Rola instytucji rynku pracy w procesie rozwoju ekonomii społecznej

1. Rola instytucji rynku pracy w procesie rozwoju ekonomii społecznej Przysiek, 24 września 2010 r.

2. Systemowe usytuowanie ekonomii społecznej • Ekonomia społeczna – • pierwszeństwo pracy przed kapitałem, • demokratyczne podejmowanie decyzji, • realizacja usług dla społeczności lokalnych jako cel nadrzędny, • umacnianie wiarygodności, jakości oraz trwałości działania . • Ekonomia społeczna – • jest obszarem, w którym przenikają się podstawowe segmenty systemu społecznego. • Najmocniej jest związana jest z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego (trzeci sektor), • mieszczą się w niej określone działania sektora publicznego (np. polityka zatrudnienia i polityka integracji społecznej) oraz sektora prywatnego (np. społeczna odpowiedzialność biznesu)

5. Rola Ekonomii Społecznej na Rynku Pracy • Integracja społeczna i działalność na rynku pracy – integracja grup defaworyzowanych. • Dostarczanie usług publicznych: • Usługi społeczne – • działania w szeroko określonej przestrzeni usług socjalnych (np. Domy Wspólnoty) • usługi opiekuńcze • działania w obszarze szeroko rozumianej służby zdrowia

6. Rola Ekonomii Społecznej na Rynku Pracy • Usługi techniczne - mogą dotyczyć np. utrzymywania zieleni miejskiej i innych prac porządkowych związanych z mieniem publicznym. • Usługi o charakterze wzajemnym - przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne właśnie ze względu na swój wzajemnościowy charakter, np. usługi zdrowotno-opiekuńcze, itp. Są to też alternatywne mechanizmy wymiany, np. Banki Czasu (czyli wzajemne dzielenie się kompetencjami i usługami w ramach grupy osób zrzeszonych w Banku).

7. Rola Ekonomii Społecznej na Rynku Pracy • Usługi na otwartym rynku – świadczenie usług na zasadach komercyjnych – catering, usługi związane ze sprzątaniem, porządkowaniem, etc. • Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot lokalnych

8. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Publiczne Służby Zatrudnienia mogą współpracować z podmiotami Ekonomii społecznej w co najmniej trzech wymiarach: • Instytucjonalno-regulacyjnym, • Związanym z programowaniem polityk publicznych, • Usługowym, • W zakresie finansowania

9. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Obszar Instytucjonalno-regulacyjny: • Kształtowanie rozwiązań prawnych korzystnych dla podmiotów Ekonomii Społecznej (formy organizacji, możliwości i sposoby korzystania ze środków publicznych). • Włączanie podmiotów Ekonomii Społecznej do zespołów o charakterze doradczym celem konsultacji projektów (np. aktów prawnych). • Wspieranie rozwiązań prawnych mających na celu włączanie podmiotów Ekonomii Społecznej do działań na rzecz rynku pracy.

10. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Obszar związanym z programowaniem polityk publicznych: • Włączanie podmiotów Ekonomii Społecznej w powstawanie dokumentów programowych celem: • Wykorzystania podmiotów Ekonomii Społecznej dla rozwiązywania problemów społecznych. • Artykulacji problemów dostrzegalnych przez podmioty Ekonomii Społecznej znajdujących się poza obszarem działania Publicznych Służb Zatrudnienia. • Pozyskiwanie informacji od podmiotów Ekonomii Społecznej celem właściwego adresowania polityki rynku pracy. • Pozyskiwanie dobrych praktyk oraz testowanie nowych, innowacyjnych rozwiązań – wykorzystanie doświadczeń oraz włączanie w główny nurt innowacyjnych rozwiązań.

11. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Obszar związanym z programowaniem polityk publicznych: • Zlecanie realizacji zadań Publicznych Służb Zatrudnienia innym podmiotom, np.: • pośrednictwo pracy, • usługi EURES, • poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa, • pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, • organizacja szkoleń.

12. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Obszar związany z usługami: • Powierzanie realizacji zadań stanowiących uzupełnienie oferty Publicznych Służb Zatrudnienia. • Wspólna realizacja zadań na rzecz zatrudnienia i reintegracji m.in. poprzez realizację projektów w partnerstwach. • Udzielanie podmiotom Ekonomii Społecznej zamówień, które ułatwią ich rozruch i funkcjonowanie oraz stanowić będą dla podmiotów Ekonomii Społecznej cenną rekomendację przy staraniach o inne zamówienia (np. poprzez stosowanie form preferencji poprzez wprowadzanie w postępowaniach kryteriów pozacenowych, np. wymóg utworzenia miejsc pracy dla osób wykluczonych społecznie, etc.).

13. Publiczne Służby Zatrudnienia oraz ich rola w rozwoju ekonomii społecznej Obszar związany z finansowaniem: • Przekazywanie środków finansowych Budżetu Państwa na działalność podmiotów Ekonomii Społecznej (głównie MPiPS). • Finansowanie działań rozwojowych trzeciego sektora (m.in. Działanie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, PO KL. • Przyznawanie środków na podjęcie działalności gospodarczej dla osób zrzeszających się w spółdzielnie socjalne (środki finansowe PUP oraz Działanie 6.2 PO KL).

14. Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej w kontekście rynku pracy Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej: • Pracodawca. • Instytucja wspierająca zatrudnienie. • Dostarczyciel usług rynku pracy, • Rzecznik osób defaworyzowanych • Instytucja testująca nowe rozwiązania dla rynku pracy.

15. Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej w kontekście rynku pracy Podmiot Ekonomii Społecznej jako instytucje wspierające zatrudnienie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym: • Tworzą miejsca pracy dostosowane do możliwości i potrzeb osób z grup defaworyzowanych. • Rehabilitacja zawodowa oraz społeczna • Umożliwianie uzyskanie kwalifikacji i kompetencji pozwalających na zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

16. Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej w kontekście rynku pracy Podmiot Ekonomii Społecznej jako dostarczyciel usług rynku pracy: • Uzupełnianie usług świadczonych przez Publiczne Służby Zatrudnienia, np. aktywizacja społeczna i zawodowa: • Zindywidualizowanie podejścia do osób wykluczonych. • Mniejsze zbiurokratyzowanie. • Większa elastyczność (w tym w zatrudnianiu). • Działania w obszarze, gdzie administracja publiczna ma ograniczony dostęp (bezrobocie ukryte, bezdomność). • Problem – mniejsza stabilność finansowa, utrudniająca planowanie długofalowe.

17. Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej w kontekście rynku pracy Podmiot Ekonomii Społecznej jako rzecznik defaworyzowanych: • Podmioty Ekonomii Społecznej poprzez prezentację dobrych praktyk integrujących osoby zagrożone wykluczeniem społecznym kształtują przychylne postawy wobec osób wykluczonych jak również instytucji działających na ich rzecz. • Zmiana postaw wobec ww. grup jest częstokroć wartością dodaną realizowanych zadań (np. przekonanie pracodawców do zatrudnienia osób wykluczonych).

18. Funkcje podmiotów Ekonomii Społecznej w kontekście rynku pracy Podmiot Ekonomii Społecznej jako podmioty testujące nowe rozwiązania rynku pracy: • Podmioty Ekonomii Społecznej mogą stosować dużo większy zasób narzędzi aktywizacji niż Publiczne Służby Zatrudnienia. • Publicznym Służbom zatrudnienia trudno jest samodzielnie poszukiwać innowacyjnych rozwiązań. Ich zdolność do elastycznego stosowania innowacyjnych narzędzi jest ograniczona (ustawowo zamknięty katalog).

19. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • Konstytucja RP – w Preambule znajdujemy zapis odnoszący się do zasady subsydiarności, określające ją jako realizację zadań publicznych możliwie najbliżej ich adresata. • W Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zapisano obowiązek współpracy administracji z NGO. • Konkretne przepisy odnoszące się do współpracy PSZ z NGO znajdują się również w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. • Ustawa o promocji (…) wskazuje, że instytucjami rynku pracy są również agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe (publiczne i niepubliczne), instytucje dialogu społecznego jak również instytucje partnerstwa lokalnego. • NGO spełniają kryteria instytucji rynku pracy – są odpowiednimi partnerami w płaszczyźnie realizacji usług rynku pracy. • Mimo obowiązku współpracy administracji publicznej z NGO brak jest gwarancji takiej współpracy (brak instrumentów egzekwowania takiej współpracy).

20. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • Zlecanie NGO realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. • Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania w celu zharmonizowania tych kierunków. • Konsultowanie z NGO odpowiednio do zakresu ich działania projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności tych organizacji. • Tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli NGO oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej

21. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • Generalnie katalog form współpracy NGO z administracją publiczną jest katalogiem otwartym. • Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy daje Publicznym Służbom Zatrudnienia wiele innych, nie zdefiniowanych w ww. ustawie form współpracy.

22. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • Jednym z wymiarów współpracy PSZ z NGO jest zlecanie podmiotom niepublicznym zadań, za których realizację odpowiada administracja publiczna. • Rozdzielenie płatnika od dostawcy usług jest jedną z form poprawy efektywności działania sektora publicznego jako rezultat współpracy na szczeblu lokalnym i regionalnym. • Ustawa o promocji zatrudnienia (…) definiuje preferowane przez ustawodawcę formy tej współpracy wskazując przede wszystkim na zlecanie realizacji usług rynku pracy.

23. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • W płaszczyźnie funkcjonalnej - katalog usług rynku pracy wskazany w ustawie o promocji zatrudnienia (…), które mogą być zlecane to: • Pośrednictwo pracy. • Usługi EURES. • Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa. • Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. • Organizacja szkoleń.

24. Uwarunkowania instytucjonalne i funkcjonalne współpracy PSZ z organizacji Ekonomii Społecznej • Podmioty Ekonomii Społecznej (czy też agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, NGO) mogą również same, z własnej inicjatywy występować z ofertą realizacji zadania. Podstawą takiego działania jest wypracowanie programu, zaprojektowanie sekwencji działań, które zostaną zrealizowane jako zadanie publiczne. • W przypadku złożenia takiej oferty organ administracji publicznej rozpatruje jej celowość. • NGO może również wypracować program/projekt, który następnie wdrażany będzie bezpośrednio przez daną jednostkę administracji publicznej.

25. Program Operacyjny Kapitał Ludzkijako źródło finansowania dla podmiotów Ekonomii Społecznej Możliwości pozyskania wsparcia w ramach PO KL • Realizacja usług i wykorzystanie instrumentów aktywizacji zawodowej w regionie, skierowanej do różnych grup (np. osób pozostających bez zatrudnienia, ze wskazaniem na grupy preferowane). • Upowszechnianie elastycznych form zatrudnienia oraz alternatywnych metod organizacji pracy. • Działania wspierające podnoszenie, uzupełnianie lub zmianę kwalifikacji zawodowych zgodnie ze specyfiką lokalnego rynku pracy. • Rozwijanie różnorodnych form wsparcia udzielanego osobom bezrobotnym i poszukującym pracy.

26. Program Operacyjny Kapitał Ludzkijako źródło finansowania dla podmiotów Ekonomii Społecznej • Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i samozatrudnienia (w tym dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, założenie spółdzielni socjalnej). • Wsparcie wolontariatu jako formy integracji osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. • Poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne i zawodowe prowadzące do reintegracji społecznej i zawodowej. • Kampanie informacyjne i promocyjne w zakresie równości szans, mobilności i elastyczności zawodowej oraz promowania aktywnych postaw na rynku pracy • Promowanie i wspieranie zatrudnienia w sektorze Ekonomii Społecznej.

27. Program Operacyjny Kapitał LudzkiDziałanie 6.2 „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia” • wsparcie dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą (w tym na założenie spółdzielni lub spółdzielni socjalnej) poprzez zastosowanie następujących instrumentów (jednego lub kilku): • nieodpłatne doradztwo indywidualne i grupowe oraz szkolenia umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do założenia i prowadzenia działalności gospodarczej, • przyznanie bezzwrotnych środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości w wysokości do 40 tys. zł (lub 20 tys. na osobę w przypadku spółdzielni lub spółdzielni socjalnej), • wsparcie pomostowe w okresie do 6 do 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej, obejmujące finansowe wsparcie pomostowe wypłacane miesięcznie w kwocie nie większej niż równowartość minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień wypłacenia dotacji, połączone z doradztwem oraz pomocą w efektywnym wykorzystaniu dotacji (wyłącznie dla osób, które rozpoczęły działalność w ramach danego projektu). • promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia poprzez kampanie promocyjno-informacyjne, 3. upowszechnianie dobrych praktyk z zakresu rozwoju przedsiębiorczości.

28. Program Operacyjny Kapitał LudzkiDziałanie 6.2 „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia” Na co można przeznaczyć środki finansowe ? • Środki finansowe, można przeznaczyć na wydatki kluczowe i niezbędne w związku z uruchomieniem działalności gospodarczej w tym m.in.: • zakup oraz leasing sprzętu rozumianego jako środki trwałe, • wartości niematerialne i prawne, • sprzęt i wyposażenie, • dostosowanie budynków, pomieszczeń i miejsc pracy do podejmowania działalności gospodarczej.

29. Dziękujęzauwagę Maciej Smolarek e-mail: promocjaefs@wup.torun.pl tel. 56 657 41 30 Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu