dr Agnieszka Samochowiec MSKP Uniwersytet Szczeciński

1. Emocjonalność kobiet dr Agnieszka Samochowiec MSKP Uniwersytet Szczeciński KatedraiKlinikaPsychiatrii PUM w Szczecinie

2. Czym jest emocjonalność kobiety Nastrój

3. Wrażliwość i uczuciaIntuicja i uogólnianieUległość i miękkośćPasywność i kooperacja Chęć bycia poznaną Partnerstwo i jednośćIntymność i akceptacja Stereotyp kobiecości:

4. Realne wymagania w życiowych rolach: Aktywność i rywalizacja Odporność i rozumowanie Wola i stanowczość Analiza i sztywność Umiejętność poznania Dystans i samokontrola emocji

5. Kobiety widzą, słyszą i odczuwają więcejZnaczy to dla nich coś innego niż dla mężczyznJohn Gray – „Kobiety są z Wenus, mężczyźni są z Marsa”

6. Kobiety i mężczyźni nie śmieją się z tych samych rzeczy i inne rzeczy ich denerwująA. Moir, D. Jessel „Płeć mózgu”

7. Znany psychoterapeuta pewnej pary małżeńskiej w sytuacji kryzysowej zalecił, by mąż okazał więcej czułości i uczucia partnerce… Ten zastosowawszy się do sugestii, umył żonie samochód…

8. mózg kobiety, jej umysł nie jest skonstruowany w taki sposób, by trzymać seks i inne emocje w odrębnej „przegródce mentalnej” model męskiego mózgu wygląda tak, jak gdyby zawierał specjalną szafkę katalogową na np. seks, całkowicie oddzieloną od emocji

9. Zaburzenia nastroju typowe dla kobiet • Zaburzenia przedmiesiączkowe • Depresje okresu ciąży i poporodowe • Zaburzenia nastroju związane z menopauzą

10. Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju • Zespół przedmiesiączkowy (PMS) >75% • Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne 3-8% • Zaburzenia psychiczne nasilające się w tym okresie (depresja, zaburzenia lękowe, bulimia i inne)

11. Zespół przedmiesiączkowy (PMS) • Ponad 100 objawów: somatycznych i psychicznych • Do rozpoznania wystarczy jeden uciążliwy objaw • Pojawienie się w tygodniu przed menstruacją • Ustąpienie zaraz po menstruacji

12. Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) Rozdrażnienie, napięcie, dysforia, chwiejność emocji, obniżeniem nastroju Zakłócenie codziennego funkcjonowania i relacji z ludźmi 2/3 przypadków nie reaguje na tradycyjne leczenie

13. Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju Rozpoznanie • Specyficzność objawów dla fazy lutealnej • Ustępowanie objawów w fazie folikularnej • Konieczność codziennej rejestracji objawów w ciągu co najmniej 2 cykli miesiączkowych • Rejestry i kalendarze: COPE • Nasilenie objawów w fazie lutealnej przewyższa o ponad 30% fazę folikularną (wg skali punktowej) • Dokładny wywiad, ocena morfologii krwi i funkcji tarczycy • Wyraźne upośledzenie funkcjonowania

14. Zespół przedmiesiączkowy (PMS) Leczenie • Zmiana diety, regularne ćwiczenia fizyczne, nauka właściwej reakcji na stres, edukacja • Farmakoterapia: wit. B6, wit.E wapń, magnez

15. Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) Leczenie • Leczenie zachowawcze - jak w PMS • Leki przeciwdepresyjne - serotoninergiczne (SSRI) • Możliwość przerywanego podawania leku: tylko w fazie lutealnej każdego cyklu • Terapie hormonalne - agoniści GnRH, danazol, estradiol (+ progesteron)

16. Depresje w ciąży i poporodowe • Objawy depresji w czasie ciąży 25 - 35% • Przygnębienie poporodowe 50 - 85% • Depresja poporodowa 10 - 20% • Psychozy poporodowe 0,1 - 0,2%

17. Depresje w ciąży i poporodowe Etiopatogeneza • Reakcja psychologiczna • Nadczynność osi PPN • Wahania stężenia hormonów płciowych • Oś HPG a układ serotoninergiczny • Zaburzenia funkcji tarczycy • Genetyczne lub rodzinne uwarunkowania

18. Depresje w ciąży i poporodowe Czynniki ryzyka • Społeczno-ekonomiczne • Zaburzenia psychiczne w przeszłości, w rodzinie • Cechy osobowości

19. Depresja w czasie ciąży • Objawy depresyjne u 30% kobiet w ciąży • Szczyt objawów w 1 i 3 trymestrze • Zapowiedź depresji poporodowej

20. Przygnębienie poporodowe - postpartum ”blues” • Najłagodniejsza postać zaburzeń nastroju po porodzie • Objawy w kilka dni po porodzie, szczyt - 5 dnia, trwa do 14 dni • Nie zaburza istotnie funkcjonowania kobiet

21. Depresja poporodowa • Ważne wczesne rozpoznanie (często w formie utajonej) • Edynburska skala depresji poporodowej • Objawy już w pierwszym tygodniu po porodzie • Większość depresji mija po 3-6 miesiącach • Depresja po poronieniu i aborcji - podobny przebieg kliniczny

22. Psychozy poporodowe • Występują: 1 na 1000 kobiet • Gwałtowne objawy w kilka dni po porodzie • Pierwiastki, choroba psychiczna w przeszłości i w rodzinie • Obraz kliniczny: maniakalno-depresyjny lub zaburzenia świadomości • Samobójstwa i dzieciobójstwa • Konieczność hospitalizacji psychiatrycznej

23. Depresje w ciąży i poporodowe Postępowanie • Identyfikacja kobiet narażonych na ryzyko • Edukacja matek i psychoterapia wspierająca • Farmakoterapia • Elektrowstrząsy • Benzodiazepiny - niebezpieczne!

24. „Klimakteryczna maska depresji” „Przekwitam, mam prawo źle się czuć” (PACJENTKA) „Przekwita, ma prawo źle się czuć” (LEKARZ)

25. Depresja w klimakterium – rys historyczny • Kraepelin – „melancholia inwolucyjna” • Dreyfus (1907) – kwestionowana odrębność • Stenstedt (1959) – nie jest zjawiskiem jednorodnym • Angst, Perris (1966) – związki genetyczne między choróbami afektywnymi • Dąbrowski – warto utrzymać termin „depresja klimakteryczna” ze względów praktycznych

26. Zaburzenia nastroju związanez menopauzą • 85% kobiet odczuwa objawy związane z menopauzą • 40% kobiet uznaje menopauzę za problem • 20 do 30% kobiet odczuwa przykre objawy emocjonalne • 30% kobiet w okresie okołomenopauzalnym choruje na depresję

27. Ryzyko wystąpienia depresji w okresie okołomenopauzalnym • Większe u kobiet w okresie okołomenopauzalnym niż w populacji ogólnej • Większe po „sztucznej” menopauzie niż naturalnej • Największe u kobiet, które jeszcze miesiączkują (perimenopauza) w porównaniu z okresem postmenopauzy

28. Zaburzenia nastroju związanez menopauzą Etiologia • Hipotetyczny wpływ obniżenia poziomu estrogenów • Przestrojenie neuroprzekaźników monoaminowych, zmiany transmisji serotoninergicznej • czynniki egzystencjalne • czynniki psychospołeczne

29. Zaburzenia nastroju związanez menopauzą Czynniki ryzyka • Występowanie depresji w przeszłości, w rodzinie • Obciążenia somatyczne • Menopauza pooperacyjna • Terapie hormonalne - gestageny • Czynniki psychospołeczne (stres)

30. Zaburzenia nastroju związanez menopauzą Rozpoznanie • Codzienna obserwacja objawów przez okres co najmniej 1 miesiąca • Dokładny wywiad • Morfologia krwi, funkcja tarczycy

31. Zaburzenia nastroju związanez menopauzą Leczenie • Objawy łagodne - leczenie zachowawcze - jak w terapii PMS lub Hormonalna Terapia Zastępcza • nieznaczna poprawa nastroju, funkcji poznawczych • gestageny - depresja jatrogenna! • Depresja - leki przeciwdepresyjne serotoninergiczne • Terapia łączona: HTZ + LPD • Edukacja, psychoterapia i socjoterapia

32. Samobójstwo • U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia. W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999) • Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych

33. Samobójstwo U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999) Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych

34. Większość pacjentów w gabinetach psychiatrycznych i psychoterapeutycznych to kobiety

35. Kobieta i mężczyzna poszukują się w życiu i spotykają po to, aby się od siebie wzajemnie uczyćRozwój kobiety w jej dojrzałym życiu polega na poszukiwaniu w sobie aspektu męskiego, natomiast „dojrzałość” mężczyzny jest m.in. zrozumieniem, doświadczeniem kobiecej emocjonalności

36. Dziękujęzauwagę