Het zakelijk spamverbod

1. Het zakelijk spamverbod 1 oktober 2009 Wetgeving en handhaving OPTA Ronald van den Broek Juridisch adviseur Internetveiligheid

2. Programma • OPTA • Spamverbod • Wat mag er nog wel? • Klachten • Handhaving • Praktijkvoorbeelden

3. OPTA • Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit • Sinds 1997 • Onafhankelijk toezicht op de naleving van de wet- en regelgeving op het gebied van post en elektronische communicatiediensten • Zelfstandig bestuursorgaan • Besluiten OPTA moeten bijdragen aan doelstellingen Europese Kaderrichtlijn (Art. 1.3 Tw  normatieve kader van de Europese richtlijnen) • Bevorderen van concurrentie • Ontwikkelen interne markt • Bevorderen belangen eindgebruikers (prijs, kwaliteit, keuze)

4. Toezichthouders Tell-a-friend systemen Spam met misleidende reklame

5. Zwart-wit-grijs • Duidelijke grenzen? • Grijze gebieden • OPTA kan niet aangeven of iemand in een bepaald geval aan de regels voldoet, tenzij zo evident… • Bij twijfel  niet doen of juridisch advies inwinnen

6. Eén ding is in ieder geval duidelijk: De facto gaat in Nederland een algeheel spamverbod gelden! Uitbreiding spamverbod per 1 oktober ‘09

7. Wat is spam spam [spem] de; m ongevraagde e-mails of sms’jes, vaak met reclame Niet volledig!

8. Wat is spam • Eerste spam verstuurd op 3 mei 1978 Gary Thuerk van computerbedrijf DEC (USA) • Oorspronkelijk de merknaam voor bepaald soort ingeblikt vlees

9. Wat is spam • Naam bedacht door Joel Furr • Monty Python sketch uit 1970

10. Huidige spamverbod • 1998 spamverbod (niet voor e-mail) • 2004 uitbreiding naar e-mail ↓ • Hoofdregel vastgelegd in artikel 13 van de bijzondere privacyrichtlijn voor de elektronische communicatiesector (2002/58/EG) • Geïmplementeerd in de telecommunicatiewet, artikel 11.7 (Hoofdstuk 11: Bescherming van persoonsgegevens en de persoonlijke levenssfeer (eindgebruikersbelangen)

11. Waarom uitbreiding naar bedrijven? • Overheid wil de last verminderen voor bedrijven die ongevraagd commerciële boodschappen ontvangen  want… - tijd kwijt aan lezen, beoordelen en verwijderen van berichten - hoge kosten t.b.v. bestrijden spam - uitzonderingen in zelfregulering (visitekaartje) - gebrek aan handhavingsinstrumenten

12. Last voor bedrijven

13. Bestanddelen spamverbod Artikel 11.7, eerste lid, Telecommunicatiewet Het gebruik van automatische oproepsystemen zonder menselijke tussenkomst, faxen en elektronische berichten voor het overbrengen van ongevraagde communicatie voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan abonnees is uitsluitend toegestaan, mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende abonnee daarvoor voorafgaand toestemming heeft verleend, onverminderd hetgeen is bepaald in het tweede en derde lid. Spam is verboden

14. Spamverbod Wat mag nog wel? • andere dan elektronische berichten (andere regels) • zonder commercieel, charitatief of ideëel doel • met toestemming* • aan klanten mits…* • indien ontvanger (bedrijf) algehele toestemming geeft* • buiten EER mits…* • persoonlijke berichten *) met geldige afmeldmogelijkheid en identiteit verzender

15. Spamverbod Welke berichten vallen onder het verbod? • faxen • spraakcomputer • e-mail, sms, mms, vm-bericht, nieuwsbrief, ….

16. Spamverbod commerciële, ideële of charitatieve doeleinden • Commercieel: Via het bericht wordt (direct of indirect) geprobeerd een product of dienst te verkopen • Ideëel:Via het bericht wordt aandacht gevraagd voor een ideaal of overtuiging • Charitatief:Het bericht dient een liefdadig doel. Er wordt bijvoorbeeld om een gift gevraagd

17. Spamverbod Toestemming Een vrije, specifieke en op informatie beruste wilsuiting, waarbij de betrokkene aanvaardt dat zijn persoonsgegevens worden verwerkt (art. 1 (h) WBP) • Dus EXPLICIETE toestemming! • Niet in algemene voorwaarden • Geen voorgevinkte vakjes □ • Niet in e-mail • Visitekaartje impliceert geen toestemming!!

18. Spamverbod Toestemming Zorg voor TRANSPARANTIE!! • Waar vraag je toestemming voor? • Wie is de verzender? • Makkelijk af te melden? • Toestemming op orde hebben; de verzender heeft bewijslast! • Dit geldt ook voor opt-out (zonder toestemming vooraf) verkregen adressen!! • Tip: tot 1 oktober!! Bestand m.b.t. bedrijven op orde brengen

19. Spamverbod Toestemming Toestemming voor ontvangst van e-mails van dit bedrijf en zorgvuldig geselecteerde partners ? Van belang hoe de (boodschap) mail verstuurd wordt • Duidelijk zijn waarvoor men toestemming geeft!! • Niet voldoende duidelijk? Dan acht OPTA dit in strijd met het spamverbod!

20. Spamverbod Toestemming Toestemming van bedrijven geldt op e-mailadres/nummer* • Toestemming van directeur om alle xxxx@bedrijf.nl adressen te benaderen • Toestemming van specifiek adres m.janssen@bedrijf.nl • Toestemming van algemeen adres inkoop@bedrijf.nl Hoe zit het bij afmelden? *) net zoals dat nu al geldt voor natuurlijke personen

21. Uitzondering voor ‘bestaande klant’ Elektronische contactgegevens hebben verkregen in het kader van de verkoop van zijn producten of diensten & Boodschap moet betrekking hebben op eigen gelijksoortige producten of diensten • Geen toestemming nodig; wel weigermogelijkheid bieden

22. Uitzondering voor ‘bestaande klant’ Elektronische contactgegevens hebben verkregen in het kader van de verkoop van zijn producten of diensten & Boodschap moet betrekking hebben op eigen gelijksoortige producten of diensten

23. Identiteit verzender + afmeldmogelijkheid …altijd de volgende gegevens vermelden: • De werkelijke identiteit van degene namens wie de communicatie wordt overgebracht • Een geldig postadres of nummer (telefoonnummer, e-mailadres, …) waaraan de ontvanger een verzoek tot beëindiging kan richten (afmelding) (altijd: dus in ieder bericht dat commercieel, etc. is, ook als er toestemming is verkregen, of er een klantrelatie is)

24. Algehele toestemming indien de verzender (bedrijf/ondernemer) bij het overbrengen van de communicatie gebruik maakt van elektronische contactgegevens die door de abonnee daarvoor zijn bestemd en bekendgemaakt, en deze zijn gebruikt in overeenstemming met de door de abonnee aan die contactgegevens verbonden doeleinden Bijvoorbeeld naam@uitgeverij.nl op website (ontvanger) geplaatst met de mededeling dat naar dit adres persberichten gestuurd kunnen worden

25. Algehele toestemming (ontvanger) - Naar dit adres (info@bedrijf.nl) mag u reclame sturen - info@bedrijf.nl - Naar_dit_adres_mag_alle_reclame@bedrijf.nl - Naar dit adres mag u reclame sturen (ronald@tiscali.nl) - Naar dit adres (info@bedrijf.nl) mag u reclame sturen over kantoormeubilair

26. Buiten EER, mits… indien de abonnee is gevestigd buiten de Europese Economische Ruimte en voldaan is aan de in het desbetreffende land geldende voorschriften met betrekking tot het verzenden van ongevraagde communicatie. (Landen van EU + IJsland Noorwegen en Liechtenstein)

27. Zender (overtreder/pleger) • De persoon die op de knop drukt (feitelijke verzender) • Opdrachtgever (materiële verzender) Bestuursrecht: wijziging (1e kamer)  niet alleen pleger maar ook de medepleger kan overtreder zijn (per 1 juli 2009)

28. Spamverbod Listbrokers = Een bedrijf dat gespecialiseerd is in het verzamelen van adressen van potentiële klanten. De adressen kunnen worden gehuurd/verkocht aan bedrijven U moet als verzender zelf toestemming hebben!!! Eventueel uitzondering voor verzenden aan ondernemers en bedrijven die emailadres bekend hebben gemaakt t.b.v. ontvangen van bepaalde berichten

29. Spamverbod www.spamklacht.nl Klachten ingediend door natuurlijke personen (per 1 oktober 2009 ook door bedrijven) m.b.t. geen toestemming gegeven, het niet vermelden van de identiteit en het ontbreken van een duidelijke afmeldmogelijkheid OPTA ontvangt uiteenlopende klachten Klachten via Consuwijzer of via andere kanalen Ambtshalve onderzoek

30. Handhaving • Bevorderen spontane naleving (voorlichting/communicatie) • Handhaving spamverbod aan rechtspersonen op dezelfde wijze als (huidige) handhaving aan natuurlijke personen • Klachten en ambtshalve

31. Hoe handhaven • Bestuursrechtelijke aanpak, geen strafrecht • Boetes (450.000 euro max.) en lasten (“gij zult niet meer spammen/spyware verspreiden/etc.”) • OPTA neemt zelf besluiten, rechterlijke toetsing achteraf.  Snel en efficiënt. • OPTA heeft speciaal team internetveiligheid met digitale rechercheurs, onderzoekers en juristen • Niet wachten op waarschuwing!!

32. Praktijkvoorbeelden

33. Voorkom irritatie bij de ontvanger Zorg voor TRANSPARANTIE!! Product of dienst verkocht? Toestemming? Wie is de verzender? Makkelijk af te melden?

34. Hoe zat het ook alweer? Welke berichten vallen onder het verbod? • faxen • spraakcomputer • e-mail, sms, mms, vm-bericht, nieuwsbrief, …. • Bluetooth ?

35. Tw geldt voor Openbare Elektronische Communicatie Dienst/Netwerk Bluetooth = Maakt geen gebruik van OECD/N

36. Doeleinden bericht (..) voor het overbrengen van ongevraagde communicatie voor commerciële, charitatieve of ideële doeleinden (..) Welk bericht mag je zonder toestemming versturen?

37. Doeleinden bericht Bericht met charitatief doel

38. Doeleinden bericht Bericht met commercieel doel

39. Doeleinden bericht Bericht met ideëel doel

40. Doeleinden bericht aandeelhouders Waarom verzonden? Wat is het uiteindelijke doel? - (in)direct promoten van organisatie - Bericht met commercieel doel IV. Prijzen en facturering 4.1 Levering geschiedt tegen de op het moment van bestelling bij ANP geldende prijzen.

41. Maatschappelijk belang Doeleinden bericht I.v.m. gifdampen vraagtde politie ramen en deuren te sluiten Openbare orde/ veiligheid Bericht zonder commercieel, charitatief of ideëel doel Waarom verzonden? Wat is het uiteindelijke doel?

42. Bestanddelen spamverbod Artikel 11.7, eerste lid, Telecommunicatiewet Het gebruik van automatische oproepsystemen zonder menselijke tussenkomst, faxen en elektronische berichten voor het overbrengen vanongevraagde communicatievoor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan abonnees is uitsluitend toegestaan, mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende abonnee daarvoor voorafgaand toestemming heeft verleend, onverminderd hetgeen is bepaald in het tweede en derde lid.

43. Persoonlijk bericht Geachte mevrouw Jansen, Hierbij vraag ik een offerte voor een uitbouw van onze bedrijfskantine (..). Met vriendelijke groet, Mevrouw Pietersen Hoofd facilitaire zaken Ooster Ziekenhuis Persoonlijk bericht Beste mevrouw Pietersen, Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro Aan: j.jansen@aannemer.nl

44. Persoonlijk bericht Product/dienst verkocht of toestemming verkregen? Nee Nieuwsbrief Beste mevrouw Pietersen, Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro Vink hier als u onze nieuwsbrief wilt ontvangen Aan: Pietersen@oosterziekenhuis.nl - (in)direct promoten van organisatie - Product/dienst verkocht of toestemming verkregen ? Product/dienst verkocht of toestemming verkregen ? Beste mevrouw Pietersen, Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro

45. Tell-a-friend (viral marketing) De mogelijkheid voor een internetgebruiker om via een website een bekende op de hoogte te stellen van een bepaalde boodschap of nieuwtje van die site

46. Tell-a-friend (viral marketing)

47. Tell-a-friend (viral marketing) Gezamenlijk rechtsoordeel OPTA en Cbp Samenloop van bevoegdheden … onder omstandigheden toegestaan en levert dan geen strijd op met het spamverbod van de Telecommunicatiewet en de Wet bescherming persoonsgegevens

48. Rechtsoordeel? Beleidsregel  uitleg van wettelijk voorschrift Communicatieve functie, keuzes gemaakt, knopen doorgehakt…. Iets minder grijs…. Duidelijk hoe OPTA en Cbp de wet op dit punt uitleggen Afwijking in bijzondere omstandigheden Rechter toetst integraal, maar zelden toets niet doorstaan

49. Tell-a-friend (viral marketing) Bij ’Tell a friend’-systemen verzendt een website (op initiatief van en namens een gebruiker) een e-mail zonder voorafgaande toestemming van de geadresseerde. Dit valt onder het spamverbod. Een persoonlijk e-mailadres is verder altijd een persoonsgegeven. De Wet bescherming persoonsgegevens stelt eisen aan het gebruik van persoonsgegevens.

50. Tell-a-friend (viral marketing) ‘Tell a friend’-systemen alleen rechtmatig kunnen zijn als tenminste aan de volgende voorwaarden is voldaan: • De communicatie gebeurt volledig op eigen initiatief van de internetgebruiker (of afzender), de website stelt hier geen (kans op) beloning tegenover voor afzender of ontvanger;