Ekler

1. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ Bilgisayar Ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi 2012-2013 Öğretim Yılı Bahar Dönemi Enformasyon Tasarımı (BTÖ 220 ) Öğretim Üyesi: Dr. Hakan Tüzün Ders Asistanı: Turgay Baş Ekler Mayıs, 2013 Beytepe, ANKARA

2. SKÖ - Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği • 1986 – John Brooke tarafından kullanılabilirlik değerlendirmesi yapmak için geliştirilmiştir. • Hızlı ve basit bir ölçektir. Neden Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği?

3. Neden Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği ? • Uzun ve yüksek maliyet gerektiren testlerin uygulanması mümkün olmamakta • Kullanılabilirlik verilerinin en kısa sürede toplanıp, kolayca analiz edilmesi • Ölçümün hızlı ve kolayca yapılabilmesi • Kullanıcı performansının değişimleri arasında karşılaştırmalar yapabilecek kadar da güvenilir olması

4. Sistem Kullanılabilirlik Ölçeğinin Genel Çizgileri • Genel bir kullanılabilirlik değerlendirmesine izin veren 10 maddeli, Likertskalası tabanlı bir yapısı vardır. • Ölçek için 50 potansiyel anket maddesi bir araya getirilmiştir. • Her bir maddenin testi ve uzman analizleri sonucunda ölçek temel 10 soruya indirgenmiştir.

5. Sistem Kullanılabilirlik Ölçeğinin Uygulanması

6. SKÖ’yu Kullanmak • Sistemi kullanma fırsatı verilmeli • Sistem kullanıldıktan sonra herhangi bir bilgilendirme ya da görüşme yapılmamalı • Maddeler üzerinde uzun süre düşünerek cevaplandırmaları sağlanmalı • Maddeyi cevaplayamayacağını düşünüyorsa ölçeğin orta noktasını işaretlemesi istenir.

7. SKÖ, test edilen sistemin genel kullanılabilirlik seviyesini tek bir sonuca indirgemeyi sağlar. SKÖ Puanlandırılma Ne İşe Yarar?

8. SKÖ’nün Puanlandırma Aşamaları • Her maddenin puanları toplanır. • Her maddenin katkı sağladığı puan 0 ile 4 arasında değişir. • 1,3,5,7 ve 9. maddeler için puanlama "ölçek pozis­yonu - 1" ile yapılır. • 2,4,6,8 ve 10. maddeler için ise puanlama "5 - ölçek pozisyonu" ile yapılır. • Sistem kullanılabilirliğinin toplam değerini bulmak için puanların toplamı 2.5 ile çarpılır.

9. İBE ile İlgili Uluslararası Standartlar Diğer Standartlara Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

10. İBE ile İlgili Bazı Kaynaklar ve Web Siteleri • ODTÜ İBE labı: http://ibe.cc.metu.edu.tr • Kötü tasarımlar sitesi: http://www.baddesigns.com • Microsoft Usabilitv Home Page : http://www.microsoft.com/usability/default.htm • Usability.net: http://www.usabilitynet.org Diğer Kaynaklara Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

11. Video Alanı

12. Xerox Sezgiseller Aracı • Bu sezgiseller Deniese Pierotti tarafından oluşturulmuştur. • Orijinali İngilizcedir. • Sezgisel analizler yapmak için Türkçe ’ye çevrilmiştir. • Çok detaylıdır. (13 Başlık altında değerlendirilir.) • Birden fazla uzmanın değerlendirmesi alınıp analiz uzmanların ortak görüşünü yansıtacak şekilde yapılmalıdır. Bazı alt başlıklar değerlendirmesi yapılan ara yüz için geçerli olmayabilir. Bu durumda "Uygulaması Yok" seçeneği ile belirtilmelidir.

13. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi1. Sistem Durumunun Görünürlüğü Sistem kullanıcıyı sürekli olarak durumun nasıl gittiği konusunda gerekli zamanlarda gerekli geribildirimi vererek bilgilendirmelidir. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

14. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi2. Sistem ve Gerçek Dünyanın Uyumu (1) • Sistem içerisinde kullanılan kelimeler, kavramlar, cümleler kullanıcıya tanıdık olmalıdır. • Teknik bir dil kullanılmasından kaçınılmalıdır. • Bilgi mantıksal sırasında olmalıdır. • Bilgi gerçek dünyada olan düzeninde sunulmalıdır.

15. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi2. Sistem ve Gerçek Dünyanın Uyumu (2) Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

16. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi3. Kullanıcı Kontrol ve Özgürlüğü (1) • Kullanıcı, sistemin onlar için otomatik olarak görevlendirmeleri yapması yerine, bu görevlendirmeleri seçmekte ve sıralamakta özgür olmadır (uygun zamanlarda). • Kullanıcı, sistemin bazı fonksiyonlarını yanlışlıkla seçebilir ve İstenmeyen durumdan en kısa sürede kurtulmak için açıkça belirlenmiş bir "acil çıkış'' kapısına ihtiyaç duyabilirler. • Kullanıcının, var olan İşin maliyetini de göz önüne alarak, kendi kararlarını alma hakkı olmalıdır. (açık bir bilgiyle). Sistem, yapılan işlerin ileri ve geri alma (redo-undo) seçeneklerini desteklemelidir.

17. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi3. Kullanıcı Kontrol ve Özgürlüğü (2) Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

18. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi4. Tutarlılık ve Standartlar Kullanıcılar; farklı kelime, durum ve hareketlerin aynı şeyi ifade edip etmediğini bilmek zorunda değildirler. Altyapı düzeni izlenmelidir. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

19. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi5. Kullanıcıların hataları tanımasına, onları belirlemesine ve önlemesine yardımcı olma Hata mesajları, kullanıcıya anlaşılır bir dille sunulmalıdır. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

20. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi6. Hatadan Korunma Hata mesajları dikkatli ve birinci aşamada oluşan problemleri önleyen bir yapıda olmalıdır. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

21. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi7. Hatırlama Yerine Tanıma (1) • Nesne, hareket ve seçenekler görünür olmalıdır. • Kullanıcı, sistem boyunca kullanması gereken bilgiyi hatırlamak zorunda kalmamalıdır. • Hatırlatma/bilgilendirme/açıklama bölümleri kullanıcının kolaylıkla ulaşabileceği şekilde sistemde yer almalıdırlar.

22. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi7. Hatırlama Yerine Tanıma (2) Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

23. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi8. Esneklik VE Minimalist Tasarım (1) • Yeni kullanıcılar tarafından fark edilemeyen hızlandırıcılar, uzman kullanıcıların sistemle etkileşimini arttırabilir. • Bu nedenle sistem hem deneyimsiz hem deneyimli kullanıcılara hitap edecek şekilde tasarımlanmalıdır. • "Standard (average)" kullanıcılardan farklı (fiziksel, bilişsel yetenek, kültür, dil, vs bakımlarından) kullanıcılara sisteme alternatif ulaşma ve. işlem yapabilme araçlarını sağlayın.

24. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi8. Esneklik ve Minimalist Tasarım (2) Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

25. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi9. Estetiklik ve Minimalist Tasarım Sistem alakasız ve az ihtiyaç duyulan bilgiyi içermemelidir. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

26. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi10. Yardım ve Belgeleme Sistemi kullanmak için belgeleme olmaması iyi olacağı halde, gerekli durumlarda yardım ve belgeleme sağlanması önerilmektedir. Bu tür yardım bilgileri taranması kolay, kullanıcı görevlerini açıklayıcı ve kısa olmalıdır. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

27. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi11. Yetenekler Sistem kullanıcının yeteneklerinin ve uzmanlığının gelişmesine ve fazlalaşmasına olanak sağlamalıdır. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

28. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi12. Kullanıcı ile Zevkli ve Riayetli Bir İletişim Kullanıcının sistemle etkileşimi onun iş yaşamındaki kaliteyi arttırmalıdır. Kullanıcıya saygılı davranılmalı ve tasarım görünüş ve işlemesi bakımından memnun edici olmalıdır. Kontrol Liste SorularınınTamamına Ulaşmak İçin TIKLAYIN.

29. Sezgisel Değerlendirme - Kontrol listesi13. Gizlilik Sistem, kullanıcının özel ve gizli bilgilerini korumasına yardımcı olmalıdır.

30. Kullanılabilirlik Testi Örnek Gözlem Formu (1) • Görev: Kürşat Çağıltay'ın "İnternet" adlı kitabına ihtiyacınız var. • Kitabın ODTÜ kütüphanesinde mevcut olup olmadığını kontrol etmek istiyorsunuz. • ODTÜ Kütüphanesi web sitesinin adresine bağlanıp kitap ile ilgili bilgiye ulaşım: http://www.lib.metu.edu.tr

31. Kullanılabilirlik Testi Örnek Gözlem Formu (2)

32. Kullanılabilirlik Testi Örnek Analiz FormuÖrnek Analiz: ODTÜ Kütüphane sitesi

33. Kaynakça • Liarnum, C. (2001). Usability Testing and Research. Allyn & Bacon. • Brooke, J. (1996). SUS: a "quick and dirty" usability scale. Jordan, I'. W. Thomas, B., VVeerdmeester, B. A. ve McClelland, A. L. • Usability Evaluation in tndustry, kitabında bölüm. London: Taylor and Francis. • http://www.usabilitynet.org/trump/documents/Suschapt.doc. • Bush, V. (1945). As we may think. The Atlantic Monthly, 176(1):101-108, July 1945 • Card, S., Moran, T.P. & Ncwell, A. (1983). The Psychology of Human Computer bıteractbn. Lawrencc Erlbaum Associates. • Chandler, P. & Swellor, J. (1991). Cognitive Load Theory and the h'or-mat of Instruction. Cognition and Instruction, 8 (4), 293-332. • Çağıltay, K. (2002). 1S573 Human Computer InteracHon. ODTÜ En-formatik Enstitüsü dersi. • Fitts, P.M. (1954). The information capacİry of Ihc lıuman molor • System in controlling (he amplitude of movcment. Journal of • Experimental Psychology, 47 (6), 381-391. Gardner, H. (1983) Frames of mind: Ihc theory of multiple intelligcnces. New York: Basic Books. Cood, M., Spine, T.M., VVhiteside, J. & George, P. (1986). User-derived

34. Ahmet BOZDOĞAN • Tuncay ÖNCÜ • Onur USTA Teşekkürler…