Laaggeletterden herkennen en dan?

Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Zetten 23 januari 2014

Doel van deze bijeenkomst: • Laaggeletterdheid komt vaker voor dan u denkt, ook bij mensen van wie u het niet verwacht. • Er zijn mogelijkheden voor scholing. • U kunt een belangrijke rol vervullen als doorverwijzer

Brainstorm Wat weet u al van laaggeletterdheid?

Wat denkt u? Hoeveel procent van de woorden van een tekst moet je kunnen lezen om die tekst te kunnen begrijpen? A. 62% B. 84% C. 93%

62% Zetten– – We moeten –, zei een – uit Zetten tegen –. We hebben geen – meer. Nederland is maar een – – met een – – –. We – met – – dat we niet – kunnen. – – ik – een – met een – aan – –, het – er –. Voor de – mensen is dat nog – de – – van –, maar het is een niet meer te – – geworden.

84% Amstelveen – – We moeten –, zei een – uit Zetten tegen me. We hebben geen – meer. Nederland is maar een klein – met een sterk groeiende bevolking. We – met zo’n – dat we niet anders kunnen. – – ik iedereen een huis met een – aan beide zijden, het liefst er –. Voor de meeste mensen is dat nog steeds de – wijze van wonen, maar het is een niet meer te – – geworden.

93% Amstelveen– omhoog We moeten omhoog, zei een – uit Zetten tegen me. We hebben geen keuze meer. Nederland is maar een klein land met een sterk groeiende bevolking. We – met zo’n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. – – ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er –. Voor de meeste mensen is dat nog steeds de ideale wijze van wonen, maar het is een niet meer te – – geworden.

Wat is laaggeletterdheid? • Iemand is laaggeletterdof functioneel analfabeet als hij ofzij niet instaat isgedrukte of geschreven informatie tegebruiken om optimaal te kunnen functioneren in de samenleving. • ≠ analfabeet

Wat is laaggeletterdheid?

Wat is laaggeletterdheid? In de praktijk: • Niet goed functioneren in de samenleving • Niet goed functioneren op de werkplek • Eigen doelstellingen niet realiseren • Eigen kennis en ontwikkeling niet realiseren

Het leven van Lisa

Vraag Hoeveel laaggeletterden tussen 16 en 74 jaar zijn er in Nederland? A. 0,8 miljoen B. 1,1 miljoen C. 1,5 miljoen

Vraag Welk percentage van de laaggeletterden is van autochtone afkomst? A. 23% B. 52% C. 67%

Vraag Hoeveel % van de laaggeletterden werkt? A. 10% B. 50% C. 65%

Theorie en inspiratie • …..% verlaat basisschool met leesachterstand van 2 jaar A: 15% B: 25%

Laaggeletterdheid: feiten en cijfers • 1,5 miljoen volwassenen zijn laaggeletterd • 250.000 volwassenen zijn analfabeet • 10% van de volwassen bevolking • 67% is autochtoon • 35% diploma lager onderwijs • 26% vbo- of mavo-diploma • 30% mbo-diploma

Theorie en inspiratie Wat zijn oorzaken? • Individuele factoren • Algemene leer- en gedragsproblemen • Concentratiestoornis • Taalzwakte en dyslexie • Vaardigheid waarbij ‘Use it or lose it” geldt • Thuissituatie en sociale omgeving • Opgroeien in een ‘taalarme omgeving’ • Bij ouderen: vroeg werken vanwege financiële situatie • Als thuis een andere taal wordt gesproken • Het onderwijs • Onvoldoende aandacht en begeleiding op school • Weinig opleiding (bijv. ziekte, lichamelijke handicap, spijbelen, voortijdig schoolverlaten, reizend bestaan) • Weinig aandacht voor taal tijdens de opleiding Vrijwel altijd combinatie van oorzaken!

Gevolgen laaggeletterdheid • Veiligheid, angst, schaamte • Zelfvertrouwen • Sociale vaardigheden, sociaal redzaamheid • Weinig mobiliteit, weinig participerend • Meer kans op ziekten, ongevallen • Minder kansen benutten

Theorie en inspiratie En wat zijn de gevolgen? • Sociale en arbeidsparticipatie • Gezondheidsvaardigheden • Veiligheid • Kosten  Dus belang voor persoon zelf, werkgever én dienstverlener!

Kortom Laaggeletterdheid komt voor bij: • Jong en oud • Autochtoon en allochtoon • Werkenden en niet werkenden

Gevolgen • http://www.youtube.com/watch?v=FU0Wkvr_tlQ

In de praktijk • Herkennen • Checken • Bespreken • Doorverwijzen

1. Herkennen (1) Spreken & begrijpen • Moeite met het formuleren van vragen • Antwoorden sluiten niet aan op de vragen • Geen begin en eind in verhaal • Geen punten en komma’s gebruiken • Moeilijk ‘to the point’ kunnen komen • Moeite met prioriteren

1. Herkennen (2) Lezen • Vragen stellen over schriftelijke informatie of instructies • Herhaaldelijk verzoeken om instructies • Ogen niet bewegen over de tekst • Formulieren mee naar huis nemen Maar ook: • Beperkt abstract begrip: moeite met abstracte afbeeldingen “Oh dat formulier vul ik thuis wel even in”

1. Herkennen (3) Schrijven • Afspraken niet noteren (en vergeten) • Vragen om formulier/afspraak op te schrijven “Oh ik dacht dat de afspraak morgen was” “Ik schrijf zo onleesbaar, doet u dat maar even voor me”

2. Checken • Formulier op de kop aangeven • Adres/afspraak/oefeningen laten opschrijven • Vragenlijst laten invullen • ‘Wilt u de informatie op papier of zal ik het alleen vertellen?’ • Korte test via www.taalmeter.nl

3. Bespreken • Vraag door bij signalen: • Moeite om formulier in te vullen • Moeite om oefeninstructies van papier te begrijpen • Stel ‘checkvragen’ • Stel gerust en op gemak “1 op de 10 mensen heeft moeite met lezen of schrijven”

4. Doorverwijzen Leidraad • Stel de persoon op zijn gemak • Normaliseer het probleem • Informeer over oplossingen • Help bij aanmelden voor een cursus • Kom er in latere gesprekken op terug • Doe een korte test op www.taalmeter.nl

Communicatie vereenvoudigen Wat betekent helder, klantvriendelijk, toegankelijk, lezergericht en begrijpelijk schrijven in de praktijk? De definitie • De tekst is technisch makkelijk te lezen en te begrijpen • De inhoud sluit aan bij de voorkennis van de lezer • De lezer en zijn belang staan centraal in de tekst

Hoe verder? Wat gaat u morgen doen met wat u vandaag gehoord hebt?

Contact Clarine van Ommeren Tel: 06- 34449656 Mail: clarine@lezenenschrijven.nl

Laaggeletterden herkennen en dan?