. już po dokonaniu wyboru LGD do realizacji LSR na okres 2007-2013) w oparciu o art. 15 ustawy ROW rejestrowane były nowe „stowarzyszenia specjalne”.