SOSYAL GÜVENLİK REFORMU

1. SOSYALGÜVENLİK REFORMU Murat GÖKTAŞ İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd. SGK Başmüfettişi

2. 5510 Sayılı Yasada sigortalı Sayılanlar Daha Önce SSK kapsamında sigortalı sayılanlar 4/a Bağ-Kur sigortalıları 4/b T.C. Emekli sandığı iştirakçilerinin 4/c

3. 4/A SİGORTALILARI 1) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, 2) Hizmet akdiyle çalışmadığı halde özel düzenlemelerle 4/a sigortalısı sayılanlar da bulunmaktadır. Buna göre; a) İşçi sendikası yöneticileri b) Düşünürler, yazarlar ve sanatçılar c) Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar, d) Çiftçi Mallarını Koruma Bekçileri, e) Genelev kadınları, f) Usta Öğretici ve 657/4-c’liler

4. 4/B SİGORTALILARI 1) Köy ve mahalle muhtarları 2) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, 3) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olarak bağımsız faaliyetine devam edenler, 4) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları, 5) Tarımsal faaliyette bulunanlar, 6) jokey ve antrenörler. 7) Noter ve Avukatlar

5. 4/ (C) BENDİ GEREĞİ SİGORTALI SAYILANLAR 5510 sayılı Kanunla birlikte eski-yeni memur ayrımı getirilmiştir. Buna göre; Yeni Memur 30.09.2008 tarihi ve öncesinde hiçbir sosyal güvenlik yasası kapsamında çalışması olmayanlardan Kamu idarelerinde işçi ve sözleşmeli personel statüsünde olmayanlar ile hizmet akdi kapsamında çalışmayanlar ve memurlar,, 5510 sayılı kanuna göre 4/c sigortalısı sayılacaklardır.Normal sigortalı gibi işlem göreceklerdir. Eski Memur 01.10.2008 tarihi ve öncesinde herhangi bir sosyal güvenlik yasası kapsamında çalışması olanlar ile halen memur olanların, ilerde 5510 sayılı Kanunun 4/c sigortalısı sayılmasını gerektiren bir faaliyette bulunması halinde 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olurlar.

6. - Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi olup, Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 4-1/(c) bendi kapsamında olan sigortalıların eski hakları devam eder ve 5434 sayılı Kanun hükümleri uyarınca işlem yapılır. - 5434 sayılı Kanun hükümleri kapsamındaki sigortalılar 15.01.2010 tarihi itibari ile SGK tarafından devralınmış olup sağlık müstehaklıkları kendi kurumlarınca yapılmakta olup fatura ve reçete incelemeleri kurumumuzca yapılmaktadır. 15.10.2010 tarihi itibariyle TSK personeli de sağlık hizmetleri açısından SGK ya devrolmuştur.

7. Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar a)Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı ile analık sigortası uygulanır ve bunlar, 4 / (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar. b) 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; c) Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja (zorunlu ibaresi 6111 ile kalktı) tabi tutulan öğrenciler hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır ve bu bentte sayılanlar, 4 /(a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.

8. Çırak ve stajyer ücretleri Değişti • 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununun 24. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin 2/3’ü nispetinde” ibaresi “her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3’ü nispetinde yirmi ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3’ü nispetinde” şeklinde değiştirilmiştir

9. d)Harp malûlleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre aylıkları hesaplanarak ödenen veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış olanlardan, 4/ (a) ve 4/(b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışanların aylıkları kesilmeksizin haklarında kısa vadeli sigorta kolları uygulanır. Ancak bunlar hakkında, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, aylıkları kesilmeksizin uzun vadeli sigorta kolları uygulanır. Bunlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. e) Sosyal güvenlik destek primine tâbi olanlar hakkında, sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır. f) Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, 4 / (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.

10. Topluluk Sigortasının Kaldırılması Temelde topluluk sigortasından 3 ana grup yararlanmaktaydı. Bunlar: - Avukatlar - Noterler -Yurtdışına iş üstlenen işverenlerce götürülen işçiler.Bu statüler kaldırılarak yerine yeni düzenlemeler yapıldı. 5754 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamayan ülkelerde Türk işverenlerin yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında emeklilik primi olan uzun vadeli sigorta kolu primleri alınmayacağı, sadece kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacağı isteyen işçilerin kendi primlerini isteğe bağlı sigorta ile ödeyebilmeleri imkanı getirilmiştir.

11. Sigortalı sayılmayanlar 1) İşverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi sigortalı sayılmaz. 2) Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılmaz. 3) Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç), 4) Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri sigortalı sayılmaz. 5) Yurtdışında sigortalığını belgeleyen yabancılar 6)Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar sigortalı sayılmaz.

12. 7) Resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler sigortalı sayılmaz. 8) Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller sigortalı sayılmaz. 9) 4 / (b) ve 4/(c) bentleri gereği sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar, (bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar hakkında 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz.) 10) Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, asgari ücretten az olduğunu belgeleyenlerin GSS sigortalılığı hariç olmak üzere, sigortalı olma zorunlulukları yoktur.

13. 11)Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler sigortalı sayılmaz. 12)Devlet veya devlete ait idarelerce temsilci sıfatıyla gönderilenlerden gittiği ülkede ikamet izni olanlar ile o ülke vatandaşlığını haiz olan ve o ülkede sigorta mevzuatının sigortalı saydıkları

14. 4/A (SSK) Sigortalılarının Bildirimi a)Herhangi bir istisna kapsamına girmeyen sigortalıların, işe başlatılmadan önce sigortalı işe giriş bildirgesiyle bildirilmesi, b) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, sigortalı işe giriş bildirgesiyle SGK’na bildirilmesi, c) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar, d) Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

15. e) İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması hâlinde, yasal süresi dışında, f) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde, Kuruma verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılacaktır. Böylece yürürlükteki uygulamaya benzer bir düzenleme getirilmiş olacak.

16. Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin E-Sigorta Yoluyla Bildirilmesi -5510 sayılı Kanunun 4 /(a) bendine (SSK) tabi sigortalıları çalıştıran işverenlerden aylık prim ve hizmet belgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla vereceklerdir; 1) 01/11/2008 tarihinden itibaren sigortalı tekrar işe giriş bildirgesini, 2) 01/12/2008 tarihinden itibaren ise sigortalı ilk işe giriş bildirgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla internet üzerinden verilmektedir. 01.10.2009 tarihi itibari ile tüm bildirimler e-Sigorta yoluyla yapılmaya başlanmıştır.

17. Hatalı Verilen Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin E-Sigorta Yoluyla İptali -e-Sigorta yoluyla hatalı verilen sigortalı işe giriş bildirgeleri aynı gün içinde iptal edilebilmektedir. - Hatalı verilen sigortalı işe giriş bildirgeleri aynı gün içinde e-sigorta yoluyla iptal edilmez ise Kuruma yazılı başvuru yapmak gerekir. 4.9.2014 17

18. SİGORTALI İŞTEN AYRILIŞ BİLDİRGESİ - 4/(a) bendi kapsamındaki sigortalılardan sigortalı işten ayrılış bildirgesini, sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile kuruma bildirmek zorundadır. 2 nüsha düzenlenir. - e- bildirge şifresi ile 02.08.2009 tarihi itibari ile verilmeyen her ayrılış bildirgesi için kurumca 1 asgari ücret ceza uygulanmakta olup yapılan hatalı ayrılışı aynı gün yada işten çıkış tarihini takip eden 10. günde iptal etme imkanı mevcuttur.

19. İŞYERİ TESCİLİNİN BİLDİRİMİ 5510 sayılı Kanun uyarınca işyerlerinin tescili 4 şekilde yapılmaktadır; 1) İşyeri bildirgesiyle, 2)Şirket ilk kuruluşunda ticaret sicil memurluğunca yapılan bildirim üzerine tescil, 3)SGK Müfettişleri, SGK Yoklama memurları ve genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin denetim elemanlarınca yapılan tespit üzerine tescil, 4)İhale makamları, ruhsata tabi işlerde (maden arama, inşaat, taş ocağı vs.) ruhsat veren merciler ve diğer resmi kuruluşlardan alınan bilgilere istinaden tescil.

20. İŞYERİ TESCİLİNİN BİLDİRİMİ - 4/(a)’lı çalıştıran işverenler, işyeri bildirgesini, en geç sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihte SGK’na vermelidir. - İşyeri bildirgesinin, adi posta veya kargo yolu ile gönderilmesi ya da Kuruma doğrudan verilmesi halinde, bildirgenin Kurumun evrak kayıtlarına intikal ettiği tarih; taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi şeklinde gönderilmesi halinde, postaya verildiği tarih; e-sigorta kanalıyla gönderilmesi halinde ise internet kanalıyla gönderilmesi sırasında onaylama işleminin yapıldığı tarih, Kuruma intikal tarihi olarak kabul edilecektir. - İşverenler tarafından, şirket kuruluşu aşamasında, çalıştırılacak sigortalı sayısı ile bu sigortalıların işe başlama tarihlerinin ticaret sicili memurluklarına bildirilmesi halinde, bu bildirimler Kuruma yapılmış sayıldığından, ticaret sicil memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimleri en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.

21. İşyeri Tescilleri - Aynı işverenin, birden fazla işyeri kurması veya devir alması yahut kendisine intikal etmesi hâlinde her işyeri için ayrı işyeri bildirgesi düzenlenir. - Aynı ünite bölgesinde olmak ve yazılı olarak talep edilmek kaydıyla, devamlı mahiyette işlem gören veya görecek olan aynı işverene ait işyerlerinin, tehlike sınıflarının en yükseği veya tehlike sınıfları aynı olanlar gruplandırılmak suretiyle ünitelerce, farklı ünite bölgesinde olanların ise Genel Müdürlükçe tek dosyada veya birden fazla dosyada işlem görmesine izin verilebilir. - Aynı işverenlere ait olup, aynı işkolunda bulunan birden fazla kara veya deniz yahut hava ulaştırma araçlarına tek sicil numarası verilir.

22. İşyeri Tescilleri - İhale yoluyla yapılan işlerin Konsorsiyum şeklinde üstlenilmesi hâlinde, konsorsiyumu oluşturan üstlenicilerin her birine müstakilen istihkak ödenmesi ve bu üstleniciler tarafından idareye ayrı ayrı teminat verilmiş olması kaydıyla üstlenicilerin her birine, ayrı ayrı sicil numarası verilebilir. İş ortaklığı şeklinde üstlenilmesi durumunda ise, işyeri, iş ortaklığı adına ve tek işyeri sicil numarası verilerek tescil edilir. - Şirketlerin kuruluş aşamasında sigortalı çalıştırmaya başlayacağı tarihi ve çalıştırılacak sigortalı sayısını ticaret sicil memurluklarına bildirmesi üzerine, ticaret sicil memurluklarınca ilgili üniteye gönderilecek bu bildirime istinaden, işyeri ünitece tescil edilir. Bu durumda şirketlerce ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmez. - Esas işin ayrıntısı veya tamamlayıcısı niteliğinde olan ve sigortalıları birbirine karışmayan işlerin ayrı ve bağımsız olarak yürütüldüğü yerler de bağımsız işyeri sayılır.

23. İşyeri Tescilleri - Yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirleyen "Mahiyet Kodu" ile ilgili haneye; kamu sektörüne bağlı devamlı işyerleri için "1", özel sektöre bağlı devamlı işyerleri için "2", kamu sektörüne bağlı geçici veya mevsimlik işyerleri için " 3", özel sektöre bağlı geçici veya mevsimlik işyerleri için "4" rakamı yazılır. - Her işyerine ilgili ünite tarafından iller itibarıyla ve sıra takip etmek suretiyle bir sıra numarası verilir. - Alt işverenlerin işlemlerinde kullanılmak üzere her bir alt işverene o işyeri için bir "Alt İşveren Numarası" verilir. - İşyeri numarasından önce gelmek üzere gerçek ve tüzel kişilere işveren numarası verilebilir. Bu numara gerçek kişi işverenlerde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, yabancı uyruklu gerçek kişi işverenlere Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce verilecek numarası, tüzel kişi işverenlerde ise vergi kimlik numarasıdır.

24. İŞYERİNİN NAKLİ, DEVRİ, İNTİKALİ Sigortalı çalıştırılan bir işyerinin; (a) Faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi halinde nakleden işverence, başka bir işverene devredilmesi halinde devralan işverence; nakil veya devir tarihini takip edenon gün içinde; (b)İşverenin ölümü ile işyerinin mirasçılarına intikali halinde ise mirasçılarınca ölüm tarihinden itibaren üç ay içinde, işyeri bildirgesi verilir. İşyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde işyeri bildirgesi verilmez, ancak nakil tarihinden itibaren 10 gün içinde durum yeni üniteye bir yazı ile bildirilir. Eski ünitedeki işyeri dosyasındaki tescile esas bilgi ve belgelerin birer örneği yeni ünitede açılan dosyaya konulur. Yeni ünite nakil bilgilerine dayanarak bu dosyaya yeni bir işyeri numarası verir.

25. - Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi, bölünmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilân tarihini; adi şirketlerde ise şirkete yeni ortak alınması durumunda en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden 10 gün içinde, işverenlerce işyeri bildirgesi ile Kuruma bildirilmek zorundadır. İşyeri Bildirgesinin üzerine devir yazılır. - İşyerlerinde işletme adı değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmez. Değişiklik, Ticaret Sicil Gazetesinin de ekli olduğu bir yazı ile Kuruma bildirilir. - İşvereni gerçek kişi olan işyerlerinde, isim değişikliği, tüzel kişi olan işyerlerinde ise ünvan değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmesine gerek olmayıp durumun değişikliğin yayınlandığı Ticaret Sicil Gazetesinin de ekli olduğu bir yazı ile bildirilmesi yeterlidir.

26. İşyerinin nakli; 1- Başka ile Nakil - İşyerinin faaliyette bulunduğu ilden başka bir ile nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi, işyerinin nakledildiği adresin bağlı bulunduğu üniteye, en geç işyerinin nakledildiği tarihi takip eden on gün içinde verilecektir. 2-Aynı il içinde Nakil - İşyerinin, aynı il içinde olmakla birlikte, başka bir ünitenin görev alanına giren bir adrese nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi verilmeyecek, ancak nakil tarihini takip eden tarihten itibaren on gün içinde nakledilen işyerinin sicil numarasını içerir yazı ile durum eski ve yeni üniteye bildirilecektir. - Aynı il içinde olsa da farklı ile nakil olsada işyeri dosyası tescil edilecektir.

27. -İşyerinin başka bir ünitenin görev alanına giren adrese nakledilmesi halinde, durum yeni ünite tarafından bildirimin kendisine yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içinde eski işyeri dosyasının bulunduğu üniteye yazılı olarak bildirilecek ve yapılan bildirim üzerine eski işyeri dosyası Kanun kapsamından çıkartılacaktır. - İşyerinin aynı ünitenin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde, yeni adres, işyerinin nakledildiği tarihten itibaren 10 gün içinde işyerinin işlem gördüğü üniteye yazı ile bildirilecektir. Bu durumda yeni işyeri dosyası tescil edilmeyecektir.

28. İŞYERİ DOSYALARININ İŞLEMDEN KALDIRILMASI - İşyerinin yanlış veya yersiz olarak tescil edildiğinin tespiti hâlinde, ünitece tescil işleminin iptali yapılır. - Aynı iş veya işyerine birden fazla sicil numarası verilmiş olduğunun anlaşılması hâlinde, sonradan verilen numaralar ünitece re’sen iptal edilir. İptal edilen numaralar başka işyerine verilmez. Ancak işlemler sonradan verilen numaradan yürütülmüşse geriye dönük işlem yapmamak için diğer numaralar, işlem gören işyeri dosyasının numarasında birleştirilir. - İnşaat ve ihale konusu işyerleri hariç olmak üzere, kapanma, terk veya tasfiye olmadığı hâlde, işyerinde en az iki yıllık bir süreden beri sigortalı çalıştırılmadığı, işverenler tarafından bildirilen veya Kurumca tespit edilen işyeri dosyaları, sigortalı çalıştırılmaya son verilen tarih itibarıyla ünitece Kanun kapsamından çıkarılır ve taahhütlü bir yazıyla işverene bildirilir.

29. SİGORTALILIK HALLERİNİN BİRLEŞMESİ VEYA ÇAKIŞMASI - Sigortalıların 4/(a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışmaları halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır. 1) Sigortalılar, 4/(a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmaları halinde öncelikle (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışma yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak işlem yapılmakta idi. 2) 6111 ile 4/a önceliği geldi. 3) 4/(a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan zorunlu sigortalılık halleri isteğe bağlı sigortalılığı keser.

30. SİGORTALILIK HALLERİNİN BİRLEŞMESİ VEYA ÇAKIŞMASI 4) İsteğe bağlı sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, isteğe bağlı sigortalılık hali sona erer. 5) 4/(b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden, 4/(a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler. 6) Sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödenmiş olması halinde, ödenen primler esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir mahsup yapılır. 7) 01/10/2008 tarihinden önce zorunlu sigortalılık tarım bağkuru keserken 01.10.2008 sonrası zorunlu sigortalılık tarım Bağ-kur’u kesmemektedir. Askıya almaktadır

31. İş kazasının tanımı ve kapsamı İş kazası; a) 4-1/(a) bendi kapsamında çalışan sigortalının; 1) İşyerinde bulunduğu sırada, 2) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, 3) Görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, 4) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatına tabi olup olmadığına bakılmaksızın yine bu mevzuatta belirtilen sürelerde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, 5) İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, b) 4-1/(b) bendi kapsamında çalışan sigortalının ise; 1) İşyerinde bulunduğu sırada, 2) Yürütmekte olduğu iş nedeniyle işyeri dışında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

32. İş Kazasının Bildirimi a) 4-1/(a) bendinde sayılan sigortalılar ile Kanunun 5 inci maddesinin (a) ve (c) bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde işverenleri, Kanunun 5 inci maddesinin (b) ve (e) bentlerinde belirtilen sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde ise eğitim veya staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi hâlinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, b) 4-1/(b) bendi kapsamında olan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, bir ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonraki üç iş günü içinde, İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesini vermekle yükümlü olanlar e-sigorta ile Kuruma bildirir veya doğrudan ya da posta yoluyla da ilgili üniteye gönderebilir.

33. MESLEK HASTALIĞININ KAPSAMI -Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal dengesinin bozulması halleridir. - Meslek hastalığına yakalanan sigortalının bu hastalık sonucu geçici veya sürekli olarak bedensel veya ruhsal bir zarara uğraması, kendisine yapılacak sigorta yardımlarının ön koşuludur. Hastalık geçici olabileceği gibi sürekli sakatlıkda olabilir. Ölümle de sonuçlanabilir.

34. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİNE HAK KAZANMA - Sürekli iş göremezlik geliri, İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanmaktadır. - Yapılan bu düzenleme ile SSK uygulamasındaki meslekte kazanma gücünün yüzde 10 kaybedilmesi halinde sürekli iş göremezlik geliri bağlanması kriteri devam ettirilmiştir. - Sürekli iş göremezlik geliri ömür boyunca verilmektedir. Gelirin bağlanması için SGK’na belirli bir süre ve miktar prim ödenmesi gerekli değildir. 4.9.2014 34

35. İş Kazasında Yapılması Gerekenler -İş kazasına uğrayan personele derhal gerekli sağlık yardımları yapılır. - Kaza o yer yetkili kolluk kuvvetlerine (Jandarma veya Polise) derhal bildirilir. - İşyeri kaza raporu düzenlenir. Şahitlerin ifadesi alınır. - Kaza, ilgili SGK sigorta/sosyal güvenlik merkezi müdürlüğüne dilekçe ekindeki İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile en geç kazadan sonraki üç işgünü içindebildirilir. (5510 sayılı Kanun) - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne bildirim formu ile en geç iki iş günü içindehaber verilir. (4857 sayılı Kanun) - Kazayla ilgili bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca; işçinin sigortalı işe giriş bildirgesi, işe giriş sağlık raporu, kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti, işçi çizelgesi, eğitim belgesi ile diğer sertifakalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri de yer alır.

36. HASTALIK VE ANALIK HALİ - 4/a ve 4/b sigortalılarının iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar hastalık hali olarak belirlenmiştir. 4/b sigortalıları gerçek kişi ise yatarak tedavi görmesi durumunda iş göremezlik alabilirler - Sigortalı veya sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali kabul edileceği öngörülmüştür. Esasen çoğul gebelik halinde sadece doğum öncesinde on haftalık istirahat süresi sözkonusu olmakla birlikte, maddede çoğul gebelik halinde doğum sonrasındaki on haftalık sürenin analık hali kabul edileceği belirtilmiştir. 6111 sayılı torba kanunla erken doğum nedeni ile kullanılmayan doğum öncesi izin doğum sonrasına eklenecek 4.9.2014 36

37. 7- (Bağ-Kur) doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilecek.Emzirme ödeneği 75 TL dir. 8- Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere üçyüz gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki onbeş ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılacak.

38. İŞ KAZASI, MESLEK HASTALIĞI İLE GSS’DEN SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR İş kazaları ile meslek hastalıkları halinde sigortalıya; Sağlık yardımlarının yanısıra 1- Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi, 2- Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi, 3- Ortez ve protezlerin sağlanması 4- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması, 5- Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, 6-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi,yardımları yapılmaktadır. 4.9.2014 38

39. Sağlık Yardımlarının Süresi • Tüm çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları için 30 gün prim ödemek yeterli • 90 günden az çalışması olanlar 10.güne kadar 90 günden fazla çalışanlar 100. güne kadar sağlık hizmeti alır. • Yeniden işe giren geriye doğru 1 yıl içinde 30 gün varsa girdiği gün sağlık hizmeti alabilir.

40. Sigortalılara verilecek olan istirahatlar - İstirahat raporlarının Kurumla sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenmesi şarttır. Kurumla sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucuları tarafından verilen ve istirahat süresi 10 günü geçmeyen raporlar, Kurumla sözleşmeli resmî sağlık hizmeti sunucusu hekimi tarafından, 10 günü aşan raporlar ise Kurumla sözleşmeli resmî sağlık hizmeti sunucusu sağlık kurulunca onandığı takdirde geçerli olur. - Kurumla sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularınca, geçici iş göremezlik belgeleri ile sağlık kurulu raporlarının birer nüshası düzenlendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde sigortalının iş yerinin kurulu bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/ sosyal güvenlik merkezlerine, sözleşmeli ülke sigortalısının belgeleri ise sağlık yardımı belgesini düzenleyen sosyal güvenlik il müdürlüklerine/ sosyal güvenlik merkezlerine gönderilir.

41. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ Geçici iş göremezlik ödeneği; a) İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için, b) 4-1/(a) bendi ile 5 inci maddesi kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların, hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğramaları hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için verilir

42. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ Kamu idarelerinde 4-1/(a) bendi kapsamındaki sigortalının; a) İstirahatlı olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığı, 6111 ileçalışamama girişini tebligata rağmen 5 iş gününde girmeyen işverene 1/10 asgari ücret hiç verilmezse 1/2 asgari ücret 100. maddeye istinaden uygulanır. b) Kazanç hesabına giren döneme ilişkin aylarda, prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler, c) Viziteye çıktığı/istirahatın başladığı tarih itibarıyla prim ödeme hâlinin devam edip etmediği, ç) Sigortalının PTT bank veya banka hesap numarası ile T.C. kimlik numarası, İşveren tarafından Kuruma bildirilir. Bu bildirim yazılı olarak yapılabileceği gibi elektronik ortamda da yapılabilir. Sigortalının, geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içinde, sigortalılık hâlinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde istirahat süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeye devam edilir.

43. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİKTE İKİ GÜN ÖDENİR Mİ? - İş Kanunu uyarınca, hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilebilir. Bu düzenleme hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilebilmesi noktasında sadece işverene bir takdir yetkisi vermektedir. - Açıkça belirtmek gerekir ki, işverenlerin işçilerin raporlu olduğu sürelerde ne ilk iki gün için, ne de tüm istirahat süresince ücret ödeme ve sigortalı bildirme zorunluluğu yoktur. - Ancak, işverenler isterse SGK’dan alınan istirahat parasını işçiden talep ederek işçisinin ücretlerini çalışmamalarına rağmen tam olarak ödeyebilirler. - SGK’dan alınan istirahat parasının işverene iade edilerek ücretin tam olarak ödenmesi, geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara istirahatlı bulundukları devrede fark ücretlerin ödenmesi veya bu devrede Sosyal Güvenlik Kurumu’nca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği dikkate alınmadan ücretlerin tam olarak ödenmesi durumunda mutlaka SSK priminin de kesilmesi ve istirahatlı sigortalının SGK’ya bildirimine devam edilmesi gerekmektedir. Yani, raporlu işçiye ücretinin ödenmesi durumunda sigorta primi de yatırılır.

44. 4/B SİGORTALILARININ GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ AYRINTI 4/b sigortalıları hastalık hali nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alamayacak, Kanunun 4/b bendinde belirtilen muhtarlar ile aynı bendin (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilirken, 4/b (3) numaralı bentte belirtilen; Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortaklarına,analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmeyecek, 4/b sigortalılarına iş kazası veya meslek hastalığı ya da analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir

45. İŞVERENİN VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SORUMLULUĞU İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır. İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusurunedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilecektir.

46. -İş kazası veya meslek hastalığı işverenin, sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucunda oluşmuşsa işveren Kuruma karşı sorumlu olur. - Mevzuat, yasal olarak yürürlüğe konulmuş ve yürürlüğünü muhafaza eden, sigortalıların sağlığının korunması ve iş güvenliği alanında, yasa koyucu ile yasa koyucunun yürütme veya idareye verdiği yetkiye dayanılarak, bu organlarca kabul edilen genel, objektif kural veya hükümlerin tümüdür. - İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır. Kaçınılmazlık, olayın meydana geldiği tarihte geçerli bilimsel ve teknik kurallar gereğince alınan tüm önlemlere rağmen, kısmen ya da tüm olarak iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesi durumudur. İşveren alınması gerekli bir önlemi almamış ise olayın kaçınılmazlığı ileri sürülemez.

47. SÜRESİNDE BİLDİRİLMEYEN SİGORTALILIKTAN DOĞAN SORUMLULUK -Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir. -Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir. -506 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde yer alan, işverenlerin süresinde bildirilmeyen sigortalılıktan doğan sorumlulukları devam ettirilmiştir.

48. SGDP UYGULAMASI İlk Defa Reformdan Önce Sigortalı Olanlarda 5510 sayılı Yasanın Yürürlüğe Girmesinden Sonra SGDP Uygulaması 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malûllük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek. Ancak 5510 sayılı Kanunun 4 / (a) bendi kapsamında (SSK’lı) çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi prime esas kazançlar üzerinden kısa vadeli sigorta kolları prim oranına yüzde 30 oranının eklenmesi suretiyle bulunan toplamdır. Yüzde 30 oranının dörtte biri sigortalı, dörtte üçü işveren hissesidir. Bu kapsamda sayılan kişilerden sosyal güvenlik destek primine tabi olanların prim ödeme yükümlüsü bunların işverenleridir. Bunlar hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.

49. Bağ-Kur Sigortalılarının Reformdan Sonra SGDP Uygulaması - Sosyal Güvenlik Reformu ile yapılacak düzenlemeye göre 4-b’li emeklilerin almakta oldukları aylıklarının yüzde 12’si oranında uygulanacak. Bu oran, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren takip eden her yılın Ocak ayında bir puan artırılarak yüzde 15'e çıkacak. Ancak kesilecek olan bu tutar, 4/b sigortalılarıyla ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacak. Bu sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınmayacak. Sosyal güvenlik destek primine tâbi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilecek. - 5510 sayılı Kanunun 4/ (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle doğrulamak kaydıyla faaliyette bulunulmadığına ilişkin sürelerde Bağ-Kur destek primi alınmayacak. Faaliyette bulunulan sürelerde ise 2008 yılında % 12 olarak, takip eden her yılın Ocak ayında da bir puan artırılarak uygulanacak. Ancak bu oran % 15’i geçemeyecek. 2011 yılı için %15 dir. Sosyal güvenlik destek primi ödenmiş veya bildirilmiş süreler 5510 sayılı Kanuna göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısına ilave edilmeyecek, toptan ödeme yapılmayacak.

50. Kademeli Yaş Artışı